Search results

1

Ewidencjalność a czasowniki percepcji i ich formy nieosobowe

100%

Łukasiewicz E.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 3

42-55

PL

Kategoria ewidencjalności wskazuje źródło informacji nadawcy przekazu. Tymi źródłami mogą być np.: bezpośrednia obserwacja, wnioskowanie czy twierdzenie innej osoby. Dodatkowo wykładniki tej kategorii mogą kodować wartości epistemiczne i/lub inne związane ze stosunkiem mówiącego do treści przekazu. W artykule przyjęta została szeroka definicja ewidencjalności – do jej wykładników zalicza się nie tylko morfemy ściśle gramatyczne, ale również środki składniowe czy wyrażenia leksykalne. Celem artykułu jest analiza wartości ewidencjalnych kodowanych przez niektóre czasowniki percepcji w języku polskim i ich formy nieosobowe, nie zawsze bowiem wskazują one na bezpośrednie źródło informacji. W końcowej części rozważane jest pytanie, czy omawiane formy nieosobowe mogłyby być uznane za wykładniki ewidencjalności we wczesnej fazie gramatykalizacji.

EN

Evidentials indicate the information source on which the speaker’s claim is based; this source may be e.g. direct observation, inference, someone’s report or others. Additionally, evidentials may also encode epistemic and/or other meanings connected with the speaker’s attitude to the information content. The paper assumes a broad definition of evidentiality: its markers may be grammatical morphemes, but also syntactic means or lexical resources. The aim of the paper is to analyze the evidential values encoded by select perception verbs in Polish and their impersonal forms/predicatives, as it is often indirect evidence that is encoded by such forms. In the final part, the paper addresses the question of whether any of the forms discussed might be regarded as evidentiality in the early process of grammaticalization.

2

Interpretacja prospektywna peryfrazy

80%

Nowakowska M.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2017

|

vol. 73

221-246

PL

Peryfraza była interpretowana w ramach kategorii modalności i ewidencjonalności. Niniejszy artykuł pokazuje jej trzecią interpretację: chodzi o rodzaj prospektywności, która należy do kategorii aspektu. Dokładnie mówiąc, peryfraza wyznacza „fazę przygotowawczą”, czyli taką, która prowadzi do sytuacji nazwanej przez czasownik główny. Ta interpretacja pojawia się wtedy, gdy peryfraza łączy się z partykułą właśnie lub już, a także z odpowiednim kontekstem czasowym. W ten sposób powstaje konstrukcja o znaczeniu fazy przygotowawczej.

EN

The Polish verb phrase has been described in terms of a modal or evidential reading. The article presents its third reading, namely a sort of prospectivity that belongs to the category of aspect. The verb phrase can indicate precisely the “preparatory phase”, i.e. the phase which leads to the situation named by the main verb. This reading appears when the verb phrase is combined with the particle właśnie (just) or już (already/yet) and when it is situated in a specific temporal context. Thus a construction with the reading of a preparatory phase is built.

3

Typy łacińskich przysłówków oceniających

80%

Górska M.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 3: Filologia Klasyczna

051-071

PL

Artykuł ten jest propozycją uporządkowania nie dość konsekwentnego podziału podgrupy przysłówków zdaniowych określanych jako przysłówki oceniające. Propozycja ta polega przede wszystkim na oddzieleniu przysłówków oceniających w ścisłym sensie, czyli takich, które odwołują się do kategorii aksjologicznych od innych typów przysłówków oceniających. Wśród tych ostatnich można wyróżnić 1. przysłówki epistemiczne, za pomocą których mówiący dokonuje oceny prawdziwości propozycji (certe, certo, plane, profecto, sane, vero, vere, fortasse, forsitan), 2. przysłówki ewidencjalne, które wskazują, na jakiej podstawie mówiący wypowiada jakieś informacje (scilicet, videlicet) oraz 3. przysłówki miratywne, poprzez które mówiący daje wyraz zaskoczeniu, że dany stan rzeczy ma miejsce (inopinanter, inopinate, inopinato, necopinato). Wśród 4. przysłówków oceniających w ścisłym sensie można natomiast wyróżnić cztery podgrupy: a. ogólnie wartościujące (bene, male), b. odwołujące się do wartości poznawczych (sapienter, stulte, imprudenter, inepte, recte, falso), c. odwołujące się do wartości utylitarnych (opportune, feliciter, (per)commode incommode, perincommode) i d. odwołujące się do wartości moralnych (recte, falso, merito, iure, iniuria). W propozycji tej najbardziej dyskusyjne jest uznanie przysłówków wyrażających zaskoczenie za wykładniki miratywności, jako że jest to kategoria językowa dostrzeżona stosunkowo niedawno i nie dość dobrze rozpoznana.

EN

The article suggests ordering the division of the sub-group of sentential adverbs, defined as evaluative adverbs, that is not consistent enough. The suggestion consists first of all in separating evaluative adverbs in the strict sense, that is ones referring to axiological categories, from other types of evaluative adverbs. Among the latter the following ones may be distinguished: 1. Epistemic adverbs, with the help of which the speaker evaluates the truth of the proposition (certe, certo, plane, profecto, sane, vero, vere, fortasse, forsitan), 2. evidential adverbs that point the basis on which the speaker gives some information (scilicet, videlicet), and 3. mirative adverbs, with which the speaker expresses his surprise that the given state of affairs does occur (inopinanter, inopinate, inopinato, necopinato). Among 4.the evaluative adverbs in the strict sense, in turn, four sub-groups may be distinguished: a. generally evaluating (bene, male), b. referring to cognitive values (sapientier, stulte, imprudenter, inepte, recte, falso), c. referring to utilitarian values (opportune, feliciter, (per)commode incommode, perincommode), and d. referring to moral values (recte, falso, merito, iure, iniuria). In the suggestion, recognizing the adverbs expressing surprise as the marker of mirativity is the most arguable point, as it is a language category that has been noticed relatively recently and has not been yet well recognized.

Refine search results

1 Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

1 Język Polski

1 Roczniki Humanistyczne

1 2023

1 2017

1 2014

1 Górska M.

1 Nowakowska M.

1 Łukasiewicz E.

Ewidencjalność a czasowniki percepcji i ich formy nieosobowe

Interpretacja prospektywna peryfrazy

Typy łacińskich przysłówków oceniających