Search results

1

Ciało „nienormalne”. O roli anomalii w rozwoju nauk biologicznych

100%

Leśniewska M., Leśniewski P.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2017

|

vol. 5

49-60

PL

W ostatnich latach odkryto szereg anomalii u osobników gatunku Haplophilus subterraneus (Shaw, 1789) w gromadzie Chilopoda. Ten szczególny przypadek ciała zdeformowanego prowokuje do ponownego odczytania historii i kształtowania się postaw kulturowych wobec ciał obarczonych anomaliami. W artykule prezentujemy zmiany postrzegania, postaw oraz interpretacji form anomalnych od zdziwienia czy przerażenia aż po odczytanie, które umożliwiło olbrzymi postęp w nauce i wyjaśnieniu wielu elementów procesu rozwoju organizmów oraz ich ewolucji.

EN

In recent years a number of anomalies in specimens of the species Haplophilus subterraneus (Shaw, 1789) in the class Chilopoda were discovered. This particular case of the deformed body provokes to reinterpretation of the history and evolution of cultural attitudes towards the body affected by malformations. In this paper we present changes of perceptions, attitudes and interpretations of anomalous forms— from surprise or horror to an interpretation which results in a great progress in science and in explanations of many elements of developmental processes and evolution of organisms.

2

Spór o genocentryzm w filozofii biologii

80%

Ziemny A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2017

|

vol. 53

|

issue 1

143-168

EN

The roots of the gene-centric view should be sought in a dynamic development of the nineteenth- and twentieth-century genetics – especially the modern evolutionary synthesis and molecular genetics. Behind this idea is a thesis that in biological sciences explanations that refer to genetic factors are privileged. In turn, the most important assumption of this thesis is that at the molecular level the genes and genetic code play a special role in determining the development of an organism. Although the gene-centric conception is one of the cornerstones of modern evolution theory, it has little interest in broader problems of development. Therefore, in recent years there has been a shift towards an alternative perspective stressing the importance of non- -genetic factors in explaining the phenomena and processes of biological development. Especially interesting in this context are arguments and ideas purporting to reject the thesis of a special role of genes and genetic code, particularly in the field of evolutionary developmental biology. An evo-devo context seems interesting because of its ambition to integrate developmental biology with evolutionary biology.

PL

Źródeł koncepcji genocentrycznej należy dopatrywać się w dynamicznym rozwoju XIX- i XX-wiecznej genetyki – zwłaszcza współczesnej syntezy ewolucyjnej oraz genetyki molekularnej. Za ideą tą stoi teza, iż w naukach biologicznych wyjaśnienia odwołujące się do czynników genetycznych są uprzywilejowane; przy tym istotnym założeniem idei genocentrycznej w ramach genetyki molekularnej jest to, że geny oraz kod genetyczny pełnią szczególną rolę w determinowaniu rozwoju organizmu. Chociaż stanowisko genocentryczne jest jednym z fundamentów współczesnej teorii ewolucji, to przez długi czas nie podejmowano na tym gruncie problematyki biologii rozwoju. W związku z tym w ostatnich latach można dostrzec zwrot w stronę nurtu alternatywnego, wykazującego istotność uwzględnienia czynników poza-genetycznych w wyjaśnianiu zjawisk i procesów biologiczno-rozwojowych. Najistotniejsze w tym kontekście są argumenty i idee stojące za odrzuceniem specjalnej roli genów, zwłaszcza na gruncie ewolucyjnej biologii rozwoju; kontekst evo-devo wydaje się interesujący ze względu na ambicję integracji biologii rozwojowej i biologii ewolucyjnej.

3

Jaka matka, taka córka – evo-devo i pojęcie rozszerzonego dziedziczenia w kontekście psychologii oraz mechanizmu międzypokoleniowego przekazu stylu przywiązania i zdolności do mentalizowania

71%

Grabizna A.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2019

|

vol. 7/2

45-67

PL

Ewolucyjna biologia rozwojowa (evo-devo) zaczyna być popularna wśród psychologów, a przez niektórych jest widziana jako „nowa biologia dla psychologii” (Hofer 2014). W szczególności chodzi o koncepcję rozszerzonej dziedziczności (Extended Inheritance), którą się uważa za (neo-)lamarkowską, i zgodnie z którą dziedziczone jest wszystko to, co przyczynia się do utrzymania podobieństwa na przestrzeni pokoleń i do fitness potomstwa – od genów jądrowych, przez ekspresję genów, matczyną opiekę, aż po niszę ekologiczną, kulturową, językową, etc. W artykule analizuję potencjał koncepcji rozszerzonej dziedziczności, biorąc za przykład międzypokoleniowy przekaz stylu przywiązania i zdolności do mentalizowania. Przedstawiam opis mechanizmu neuroendokrynnego tego przekazu. Pokazuję następnie, że a) zjawisko metylacji DNA jest komplementarne w stosunku do mechanizmu neuroendokrynnego, ale nie rewolucyjne, tak jak to zapowiada; b) pojęcie rozszerzonego dziedziczenia miesza trzy kwestie zasadnie rozdzielone przez neodarwinizm: pochodzenia zmienności, losu zmienności i dziedziczenia; c) choć motywacją evo-devo jest sprzeciw wobec rzekomego determinizmu genetycznego neodarwinizmu, to pojęcie transgeneracyjnego dziedziczenia jest deterministyczne (choć to determinizm epigenetyczny).

EN

Evolutionary Developmental Biology (Evo-Devo) is becoming to be popular in psychology, and by certain is even seen as a new biology for psychology (Hofer 2014). In particular, it is about the concept of extended inheritance This concept claims to be (neo-) Lamarckian. According to it inherited is everything that contributes to resemblance across generations and that strongly affects the fitness of the offspring—starting by nuclear genes, by genes expression, maternal care, ecological niche, cultural niche, language, etc. In this paper I analyse the potential of the concept of extended inheritance on the example of transgenerational transmission of attachment style and mentalizing capacity. I present the neuroendocrine mechanism of transmission. Then I show that a) DNA methylation is complementary to neuroendocrine mechanism, but it does not revolutionize the latter as it is claimed; b) the concept of extended inheritance confounds the three questions rightly separated by Neo-Darwinism: origin of variation, fate of variation and inheritance, c) although the motivation of Evo-Devo goes against the alleged genetic determinism of neodarwinism, the concept of transgeneration inheritance is determinist (although it is an epigeneetic determinism).

4

„Like mother, like daughter — evo-devo and the concept of extended inheritance in the context of psychology and of the transgenerational transmission of attachment style and mentalizing capacity”

57%

Grabizna A.

Filozofia i Nauka

|

2019

|

vol. 7

Refine search results

2 Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

1 Filozofia i Nauka

1 Studia Philosophiae Christianae

2 2019

2 2017

2 Grabizna A.

1 Leśniewska M.

1 Leśniewski P.

1 Ziemny A.

Ciało „nienormalne”. O roli anomalii w rozwoju nauk biologicznych

Spór o genocentryzm w filozofii biologii

Jaka matka, taka córka – evo-devo i pojęcie rozszerzonego dziedziczenia w kontekście psychologii oraz mechanizmu międzypokoleniowego przekazu stylu przywiązania i zdolności do mentalizowania

„Like mother, like daughter — evo-devo and the concept of extended inheritance in the context of psychology and of the transgenerational transmission of attachment style and mentalizing capacity”