Search results

1

Kilka uwag o problemie demarkacji ze stanowiska informacjonizmu

100%

Gorzula B.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2013

|

issue 52

107-130

PL

The purpose of this paper is to demonstrate a different perspective on the problem of demarcation. It presents the results achieved by J. Hintikka and the Finnish school of the philosophy of science. However, the origins of this approach can be traced to the work of R. Carnap and Y. Bar-Hillel. The controversy over confirmationism and falsificationism is based on false assumptions. We need both probability and informative content. Our theories must have a connection with reality (high probability) and reflect its deep structure (information). Expected informational content allows us to define a “negative” demarcation criterion between science and pseudoscience.

2

Nauki historyczne, nauki eksperymentalne i metoda naukowa

100%

Cleland C. E.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2011

|

vol. 8

105-120

PL

Wielu naukowców sądzi, że istnieje jedna, interdyscyplinarna metoda uprawiania dobrej nauki. Wzorcowe przykłady czerpane są jednak z obrębu klasycznych nauk eksperymentalnych. Czasem, kiedy hipotez o charakterze historycznym nie można testować w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych, twierdzi się, że badania historyczne mają gorszą jakość niż badania eksperymentalne. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, na podstawie przykładów z różnych dyscyplin historycznych, że to przekonanie jest błędne. Po pierwsze, pogląd o rzekomej wyższości badań eksperymentalnych wynika z przyjęcia takich koncepcji metodologii naukowej (indukcjonizmu baconowskiego i falsyfikacjonizmu), które mają poważne mankamenty, zarówno na płaszczyźnie logicznej, jak też jako ujęcia rzeczywistych praktyk naukowców. Po drugie, chociaż między metodologiami nauk eksperymentalnych i nauk historycznych zachodzą zasadnicze różnice, związane są one z pewną wszechobecną właściwością świata przyrody - czasową asymetrią przyczynowości. Nie da się zatem utrzymać twierdzenia, że nauki historyczne są pod względem metodologicznym gorsze od nauk eksperymentalnych.

EN

Many scientists believe that there is a uniform, interdisciplinary method for the practice of good science. The paradigmatic examples, however, are drawn from classical experimental science. Insofar as historical hypotheses cannot be tested in controlled laboratory settings, historical research is sometimes said to be inferior to experimental research. Using examples from diverse historical disciplines, this paper demonstrates that such claims are misguided. First, the reputed superiority of experimental research is based upon accounts of scientific methodology (Baconian inductivism or falsificationism) that are deeply flawed, both logically and as accounts of the actual practices of scientists. Second, although there are fundamental differences in methodology between experimental scientists and historical scientists, they are keyed to a pervasive feature of nature, a time asymmetry of causation. As a consequence, the claim that historical science is methodologically inferior to experimental science cannot be sustained.

3

Lingwistyka a współczesne paradygmaty nauki

80%

Chrabąszcz R.

Zarządzanie Publiczne / Public Governance

|

2012

|

issue 1(19)

137

PL

W artykule autor dokonuje przeglądu, mającego w przeważającej części charakter historyczny, paradygmatów nauki języku, osadzając je w modularnym myśleniu o formowaniu wiedzy społecznej, którego ważnym elementem jest formowanie języka komunikacji społecznej. Refleksja nad językiem, będąca przedmiotem badań lingwistyki, od momentu jej powstania, wpływała nie tylko na opis struktur i desygnatów językowych, lecz także nadawała im pewne funkcje normatywne. Znaczenie nauki o języku wzrasta, gdy uświadomimy sobie, że każda wiedza jest tworzona, komunikowana i przechowywana w jakimś języku, który bada się w różnorakich ujęciach lingwistycznych. Punktem wyjścia publikacji są paradygmaty nauki, ujęte w teorie rewolucji naukowych Thomasa Kuhna. W rozwo- badań nad językiem można wyróżnić cztery takie paradygmaty: tradycyjny - indukcjonistyczny, weryfikacjonistycz- ny- strukturalny, falsyfikacjonistyczny - gramatykę generatywną oraz kognitywny. Wraz z rozwojem lingwistyki daje się zaobserwować silne dążenie do objęcia nią innych nauk, w szczególności nauk społecznych. Współcześnie, w nauce o języku możemy odnaleźć elementy wielu paradygmatów. Ta złożoność utrudnia precyzyjne wskazanie paradygmatu, który wedle Kuhnowskiej wersji rozwoju nauki, determinowałby jej funkcje i zadania. Nie przekreśla ona jednak, nawet wzmacnia, znaczenie nauki o języku, jako ważnym czynniku kreowania wiedzy społecznej, którą następnie jest stanie komunikować oraz przechowywać.

EN

The paper offers a predominantly historical review of paradigms in language research, and attempts to anchor them in modular thinking about social knowledge formation, especially formation of the language of social communication. The reflexion on language, constitutive of linguistic research since the beginning of its existence, has not only impacted language structures and designates but also provided them with some normative functions.The significance of linguistics is all the more apparent if we realize that all knowledge is created, communicated and preserved in a language whose different linguistic aspects we can analyze. The author describes scientific paradigms based on the theory of scientific revolutions developed by Thomas Kuhn. In the course of history of linguistics, there were four such paradigms: traditional (inductivism), structural (verificationism), one derived from generative grammar (falsificationism), and a cognitive one. The development of language research enables us to perceive its strong tendency to encroach on other domains, especially those of social sciences. Nowadays, there are elements of many paradigms in linguistics. Such complexity makes it difficult to define a single paradigm which, according to the Kuhn, is able to determine its functions and tasks. However, it does not undermine the significance of language as a fundamental factor in social knowledge creation, which is a tool of its communication and preservation. Indeed, it makes language research all the more important.

4

Dva prístupy k logike vedeckého skúmania (Charles S. Peirce a Karl R. Popper)

80%

Országh L.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2016

|

vol. 16

229-244

RU

В статье автор пытается сравнить две значительные фигуры в теории науке, поскольку обнаруживает явную схожесть их концепции научного метода. Он сосредотачивается в основном на методе абдуктивного заключения Пирса, теории познания, воспроизведении научного исследования, умножении знания и на проблемах, которые возникают в контексте концепций Поппера и Пирса. Он анализирует фальсификационную модель теории наук и приходит к заключению, что позиция Поппера с точки зрения достижения цели, которую он выбрал, неудачная, поскольку она не в состоянии продемонстрировать продвижение к истине. С другой стороны, Пирс оказывается эпистемологическим оптимистом и дополнительно допускает вариант судьбы в движении к цели, что делает такую концепцию более приемлемой для научного сообщества.

EN

In the article the author focuses on comparison of two significant figures of theory of science by the reason of the apparent similarities of their conceptions of scientific inquiry. He concentrates mainly on Pierce’s method of discovery represented by abductive inference, epistemology, reconstruction of scientific research, growth of knowledge and problems, which appear in context of Popper’s and Peirce’s conceptions. He analyses Popper’s falsificationistic model of theory of science. He points out that Popper’s account from the aspect of achieving aim, which he determines, is unsuccessful, because he is not able to declare advance to the truth. On the other hand, Peirce appears as an epistemological optimist and accepts additional metaphysical assumption about predestination to aim to the truth, which makes his conception more appealing to scientific community.

5

O użyteczności praw historycznych

61%

Bednarczyk G.

Kultura i Wartości

|

2016

|

issue 19

DE

Das Thema der vorliegenden Überlegungen ist die Analyse der praktischen Anwendung der auf dem Boden der Geschichtsphilosophie gebildeten sog. historischen Gesetze. Um ihre starken und schwachen Seiten aufzuzeigen, konfrontiert sie der Autor mit den auf dem Boden der Naturwissenschaften formulierten Gesetzen. Das Ziel dieses Verfahrens liegt darin, eine Bilanz zu schaffen, die sowohl den Nutzen des Studiums der Geschichte als auch ihre "wissenschaftlichen" Schwächen berücksichtigt.

EN

The article analyzes the practical application of history laws as developed within the philosophy of history context. To indicate their strengths and weaknesses, the author confronts the laws with those devised on the ground of natural sciences. The purpose of such an approach is to draw-up a balance sheet taking into account the benefits of practicing history and its “scientific” shortcomings.

PL

Tematem rozważań jest analiza praktycznego wykorzystania, tworzonych na gruncie filozofii historii, tzw. praw dziejowych. W celu ukazania ich mocnych i słabych stron autor konfrontuje je z prawami formułowanymi na gruncie nauk przyrodniczych. Cel tego zabiegu to stworzenie bilansu, który uwzględni zarówno korzyści płynące z uprawiania historii, jak i jej „naukowe” mankamenty.

6

Popper : dogmatyzm : dialektyka

51%

Kościuszko K.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2015

|

issue 21

9-24

PL

W artykule udowadniam tezę, że Popper - mimo programowych haseł swego krytyczne go racjonalizmu - jest dogmatykiem, że ma np. dogmatyczno-negatywne podejście do dialekty- ki. Choć krytykuje dialektykę sam jest dialekty- kiem. Widać to w Popperowskiej filozofii ma tematyki. Również jego falsyfikacjonizm jest stanowiskiem dogmatycznym. Powołuję się przy tym na Feyerabenda, Kuhana i Lakatosa.

EN

In this article I justify the thesis that K. R.Popper - in spite of the policy statement of his critical rationalism - is a dogmatist, e.g. his approach to the dialectics is dogmatically negative. Although he criticises the dialectic, he is a dialectician himself. It is evident in his phi losophy of mathematics. His falsificationism is a dogmatic attitude, too. In the argumentation, I refer to Feyerabend, Kuhn, and Lakatos.

Refine search results

1 Filozoficzne Aspekty Genezy

1 Humanistyka i Przyrodoznawstwo

1 Kultura i Wartości

1 Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

1 Zarządzanie Publiczne / Public Governance

1 ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

1 2017

2 2016

1 2013

1 2012

1 2011

1 Bednarczyk G.

1 Chrabąszcz R.

1 Cleland C. E.

1 Gorzula B.