Search results

1

Platoński naturalizm i poszukiwanie języka idealnego. Interpretacja dialogu Kratylos

100%

Tiuryn T.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

2

Starożytne źródła etyki gospodarczej

86%

Ramocka M.

Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie

|

2007

|

issue 1(10)

243-251

PL

Artykuł stanowi próbę przybliżenia pochodzenia etyki gospodarczej w starożytności. Odwołuje się do dwóch podstawowych źródeł – świeckich i religijnych. Sokrates i Arystoteles byli twórcami szeroko pojętej etyki świeckiej, ale ich poglądy odegrały szczególną rolę również w kontekście zasad etyki gospodarczej. Temat pieniądza i bogactwa oraz rządzących nimi reguł był w starożytności równie popularny, jak w czasach współczesnych, stąd wielość przepisów na uczciwe życie i gospodarowanie. Drugim niezwykle istotnym źródłem wskazań etyki gospodarczej była religia. Stary Testament stanowił niezwykły zbiór pouczeń i zasad, którymi kierować powinni się ludzie gospodarujący. W przeciwieństwie do późniejszych filozofów, występowały tam konkretne wskazówki, dotyczące określonych życiowych sytuacji. Połączenie abstrakcyjnego charakteru przemyśleń starożytnych Greków z konkretnymi założeniami Starego Testamentu zaowocowało powstaniem etyki chrześcijańskiej, do dziś stanowiącej punkt odniesienia w kulturze europejskiej, także w kontekście etyki gospodarczej.

EN

The article attempts to outline the origins of business ethics in ancient times. It draws upon both secular and religious sources to support its claims. Socrates and Aristotle were the founding fathers of a broadly accepted form of secular ethics, but their views also had a significant influence on the foundations of business ethics. The topics of money and wealth, as well as the rules governing their workings, were just as popular in ancient times as they are today, as can be seen in a large number of ethical prescriptions relating to how to lead our lives in a fair and proper way. The other, especially important source of the principles of business ethics was religion. The Old Testament is an exceptionally important collection of teachings and rules to guide people in their economic affairs. In contrast to the works of the aforementioned philosophers, these texts contained clear guidelines relevant to specific situations of everyday life. The ethics of Christianity, which to this day remain the main point of reference in European culture, even in the field of business ethics, were the fruit of combining the abstract thinking of the ancient Greeks with the clear foundations laid by the Old Testament.

3

Dwa pojęcia wieczności i niektóre konsekwencje wynikające z tego rozróżnienia

86%

Chlewicki M.

Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein

|

2016

|

issue 15

89-104

PL

Eternity could be considered as both timeless “now” as well as the totalityof infinite time. In Western thought those two notions (or two meanings) coexist fora long time, however their senses, origins and context of functioning are different. Distinctionbetween those two meanings leads us to better comprehension of the very co cept of the eternity, and also provides us an useful tools to solve some classical philosophicalproblems connected with this concept, for example: problems of the eternity of the mathematics truths, eternity of the God or of the world.

4

Starożytne źródła antropocentryzmu

86%

Ganowicz-Bączyk A.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2009

|

vol. 7

|

issue 2

31-38

EN

Anthropocentrism seems to be a key notion related to the man-nature relation. Probably he is also the most controversial one in environmental ethics. The anthropocentric attitude is sometimes meant to be the main cause of the ecological crisis. One can distinguish at least several stages of the process, which led to this crisis, namely: stage of Magic and Myth, Ancient Times, Middle Ages, and Modern Times. The aim of this article is to show the process of development of an anthropocentric thought in Ancient European culture. Supposedly the critical phase for this process is the so-called Neolithic Revolution. Changes brought by this deeply influenced life of man. Not only affected the transformation of his world-view but also had an impact on the modification of society itself. Mentioned changes led among other things to the rejection of magic and mythical world-view, in which the Universe was perceived as a harmonious and friendly place to live in. A doubt appeared instead, what the place of man in the world really is. These questions reflected in philosophical views of that time. To sum up, the originated by Ancient Greek philosophers outlook on nature, in which nature was recognized as a living organism and a man as an immanent part of it, had been gradually dropped out. It appeared that man falls outside the mechanical laws of nature because he is able to understand them and use this knowledge for his own goals (Democritus), man’s soul makes him transcend nature and dominate it (Socrates), man’s existence is purposeful, he is superior to other material beings as a crown of nature and the most complex and perfect being (Aristotle). This process led to a recognition of the objective existence of the world, which in fact is independent of human cognition. Ultimately, this resulted in the objectification of nature as an object of man’s cognition and research. Nature was then gradually put in opposition to man – the subject of cognition.

5

Postawa człowieka wobec śmierci na podstawie uwag Seneki w Epistulae morales ad Lucilium

86%

Dreikopel tomasz. T.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2016

|

issue 22

269-276

PL

Listy moralne do Lucyliusza Seneki Młodszego stanowią wartościowe świadectwo głębokiej refleksji ich autora nad zagadnieniem śmierci jako krańcowym momentem doczesnego życia człowieka. Jednocześnie pozostają swoistą próbą wskazania czytelnikowi możliwości właściwego ustosunkowania się wobec tego, co nieuchronne i ostateczne. Analiza będących przedmiotem mojego zainteresowania w niniejszym artykule listów 24, 26, 30, 70, 77 i 82 nie pozostawia wątpliwości, że najistotniejszym czynnikiem, który w przekonaniu starożytnego filozofa warunkuje odpowiedni stosunek człowieka do śmierci, jest jego życie. W tym kontekście definiuje Seneka śmierć jako szczególne dopełnienie życia aktywnego, tj. wartościowego zarówno pod względem moralnym, jak i intelektualnym. Takie podejście pozwala także zrozumieć jego specyficzną interpretację śmierci, która chociaż w św ietle poglądów stoickich pozostaje jedną z rzeczy obojętnych, to w ujęciu Seneki jest zbliżona do dobra, posiada wartość i pod pewnymi warunkami może stać się przedmiotem ludzkich starań.

6

Droga do Transcendencji w filozofii starożytnej. Doświadczenie mistyczne czy dialektyka?

72%

Gajda-Krynicka J.

Filozofia Chrześcijańska

|

2016

|

vol. 13

7-36

PL

Zadaniem tego artykułu jest określenie, czy jest możliwe odnalezienie w starożytnej filozofii takich form mistycznego doświadczenia, w których człowiek, prowadzony przez Boga, jest w stanie dostąpić wglądu w Jego istotę i kontemplować najwyższego Boga. Punktem wyjścia analiz jest definicja doświadczenia mistycznego sformułowana przez M. Gogacza, a następnie uzupełniana przez prace I. Andrzejuka. Definicja ta mówi o wiedzy zdobytej per raptum, jak to wyraża Tomasz z Akwinu. To z tej perspektywy są badane fenomeny, takie jak grecka religia, ryty misteryjne oraz pogańskie rozumienie boga/boskości/transcendencji. Analiza prowadzi do wniosku, że grecka filozoficzna wizja transcendencji nie stwarza miejsca na zaistnienie możliwości otrzymania wiedzy na temat Pierwszego Bytu w ramach mistycznego doświadczenia. Staje się to możliwe jedynie w filozofii chrześcijańskiej.

7

Poznanie prawdy czy poznanie prawdziwe? Kilka uwag z punktu widzenia filozofii starożytnej i średniowiecznej

72%

Pawlikowski T.

Edukacja Filozoficzna

|

2021

|

issue 72

59-88

PL

Starożytni Grecy uważali, że język może wypowiadać prawdę rozumianą jako rzeczywistość. Pogląd taki dopracował Parmenides, formułując pierwszą monistyczną koncepcję Bytu – Prawdy – jedynego przedmiotu umysłu. Przekonanie o ich tożsamości podtrzymał Platon, ale uznał istnienie wielu bytów – prawd idealnych. Arystoteles zmarginalizował kwestię prawdy. Powiązał ją z umysłem i poznaniem prawdziwym, nie z bytem. Sformułował definicję sądu prawdziwego, jako zgodnego ze stanem rzeczywistym, prawdopodobnie na podstawie intuicji Platońskich. Odtąd problem poznania prawdziwego nabrał zasadniczego znaczenia w filozofii, chociaż temat prawdy jako takiej pojawił się u św. Augustyna w związku z kwestią wiecznych racji i Logosu. Św. Anzelm z Canterbury określił ją jako prawidłowość dostrzegalną samym tylko umysłem a zarazem prawdę utożsamiał zasadniczo z Bogiem – Bytem Pierwszym. Zbliżył się przez to do istoty stanowiska Parmenidesa. Jedyną różnicą było to, że św. Anzelm przyjmował pluralizm tego, co prawdziwe, w dziedzinie stworzeń. Znamiennego zwrotu w rozwoju problematyki dokonał św. Tomasz z Akwinu, formułując koncepcję poznania prawdy, której istota obecna jest w intelekcie ludzkim, gdy wydaje on sądy zgodne z rzeczywistością, czyli prawdziwe. W ten sposób, przez kilkanaście stuleci rozważania nad prawdą przeszły od przekonania, że przedmiotem myśli i wypowiedzi jest prawda jako rzeczywistość, do rozróżnienia tego, co prawdziwe i samej prawdy. Kwestie poznania prawdy i poznania prawdziwego zostały wyraźnie odgraniczone. Ostatnia z nich nabrała większego znaczenia, choć pojawiły się też interesujące koncepcje poznania prawdy jako takiej. To istotna wskazówka również dla filozofii współczesnej, bo mówienie o sądach lub zdaniach prawdziwych bez identyfikacji prawdy jako takiej wydaje się nieuzasadnione.

EN

The ancient Greeks believed that language can speak the truth, understood as reality. This view was refined by Parmenides when he formulated the first monistic concept of Being – Truth – as the only object of mind. The conviction of their identity upheld by Plato, but he accepted the existence of many beings – ideal truths. Aristotle has marginalized the question of truth. He connected it with the mind and true cognition, not with being. He formulated, probably on the basis of Plato’s intuition, the definition of a true judgment, according to the state of things. Since then, the problem of true knowledge took on a fundamental importance in philosophy, although the theme of truth as such appeared in the thought of St. Augustine, in connection with the question of eternal reasons and Logos. St. Anselm of Canterbury defined it as a rightness perceptible only to the mind; he also identified the essentially truth with God – the First Being. Thus he approached the essence of Parmenides’ position. The only difference is that St. Anselm accepted pluralism of what is true in the domain of creatures. A significant turn in the development of these issues was made by St. Thomas Aquinas, who formulated the concept of knowing the truth, whose essence is present in the human intellect, when we make judgments in correspondence with reality, that is, true. Thus, over several centuries, reflections on truth have gone from the conviction that the object of thought and expressions is truth as reality, to the distinction between what is true and truth itself. The question of knowing the truth and true knowing are clearly demarcated. The latter became more important, although there were also interesting concepts of knowing the truth as such. This is also an important hint for contemporary philosophy, because talking about true judgments or sentences without identifying the truth as such seems unfounded.

8

Przyjemność w filozofii starożytnej: Platon, Arystoteles, Epikur

72%

Płotka M.

Rocznik Tomistyczny

|

2022

|

issue 11

53-64

EN

The integral concept of pleasure seeks the answer to the question what various experiences of pleasure have in common. While contemporary philosophy partially capitulates before responding to this question, the integral and unifying concept of pleasure, ancient philosophers eagerly took up this thread and tried to elaborate on the essence of experience or the state of pleasure so as to be able to indicate its essential and inalienable element in various experiences. The aim of the paper is to present the three greatest concepts of pleasure in ancient philosophy: Platonic, Aristotelian and Epicurean. Although at the root of all three concepts is the same question and the same research problem to be solved (i.e. “what is pleasure in its essence”), the answers to this question were quite different. For Plato, pleasure is some kind of change in the soul or body (kinesis), he emphasized the nature of pleasure as a process. Aristotle, in turn, recognized pleasure not as a process, but as an activity, more precisely as a quality built on activity. The views of both philosophers can be considered “metaphysical”, i.e. they sought to answer the question about pleasure in terms of the nature and structure of this experience. Many scholars of ancient thought find inspiration for these concepts in ancient medical thought, especially the doctors of Hippocrates and Polybus of Kos. Similar influences are noted in the case of Epicurus’s concept of pleasure: although we would consider his concept as ethical rather than metaphysical, the relationship between Epicurean philosophy of pleasure and medicine is twofold. On the one hand, like Aristotle and Plato, he was influenced by the medical thought regarding the explanation of the nature of pleasure and pain, on the other hand, the influence of epicureanism, e.g. on medieval Arabic medical thought.

9

Słowo to potężny władca. Poglądy językowe Gorgiasza sofisty

72%

Tomaka K.

|

2017

|

vol. 65

|

issue 3: Filologia klasyczna

23-36

PL

Celem niniejszego artykułu jest syntetyczne przedstawienie poglądów językowych, które manifestował najbardziej radykalny sofista, Gorgiasz z Leontinoi. Autorka poddała analizie nihilistyczny pogląd Gorgiasza na poznanie i sam przekaz językowy. Sofista, burząc zgodność między rzeczywistością, myśleniem i językiem, odebrał słowu wartość poznawczą, a wyeksponował jego funkcję impresywną. Język w jego poglądach przestaje być nośnikiem informacji, staje się natomiast narzędziem perswazji i wywoływania emocji. Wyrażona przez Gorgiasza w Pochwale Heleny fascynacja magiczną mocą słów zostaje ostudzona w traktacie O niebycie albo o naturze faktem ich bezużyteczności w procesie poznania.

EN

This article provides an overview of the linguistic theory discussed by the sophists, and more specifically, indicates some of the central philosophical issues related to language usage raised by one of the greatest sophist – Gorgias. The purpose of this article is to analyse his discussions of language, rhetoric and poetry as they are presented in and exemplified by Encomium of Helen and the treatise On Nature or the Non-Existent. The present essay aims to examine the statement that has often been taken as characteristic of Gorgias’ thought: that language is not a reflection of things, but that it is its own master.

10

Nature and necessity in Aristotle’s "Physics"

58%

Olesiak J.

Studia Philosophiae Christianae

|

2015

|

vol. 51

|

issue 1

55-73

EN

In Physics II.8 Aristotle claims that the type of necessity found in natural processes is not simple necessity as the ancient physicalists maintained, but hypothetical necessity. The article first considers the textual context within which this issue arises. Then it examines two basic elements of Aristotle’s conceptual apparatus, nature and necessity. It considers his understanding of nature as an inner source of activity and calls attention to the ontological problem of the location of this source within the very entity whose source it is. Next, it examines the various sorts of necessity that Aristotle distinguishes, identifies the sense of necessity that is at work in the ancient physicalist account of natural coming to be, and contrasts it with the hypothetical necessity he proposes. It points out that there remains the unresolved problem of Aristotle’s use in the natural domain of the simple necessity that he elsewhere explicitly reserves to the realm of the unchanging and eternal.

11

Filozoficzna apologia monofizytyzmu w "Rozjemcy" Jana Gramatyka

58%

Mielnik D.

Vox Patrum

|

2020

|

vol. 73

49-62

EN

The main purpose of the paper is an attempt of presentation of philosophical argumentation used by ancient philosopher John Philoponus for justifying the condemned by Council of Chalcedon monophysical doctrine. The purpose realization was possible thanks to analysis of arguments used by Philoponus which arguments were presented in six chapters of his Arbiter. The paper was divided into three parts. In the first one the profile of Arbiter was presented. In the second one, which was longer in relation to volume, the philosopher’s systematic teaching was analyzed. In the last one the most important features of Philoponus’ argumentation were presented. On the basis of the analysis it could be claimed that John Philoponus used the terms “nature” and “substance” interchangeably. What’s more, he used different examples for showing the legitimacy of his reasoning and he also builds next arguments on the ground of beforehand conclusions.

PL

Celem niniejszego opracowania jest próba przedstawienia filozoficznej argumentacji wykorzystanej przez starożytnego filozofa, Filopona, do uzasadnienia potępionej na soborze chalcedońskim doktryny monofizyckiej. Osiągnięcie celu pracy jest możliwe dzięki przebadaniu użytych przez Jana Gramatyka argumentów w sześciu rozdziałach traktatu Rozjemca. Opracowanie składa się z trzech części. Najpierw ma miejsce krótka charakterystyka analizowanego utworu. Następnie w objętościowo największej części pracy zostaje przeanalizowany systematyczny wykład filozofa pod kątem postawionego problemu badawczego. Wreszcie w części trzeciej wskazano najważniejsze cechy argumentacji Jana Gramatyka. W świetle przeprowadzonych zestawień można zauważyć wyraźną tendencję Filopona do zamiennego stosowania takich pojęć, jak natura i substancja. Co więcej, autor traktatu chętnie sięga po różne przykłady mające wykazać zasadność jego rozumowania oraz wyraźnie buduje kolejne argumenty na podstawie uprzednio wyciągniętych wniosków.

12

Retoryka i filozofia w korespondencji św. Augustyna z Woluzjanem (Epistulae 132, 135, 137)

58%

Toczko R.

Vox Patrum

|

2013

|

vol. 60

449-459

EN

This paper takes under a detailed scrutiny some passages from the Letters 132, 135 and 137 among the Corpus of Augustine’s correspondence. The author casts some light on the cultural contexts of the Augustinian letters as it is presented in the contemporary research. In the outcome, a new reading of the correspondence with Volusianus is offered. The main thesis argumented for in this study is that what we encounter in these letters is a public philosophical dispute, in which both sides tried to discredit the counterparts as lacking in terms of ethical and strictly professional i.e. philosophical competences. The stake is the spiritual and intellectual authority of Augustine and the validity of Christian philosophy, especially of the Christian concept of divinity and its presence.

13

The Christian martyr as a hyperthanatic philosopher and mystes, and the success of christianity

58%

Kozłowski J. M.

Vox Patrum

|

2018

|

vol. 69

377-391

PL

Stworzenie przez starożytne chrześcijaństwo postaci świadka-męczennika było niewątpliwie jedną z przyczyn, dla których owa młoda religia przyciągała do siebie nowych wyznawców także w czasie prześladowań. Dlaczego jednak postać męczennika okazała się tak skuteczna? Wśród wielu wzajemnie nie wykluczających się odpowiedzi, można udzielić również następującej. Męczennik jednocześnie urzeczywistniał w sobie dwa soteriologiczne ideały grecko-rzymskiego świata: ideał umierającego filozofa, którego niezłomna postawa wobec śmierci pokazuje, że nie ma ona nad nim panowania, oraz ideał misty, adepta kultu misteryjnego, który uczestniczy duchowo w śmierci i zmartwychwstaniu czczonego przez siebie bóstwa.

EN

The creation of the concept of the martyr by ancient Christianity was undoubtedly one of the reasons why this young religion could endure through times of persecution and also attract new believers. But what exactly made this concept so effective? Among the many mutually non-exclusive answers, one more may be provided: the person of the martyr simultaneously fulfilled, on a previously unknown level of intensity and scale, two soteriological ideals of the ancient world, i.e., that of the dying philosopher whose attitude toward death showed that death had no power over him and that of the mystes intimately united with the dying and resurrecting divinity.

14

Józefa M. Bocheńskiego koncepcja historii filozofii

58%

Andrzejuk A.

|

2020

|

vol. 1

|

issue 9

433-451

EN

The notion of history of philosophy is initiated by Bocheński by presentation of the notion of history itself which, according to him for the fact of treating the past („that what happened”), has two meanings: subject meaning (past events) and object meaning (historiosophy). Both of them can be further divided into two parts: history of facts and history of doctrines. History of philosophy is a typical history of doctrines. The second element of the name „history of philosophy”- which is philosophy-is etymologically linked to wisdom, present in numerous meanings: in antiquity its was simply a synonim of science. In the Middle Ages we observe division of human knowledge to revealed knowledge and natural knowledge, the latter one, in its aspect of exploring the ultimate principles and causes is called philosophy. In modern times philosophy was questioned at all or the entire science was included in its scope. For that reason Bocheński establishes the set of topics which are constantly present in the history of philosophy and which can be classified as strictly philosophical issues. They are: 1) the question of cognition (can we cognize truth?); 2) the question of science; 3) ontological issues (universalities, existence or non-existence of plurality); 4) questions of relation of science and psychic; 5) axiological issues (ethics, esthetics, philosophy of religion); 6) the question of absolute (God, eternal matter). Bocheński stresses that questions proper to philosophy can not be classified as one of the science and, what is more, contemporary methodology of science will rather not change this situation. Striking in that presentation is the lack of issues regarding philosophy of being (existence, essence, substance, accidental properties, relations, causes) with little exemption of philosophy of being inc-luded in the question of absolute. When it comes to division of history of philosophy, we may say that according to Bocheński it should follow analogically the traditional division of the European history such as classic, medieval, modern and contemporary times

15

Normatywne kryteria oceny poprawności językowej w poglądach sofistów

58%

Kamila T.

|

2014

|

vol. 62

|

issue 3: Filologia Klasyczna

051-078

PL

Niniejszy artykuł poświęcono tematowi odnoszącemu się do powstania i rozwoju myśli językoznawczej w starożytnej Grecji. Szczegółowej analizie poddane zostały studia nad poprawnością wyrażeń językowych prowadzone przez trzech główych przedstawicieli sofistyki greckiej – Gorgiasza, Protagorasa i Prodikosa. Tekst poświęcony został w pierwszej kolejności omówieniu normatywnych kryteriów oceny poprawności językowej, ujmowanych w poglądach Protagorasa i Prodikosa kategorią orthos. Następnie przedstawiono sofistyczne badania nad synonimiką wyrazów, oparte na rozumieniu ich treści etymologicznej. Kanwą zaprezentowanych rozważań jest zaś radykalny pogląd Gorgiasza na przekaz językowy i negacja kognitywnej wartości słowa, którym przeciwstawione zostały podjęte przez Protagorasa i Prodikosa próby nadania słowu właściwego sensu i precyzji. Artykuł dowodzi ostatecznie, że sofistyczne badania nad językiem stanowiły zdecydowanie więcej aniżeli tylko platońską karykaturę sofistycznych praktyk.

EN

This article examines the specific linguistic theory discussed by the sophists. The sophists’ insistence on precision in the language was rooted in their mastery of rhetoric. The main aim of this article is to describe the category of correctness in language and the status of different norms concerning language usage established by the sophists. The purpose of this article is also to explain how Protagoras and Prodicus used the concept of correctness (orthos) in order to distinguish the difference between a pair of similar words (apparent synonyms) and to apprehend the correct meaning of them. It is further shown that the sophists’ interest in proper language usage is far more than Plato’s ironic remark on this issue.

16

Heraklit w interpretacji Elzenberga. Cz. I: Jakich błędów autor Kłopotu z istnieniem uniknąłby z łatwością, gdyby tylko nad antologię Dielsa przedkładał źródła i bardziej ufał im i sobie?

58%

Wrotkowski W.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 3: Filologia klasyczna

125-148

PL

Artykuł zawiera filologiczno-filozoficzną weryfikację „szkicu przekładu” fragmentów księgi Heraklita z Efezu, jakiego przed rokiem 1921 dokonał Henryk Elzenberg. Własnej próby tłumaczenia maksym Efezyjczyka nie oparł Elzenberg na ich źródłach, lecz na trzeciej edycji zbioru Die Fragmente der Vorsokratiker (19123) Hermanna Dielsa, który wyimki z oryginalnych passusów redagował czterokrotnie i rozmaicie przekładał. By jak najlepiej ocenić i zweryfikować Elzenbergowy „szkic przekładu”, autor przytoczył – kolejno – (1) źródła greckie, (2) własne ich tłumaczenia, (3) teksty greckie analizowanych „fragmentów” Efezyjczyka w redakcji Dielsa, (4) ich niemieckie przekłady autorstwa Dielsa i – na tle ich wszystkich (5) translatorskie próby Elzenberga. Zastosowana metodologia ułatwiła sformułowanie wniosku, że wierny był wprawdzie młody Elzenberg własnej zasadzie, by niczego – przekładów niemieckiego filologa nie pomijając – nie czytać „potulnie”, na niwie jednak stricte filologicznej bezwiednie padł ofiarą „bezradności” Dielsa, gdyż w jego „szkicu przekładu” aforyzmów Heraklita nic doprawdy nie świadczy o tym, aby (1) odkrył – albo przynajmniej przeczuwał – jakąkolwiek między nimi „współzależność” (Zusammenhang), i by (2) na jej podstawie sformułował jakiekolwiek własne wnioski filozoficzne, odzwierciedlające myśl Efezyjczyka. Najlepiej tego dowiodło porównanie fragmentu B67 z maksymą B53 na tle ich źródeł oraz ich przekładów.

EN

The article contains a philological and philosophical verification of a „sketch of a translation” of the fragments of the book of Heraclitus of Ephesus, which Henryk Elzenberg made before the year 1921. Elzenberg did not base his own attempt to translate maxims of the Ephesian sage on their sources, but on the third edition of the collection Die Fragmente der Vorsokratiker (19123) compiled by Hermann Diels, who had four times edited and variously translated excerpts from the original passages. In order to best evaluate and verify Elzenberg’s „sketch of a translation”, the author has quoted – in succession – (1) the Greek sources, (2) his own translations of them, (3) Diels’ versions of the Greek texts of the Ephesian’s fragments analyzed here, (4) Diels’ German translations of them and – against all of these – (5) Elzenberg’s attempts at translation. The methodology used in the article has facilitated the formulation of a conclusion that although the young Elzenberg was faithful to his own principle of reading nothing whatsoever „meekly” – without overlooking the translations of the German philologist – nevertheless, on strictly philological grounds, he unwittingly fell victim to Diels’ „helplessness”, because in fact nothing in his „sketch of a translation” of Heraclitus’ aphorisms provides evidence that (1) he discovered – or at least presaged – any „connection” (Zusammenhang) between them, or that (2) he formulated on the basis thereof any philosophical conclusions, reflecting the Ephesian’s thought. The best proof of this emerges from a comparison of fragment B67 with maxim B53 based on the sources and the translations.

17

Franciszka Tidicaeusa Quaestio ethica et politica, utrum honestum natura constet, an vero tantum opinione. Wstęp, przekład z języka łacińskiego i komentarz

44%

Dreikopel T.

Folia Toruniensia

|

2017

|

vol. 17

231-142

PL

Opracowanie obejmuje wstęp, przekład i komentarz do powstałego na początku lat 80. XVI w., a opublikowanego w 1609 r. tekstu, którego autorem jest Franciszek Tidicaeus (1554–1617), doktor filozofii i medycyny, lekarz urzędowy i profesor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu.

EN

The study consists of the introduction, translation and commentary to the text written at the beginning of the 1580s by Franciscus Tidicaeus (1554–1617) a doctor of Philosophy and Medicine, a medical doctor and professor in the Academic Gymnasium School in Toruń. The text was published in 1609.

DE

Die Bearbeitung umfasst die Einleitung, Übersetzung und den Kommentar zum Text, der am Anfang der 80er Jahre des 16. Jahrhunderts von Franziskus Tidicaeus (1554–1617), Doktor der Philosophie und Medizin, Amtsarzt und Professor des Akademischen Gymnasiums zu Thorn verfasst und 1609 veröffentlicht wurde.

18

Die weltweit erste lateinische Übersetzung der Schrift von Pseudo-AristotelesPeri\ tw=n aretw=n kai\ kakiw=naus den Beständen der Kopernikus-Bücherei in Toruń (Thorn), angefertigt von Simon Grynaeus, Professor an der Universität Basel

44%

Dreikopel T.

Folia Toruniensia

|

2021

|

vol. 21

185-201

DE

Die Bearbeitung rekurriert auf die weltweit erste lateinische Übersetzung der Aristoteles zugeschriebenen Schrift Von Tugenden und Lastern, die 1539 von Simon Grynaeus, damals Professor der Universität Basel angefertigt wurde. Neben den Angaben zum Übersetzer sowie den Sprachbemerkungen enthält die besagte Bearbeitung auch eine nach Rechtschreibung, Zeichensetzung und Redaktion korrigierte Übersetzung von Grynaeus, welche aufgrund der in Frankfurt 1593 gedruckten Ausgabe erschien und in den Beständen der Öffentlichen Woiwodschaftsbibliothek – Kopernikus Bücherei in Thorn aufbewahrt wird.

PL

Opracowanie dotyczy pierwszego na świecie łacińskiego przekładu zachowanej pod imieniem Arystotelesa rozprawki O cnotach i wadach, którego w 1539 r. dokonał Szymon Grynaeus, wówczas profesor Uniwersytetu w Bazylei. Poza informacjami na temat autora translacji oraz uwagami o charakterze językowym wspomniane opracowanie zawiera również poprawioną pod kątem ortograficznym, interpunkcyjnym oraz redakcyjnym wersję tłumaczenia Grynaeusa, przygotowaną na podstawie wydania, które ukazało się drukiem w 1593 r. we Frankfurcie, a znajduje się w zbiorach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.

EN

The study concerns the world's first Latin translation of the essay On Virtues and Vices, preserved under the name of Aristotle, which was made in 1539 by Simon Grynaeus, then a professor at the University of Basel. In addition to the information about the author of the translation and linguistic comments, the study mentioned above also includes a spelling, punctuation, and editorial revision of Grynaeus's translation prepared based on the edition that appeared in print in 1593 in Frankfurt and is in the collections of the Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Toruń.

19

Moja krótka historia filozofii starożytnej

37%

Dembińska D.

Studia Redemptorystowskie

|

2013

|

issue 11

20-41

EN

The article analyses the nature of ancient philosophy. What was it? Was it a search for the truth of the nature? Or was it more a lifestyle, consciously chosen and developed? Th e above interpretations are considered as contradictory. However, in my opinion, in Greek philosophy world and man were not distinct from each other. Th e Greeks saw universe as a unity encompassing everything that exists, including human beings and even gods. Greek philosophers were interested not only in physical world; they focused also on a question how a man should live. With time, this question became the most important: philosophy became a way of intellectual and spiritual exercise, leading to a good life and finally to happiness. I stress this ‘exercising’ dimension as inseparable from all philosophical inquiry in antiquity.

Refine search results

Platoński naturalizm i poszukiwanie języka idealnego. Interpretacja dialogu Kratylos

Starożytne źródła etyki gospodarczej

Dwa pojęcia wieczności i niektóre konsekwencje wynikające z tego rozróżnienia

Starożytne źródła antropocentryzmu

Postawa człowieka wobec śmierci na podstawie uwag Seneki w Epistulae morales ad Lucilium

Droga do Transcendencji w filozofii starożytnej. Doświadczenie mistyczne czy dialektyka?

Poznanie prawdy czy poznanie prawdziwe? Kilka uwag z punktu widzenia filozofii starożytnej i średniowiecznej

Przyjemność w filozofii starożytnej: Platon, Arystoteles, Epikur

Słowo to potężny władca. Poglądy językowe Gorgiasza sofisty

Nature and necessity in Aristotle’s "Physics"

Filozoficzna apologia monofizytyzmu w "Rozjemcy" Jana Gramatyka

Retoryka i filozofia w korespondencji św. Augustyna z Woluzjanem (Epistulae 132, 135, 137)

The Christian martyr as a hyperthanatic philosopher and mystes, and the success of christianity

Józefa M. Bocheńskiego koncepcja historii filozofii

Normatywne kryteria oceny poprawności językowej w poglądach sofistów

Heraklit w interpretacji Elzenberga. Cz. I: Jakich błędów autor Kłopotu z istnieniem uniknąłby z łatwością, gdyby tylko nad antologię Dielsa przedkładał źródła i bardziej ufał im i sobie?

Franciszka Tidicaeusa Quaestio ethica et politica, utrum honestum natura constet, an vero tantum opinione. Wstęp, przekład z języka łacińskiego i komentarz

Die weltweit erste lateinische Übersetzung der Schrift von Pseudo-AristotelesPeri\ tw=n aretw=n kai\ kakiw=naus den Beständen der Kopernikus-Bücherei in Toruń (Thorn), angefertigt von Simon Grynaeus, Professor an der Universität Basel

Moja krótka historia filozofii starożytnej