Search results

1

Między społeczeństwem a wspólnotą

100%

Bobryk A.

Doctrina. Studia społeczno-polityczne

|

2018

|

vol. 15

|

issue 15

367-372

PL

Recenzja książki Cezarego Kality, Wspólnota versus społeczeństwo. Spór na temat istoty i funkcji wspólnoty oraz społeczeństwa z perspektywy filozofii społecznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2018, ss. 375

2

Społeczeństwo i państwo z perspektywy „rodu ludzkiego” Stanisława Staszica

88%

Mruszczyk M.

Doctrina. Studia społeczno-polityczne

|

2012

|

vol. 9

|

issue 9

189-201

PL

W artykule omówiono filozoficzną koncepcję genezy społeczeństwa i państwa według polskiego filozofa okresu Oświecenia – Stanisława Staszica. Uczyniono to na podstawie jego poematu „Ród ludzki”, który można uznać jako utwór najbardziej reprezentatywny dla tego typu problematyki podjętej przez polskiego myśliciela. Stanisław Staszic uznawał istnienie koniecznych i nieuchronnych praw natury, które rządzą rozwojem całego świata i całej ludzkości. Polski filozof, uważał, iż warto je poznać, aby umieć pokierować rozwojem rzeczywistości tak, by wyeliminować z niej tendencje antyrozwojowe – przeczące prawom natury. Z tego powodu „Ród ludzki” Staszica jawi się nie tylko jako jego największe dzieło filozoficzne, ale także jako swoisty podręcznik zawierający przepis na przyszłe i najlepsze rządy polityczne, niezależnie od narodowości i stanu społecznego.

3

Problem narodzin i obumierania państwa w myśli Fryderyka Engelsa. Kontekst historyczny i współczesny

88%

Michalczenia J.

Doctrina. Studia społeczno-polityczne

|

2012

|

vol. 9

|

issue 9

169-187

PL

W artykule przedstawiono wpływ myśli Fryderyka Engelsa na klasyczny marksizm. Autor artykułu polemizuje z powszechnymi poglądami, według których marksizm jest doktryną opartą wyłącznie (lub niemal całkowicie) na dorobku Karola Marksa. W takim ujęciu rola Engelsa jako niekwestionowanego klasyka marksizmu miała polegać głównie na wspieraniu finansowym żyjącego w ubóstwie Marksa oraz na popularyzowaniu jego idei. Autor artykułu stoi na stanowisku, że marksizm Marksa i Engelsa stanowi mniej lub bardziej spójny konglomerat poglądów tych dwóch myślicieli. W artykule zdecydowano się jednak zrobić pewne ustępstwo od stanowiska, że istnieje tylko wspólny marksizm Marksa i Engelsa. Uczyniono to po to, by zadać kłam tym historykom marksizmu, którzy twierdzą że Engels niewiele wniósł oryginalnego do marksizmu, zaś jego własna myśl jest anachroniczna i mało wartościowa. Zrobiono to dzięki zrekonstruowaniu Engelsowskiej teorii państwa, zwłaszcza przedstawiając problem jego narodzin i obumierania. Autor uważa bowiem, że właśnie ta teoria, a nie „dialektyka natury” przesądza o klasyczności Engelsa oraz stanowi istotny wkład tego myśliciela do marksizmu i filozofii społecznej w ogóle. Po rekonstrukcji postarano się odnieść Engelsowską ideę obumierania państwa do czasów współczesnych.

4

A Critique of Poverty: Exploring the Underground of Social Philosophy

75%

Silva H. A.

Praktyka Teoretyczna

|

2021

|

vol. 42

|

issue 4

139-165

PL

Głównym tematem tego artykułu jest ubóstwo, w szczególności zaś jego krytyka, a nie tylko opis. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że jedną z powszechnych podstaw teorii ubóstwa jest definiowanie biednych jako tych, którzy systematycznie doświadczają swojego życia w niedostatku, a mianowicie posiadają określone minimum, jeśli chodzi o potrzeby takie, jak mieszkanie, żywność, zdrowie, edukacja, czas wolny itp. Istnieje zatem teoretyczna i społecznie akceptowana orientacja sprzyjająca wytwarzaniu głębokiego pokrewieństwa między ubóstwem a minimum. Na opartym na takim rozumowaniu horyzoncie pojawia się rodzaj niewyraźnej akceptacji, że przezwyciężenie ubóstwa można osiągnąć poprzez przyznanie ubogim czegoś ponad minimum, niezależnie od tego, jak elementarne może być to „coś ekstra”. Jeśli więc doświadczenie ubóstwa wiąże się z jakimś rodzajem braku lub niedostatku i jeśli ten warunek może być spełniony przez coś, co zostało już społecznie wytworzone, to co uzasadniałoby fakt, że jedni ludzie są w stanie go spełnić, a inni (ubodzy) mogą zapewnić sobie tylko absolutne minimum? W świetle tego być może lepiej nie kwestionować dopuszczalnego „minimum”, ale raczej pytać: dlaczego pojęcie ubóstwa miałoby kierować się tym normatywnym kryterium? Dlatego sposobem na opisanie mojej szerszej hipotezy dotyczącej ubóstwa byłoby zrozumienie, że należy je mierzyć na podstawie poziomu odmowy dostępu do tego, co zostało społecznie wytworzone. Im dalej od dostępu do bogactwa społecznego, tym biedniejsi są ludzie. Wreszcie, ta tendencja do asymilacji ubóstwa i minimum wywołuje depresyjny wpływ na żądania zmiany społecznej.

EN

Poverty is the primary focus of this paper; more particularly, the critique of poverty and not its mere description. It would not be an overstatement to say that one of the common grounds for poverty theories is that they describe the poor as those who systematically experience their lives in privation, namely around having the minimum when it comes to needs such as housing, food, health, education, free time, etc. There is, therefore, a theoretical and socially accepted orientation that promotes the sedimentation of a deep affinity between poverty and the minimum. Based on this reasoning, what is set on the horizon is a kind of non-explicit acceptance that the overcoming of poverty can be achieved by granting the poor something beyond the minimum, however elementary that “something extra” may be. Thus, if the experience of poverty involves some sort of lack or privation, and if this condition can be fully filled by something that has already been socially produced, then what would justify the fact that some people are able to fully fill it while others (the poor) can only secure the bare minimum? In light of this, perhaps it would be better not to question the acceptable “minimum” but, rather, to ask: Why would the notion of poverty be guided by this normative criterion? Therefore, a way of describing my broader hypothesis on poverty would be to understand that it should be measured based on the level of denial of access to what has been socially produced. The further one is from accessing social wealth, the poorer one is. Finally, this tendency toward assimilation between poverty and the minimum engenders a depressive effect on demands for social change.

5

Personalizm jako próba jednoczenia „zwaśnionych” antropologii

75%

Guzowski K., Kosche M.

|

2016

|

vol. 7

|

issue 19

57-75

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest rozjaśnienie wewnętrznych napięć, jakimi naznaczone są nowożytne kategorie suwerenności i zwierzchnictwa ludowego. Służy temu próba odczytania różnych znaczeń sprawowania zwierzchnictwa ludowego, jakie wywieść można z twórczości Jana Jakuba Rousseau interpretowanej z perspektyw neorepublikańskiej, humanizmu obywatelskiego, komunitarystycznej i liberalnopolitycznej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Analiza głównych tekstów politycznych Jana Jakuba Rousseau z uwzględnieniem współczesnych kierunków interpretacyjnych pokazuje, że te – rozbieżne nieraz interpretacje – należy odczytywać w świetle przedstawionej przez Roberta Spaemanna tezy o nieodwracalnym rozbiciu politycznej całości i rozdwojeniu egzystencji prywatnej i egzystencji politycznej u Rousseau. PROCES WYWODU: Realizacji celu naukowego artykułu służy próba odczytania różnych znaczeń sprawowania zwierzchnictwa ludowego, jakie wywieść można z twórczości Jana Jakuba Rousseau interpretowanej z perspektyw neorepublikańskiej, humanizmu obywatelskiego, komunitarystycznej i liberalnopolitycznej. Problematyczna relacja między rozumną wolą powszechną i faktycznym konsensem większości jako jej reprezentacją wynika z prób połączenia dwóch tradycji określanych przez Spaemanna jako klasyczna i nominalistyczna. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Pozwala to ukazać we wnioskach ideę zwierzchnictwa ludowego jako instytucję naznaczoną napięciami wiążącymi się z mieszaną prywatno‑polityczną egzystencją człowieka nowożytnego. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Projekt dobrze urządzonego społeczeństwa, którego opis odnaleźć można w Umowie społecznej i Uwagach o rządzie polskim, ujawnia dwuznaczności nowożytnej idei suwerenności ludu, która może być uwzględniona przy jej analizie jako naczelnej zasadzie ustrojowej państwa współczesnego.

6

Sprawiedliwość społeczna a sprawiedliwość w encyklikach społecznych

71%

GAŁKOWSKI T.

Prawo Kanoniczne

|

2017

|

vol. 60

|

issue 3

151-167

EN

The author of the study poses a question concerning the ontic status of social justice and its reference to fundamental formula of justice. He presents the prevailing views and carries out analysis referring to the Popes’ social encyclicals. Social justice is depicted as a metaphor of justice. Their common content is what is described as a due thing (therefore justice). The difference between them lies in what concerns the cause of the object of justice and the way of defining its standard. Moreover, social justice lacks mutual acknowledgement of engaged parties.

PL

Autor opracowania stawia pytanie dotyczące statusu ontycznego sprawiedliwości społęcznej i jej odniesienia do podstawowych formuł sprawiedliwości. Przedstawia dominujące poglądy i dokonuje analizy odwołując się do społecznych encyklik papieskich. Sprawiedliwość społeczna jawi się jako metafora sprawiedliwości. Ich treści łączy przedmiot określany jako rzecz należna (dlatego sprawiedliwość). Różnią się natomiast tym, co dotyczy przyczyny przedmiotu sprawiedliwości i sposobu określania jego miary. Poza tym w sprawiedliwości społecznej brak jest wzajemnego uznania zaangażowanych stron.

7

Law Towards Family: Friend or Foe

63%

Zamelski P.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2019

|

vol. 14

|

issue 16 (2)

141-151

EN

The family and the state are two elements inherently linked to people’s lives: the family under natural law and the state under positive law, the latter emerging from the natural human need for collective life. There is constant interplay between the natural family rights and obligations and positive law, sometimes even competition or contradictions. The family needs positive law because social life needs proper organization, but not every normative solution is conducive to the personal and community development of a person. Strong and weak rights, bans and orders may prove potentially dangerous, and this ultimately proves the absence of axiological or praxeological competence of the legislator and public enforcers. The key to making positive law a true family’s ally is for that law to abide by perpetual natural law, which requires a constant diagnosis of and reflection on the changing reality.

PL

Rodzina i państwo należą do elementów immanentnie związanych z życiem człowieka: rodzina na mocy prawa naturalnego, państwo na mocy prawa stanowionego, które wynika z naturalnej ludzkiej potrzeby życia zbiorowego. Pomiędzy naturalnymi prawami i obowiązkami rodziny a prawem stanowionym zachodzą wzajemne oddziaływania, często powstaje konkurencja, czasami również sprzeczności. Rodzina potrzebuje prawa pozytywnego ze względu na konieczność zorganizowania życia społecznego, jednak nie każde rozwiązanie normatywne jest korzystne dla rozwoju osobowego i wspólnotowego człowieka. Potencjalnie niebezpieczne mogą okazać się nakazy, zakazy oraz uprawnienia mocne i słabe, przy czym sytuacja taka ostatecznie dowodzi braku kompetencji aksjologicznych lub prakseologicznych po stronie prawodawcy i organów stosujących prawo. Kluczem do uczynienia z prawa stanowionego prawdziwego sojusznika rodziny jest jego zgodność z niezmiennym prawem naturalnym, co wymaga stałej diagnozy i refleksji nad zmieniającą się rzeczywistością.

8

Adam Smith: podział pracy i jego konsekwencje etyczno-społeczne (użyteczność czy racjonalność?)

63%

Kalita C.

Doctrina. Studia społeczno-polityczne

|

2015

|

vol. 12

|

issue 12

55-69

PL

Najbardziej popularna ideą Adama Smitha, tj. podział pracy, jest oparta na szerszym kontekście społecznym, podlegającym ocenom etycznym, a nie tylko efektywności ekonomicznej. Z jednej strony podział pracy radykalnie poprawia wydajność pracy, a z drugiej pogarsza status pracownika. U Smitha ekonomia jest rozwinięciem filozofii, u podstaw której jest całościowa teoria etyczna, która odwołuje się nie do wartości utylitarnych czy egoizmu, ale do uczucia powszechnej sympatii (etyka poprzedza ekonomie). Oznacza to, że racjonalnej ocenie etyki normatywnej podlegają zarówno mechanizmy ekonomiczne jak również ich konsekwencje. W sporze między wartościami, czy system społeczno-ekonomiczny ma być racjonalny czy użyteczny, Smith opowiada się za stoicka zasadą racjonalności.

9

Rewolucje i reakcje społeczne Pierre’a Bourdieu i Jeana Baudrillarda

63%

Garncarek T., Łódzki U.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2016

|

vol. 34 (3)

EN

Jean Baudrillard and Pierre Bourdieu are two well known French social philosophers that have at least couple of things in common. They were born in the same social conditions, they grew up as rebels, and they participated in Revolution of 1968. They also participated in the very same formal problems of the research work. The problem is, what happens when one introduces same difficulties in one’s ideas as those, that he was searching to neutralize. Bourdieu criticizes the system of education, art, culture in general, because it contributes to reproduction and conservation of social hierarchy. However, he's doing it using quite similar kind of high developed concepts, that he had criticized before. Baudrillard also detests modern social habits. Most of all, so called hyperreality, that manifests itself as a lack of real connection between things and concepts or ideas related to them. Nonetheless Baudrillard seems to adore hyperreality also, as a dimension of game, seduction. Bourdieu, as well as Baudrillard, appears as an adept of pataphysics — according to the definition given to this notion by Baudrillard, based on novels of Alfred Jarry.

10

Liberalne wartości, komunitarystyczne cnoty?

51%

Gałecki S.

Prakseologia

|

2016

|

vol. 158/2

247-267

PL

Artykuł porusza stary spór liberalizmu z komunitaryzmem – przyjmuje jednak nieco inną niż dominujące perspektywę. Podjęta zostaje próba zanalizowania obu tych nurtów z punktu widzenia metaetyki. Postawiona zostaje teza, że kluczowa różnica polega na założonej teorii uzasadniania przyjętych stanowisk i zasad. Liberalizm posługuje się ideą wartości, którą cechuje preferencyjność, pluralizm i niewspółmierność, natomiast komunitaryzm odwołuje się do starożytnej idei cnót, zakładających obiektywizm, racjonalność i teleologiczność rzeczywistości moralnej.

EN

This paper raises an old dispute between liberalism and communitarianism – however, it takes a somewhat different than the dominant perspective, as an attempt to analyze both these trends from the metaethical perspective. Liberalism uses the idea of value, which is characterized by preference, pluralism and incommensurability, while communitarianism refers to the ancient idea of the virtues, assuming objectivity, rationality and teleology of the moral reality.

11

Libertariańskie poglądy na policję i sądy w ujęciu Murraya Newtona Rothbarda

51%

Buczek M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2016

|

vol. 41

|

issue 1

EN

In this article were presented proposals of Murray Newton Rothbard, one of the main representatives of libertarianism, on the police and the courts – services which are regarded by many as necessary to maintain within the equally necessary – in their opinion – the state. As we know, the state does not have its own money, in addition to those taken from their citizens by force in the form of taxes. Rothbard solutions are thus intended to prevent coercion, both on the side of using the services and those who provide these services. Due to the nature of libertarian ideas, which are characterized by simplicity and a strong emphasis on the element of freedom, this article is contained in the short form and does not indicate the specific imperatives of action.

PL

W artykule zostały przedstawione propozycje Murraya Newtona Rothbarda – jednego z głównych przedstawicieli libertarianizmu – na temat policji i sądów, czyli służb, które przez wielu są uważane jako konieczne do utrzymywania porządku w ramach równie koniecznego – ich zdaniem – państwa. Jak wiadomo, państwo nie posiada własnych pieniędzy, oprócz tych, które przymusem odbiera obywatelom w postaci podatków. Rozwiązania Rothbarda mają za zadanie uniknąć przymusu zarówno po stronie korzystających z usług, jak i tych, którzy te usługi świadczą. Ze względu na charakter libertariańskich poglądów, które cechuje prostota i silny nacisk na element wolności, artykuł ten zawiera się w krótkiej formie i nie wskazuje konkretnych imperatywów działania.

12

Actuality of M. Horkheimer’s and T. Adorno’s Dialectics of Enlightenment and its postmodern reception

51%

Staśkiewicz K., Staśkiewicz K.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2021

|

issue 1

13

Wolność – równość – braterstwo, czyli koncepcja społeczeństwa trójczłonowego Rudolfa Steinera

51%

Baranowska M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2023

|

vol. 34

|

issue 1

5-17

EN

The research objective of the article is to present Rudolf Steiner’s concept of threefold society, as well as to attempt to indicate whether the ideas he raised have a place in the contemporary discourse in social and political philosophy. The research questions to be asked in this context are: is it possible to include Steiner’s views in a specific ideology? Did he consider it possible to realize the ideas of liberty, equality, and fraternity in social life? How did he perceive the relationship between the individual and the community? Achieving the research goal requires analysing and interpreting Steiner’s writings and analysing the scientific literature devoted to this issue. First of all, he believed that the three ideas: liberty, equality, fraternity, are impossible to implement when the social organism is treated as an integral whole. The original solution to this problem was to suggest dividing the social organism into three parts. Each part would implement one of these ideas. The spiritual sphere would be based on freedom from influence of the state and the economy, while the economic sphere would be based on brotherhood and not on the liberal egoistic desire to get rich or on the socialist pursuit of equality. In this context, he also presented a concept that resembles basic income, an idea raised more and more often in contemporary social philosophy. Finally, the political sphere would be based on democratic equality. Steiner emphasized that he was not creating a new ideology because a permanent social order would never be possible. He also introduced an original solution to social philosophy, pointing out that life is not an integral whole and has different aspects. Different priorities can be considered in each of them, which will result in an optimal solution to the individual-community paradox.

PL

Celem badawczym artykułu jest przedstawienie koncepcji trójczłonowego społeczeństwa Rudolfa Steinera, a także próba wskazania, czy idee, które podnosił, znajdują swoje miejsce we współczesnym dyskursie z zakresu filozofii społecznej i politycznej. Pytaniami badawczymi, jakie należy w tym kontekście zadać, to: czy jest możliwe wpisanie poglądów R. Steinera w konkretny nurt myśli politycznej? Czy uważał on za możliwe urzeczywistnienie idei wolności, równości i braterstwa w życiu społecznym? W jaki sposób postrzegał relację jednostki i wspólnoty? Zrealizowanie celu badawczego wymagało analizy i interpretacji pism R. Steinera oraz analizy literatury naukowej poświęconej temu zagadnieniu. Przede wszystkim uważał, że trzy idee: wolność, równość, braterstwo nie są możliwe do zrealizowania, gdy organizm społeczny traktuje się jako jedność. Oryginalnym rozwiązaniem tego problemu było zaproponowanie podziału społecznego organizmu na trzy części na wzór ludzkiego organizmu i w każdej z nich jedna z tych idei byłaby realizowana. Dział duchowy opierałby się na całkowitej wolności od wpływów państwa i gospodarki, dział gospodarczy byłby oparty na braterstwie, a nie na liberalnej, egoistycznej chęci bogacenia czy na socjalistycznym dążeniu do równości. Przedstawił też koncepcję, która przypomina coraz częściej podnoszoną we współczesnej filozofii społecznej kwestię bezwarunkowego dochodu podstawowego. Dział polityczny oparty byłby na demokratycznej równości. R. Steiner podkreślał, że nie tworzy nowej ideologii, ponieważ nigdy nie będzie możliwy trwały ład społeczny. Wprowadził też do filozofii społecznej oryginalne rozwiązanie wskazując, że życie nie jest jednością i ma różne aspekty, w każdym z nich można uznać inne priorytety, co w efekcie przyniesie optymalne rozwiązanie paradoksu: jednostka czy wspólnota?

Refine search results

Między społeczeństwem a wspólnotą

Społeczeństwo i państwo z perspektywy „rodu ludzkiego” Stanisława Staszica

Problem narodzin i obumierania państwa w myśli Fryderyka Engelsa. Kontekst historyczny i współczesny

A Critique of Poverty: Exploring the Underground of Social Philosophy

Personalizm jako próba jednoczenia „zwaśnionych” antropologii

Sprawiedliwość społeczna a sprawiedliwość w encyklikach społecznych

Law Towards Family: Friend or Foe

Adam Smith: podział pracy i jego konsekwencje etyczno-społeczne (użyteczność czy racjonalność?)

Rewolucje i reakcje społeczne Pierre’a Bourdieu i Jeana Baudrillarda

Liberalne wartości, komunitarystyczne cnoty?

Libertariańskie poglądy na policję i sądy w ujęciu Murraya Newtona Rothbarda

Actuality of M. Horkheimer’s and T. Adorno’s Dialectics of Enlightenment and its postmodern reception

Wolność – równość – braterstwo, czyli koncepcja społeczeństwa trójczłonowego Rudolfa Steinera