Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 13

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  etyka badań
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Artykuł stanowi doniesienie z trwającego projektu badawczego na temat mechanizmów decyzji konsumenckich dotyczących wyboru produktu. W ramach tego projektu badane są sposoby agregacji przez konsumentów oceny produktu względem jego atrybutów. Rozważane są dwa możliwe sposoby: oparty na deklarowanych ważnościach atrybutów oraz oparty na informacji skojarzonej przez konsumenta z atrybutami. Cechy indywidualne konsumentów (styl poznawczy) oraz charakter sytuacji zakupowej (obciążenie pamięci roboczej konsumenta) rozważane są jako czynniki warunkujące rolę tych dwóch sposobów agregacji w decyzji konsumenta. Z uwagi na złożony charakter przedmiotu badania w ramach projektu pojawiło się szereg kwestii metodycznych. W pracy skoncentrowano się na wybranych kwestiach, tj.: wybór produktu do badania w ramach projektu, kwestie językowe, efekty kolejności pomiarów i kwestie etyczne. Omówiono znaczenie tych kwestii dla projektu badawczego oraz przyjęte w ramach tego projektu sposoby ich rozwiązania.
PL
Artykuł omawia problematykę prowadzenia wywiadów jakościowych w kontekście ich potencjału terapeutycznego oraz potrzeby przygotowania zespołu badawczego do ich realizacji. Opierając się na przykładzie badań własnych z awansującymi społecznie akademikami (2020-2022) oraz projektu dotyczącego biograficznego doświadczenia posttransformacji (2022-), w artykule odpowiadam na następujące pytania: Dlaczego wywiady biograficzne mają potencjał do przeistoczenia się w rozmowę terapeutyczną? W jaki sposób można przygotować się do jego prowadzenia? Kto powinien wydawać zgodę lub rekomendacje dotyczące prowadzenia takiego wywiadu? Ze względu na poruszaną w obu projektach tematykę, wywiad może przekształcić się z typowo socjologicznej formy pomiaru rzeczywistości społecznej w rozmowę o charakterze terapeutycznym lub quasi-terapeutycznym, która zaspokaja potrzeby emocjonalne rozmówców i umożliwia zmianę ich zachowań (m.in. dzięki zwiększonej autorefleksyjności).
PL
Konsekwencją rozwoju kultury audytu w szkolnictwie wyższym i nauce w Polsce jest postępująca instytucjonalizacja etyki badań, obejmująca także badania społeczne. Jednocześnie niewiele wiadomo o stosunku rodzimych badaczy społecznych do komisji etycznych. Artykuł opiera się na wywiadach pogłębionych z socjologami i antropologami społeczno-kulturowymi, którzy prowadzili badania jakościowe między innymi z udziałem osób podatnych na zranienie. Tekst omawia poglądy badaczy na temat tego, jak powinny i jak nie powinny działać komisje etyczne w Polsce. Analiza koncentruje się wokół kilku kwestii: roli takich gremiów, zakresu ich władzy, sposobu oceny oraz składu. Efektem rozważań jest propozycja modelu komisji etycznych dla badań społecznych, która stanowi próbę pogodzenia różnych opinii badaczy na ten temat.
EN
The consequence of the development of audit culture in higher education in Poland is the progressive institutionalization of research ethics, including social research. At the same time, little is known about the attitude of Polish social researchers towards ethical committees. The article is based on in-depth interviews with sociologists and socio-cultural anthropologists, who conducted qualitative research, among others, with the vulnerable participants. The text discusses the views of researchers on how ethics committees in Poland should and should not work. The analysis focuses on several issues: the role of such bodies, the scope of their authority, the way they evaluate research ethics and their composition. The effect of the considerations is the proposal of a model of ethics committees for social research, which is an attempt to reconcile various opinions of researchers on this issue.
PL
Artykuł przedstawia kwestię świadomej zgody w badaniach z dziećmi w perspektywie etyki i metodologii badań. Bazując na własnych badaniach z udziałem dzieci, autorki przedstawiają rozważania na temat wagi takiej zgody, a następnie sposoby, w jakie dzieci mogą wyrazić zgodę lub jej nie udzielić. Udzielenie zgody na badanie przez dzieci zostało przedstawione jako proces, nie jednorazowy akt. Jednocześnie jednak autorki zwracają uwagę na to, że sam moment udzielenia zgody pełni ważną funkcję, wzmacniając pozycję dziecka w badaniu.
EN
The article explores the issue of informed consent in childhood studies from the ethical and methodological perspective. Based on their experience in research with children, the authors first elaborate on the importance of such consent in research with children and then show how children give (or not give) their consent to participate in social research. The article shows how giving assent to research by children is a process rather than a single occurrence. At the same time, however, the moment of giving assent is important and meaningful as it empowers the child as participant in the research.
EN
The aim of the article is to identify ethical tensions between the cognitive function of science, humanitarian reasons for undertaking research work, and its practical goals in research conducted among forced migrants. Differences between researchers and respondents in the dimensions of social, economic, and political status determine the challenges of building ethical relationships, not only as meeting the imperative of “do no harm” by ensuring the safety of the subjects and protecting them from abuse. In a team composed of researchers with an external and internal status towards the studied group, we consider the possibilities of equalizing asymmetrical relationships, creating relationships based on mutual benefits, and the involvement of respondents in the research process. The source of reflection is the analysis of research reports and the experience of own research work carried out among forced migrants by co-authors of this text.
PL
Celem artykułu jest identyfikacja etycznych napięć pomiędzy poznawczą funkcją nauki, humanitarnymi przyczynami podejmowania pracy badawczej i jej praktycznymi celami w badaniach prowadzonych wśród przymusowych migrantów. Różnice pomiędzy badaczami i badanymi w wymiarach statusu społecznego, ekonomicznego i politycznego wyznaczają wyzwania budowania relacji etycznych, rozumianych nie tylko jako spełnienie imperatywu „nie szkodzić” poprzez zapewnienie bezpieczeństwa osobom badanym i ochronę ich przed nadużyciami. W zespole złożonym z badaczy o statusie zewnętrznym i wewnętrznym wobec badanej grupy rozważamy możliwości wyrównywania niesymetrycznych relacji, tworzenia relacji opartych na wzajemnych korzyściach oraz zaangażowania badanych w proces badawczy. Źródłem refleksji jest analiza raportów badawczych oraz doświadczenia własnej pracy badawczej prowadzonej wśród przymusowych migrantów przez współautorów niniejszego tekstu.
PL
Artykuł odnosi się do etyki badań przemocy seksualnej. Zagadnienia te ujęte są w różnych kodeksach, ale ich rozproszenie oraz kierowanie do poszczególnych grup zawodowych powoduje brak szerszego ujęcia problemu. Stwierdzono, że nieetyczne jest rezygnowanie z podejmowania badań dotyczących przemocy seksualnej, ponieważ brak wniosków z rzetelnych diagnoz uniemożliwia niesienie skutecznej pomocy. Nieetyczne jest także realizowanie badań bez dokładnego respektowania zasad etycznych. Należy dołożyć wszelkich starań, aby osoby badane czuły się traktowane podmiotowo: udzielić pełnej i prawdziwej informacji o badaniu (celach, przedmiocie, przebiegu, zagrożeniach), zadbać o dobrowolną oraz świadomą zgodę, zagwarantować anonimowość badanych i poufność wypowiedzi, a także minimalizować ryzyko negatywnych skutków badania. Trzeba dążyć do osiągnięcia przez badanych korzyści: przerwania przemocy, uzyskania dostępu do informacji i interwencji. Organizujący badania są odpowiedzialni za współpracowników. Koniecznością jest przeprowadzenie selekcji kandydatów według przygotowania merytorycznego i kompetencji społecznych. Niezbędne jest stałe monitorowanie procesu badawczego i udzielanie wsparcia merytorycznego oraz psychologicznego ankieterom. Publikacja wyników musi gwarantować anonimowość respondentów i klarowne przedstawienie wyników, aby były one właściwie zinterpretowane przez odbiorców. Rekomenduje się poddawanie projektów badawczych ocenie komisji etycznej.
EN
The article describes the ethics of research on sexual violence. The aspects are studied upon in many codes, but due to the fact that they are dispersed in various articles and they are dedicated to particular professional groups, the problem is not studied on a greater scale. It was stated that it is unethical to give up research on sexual violence, as the lack of reliable research results prevents from bringing help. It is neither ethical to conduct research without respecting ethical rules. It is important to make effort to ensure participants that they are treated individually: they should be provided with full and true information concerning the research (its objectives, subject, course and risks); they should give their voluntary and conscious consent to participate; they should be assured of their anonymity and answers confidentiality; the risk of negative research consequences should be reduced to minimum. It is crucial to aim at positive research consequences - the end to violence, gaining access to information and prevention. Everyone who does research is responsible for their coworkers. It is indispensable to select candidates on the basis of their substantive preparation and social competences. It is also important to constantly monitor the research course and being supportive, including substantive and psychological help, towards research participants. The publication of results needs to guarantee respondents’ anonymity and clear way of presentation so that they are correctly interpreted by research audience. It is recommended to pass the research projects under the evaluation of ethics commissions.
PL
Jeżeli chcemy uznać autoetnografię za prawomocną metodę badawczą, należy wyraźnie określić, jakie wartości poznawcze wnosi ona do procesu badawczego. W artykule zostaną zrekonstruowane sposoby definiowania autoetnografii przez jej zwolenników oraz funkcje, jakie pełni autoetnografia dla jej twórcy i odbiorcy. Omówione będą także typy autoetnografii z uwzględnieniem specyfiki ich założeń ontologicznych i epistemologicznych. Rozważania te zostaną usytuowane w szerszym kontekście debat metodologicznych nad nowymi sposobami definiowania wiedzy naukowej i kryteriów poznania w naukach społecznych oraz związanych z nimi problemów demarkacyjnych, oddzielających czynności naukowe od czynności pseudonaukowych czy pseudoliterackich. Podstawę analityczną stanowić będą artykuły metodologiczne, ale także teksty, które realizują metodologiczne deklaracje entuzjastów tej metody.
EN
If we want to accept autoethnography as a valid research method, we need to clearly determine what kind of cognitive values it may contribute to the research process. In this article, I examine the way in which autoethnography is defined by its adherents and the functions for its writers and readers. I also present different types of autoethnography taking into account its specific ontological and epistemological foundations. These deliberations are framed in broader context of methodological debates on defining the criteria of scientific knowledge in social sciences and the demarcation problem about how to distinguish between scientific investigation and pseudo-scientific or pseudo-literary activities. I use methodological publications and autoethnographic texts as the data to the analysis.
PL
Artykuł jest moją refleksją na temat problemów etycznych, praktycznych i metodologicznych, których doświadczyłam podczas realizacji własnych badań terenowych w 2013 i 2014 roku w czterech małych miejscowościach w województwie łódzkim. Wybór metody badawczej – studium przypadku – z jednej strony umożliwił mi zastosowanie wielu technik badawczych i zdobycie różnorodnych materiałów, jednak z drugiej strony pozostawił szerokie pole dowolności, na którym musiałam czasami wykazać się bardziej intuicją badawczą niż wiedzą metodologiczną czy znajomością reguł etycznych. Dodatkowym czynnikiem, który powodował wiele wątpliwości, był fakt, iż zjawiska, które były w centrum mojego zainteresowania, należą do kategorii tych kontrowersyjnych i trudno dostępnych (zjawiska przenikalności środowisk politycznego, biznesowego oraz dziennikarskiego w kontekście lokalnym, konflikt interesów i inne). Wpłynęło to na moją decyzję o utajnieniu nazw własnych miejscowości, w których prowadzone były badania, aby zapewnić tym samym poufność indywidualnym informatorom. Ta i kilka innych problematycznych sytuacji oraz decyzji omawiane są szerzej w artykule.
EN
This article is a reflection of the ethical, practical and methodological issues which I experienced whilst conducting my own field research in 2013 and 2014 in four small towns in the lodzkievoivodeship. Although the choice of research method, the case study,made it possible for me to apply various research techniques and to gather rich material, it also left a wide area of flexibility for meto use my intuition rather than methodological knowledge or ethical consciousness. An additional factor that raised many doubts was the fact that the phenomena under investigation were sensitive and controversial (unclear links between political, business and journalistic circles in a local context, conflict of interest, etc.). This influenced my decision to keep the towns’ names confidential in order to protect informants’ confidentiality. This and other problematic situations and decisions are more widely described in this article.
EN
Research on childhood, including research with the participation of children, is a developing area of scientific activity undertaken within the framework of interdisciplinary ‘new childhood studies’. It is currently based on the concept of a child as an active social actor and on the principles of the 1989 UN Convention on the Rights of the Child. Conducting research focused on children, research with children, as well as research where children assume the role of researchers (co-authors of the research project) requires a deeper reflection on ethics and methodology. As a minority group subjected to discrimination and marginalization in societies and cultures, children are considered to be “sensitive” or “vulnerable” research participants. The article is based on the analysis of the literature on new childhood studies as well as on qualitative interviews with experts (researchers experienced in childhood research). In the paper, I present important ethical and methodological issues and dilemmas of research with children, along with examples of solutions adopted in this regard within new childhood studies.
PL
Badania dzieciństwa, w tym badania z udziałem dzieci, są rozwijającym się obszarem aktywności naukowej, podejmowanej w ramach interdyscyplinarnych nowych studiów nad dzieciństwem (new childhood studies). Obecnie opierają się na koncepcji dziecka jako aktywnego aktora społecznego oraz na prawach dziecka w rozumieniu Konwencji o prawach dziecka ONZ z 1989 roku. Prowadzenie badań skoncentrowanych na dzieciach i badań z udziałem dzieci, a także badań, w których dzieci przyjmują rolę badaczy (są współautorami badań) wymaga pogłębionej refleksji nad etyką i metodologią. Dzieci, jako przedstawiciele grupy mniejszościowej, podlegającej dyskryminacji i marginalizacji, zaliczane są do grupy „wrażliwych” (sensitive) i „nieuprzywilejowanych” (vulnerable) uczestników badań. Artykuł opiera się na analizie literatury przedmiotu i wywiadach eksperckich z badaczami/badaczkami dzieciństwa. W tekście prezentuję ważne etyczne i metodologiczne kwestie badań z udziałem dzieci wraz z przykładami rozwiązań stosowanych w tych obszarach w ramach nowych studiów dzieciństwa.
EN
Since 2006, the U.S. Department of Defense have begun employing social scientists in combat brigades in Iraq and Afghanistan. The U.S. Army and CIA officially decided to mobilize anthropologists to the project of the Human Terrain System for the counterinsurgency war. This decision provoked enormous critique of the project within the anthropological community. The intense discussion about turning anthropology into a military tool also provoked wider public debate about ethics and current role of anthropology. Moreover, the uknown history of anthropology and the role of anthropologists during the past wars has been reveled by these discussions. In this paper, I refer to the discussion connected to the anthropologists’ engagement in recent and past wars. The growing interest in history of anthropology shows that more than half of American anthropologists were using their professional skills to advance the war effort during the World War II. I give examples of such involvements, relevant to both World Wars, as well as to the Cold War. I show the ways in which anthropologists were used in military and intelligence operations. I consider how the engagement in those wars changed anthropology itself and its Code of Ethics. I point out ethical and practical implications of engagement, especially for the field relations. Keeping in mind those historical examples of social scientists’ involvment in wars, I firmly state that any application of anthropology in war activities could lead to serious danger for anthropologists and for the discipline itself.
PL
Od 2006 roku Departament Obrony Stanów Zjednoczonych zatrudnia badaczy społecznych w oddziałach bojowych na terenie Iraku i Afganistanu. Armia amerykańska i CIA oficjalnie prowadzą rekrutację antropologów w ramach projektu Human Terrain System, którego celem jest walka z lokalną partyzantką. Decyzje te wywołały falę krytyki w środowisku antropologów. Ożywiona dyskusja dotycząca przemiany antropologii w narzędzie prowadzenia wojny stała się pretekstem do publicznej debaty o etyce i współczesnej roli antropologii. Co więcej, przy okazji tej dyskusji ujawniona została nieznana historia antropologii i zaangażowania antropologów podczas minionych wojen. W artykule omawiam dyskusję dotyczącą zaangażowania antropologów w wojny toczone obecnie i w przeszłości. Zainteresowanie historią antropologii pozwala twierdzić, że podczas II wojny światowej ponad połowa amerykańskich antropologów wykorzystywała swoje umiejętności zawodowe na rzecz wysiłku wojennego. Przedstawiam przykłady takiego zaangażowania zaczerpnięte z obu wojen światowych, jak i z okresu zimnej wojny. Pokazuję, w jaki sposób antropolodzy byli wykorzystywani podczas operacji wojskowych i wywiadowczych. Rozważam, jak zaangażowanie podczas tych wojen zmieniło samą antropologię i jej zasady etyczne oraz wskazuję na konsekwencje etyczne i praktyczne takiego zaangażowania dla relacji w terenie. Mając na uwadze wszystkie historyczne przykłady zaangażowania badaczy społecznych podczas wojen, jednoznacznie wskazuję, że wszelkie zastosowania antropologii w działaniach wojennych mogą prowadzić do poważnego zagrożenia dla antropologów oraz całej dyscypliny.
PL
Artykuł skupia się na analizie doświadczeń terenowych autorki, koncentrując uwagę na komplikacjach emocjonalnych i aksjologicznych wynikających z długotrwałej współpracy z badanymi, nawiązywaniem więzi osobistych i rodzącym się zaangażowaniem badacza w sprawy badanego społeczeństwa. Autorka sięga do antropologicznej refleksji podejmującej tematy etyczne oraz twórczości Marii Ossowskiej, znajdując w niej fundamentalne inspiracje.
EN
The article concentrates on the analysis of the author’s field experience. It focuses on emotional and axiological dilemmas and complexities resulting from long-lasting cooperation with researched group. The effects of the process are on one side personal bonds between researcher and researchees (sometimes deep friendship and affection), and on the other side his/her engagement in studied society problems. The author uses not only literature about anthropological reflection on ethical issues in fieldwork, but also implies Maria Ossowska’s works, furnishing rich inspirations.
EN
In covert participant observation, the researcher deliberately conceals the conduct of the research and/or their research identity from research participants. This way of conducting research raises ethical controversies in the research community due to, among other things, the lack of informed consent to participate in the study, the risk of violating the privacy of the research participants, and deceiving them. Anglophone codes of ethics for anthropologists suggest the unethicality of covertly obtaining data; the exception is research carried out in the public sphere or a case when such a disclosure would endanger someone’s life. In contrast, the Code of Ethics for Sociologists of the Polish Sociological Association (2012) condones covert research as an exception when there are methodological reasons to do so. However, little is known about how sociologists and anthropologists evaluate such a practice from the ethical point of view. On the basis of in-depth interviews with 56 anthropologists and sociologists on the subject of research ethics in research practice, I analyze under what conditions – according to my interviewees – the conduct of covert participant observation can be justified. I also answer the question whether the opinions of sociologists differ from those of anthropologists on this issue. 
PL
W niejawnej obserwacji uczestniczącej badacz/ka celowo zataja prowadzenie badań i/lub swoją badawczą tożsamość przed jej uczestnikami. Wywołuje to kontrowersje etyczne w środowisku naukowym, między innymi z powodu braku świadomej i dobrowolnej zgody na udział w badaniu. Zapisy zawarte w anglosaskich kodeksach etyki antropologa sugerują nieetyczność takiego sposobu pozyskiwania danych, chyba że badania odbywają się w sferze publicznej lub gdy ujawnienie się badacza/ki zagrażałoby czyjemuś życiu. Z kolei Kodeks etyki socjologa Polskiego Towarzystwa Socjologicznego (2012) przyzwala na badania ukryte na zasadzie wyjątku, gdy istnieją ku temu przesłanki metodologiczne. Niewiele jednak wiadomo o tym, jak badacze i badaczki oceniają taką praktykę pod względem etycznym. Na podstawie wywiadów pogłębionych z 56 antropologami i antropolożkami oraz socjologami i socjolożkami na temat etyki badań w praktyce badawczej analizuję, pod jakimi warunkami można usprawiedliwić przeprowadzenie niejawnej obserwacji uczestniczącej. Odpowiadam także na pytanie, czy opinie socjologów i socjolożek różnią się od opinii antropologów i antropolożek w tej sprawie.
PL
Ducha nauki tworzą takie wartości akademickie, jak bezstronność w myśleniu, reguły logiczne, tolerancja w sprawach naukowych. Śledząc trzy ścieżki etnograficzne – obserwując własne poczynienia badawcze, wskazuję, że o duchu nauki stanowi również tożsamość osoby badacza. Konsekwencją potraktowania tożsamości osoby na równi z wiedzą obiektywną jest zawieszenie bezwarunkowej obiektywności. Analiza własnych ścieżek badawczych stanowi narzędzie służące do ograniczenia niedoskonałości związanych z terenem badawczym i budowania warunkowej obiektywności. Po drugie, ścieżki etnograficzne stanowią ilustrację szczegółowych problemów (analizy setek zdjęć zarchiwizowanych w bazie internetowej projektu badawczego Niewidzialne Miasto; interpretacji subiektywnych przeżyć widzów festiwalu teatralno-muzycznego oraz doświadczenia badacza jednocześnie jako tubylca, jak i obcego), z którymi musiałem się zmierzyć w trakcie badań.
EN
Such academic values as impartiality of thinking, logical rules, tolerance in scientific matters define the spirit of science. Following the ethnographer’s path and looking at my own research, I point out that a person’s identity is an important part of this spirit. The consequence of treating the identity of a person equally with the objective knowledge is the suspension of unconditional objectivity. In addition, the ethnographer’s path is a tool for reducing the imperfection associated with the field of study, as well as for building conditional objectivity. Secondly, the ethnographer’s path facilitates illustrating particular problems I had to face during my research (e.g., analyses of hundreds of photographs archived in the database of the research project Invisible City; interpretation of subjective experiences of spectators of the Malta Festival Poznan, as well as their participation in culture, and interpretation of experiences of the researcher – both as a native and as a stranger).
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.