Search results

1

U źródeł zbiorów kolektywnych

100%

Olszewski A.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2014

|

issue 55

167-171

PL

Recenzja książki: Lidia Obojska, U źródeł zbiorów kolektywnych. O mereologii nieantysymetrycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2013, ss. 180.

2

Intuicyjne koncepcje kontinuum

86%

Marcin Skalny M.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2016

|

issue 22

307-320

PL

W artykule autor rozważa koncepcje kontinuum oparte na intuicji stworzone przez Giusseppe Veronesa, Paula du Bois-Reymond, Franza Brentano, Charlesa Sandersa Peirca i Henriego Poincarego w odpowiedzi na idee arytmetycznego kontinuum Richarda Dedekinda i Georga Cantora. Stara się znaleźć wspólny czynnik, który łączy pojęcia intuicyjnego kontinuum użyte przez wspomnianych matematyków i filozofów.

3

Antynomia Russella a wiedza a priori

72%

Król Z.

Edukacja Filozoficzna

|

2019

|

issue 68

153-168

PL

Podaję wyjaśnienie zaskakującej zawodności poznania apriorycznego poprzez odwołanie się do aktywnej obecności wiedzy tła, tacit knowledge, i ukrytych założeń w tym poznaniu oraz przez wskazanie szerszej struktury intelektualnych powiązań pomiędzy intuicyjnymi danymi i przekonaniami w ramach tzw. horyzontu hermeneutycznego. Nieapodyktyczność i praktyczna zawodność rezultatów poznania a priori nie są argumentami przeciwko jego istnieniu i możliwości. Analizy dokonywane są głównie na przykładzie antynomii Russella i aksjomatu komprehensji. Przykładami ukrytych przed-założeń aktywnych w procesie konstytucji poczucia oczywistości towarzyszącego aksjomatowi komprehensji w określonych etapach rozwoju matematyki są ekstensjonalna koncepcja zbioru i przekonanie o jednorodności uniwersum zbiorów.

EN

The surprising fallibility of a priori knowledge is explained by the indication of the broad structure of hermeneutical horizon of intuitive and implicitly accepted intellectual convictions, i.e. the relevant tacit knowledge. Non-apodicticity of the results of a priori cognition cannot be used as an argument against the possibility and existence of the cognition. The analyses are based on the example of Russell’s antinomy and the axiom of comprehension in set theory. The conviction of homogeneity of the universe of sets and extensional conception of a set are examples of presuppositions actively present during the historically given process of the creation of mathematics.

4

Strukturalność a dedukcyjność matematyki: współczesny strukturalizm w filozofii matematyki

61%

Czakon M.

Roczniki Filozoficzne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 2

241-268

EN

It is common for different types of mathematical structuralism that the conjunction of two statements ( a) mathematics is science about structures and b) mathematics is deductive science) is true, Distinct arguments for this two features of mathematics are exanimated therefore the main concepts (structurality and deductivity) are understood differently, the results are various types of structuralism. We claim that it is possible to establish the way of understood of this two concepts in witeh they are equivalent. We argue that can interpret mathematical structuralism as equivalence: a) mathematics is science about structures if and only, if b) mathematics is deductive science

PL

Wspólne dla różnego typu strukturalizmów matematycznych jest stwierdzenie, że dla matematyki jako nauki prawdziwa jest koniunkcja: a) matematyka jest nauką o strukturach oraz b) matematyka jest nauką dedukcyjną. Przedstawiane są odmienne argumenty na rzecz tych dwóch własności matematyki i różnie rozumiane są pojęcia strukturalności i dedukcyjności, co skutkuje powstawaniem różnego rodzaju strukturalizmów. Twierdzimy, że przy pewnym ustalonym sposobie rozumienia tych pojęć możliwa jest ich równoważność. Argumentujemy na rzecz takiego rozumienia strukturalizmu, które streszcza się w stwierdzeniu: a) matematyka jest nauką o strukturach wtedy i tylko wtedy, gdy b) matematyka jest nauką dedukcyjną.

5

Geneza i podstawy filozofii matematyki krytycznej Leonarda Nelsona

58%

Kubalica T.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2017

|

vol. 29/1

EN

The article concerns the history of philosophical relationships between philosophers and mathematicians associated with the New Friesian School. The aim is to show the complex relationship between the doctrines of the philosophical precursors of this school, such as Immanuel Kant, Jakob Friedrich Fries and Ernst Friedrich Apelt, as well as the presentation of the major philosophical-mathematical inspirations of the mathematician such as David Hilbert. Nelson's mathematical and philosophical relationships with Gerhard Wilhelm Hessenberg and Kurt Grelling have influenced the Neo-Friesian philosophy of critical mathematics.

6

“Cathedral Builders”: Mathematics and the Sublime

58%

Shaposhnikov V.

Edukacja Filozoficzna

|

2019

|

issue 68

195-226

EN

The paper deals with aesthetic and religious dimensions of mathematics. These dimensions are considered as closely connected, though reciprocally non-reducible. “Mathematical beauty” is already firmly established as a term in the philosophy of mathematics. Here, an attempt is made to bring forward two additional candidates: “mathematical sublime” and “numinous mathematics”. The last one is meant to designate the recognition of some mathematical practices as inspiring anticipation of the meeting with the divine reality or producing a feeling of its presence. The first one is used here to designate the related feelings in disguise, i.e., being reinterpreted or transferred from the straightforwardly religious to the aesthetic sphere. Taking Kant’s theory of the sublime as a starting point, the paper introduces a related account of it that treats mathematical beauty through mathematical sublimity as a more fundamental category. Within this account, religious experience, the aesthetics of the sublime and mathematical practice are closely interlinked through an appropriate interpretation of the idea of the infinite. Both mathematical and art symbolism are seen as an endeavour to represent the infinite within the finite, which correlates well with the definition of mathematics as “the science of the infinite” (Hermann Weyl).

PL

Artykuł poświęcony jest estetycznemu wymiarowi matematyki, a także jego wymiarowi religijnemu. Wymiary te rozważane są jako silnie ze sobą powiązane, choć nie są do siebie sprowadzalne. „Piękno matematyczne” ugruntowało się już jako termin w filozofii matematyki. Podjęto tu próbę wysunięcia dodatkowych kandydatów: „matematyczna wzniosłość” i „matematyka numinotyczna”. Drugi z nich odnosi się do uznania pewnych praktyk matematycznych jako inspirujących do antycypacji spotkania z boską rzeczywistością lub jako wywołujących poczucie jej obecności. Z kolei pierwszy – do związanych z tym odczuć w „przebraniu”, to jest zreinterpretowanych i przeniesionych ze sfery wprost religijnej do estetycznej. Wychodząc od teorii wzniosłości Kanta, artykuł proponuje ujęcie matematycznego piękna poprzez matematyczną wzniosłość jako kategorię podstawową. W tym zakresie doświadczenie religijne, estetyka wzniosłości i praktyka matematyczna są wzajemnie silnie powiązane poprzez odpowiednią interpretację idei nieskończoności. Zarówno symbolizm matematyczny, jak i symbolizm w sztuce są tu postrzegane jako próba przedstawienia nieskończoności w tym, co skończone, co dobrze koreluje z definicją matematyki jako „nauki o nieskończoności” (Hermann Weyl).

7

Popper : dogmatyzm : dialektyka

37%

Kościuszko K.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2015

|

issue 21

9-24

PL

W artykule udowadniam tezę, że Popper - mimo programowych haseł swego krytyczne go racjonalizmu - jest dogmatykiem, że ma np. dogmatyczno-negatywne podejście do dialekty- ki. Choć krytykuje dialektykę sam jest dialekty- kiem. Widać to w Popperowskiej filozofii ma tematyki. Również jego falsyfikacjonizm jest stanowiskiem dogmatycznym. Powołuję się przy tym na Feyerabenda, Kuhana i Lakatosa.

EN

In this article I justify the thesis that K. R.Popper - in spite of the policy statement of his critical rationalism - is a dogmatist, e.g. his approach to the dialectics is dogmatically negative. Although he criticises the dialectic, he is a dialectician himself. It is evident in his phi losophy of mathematics. His falsificationism is a dogmatic attitude, too. In the argumentation, I refer to Feyerabend, Kuhn, and Lakatos.

Refine search results

2 Edukacja Filozoficzna

2 Humanistyka i Przyrodoznawstwo

1 IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

1 Roczniki Filozoficzne

1 Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

1 2021

2 2019

2 2017

1 2016

1 2014

1 Czakon M.

1 Kościuszko K.

1 Król Z.

1 Kubalica T.

1 Marcin Skalny M.

1 Olszewski A.