Państwo jest przedmiotem zainteresowania wielu dyscyplin naukowych: prawa konstytucyjnego i międzynarodowego, socjologii, filozofii, nauk administracyjnych, nauk politycznych, psychologii społecznej, nauk ekonomicznych, historii politycznej i gospodarczej, nauk wojskowych, regionalistyki i oczywiście geografii politycznej oraz geopolityki. W toku dziejów, począwszy od starożytności po czasy współczesne, państwo było bardzo różnie definiowane. Autor wychodzi zatem w swych rozważaniach od analizy elementów składających się na różne definicje państwa. Następnie dokonuje przeglądu klasyfikacji funkcji, które pełni współczesne państwo i analizuje sposób, w jaki są one realizowane w różnych krajach na świecie, próbując odpowiedzieć na pytanie: do czego państwo jest potrzebne obywatelom? Następnie Autor zwraca uwagę na częste podejmowanie tematyki funkcjonowania państwa w światowej literaturze pięknej zarówno w utworach epickich, jak i w dramatach zarówno w przeszłości, jak i obecnie. Ostatnim zagadnieniem podjętym w wystąpieniu jest analiza funkcjonowania państw nieuznanych, głównie europejskich i konsekwencje faktu ich wykluczenia ze społeczności międzynarodowej dla życia ich mieszkańców, gospodarki i funkcjonowania ich społeczeństw.
EN
The state is subject of interest to many scientific disciplines: constitutional and international law, sociology, philosophy, administrative and political sciences, social psychology, economics, political and economic history, military sciences, regional studies and, of course, political geography and geopolitics. In the course of history, from ancient to modern times, the state was defined in very different ways. The author comes out in his deliberations from the analysis of the elements that make up the various definitions of the state. Then he reviews the classification of functions that the modern state fulfills and analyzes the way in which they are implemented in various countries around the world, trying to answer the question, is the state necessary for citizens and for what? Finally, the author draws attention to the frequent undertaking of the subject matter of the functioning of the state in the world’s belles-lettres in epic works and in dramas both in the past and nowadays. The last issue raised in the paper is the analysis of the functioning of unrecognized countries, mainly European ones, and what are the consequences of their exclusion from the international community influencing the life of their inhabitants, economy and functioning of their societies.
Przejawem podstawowego instynktu człowieka jest dążenie do bezpieczeństwa i zachowania życia. Dążenie do bezpieczeństwa zaś jest bezpośrednią reakcją na bodźce pochodzące ze świata zewnętrznego, bodźce wewnętrzne, takie jak głód, ból oraz mentalne, związane ze strachem, niepewnością. Podstawą współczesnej filozofii polityki jest powołana do życia przez starożytnych Greków idea państwa, którego celem jest odpowiednie ukształtowanie obywatela jako człowieka dzielnego etycznie, niepodlegającego arbitralnej władzy tyrana oraz panującego nad własnymi namiętnościami i popędami. W opozycji stoi rewolucyjna i o nowoczesnym charakterze koncepcji Hobbesa, która głosi, że zasadniczym celem państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa obywateli poprzez ustanowienie skutecznych reguł społecznej kooperacji. Państwo staje się suwerenem, którego skuteczność opiera się na ideowej bezstronności.
EN
The pursuit of safety and preservation of life are the main symptoms of the basic human instincts. Striving for security is a direct response to stimuli coming from the outside world and, as well, internal stimuli, such as hunger, pain and mental incentives associated with fear and uncertainty. The basis of modern political philosophy is brought to life by the ancient Greek’s idea of the state, the aim of which is suitable shaping of the citizen as a brave ethically man, not subject to the arbitrary power of the tyrant and who rulers over his own passions and instincts. The opposition is concept of Hobbes which has revolutionary and modern character, it claimes that the main purpose of the state is to ensure the security of citizens through the establishment of effective rules of social cooperation. The state become sovereign whose effectiveness is based on the ideological neutrality.
Łukasz Opaliński, known as younger, represented one of the most powerful magnate clans in Wielkopolska and Poland in the 17th century. Holding a high senatorial office, that of the Court Marshal of the Crown – he made himself known as a writer and philosopher of the political system, and also as a superb politician. Older historiographic works perceived him as a monarchist and adherent of the successive courts. These were only the studies by Władysław Czapliński that portrayed him as a politician who was an apologist of the political system of the Commonwealth of Poland–Lithuania. In fact, Opaliński was a political maverick, and his views – expressed both in his writings and political actions – resulted from the correlation of an attitude of an enlightened magnate of mid-17th century, caring mostly about the interest of his clan, and further – that of the state, certainly proud of the political system of his country, yet perceiving also its erosion. Opaliński’s works in philosophy of state, notably Rozmowa plebana z ziemianinem, Obrona Polski, and Coś nowego?, prove the broad horizon of his thoughts. The dignitary’s concepts are innovative, and more importantly in no way unrealistic. The magnate found the system of the Commonwealth the standard, and considered the “golden liberty” of nobility the most perfect social system, in which he was seconded by other writers of the time. Yet, Opaliński was aware of the shortcomings resulting from the accruing “exorbitancy”, and especially from the anarchisation of the Polish parliamentary movement. He perceived the existence of liberum veto as a necessity, however proper, yet was afraid that inappropriate people could exploit it, hence he postulated its use only in matters of state importance.
PL
Łukasz Opaliński zwany młodszym reprezentował jeden z najmożniejszych rodów magnackich w Wielkopolsce i całej Rzeczpospolitej w XVII w. Piastując wysoki urząd senatorski – marszałka nadwornego koronnego, dał się przede wszystkim poznać jako publicysta i filozof ustroju, a także nieprzeciętny polityk. Starsza historiografia widziała w nim regalistę i poplecznika kolejnych dworów. Dopiero studia Władysława Czaplińskiego ukazują go jako polityka będącego apologetą ustroju państwa polsko-litewskiego. W rzeczywistości Opaliński był politycznym lawirantem, zaś jego poglądy wyrażane zarówno w publicystyce, jak i w działaniach politycznych były korelacją postawy oświeconego magnata połowy XVII w. dbającego głównie o interes swojego rodu, w dalszej kolejności państwa, na pewno dumnego z ustroju Rzeczpospolitej, ale dostrzegającego jego wynaturzenia. Dzieła Opalińskiego z zakresu filozofii państwa, takie jak Rozmowa plebana z ziemianinem, Obrona Polski, czy Coś nowego?, wykazują szerokie horyzonty w myśli marszałka nadwornego i jego nieprzeciętne zdolności publicystyczne. Pomysły, jakie wykazuje Opaliński w swoich pracach, są nowatorskie, a co najważniejsze realne, nie oderwane od istniejącej rzeczywistości. Ustrój Rzeczpospolitej był dla magnata wielkopolskiego wzorem. „Złotą wolność” szlachecką uważał za najdoskonalszy ustrój społeczny, w czym wtórowali mu inni publicyści epoki. Opaliński był jednak świadomy niedomagań wynikających z nawarstwiających się „egzorbitancji”, a w szczególności z anarchizacji polskiego parlamentaryzmu. Instytucję liberum veto odbierał jako słuszną konieczność, natomiast obawiał się jego korzystania przez nieodpowiednie osoby, stąd postulował stosowania jej wyłącznie do spraw wagi państwowej.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.