Search results

1

Etyka cnót wobec wyników badań psychologii społecznej. Propozycje deflacyjnej koncepcji cnoty

100%

Szutta N.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

2

Prawnicze wzorce osobowe na kanwie „małpiego procesu” w filmie Inherit the Wind Stanleya Kramera

100%

Widłak T.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2021

|

issue 1(26)

33-44

PL

Artykuł analizuje film Inherit the Wind (“Kto sieje wiatr”) z 1960 r. w reżyserii Stanleya Kramera według scenariusza inspirowanego wydarzeniami tzw. „małpiego procesu Scopesa”, który odbył się w 1925 r. w Dayton, Tennessee (USA). Twórcy dzieła dość swobodnie potraktowali motyw kontrowersyjnego „procesu stulecia”, proponując widzowi, zamiast historycznej dokładności, alegorię politycznych wydarzeń lat 50. XX w. w USA a zarazem uniwersalne studium skutków instytucjonalizacji ideologiczno-religijnego fundamentalizmu. Ponadczasowość obrazu Kramera można upatrywać jednak także w kontekście jego pozytywnego zaangażowania w kształtowanie etyki prawniczej. Osią fabuły filmu jest zderzenie postaci prawniczych, nawiązujących do rzeczywiście biorących udział w małpim procesie wybitnych jurystów swojej epoki: Williama Jenningsa Bryana oraz Clarenca Darrowa. Film Kramera przedstawia pozytywny wzorzec prawnika w osobie obrońcy – adwokata Drummonda, kontrastując go z anty-bohaterem – wspierającym oskarżenie prawnikiem i politykiem Bradym. Rekonstrukcja filmowych osobowości Drummonda i Brady’ego przeprowadzona została z perspektywy etyki cnót z wykorzystaniem egzemplarystycznej teorii moralnej Lindy Trinkaus Zagzebski, która pozwala na uzyskanie pełniejszego obrazu wykreowanych postaci niż w przypadku deontycznej oceny słuszności moralnej ich poszczególnych czynów.

3

W poszukiwaniu katalogu cnót. Refleksje po lekturze książki Karla G. Jechoutka, Religious Ethics in the Market Economy. A New Approach to Business and Morality (Etyka religijna w gospodarce rynkowej. Nowe podejście do biznesu i moralności)

100%

Dąbrowski K.

Pieniądze i Więź

|

2019

|

vol. 22

|

issue 4(85)

111-117

PL

Nie jest łatwo ułożyć katalog cnót, szczególnie cnót w biznesie. Przedsiębiorca napotyka wiele sytuacji, w których pojawia się dylemat między zyskiem a moralnością. Bankowiec Karl G. Jechoutek, w opracowaniu na temat etyki religijnej w ekonomii rynkowej, wymienił szereg takich cnót: nie kradnij, bądź sprawiedliwy i uczciwy, zapobiegaj nadmiernym nierównościom majątkowym i skrajnemu ubóstwu, traktuj własność prywatną jak zobowiązanie wobec społeczności, angażuj się w działalność charytatywną, prowadź działania konkurencyjne w sposób przejrzysty, zachowuj szacunek dla konkurentów, nie nadużywaj władzy gospodarczej i politycznej, a wykorzystuj ją dla dobra publicznego, nie bądź chciwy i zachowuj umiar.

EN

It is not easy to compile a catalogue of virtues, especially in the business. The entrepreneur meets many situations with the dilemma between fast profit and morality. The banker Karl G. Jechoutek, in the book on religious ethics in the market economy, mentioned the list of such virtues: don’t steal, be fair and honest, prevent excessive economic inequality and poverty, combine ownership with social responsibility, engage in charity work, be transparent in the market competition, keep respect for competitors, don’t abuse economic and political power, and use it for public good, don’t be greedy, lead the business in moderation.

4

Etyka cnót wobec kryzysu ekologicznego

86%

Dzwonkowska D.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

5

Etyka cnót wobec wyników badań psychologii społecznej. Propozycje deflacyjnej koncepcji cnoty

86%

Szutta N.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

6

Etyka cnót wobec kryzysu ekologicznego

86%

Dzwonkowska D.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

7

Edukacja moralna z perspektywy etyki cnót

72%

Szutta N.

Diametros

|

2015

|

issue Diametros 46

111-113

EN

Compared to other approaches, it is virtue ethics that puts greatest emphasis on moral education. This results from its focus on moral agent and his or her moral condition as the main object of ethical enquiry. The aim of this paper is to outline the moral education within the framework of virtue ethics. I intend to explain how such education embraces the cognitive (acquiring moral beliefs), affective (proper harmonization of emotions), and behavioral elements. In the first part of the article, I present the concept of ethical virtue to contrast it with certain misunderstandings which might lead to unnecessary fear of introducing the category of virtue into moral education. In the second part, I respond to various objections raised against virtue ethics, the most important being the objection of indoctrination and undermining autonomy of the educated. Another objection to which I pay special attention is the objection that there is no one catalogue of virtues but many different catalogues praised by different cultures, which especially poses a problem in multicultural societies. I am also trying to show the advantages of virtue education over other, nondirective approaches to moral education.

XX

Wśród teoretyków moralności największe znaczenie edukacji moralnej przypisują etycy cnót. Wynika to z ich koncentracji na sprawcy działania, jego moralnej kondycji jako głównego przedmiotu dociekań etycznych. Celem mojego artykułu jest odpowiedź na pytanie, na czym polega edukacja moralna w duchu etyki cnót. Wyjaśniam, w jaki sposób obejmuje ona elementy kognitywne (kształtowanie moralnych przekonań), afektywne (odpowiednie uporządkowanie uczuć i emocji) i behawioralne. W pierwszej części mojego artykułu kreślę właściwe ujęcie cnoty etycznej, dzięki czemu zwracam uwagę na jeden z głównych błędów w jej rozumieniu, którego efektem może być niepotrzebna obawa przed jej aplikacją do różnych koncepcji edukacyjnych. W drugiej części podejmuję próbę odparcia głównych zarzutów kierowanych pod adresem etyki cnót, przede wszystkim indoktrynacji i pogwałcenia autonomii wychowanków oraz wielości katalogów cnót. Staram się także wykazać przewagę edukacji moralnej poprzez cnoty nad tzw. niedyrektywnymi metodami moralnej edukacji, stanowiącymi jej konkurencję.

8

Konstruktywizm w metaetyce – perspektywa Arystotelesowska

72%

Jaśtal J.

Diametros

|

2015

|

issue Diametros 45

122-143

EN

Recently, constructivism has become one of the most important movements in metaethics. According to metaethical constructivism, moral judgements do not refer to moral facts but are constructed as solutions to practical problems. At the same time this claim is not seen as incompatible with cognitive realism. A variant of metaethical constructivism, developed in opposition to the dominant Kantian branch (Ch. Korsgaard), alludes to Aristotle’s practical philosophy. In this article I raise two issues. Firstly, I present a new version of the Aristotelian constructivism in metaethics, more elaborate than the previous proposals (M. LeBar). Its fundamental element is the concept of the coherence of emotional response seen as a complex cognitive-affective state. Secondly, I argue that the acceptance of the Aristotelian version of metaethical constructivism entails the need to accept constructivism in the area of the theory of knowledge, which is contrary to the metaethical premises of constructivism.

PL

Jednym z najważniejszych prądów we współczesnej metaetyce stał się w ostatnim okresie konstruktywizm. Konstruktywizm metaetyczny przyjmuje, że sądy moralne nie odnoszą się do faktów moralnych, ale są konstruowane jako rozwiązania problemów praktycznych. Jednocześnie przyjmuje, że teza ta nie stoi w sprzeczności z realizmem poznawczym. Jedną z odmian konstruktywizmu metaetycznego, rozwijaną w opozycji do dominującego nurtu kantowskiego (Ch. Korsgaard) jest wersja nawiązująca do filozofii praktycznej Arystotelesa. W artykule podejmuję dwie kwestię. Po pierwsze przedstawiam nową, bardziej rozbudowaną w stosunku do dotychczasowych propozycji (M. LeBar) wersję Arystotelesowskiego konstruktywizmu w metaetyce. Jest podstawowym elementem jest koncepcja koherencji reakcji emocjonalnych rozumianych jako złożone stany afektywno-kognitywne. Po drugie, staram się wykazać, że przyjęcie arystotelesowskiej wersji konstruktywizmu metaetycznego oznacza konieczność przyjęcia konstruktywizmu w zakresie teorii wiedzy, co pozostaje w sprzeczności z założeniami tego nurtu w metaetyce.

9

Theologischer Paradigmenwechsel und neue pastorale Spielräume. Das Nachsynodale Apostolische Schreiben Amoris laetitia

72%

Schockenhoff E.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2017

|

vol. 37

|

issue 1

15-25

EN

There are two different key interpretations on post-synodal exhortation Amoris laetitia. The first is based on hermeneutics of the continuation of Church teachings on marriage with the new language, and the second one is connected with a change in the moral message of the objective and static ontology to the theology that more fulfils the readings of the Gospel and are closer to a person’s real life. Pope Francis clearly expresses scepticism over the use of general rules for complex pastoral situations and the deductive method, which uses general truths to takes far-reaching proposals for every detailed situation. A change of paradigm in theology consists in the transition from the speculative-deductive method to the inductive method that attributes more value to the experience and the normative adequacy of single normative statements in the life of people. Amoris laetitia avoids the exaggerated idealism of marriage and demands a change of perspective which does not judge but inspires a direction towards growth, but does not substitute conscience, but rather shapes it. Encouraging personal evaluation of conscience is concerned especially with the problem of providing an opportunity to allow divorced people living in second partnerships to participate in taking the sacrament. The only way to answer this question is through the logic of mercy and integration, that orders discernment over complex situations. The crucial assertion of Amoris laetitia is: „it can no longer simply be said that all those in any «irregular» situation are living in a state of mortal sin and are deprived of sanctifying grace” (no 301). The Pope refers to the teachings of St. Thomas Aquinas who emphasizes the circumstances of man’s activities that should be applied in the observance of norms. It is not the ethics of situations, in that the decision about good and evil conduct be left to the freedom of man, but about the resolution of the Neo-Scholastic morality of deeds in favour of the ethics of virtues. The vision of sexuality included in Amoris laetitia is not based on the hamartiology, but on the Thomistic vision of human passions that are itself neither morally bad nor morally good, but becomes the moral through the attitude and action of subject. The justification of the entitlement and the commitment to the pastoral discernment of the complex situations is the logic of mercy.

PL

Wobec posynodalnej adhortacji apostolskiej Amoris laetitia stosowane są dwa różne klucze interpretacyjne. Pierwszy opiera się na hermeneutyce kontynuacji nauczania Kościoła o małżeństwie, ale nowym językiem, a drugi związany jest z hermeneutyką zmiany przesłania moralnego z uzasadnionego obiektywnie i opartego na statycznej ontologii w kierunku teologii odpowiadającej Ewangelii i bliskiej życiu. Franciszek jasno wyraża sceptycyzm wobec stosowania ogólnych reguł do złożonych sytuacji duszpasterskich i wobec metody dedukcyjnej, która z powszechnych prawd wywodzi daleko idące wnioski dla każdej szczegółowej sytuacji. Zmiana paradygmatu w teologii polega na przejściu z metody spekulatywno-dedukcyjnej w kierunku metody indukcyjnej, która przypisuje większą wartość doświadczeniu i odnoszeniu poszczególnych wypowiedzi normatywnych do życia wierzących. Amoris laetitia unika przesadnego idealizowania małżeństwa i postuluje zmianę perspektywy duszpasterskiej, która nie osądza, ale inspiruje na drodze wzrostu, nie zastępuje sumienia, ale je formuje. Zachęta do osobistej oceny sumienia dotyczy szczególnie problemu możliwości dopuszczenia osób rozwiedzionych żyjących w powtórnych związkach do sakramentów świętych. Jedyną drogą w tej kwestii jest logika miłosierdzia, integracji, włączenia, która nakazuje rozeznawać złożone sytuacje. Przełomowe jest stwierdzenie Amoris laetitia, że „nie można już powiedzieć, że wszyscy, którzy są w sytuacji tak zwanej «nieregularnej», żyją w stanie grzechu śmiertelnego, pozbawieni łaski uświęcającej” (nr 301). Papież powołując się na nauczanie św. Tomasza z Akwinu, podkreśla znaczenie okoliczności działania człowieka, które muszą znaleźć zastosowanie w przestrzeganiu norm. Nie chodzi o etykę sytuacyjną, w której decyzja o dobru i złu postępowania zostaje pozostawiona dowolności człowieka, ale przezwyciężenie neoscholastycznej moralności czynów w kierunku etyki cnót. Zawarte w Amoris laetitia ujęcie seksualności nie opiera się na hamartiologii, ale na tomistycznej wizji ludzkich namiętności, które nie są w sobie ani złe, ani dobre moralnie, ale takimi stają się dopiero przez nastawienie i działanie podmiotu. Uzasadnieniem prawa i zobowiązania do duszpasterskiego rozeznawania złożonych sytuacji jest logika miłosierdzia.

10

Jak kształtować postawy moralne w polskim sektorze bankowym w kontekście Sektorowych Ram Kwalifikacji?

72%

Kucz M.

Prakseologia

|

2019

|

vol. 161

95-114

PL

W swoim tekście skupiam się na praktycznym zagadnieniu kształtowania postaw moralnych wśród przedstawicieli polskiego sektora bankowego w obliczu wymagań, jakie stawia przed nimi Sektorowa Rama Kwalifikacji dla Sektora Bankowego (SRKB). Wstępne rozważania dotyczą refleksji nad stanem dyskursu etycznego w polskim sektorze finansowym oraz wyjaśnieniu, czym jest SRKB. W drugiej części pracy zostaną poddane analizie kodeksy i zachęty, których aktualnie używa się, by kształtować postawy moralne w praktyce zawodowej, m.in. w sektorze bankowym. Po wykazaniu pewnych braków tych narzędzi w części trzeciej wskażę możliwe formy rozwiązania pojawiających się problemów adekwatne do wymagań stawianych przez SRKB. W tej części przedstawię podejście do budowania postaw moralnych oparte na arystotelesowskiej etyce cnoty, która w klasycznym rozumieniu często jest przeciwstawiana interesowym motywacjom ekonomicznym. Postaram się pokazać, że nie musi tak być i przy pewnych założeniach koncepcja Arystotelesa może być zgodna z działaniami rynkowymi. W szczególności jego koncepcja mądrości praktycznej – phronesis – może w istotny sposób poprawić i uzupełnić funkcjonujące mechanizmy i pomóc w budowaniu postaw moralnych opisanych w SRKB.

EN

In my text, I focus on the practical issue of shaping a moral character among representatives of the Polish banking sector in the face of the requirements that Sectoral Qualifications Framework for Banking (SQFB16) puts before the employees of this sector. Preliminary considerations are devoted to reflection on the ethical discourse within Polish financial sector and clarification what SQFB is? In the second part of the work I will analyze codes of ethics and incentives which are currently used to shape moral attitudes in professional practice, including in the banking sector will be analyzed. After demonstrating some shortcomings of these tools in the third part, it will indicate possible forms of solving emerging problems and tools appropriate to the requirements of SQFB. In this part, I will try to present an approach to building a moral character based on the Aristotelian virtue ethics. The virtue ethics in the classical sense is often contrasted with an interest, selfish economic motivation. I will try to show that it does not have to be that way and with certain assumptions, Aristotle’s concept may be consistent with market activities. In particular, his concept of practical wisdom – phronesis can significantly improve and complement existing mechanisms and help in building moral character in the finance sector introduced by SQFB.

11

Aristotelian Politiké Philía as a Subject of Moral Education

72%

Rajský A.

Paedagogia Christiana

|

2023

|

vol. 1/51

41-64

EN

The concept of moral education in Slovakia is currently undergoing a curricular transformation which is connected with issues concerning the theoretical foundation and basic philosophical setting of ethical education. The conceptual framework of the scientific discussion on ethical education has been introduced; its culmination is the neo-Aristotelian thesis about the philiatic character, which needs to be developed and strengthened educationally. The issue of friendship (philía) completes the discussion on virtues in Nicomachean Ethics and highlights the positive quality of interpersonal relationships as areté, that is, a disposition that can be purposefully pursued, i.e. intentionally formed. Aristotle’s well-known theory of friendship (philía) distinguishes between two kinds of imperfect, false friendship (‘for pleasure’ or ‘for profit’) and true friendship; moral good is its goal. Besides the vertical gradation of this quality concerning its perfection (two kinds – imperfect, false friendship and true friendship), it also offers a horizontal differentiation of forms of social realisation of friendship in the context of community (favour, eunoia) and wider society (concord, politiké philía). ‘Political friendship’ is thus presented as a civic virtue, worthy of effort (cf. EN VIII.10; EE 1242b; Pol. III.5, IV.2). Character education, with a focus on the development of this quality, is manifested not only as the subject of cultivating the individual personality for the ‘happy life’ of man but also as a political requirement, reflecting the interests of the state.

PL

Pojęcie wychowania moralnego w programach szkolnych na Słowacji przechodzi aktualnie transformację; wiąże się to z problematyką teoretycznej podstawy i podstawowej filozoficznej obudowy etycznej wychowania. Artykuł wprowadza w ramy pojęciowe dyskusji naukowej o edukacji etycznej, której konkluzją jest neoarystotelesowska teza o przyjacielskim (philiatic) charakterze człowieka, który należy rozwijać i wzmacniać w ramach edukacji. Problematyka przyjaźni (philía) dopełnia rozważania na temat cnót w Etyce nikomachejskiej i podkreśla pozytywną właściwość relacji międzyludzkich jako areté, czyli dyspozycji, do której można celowo dążyć, tzn. intencjonalnie ją formować (kształtować). Znana Arystotelesowska teoria przyjaźni (philía) rozróżnia dwa rodzaje niedoskonałej, fałszywej przyjaźni (dla przyjemności i dla zysku) oraz przyjaźń prawdziwą, której celem jest dobro moralne. Poza wertykalnym jej stopniowaniem ze względu na doskonałość (dwa rodzaje niedoskonałej, fałszywej przyjaźni i przyjaźń prawdziwa) oferuje ona także horyzontalne zróżnicowanie form społecznej realizacji przyjaźni w kontekście wspólnoty (favour, eunoia) i szeroko pojętego społeczeństwa (concord, politiké philía). „Przyjaźń polityczna” jest zatem przedstawiana jako cnota obywatelska, warta wysiłku (por. EN [Etyka nikomachejska] VIII.10; EE [Etyka eudemejska] 1242b; Pol. [Polityka] III.5, IV.2). Kształcenie charakteru z akcentem na rozwijanie jakości, jaką jest przyjaźń, przejawia się nie tylko jako przedmiot kultywowania indywidualnej osobowości, ukierunkowanej na „szczęśliwe życie” człowieka, ale także jako wymóg polityczny, odzwierciedlający interes państwa.

12

Etyka cnót w kontekście ogólnej koncepcji badań moralnych Alasdaira MacIntyre’a

72%

Wierzejski W.

Studia Philosophiae Christianae

|

2014

|

vol. 50

|

issue 3

57-80

EN

The article is devoted to a presentation of the moral philosophy of Alasdair MacIntyre, one of the most well-known of all contemporary American philosophers representing the Aristotelian and Thomistic tradition. MacIntyre is known as the reviver of virtue ethics and a critic of individualistic liberalism. The paper offers a new interpretation of his moral philosophy in light of his theory of metaethics. He writes it in a social and historical context. His overall view of moral inquiry is the least well-known. This article also presents the latest version of his ethical theory.

PL

Artykuł poświęcony jest przedstawieniu filozofii moralnej Alasdaira MacIntyre’a, jednego z najwybitniejszych współczesnych filozofów amerykańskich, reprezentującego tradycję arystotelesowską i tomistyczną. MacIntyre znany jest powszechnie jako odnowiciel etyki cnót i krytyk indywidualistycznego liberalizmu. Artykuł przynosi nową interpretację filozofii moralnej tego myśliciela w świetle pojęć zaczerpniętych z jego własnej koncepcji metaetyki. Chodzi szczególnie o wpisanie jej w kontekst społeczny i historyczny. Ogólna koncepcja badań moralnych jest najmniej znana z całego dorobku tego filozofa. Artykuł ukazuje także pewne nowe elementy najnowszej wersji MacIntyre’a teorii etycznej.

13

Poczet królów polskich i bajka lafontenowska w moralizatorskim dziele osiemnastowiecznej literatury szwedzkiej

72%

Zillén E.

Prace Polonistyczne

|

2014

|

vol. 69

131-143

EN

The paper elucidates a work of Early Modern Swedish literature, entitled Polska Kongars Saga och Skald [Saga and Song of Polish Kings] and published anonymously at the royal printing house in Stockholm in 1736. This book is remarkable in several respects. In 51 chapters it portrays the rulers of Poland, from the legendary founder of the nation, Lech I, up to Stanisław Leszczyński, still in power in early 1736. The chapters are composed in a similar way, each of them containing an engraving of the monarch, a historical sketch in prose, and a concluding comment in verse. The paper starts off by discussing the attribution of Polska Kongars Saga och Skald, an issue on which Swedish and Polish scholars have held divergent views. The dispute is settled here by identifying the author as the Stockholm clergyman and occasional poet Johan Göstaf Hallman (1701–1757). The main focus of the paper, however, is an investigation of the work’s verse comments. It is argued that the delineation of Poland’s sovereigns is used primarily as a stock of exempla, being explained in terms of virtues and vices in the poems closing the individual chapters. In particular, the chapters on the medieval rulers Bolesław V (Bolesław Wstydliwy) and Ludwik I (Ludwik Węgierski) are scrutinized. As moralizing comments on the historical events, these chapters employ verse fables by Jean de La Fontaine, rendered in Swedish. With his faithful verse translations of “Le Loup & l’Agneau” and “L’oeil du Maître”, Hallman enriches the initial phase of La Fontaine reception in Sweden, which took place, it is shown, several decades after the earliest reception of Fables choisies, mises en vers in Polish. Of even greater significance, though, is the fact that the two French fables, both of them highly aestheticized according to the taste of Classicism, in the context of Poland’s history are given a clearly moral-didactic function by the Swedish clergyman. Hallman thereby inverts the most groundbreaking contribution of La Fontaine to European fable history.

14

O możliwości zastosowania Nagelowskiej typologii racji do działania we współczesnej etyce cnót

72%

Wojtanowska W.

Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny

|

2019

|

vol. 14

77-90

EN

In this article, I contribute to the discussion on contemporary virtue ethics. I present one of the major problems connected with moral education and I argue that modifying virtue ethics in order to make it more similar to the non-directive model would reduce the strength of some of the objections against the methods and mechanisms used in the process of shaping character. As one of the possible ways of bringing virtue ethics closer to the non-directive model I suggest taking into account Thomas Nagel's typology of reasons for action.

PL

W artykule podejmuję próbę wzięcia udziału w dyskusji odbywającej się w ramach współczesnej etyki cnót. Przedstawiam jeden z głównych problemów związanych z procesem kształtowania cnót i argumentuję, że większe zbliżenie etyki cnót do modelu niedyrektywnego pozwoliłoby zmniejszyć adekwatność zarzutów wysuwanych wobec stosowanych metod i mechanizmów wykorzystywanych w procesie kształtowania charakteru. Jako jeden z możliwych sposobów zbliżenia etyki cnót do modelu niedyrektywnego wskazuję uwzględnienie zagadnienia Nagelowskiej typologii racji do działania.

15

Environmental vices as ethical and anthropological roots of the environmental crisis

61%

Dzwonkowska D.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2020

|

vol. 18

|

issue 5

171-180

PL

Źródłem kryzysu środowiskowego jest nie tylko brak uznania wewnętrznej wartości świata poza-ludzkiego, ale również niepowodzenie w kultywowaniu cnoty. Słowo "cnota" jest staromodne i dziś kojarzy nam się głównie z dyskusją akademicką. Jednak termin ten wiąże się nie tylko z tradycyjną refleksją etyczną; dziś jesteśmy świadkami ożywienia dyskursu cnót w etyce środowiskowej i rodzenia się etyki cnót środowiskowych. W artykule analizuje się problem kardynalnych wad i próbuje się odpowiedzieć na pytanie, które z nich są odpowiedzialne za kryzys ekologiczny. W tekście omówiono pięć kluczowych wad środowiskowych: egoizm, chciwość, arogancję, niewiedzę i apatię.

EN

The root of environmental crisis is not only the failure to recognize the intrinsic value of the non-human world, but it can also be perceived as a failure in moral excellence and in the cultivation of virtue. The word “virtue” is an old-fashioned one, representing tradition and today we mostly associate it with academic discussion. However, the term is not only connected with traditional ethical reflection; nowadays, we can witness a revival of virtue discourse in environmental ethics, namely in environmental virtue ethics. The paper analyses the problem of cardinal virtue and vice, and tries to answer which vices are the most responsible for the environmental crisis. Thus the five crucial environmental vices are defined as egoism, greed, arrogance, ignorance and apathy.

16

Integralność sędziego z perspektywy jurysprudencji cnót

58%

Soniewicka M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2021

|

vol. 13

|

issue 3

81-97

EN

The paper analyzes the concept of integrity of a judge from the perspective of the virtue jurisprudence. There are the judicial virtues specified and described, including integrity as one of the elements of the virtue of justice. Subjective and objective integrity are distinguished, as well as personal, professional and institutional integrity. Integrity of a judge is understood as personal integrity combined with professional integrity and also institutional integrity in which values and aims of the profession are taken into account. Virtue jurisprudence does not provide clear directives for solving legal disputes but it emphasizes the necessity of referring to the dispositions of a judge in order to understand fully the process of judgment. On the grounds of virtue jurisprudence, the integrity of a moral subject if assumed which provides the foundation for trust in the profession of judge and does not allow for the separation of social roles, assuming the possibility of reconciling them with the use of prudence. The problem of conflicting virtues, namely integrity and impartiality in the context of judicial review is discussed on the example of the judgment of the Polish Constitutional Tribunal of October 22, 2020, K 1/20 which illustrates judicial activism. The considerations concerning this example bring about the conclusion that in the most controversial political and moral disputes, political prudence suggest the direction of the virtue of judicial restraint due to deference of democracy and the division of powers.

PL

W artykule przedstawione zostało pojęcie integralności sędziego z perspektywy jurysprudencji cnót. Omówione zostały cnoty sędziego, w tym integralność jako jeden z elementów cnoty sprawiedliwości. Rozróżniona została integralność w znaczeniu subiektywnym i obiektywnym, osobistym i zawodowym oraz instytucjonalnym. Integralność sędziego w orzekaniu sądowym to z jednej strony integralność osobista i zawodowa, z drugiej zaś integralność instytucjonalna, czyli branie pod uwagę wartości i celów profesji. Jurysprudencja cnót nie daje jednoznacznych wskazówek rozstrzygania sporów, ale wskazuje na konieczność odniesienia się do dyspozycji sędziego, aby w pełni zrozumieć proces orzekania. Na gruncie tego podejścia zakłada się integralność podmiotu moralnego, co ma stanowić podstawę zaufania do zawodu sędziego i nie pozwala na separację pełnionych ról społecznych, zakładając możliwość ich uzgodnienia z pomocą roztropności. Problem konfliktu między cnotą bezstronności a integralności moralnej w kontekście orzekania konstytucyjnego został omówiony na przykładzie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22.10.2020 r., K 1/20. Wnioskiem z prezentowanych rozważań jest, że w niektórych sytuacjach, takich jak orzekanie w kwestiach spornych politycznie czy moralnie, roztropność prowadzić może do kierowania się cnotą powściągliwości sędziowskiej z uwagi na szacunek dla demokracji oraz trójpodziału władz.

17

Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót. Odpowiedź na zarzuty Gilberta Harmana

58%

Szutta N.

Diametros

|

2012

|

issue 31

88-112

PL

Współczesna etyka cnót to jeden z obecnie najważniejszych nurtów etycznych, który rozwijał się i ustalał swoją wyróżnioną pozycję w ostrej dyskusji z deontologią i utylitaryzmem. Dziś stoi przed nowym wyzwaniem, jakim jest bardzo popularne na gruncie psychologii społecznej stanowisko sytuacjonizmu. Etyka cnót zakłada, że odpowiednio ukształtowany charakter moralny zagwarantuje sprawcom moralnie dobre działanie. Tymczasem sytuacjoniści, odwołując się do licznych eksperymentów psychologicznych (m.in. S. Millgrama, J.M. Darleya & C.D. Batsona i A. M. Isen & P. F. Levin) argumentują, że na nasze działania mają fundamentalny wpływ zmienne sytuacyjne, natomiast żadne badania nie potwierdzają decydującego wpływu zmiennych charakterologicznych. Gilbert Harman, jeden z obecnie najbardziej wpływowych filozofów analitycznych, pod wpływem sytuacjonistów, poddaje cnotę i etykę cnót radykalnej krytyce. Kwestionuje też zasadność edukacji moralnej opartej na kształtowaniu moralnie dobrego charakteru. Mój artykuł jest próbą odpowiedzi na zarzuty G. Harmana i obrony normatywnie rozumianej etyki cnót.

EN

Virtue ethics is one of the most important ethical approaches that developed and reached its position in the heated debate with deontology and utilitarianism. Today it is facing a new challenge from an approach, very popular in psychology, called situationism. An essential assumption of virtue ethics is that a properly formed ethical character enables an agent to act in a morally good way. However, the advocates of situationism, basing themselves on numerous psychological experiments, argue that our actions are under the decisive influence of situational factors, but that no research confirms the decisive influence of what might be called the character factor. Gilbert Harman, inspired by situationism, offers a severe criticism of virtue and virtue ethics. He also calls into question moral education based on forming a morally good character. My article is an attempt to reply to Harman's criticism and defend normatively understood virtue ethics.

18

Judges’ Virtues and Vices: Outline of a Research Agenda for Legal Theory

58%

Widłak T.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2019

|

vol. 2(20)

51-62

EN

This article focuses on the issue of applicability of virtue theory to legal theory in civil-law (statutory) jurisdictions and suggests research areas and problems in that respect. The author starts with an assumption that the notion of “virtue” and virtue ethics should be used for the purposes of legal theory starting from references to judicial ethics and normative theory of judicial decision-making. This approach looks especially promising for the purpose of systematizing the chaotic moral language that is being currently used in Poland in reference to judges, their skills, and qualities of their character, which in turn may lead to formulating an explanatory and normative theory of the judicial role that better addresses the observable deficiencies of legal deontology. The author suggests research that could proceed from interpretatively uncovering what are believed to be specific judicial virtues and vices, considering different aspects of the wider Polish and European legal culture of civil law countries (included but not limited to legal and ethical standards, public discourse, legal and other literature, historical and fictional examples, and role models). With respect to judicial ethics, existing virtue theories, including non-eudaimonistic ones, may be examined for the purpose of identifying the model of virtue best suited to the particular nature of the judicial profession. The aretaic (rather than deontological or consequentialist) perspective may enable legal scholarship to take a new path in the debate on the status and qualities of the judiciary, including the problems relating to judicial independence and the selection of candidates for judicial offices.

PL

Artykuł porusza kwestię możliwości zastosowania teorii aretycznej do teorii prawa w jurysdykcjach kręgu kultury prawa stanowionego i proponuje obszary oraz problemy badawcze w tym zakresie. Autor wychodzi z założenia, że wykorzystanie pojęcia „cnoty” i etyki cnót na potrzeby teorii prawa powinno rozpocząć się od odniesienia do etyki sędziego i normatywnej teorii sądowego podejmowania decyzji. Podejście to może być szczególnie owocne na potrzeby 1) uporządkowania chaotycznego języka moralnego, który jest obecny w debacie publicznej w Polsce w odniesieniu do sędziów, ich umiejętności i cech charakteru, co z kolei może doprowadzić do 2) sformułowania teorii wyjaśniającej i normatywnej ról sędziowskich, która lepiej odpowiada zauważalnym brakom prawniczej deontologii. Autor proponuje przeprowadzenie badań, które mogłyby polegać na interpretacyjnym ustaleniu katalogu cnót i wad sędziowskich, biorąc pod uwagę różne aspekty szeroko pojmowanej polskiej i europejskiej kontynentalnej kultury prawnej (obejmujące normy prawne i etyczne, dyskurs publiczny, literaturę prawniczą i inną, historyczne i fikcyjne przykłady i wzorce). Jeśli chodzi o etykę zawodu sędziego, istniejące teorie cnót na gruncie filozofii moralności, w tym nieeudajmonistyczne, powinny zostać uwzględnione w celu zidentyfikowania modelu cnoty najlepiej dostosowanego do specyfiki zawodu sędziego. Aretyczna (a nie deontologiczna lub konsekwencjalistyczna) perspektywa umożliwia otwarcie nowych perspektyw dla debaty nad statusem i jakością sądownictwa, w tym problemów niezależności sędziów i wyboru właściwych kandydatów na urzędy sędziowskie.

Refine search results

Etyka cnót wobec wyników badań psychologii społecznej. Propozycje deflacyjnej koncepcji cnoty

Prawnicze wzorce osobowe na kanwie „małpiego procesu” w filmie Inherit the Wind Stanleya Kramera

W poszukiwaniu katalogu cnót. Refleksje po lekturze książki Karla G. Jechoutka, Religious Ethics in the Market Economy. A New Approach to Business and Morality (Etyka religijna w gospodarce rynkowej. Nowe podejście do biznesu i moralności)

Etyka cnót wobec kryzysu ekologicznego

Etyka cnót wobec wyników badań psychologii społecznej. Propozycje deflacyjnej koncepcji cnoty

Etyka cnót wobec kryzysu ekologicznego

Edukacja moralna z perspektywy etyki cnót

Konstruktywizm w metaetyce – perspektywa Arystotelesowska

Theologischer Paradigmenwechsel und neue pastorale Spielräume. Das Nachsynodale Apostolische Schreiben Amoris laetitia

Jak kształtować postawy moralne w polskim sektorze bankowym w kontekście Sektorowych Ram Kwalifikacji?

Aristotelian Politiké Philía as a Subject of Moral Education

Etyka cnót w kontekście ogólnej koncepcji badań moralnych Alasdaira MacIntyre’a

Poczet królów polskich i bajka lafontenowska w moralizatorskim dziele osiemnastowiecznej literatury szwedzkiej

O możliwości zastosowania Nagelowskiej typologii racji do działania we współczesnej etyce cnót

Environmental vices as ethical and anthropological roots of the environmental crisis

Integralność sędziego z perspektywy jurysprudencji cnót

Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót. Odpowiedź na zarzuty Gilberta Harmana

Judges’ Virtues and Vices: Outline of a Research Agenda for Legal Theory