Search results

1

Interpretacja (z brulionem w tle). O czytaniu wiersza Dwaj prorocy. Próba głosu

100%

Antoniuk M.

Przestrzenie Teorii

|

2016

|

issue 25

129-147

EN

The article regards the late Zbigniew Herbert’s poem entitled Dwaj prorocy. Próba głosu (The Two Prophets. The Attempt of the Voice). The author tries to prove that this poem resists interpretations seeking to create a clear and coherent analysis of its meaning. The article also focuses on a theoretical question: Can the draft of a poem prove useful in interpreting the finished and published literary work? The article was produced as part of the grant program entitled “The Zbigniew Herbert Archive – studies on documenting the creative writing process”.

2

„Autor to właśnie ja”: Gve Flaubert, czyli pisarz-rękopis

98%

Leclerc Y.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2012

|

issue 19

257-269

EN

The article attempts to present and discuss the juvenile works of Gustave Flaubert. Though the writer never allowed these juvenile works to be published, being extremely critical of their aesthetic value, the works such as November, Memoirs of a Madman or the diary-form Cahier intime de 1840–1841 still make important texts that provide a sizeable amount of information on the writer’s literary workshop. Interestingly enough, these early works show the writer’s attachment to the manuscript (tantamount to the dislike to the written word) and the author’s tools (pen, ink and paper). These juvenile attempts, in the main autobiographical in nature, are thus penetrated by the metatext element that is a key input in providing an opportunity for a reflection on the way the text itself does exist: this element also informs us on Flaubert’s growing maturity that ultimately defined his role of a fully-fledged author. The paratext elements (epigraphs, dedications, inscriptions, dates and signatures) in his juvenile works seem to be just as important as they allow us to follow, step by step, the way to the birth of a writer-manuscript and thus a writer who gets his fulfillment and the very existence exclusively in a text of a manuscript character.

3

Pisarz w archiwum. Prace nad poznańskim Archiwum Włodzimierza Odojewskiego

98%

Przybyszewska A., Nowakowska D.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2019

|

issue 35

17-38

EN

The article is a collection of thoughts that transpired during the work at the Archive of Włodzimierz Odojewski. The aim of the authors was to identify and indicate the potential ways to study the life and works of the writer, and the expected result of the research is a biography of Odojewski. The research was based on the exploration of the writer’s private collection: unpublished documents, manuscripts, typescripts, personal papers, correspondence, family and estate papers and photographs. The authors focused on a number of issues. One, the biographical facts that influenced Odojewski’s output – World War II, frequent relocations, censorship and a ban on publishing in Poland, emigration, the relation with the Polish Institute in Maisons-Laffitte and working at Radio Free Europe’s editorial office. Two, the analysis of literary works including hundreds of typescripts in many variants (related to the phases of the genetic history of a literary work through the stages of Odojewski’s life) which allowed for describing Odojewski’s writing techniques. Three, ‘The writer’s map’ which points out places important for the author – Poznań, Gniezno, Kłecko, Podole,Szczecin, Warsaw, Paris, Berlin, Munich. Four, the correspondence (personal and cultural) which can be used as an important source of knowledge of the history of Polish post-war emigration. One of the most interesting parts of the collection is a collection of letters from Jerzy Giedroyć that show Polish culture outside the Iron Curtain.

4

„Kosmos” wzywa polską krytykę genetyczną!

85%

Antoniuk M.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 4

91-111

PL

W pierwszej części artykułu omówiono powinowactwa światopoglądowe i tematyczne między „Kosmosem” Witolda Gombrowicza a krytyką genetyczną, czyli badaniem procesu tekstotwórczego. Przedstawiono także trudności, jakie napotyka krytyk genetyczny usiłujący zrozumieć i opisać proces powstawania ostatniej powieści Gombrowicza. W części drugiej zaprezentowane zostały przykładowe analizy genetyczne wybranych fragmentów „Kosmosu”, odsłaniające pracę pisarza nad konstrukcją postaci Leona. Część trzecia przenosi punkt ciężkości na zagadnienia edytorskie – omówione zostają różnice między edycją krytyczną i genetyczną, pojawia się zapowiedź krytycznej edycji „Kosmosu”, przygotowywanej przez Jana Zielińskiego, oraz projekt genetycznej edycji tego utworu.

EN

The first part of the paper discusses the worldview and thematic affinities between Witold Gombrowicz’s “Kosmos” (“Cosmos”) and genetic criticism—research in text-forming process. It also presents the difficulties that the genetic critic faces when trying to understand and scrutinise the process of composing Gombrowicz’s last novel. The second part offers exemplary genetic analyses of selected fragments from “Kosmos,” disclosing the writer’s work when constructing the figure of Leon. The third part shifts the obscurity to the editorial issues: it delineates the differences between a critical and a genetic edition, signals a critical edition of “Kosmos” prepared by Jan Zieliński, and a genetic project of the novel’s edition.

5

Twórczość Józefa Wittlina – perspektywy krytycznogenetyczne

80%

Wcisło M.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 22

100-119

EN

In the present article, I analyze four versions of the poem Przedśpiew [Prelude], which opens Józef Wittlin’s collection of poems entitled Hymny [Hymns], and discuss significant changes within the respective editions, pointing to the research potential of such an analysis. I also postulate that Hymny should be edited and published in accordance with the rules of genetic criticism of printed texts. I also demonstrate how genetic criticism may be applied to the works of Józef Wittlin in my discussion of a fragment of the manuscript of the novel Salt of the Earth. Thus, I both introduce and outline the future critical perspectives of genetic criticism.

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza czterech odsłon utworu Przedśpiew, tekstu otwierającego tom poezji Józefa Wittlina zatytułowany Hymny. Na przykładzie tego tekstu autor wskazuje na znaczące zmiany w obrębie poszczególnych wydań poezji, a dzięki temu na potencjał badawczy, jaki oferuje ich opis. Jest to zarazem postulat opracowania wydania Hymnów zgodnie z regułami genetyki druków. Możliwości zastosowania krytyki genetycznej w stosunku do Józefa Wittlina pokazuje również symptomatyczny przykład fragmentu rękopisu powieści Sól ziemi. Kwestie te stanowią zapowiedź dalszych badań krytycznogenetycznych i wstęp do nich.

6

Przed-teksty a relacje intertekstualne (w kontekście krytyki genetycznej)*

80%

Dziadek A.

Forum Poetyki

|

2019

|

issue 17

6-27

EN

* The present paper is a part of work in progress – a book on genetic criticism entitled Semiografia rękopisu. This text is devoted to avant-texts and their influence on intertextual relations. The avant-text research makes it possible to reveal intertextual relations that significantly complement the previous interpretations of indicidual works. They also help realize the fact that any text once printed remains open, uninhibited and unbound – thanks to the research into its avant-texts, reading perspectives are significantly expanded and allow to pose a lot of significant questions related to the genesis of the text. Intertextual space is not limited only to con-scious, teleological references, because it opens to the field of the unconscious.

PL

* Jest to fragment przygotowywanej w tej chwili przez autora książki z zakresu krytyki genetycznej, a zatytułowanej Semiografia rękopisu. Artykuł poświęcony przed-tekstom i ich wpływowi na re-lacje intertekstualne. Badanie przed-tekstów umożliwia odsłonięcie re lacji intertekstualnych, które w znaczący sposób uzupełniają dotychczasowe interpretacje poszcze-gólnych utworów. Uświadamiają też f akt, ż e tekst raz j uż wydrukowany pozostaje otwarty, nieskrępowany i nieograniczony – dzięki badaniom jego przed-tekstów perspekty-wy lektury ulegają znaczącemu rozszerzeniu i pozwalają postawić wiele znaczących pytań ściśle związanych z ge-nezą tekstu. Przestrzeń intertekstualna nie ogranicza się jedynie do ś wiadomych, teleologicznych referencji, ponie-waż otwiera się na pole nieświadomego.

7

Czarny potok i archiwum

80%

Buryła S.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 21

160-179

EN

The paper discusses the problem of the origins of Czarny potok, a novel by Leopold Buczkowski. By reconstructing the complicated story of the origins of the novel, the author consults the surviving genesis documents (both published and unpublished) housed in Buczkowski’s archive. Their analysis allows to address some issues regarding the origins of the novel, as well as the complex compositional and story-related aspects of the book.

PL

Artykuł omawia problemy genezy powieści Leopolda Buczkowskiego pt. Czarny potok. Rekonstruując skomplikowane dzieje powstania utworu, autor sięga po zachowane dokumenty genezy (publikowane i niepublikowane) zgromadzone w archiwach pisarza. Ich analiza pozwala rozwikłać niektóre problemy genezy dzieła, a także złożonej warstwy kompozycyjnej i fabularnej Czarnego potoku.

8

Archiwum literackie Wincentego Różańskiego w świetle założeń krytyki genetycznej

80%

Przybyszewska A.

Biblioteka

|

2017

|

issue 21(30)

101-122

EN

The author discusses the literary output of Wincenty Różański presenting it as appropriate study material for genetic criticism. Genetic criticism is one of the most interesting approaches to the interpretation of texts and to the reconstruction of creative process. It is a kind of a methodology of examining tangible documents such as writer’s notes, drafts and corrections to help interpret the movement of writing that must be inferred from them and is primarily focused on the genetic analysis of the text, preparation of a genetic dossier and an investigation that is aimed at a reconstruction the stages in the origination of a text in the form of a digital research edition. Genetic critics are then primarily interested in notes and autographs in their penetrative scrutiny, introducing to the research apparatus the notion of the pre-text that is composed of different versions of the text and all notes and amendments of the author that surround the manuscript. All those variants, and not the text itself, that is called the ultimate text, constitute the key to understand the process of creation and the discovery of an alternative history of literature as opposed to the one that has been established solely on the basis of printed output of authors. The Różański Archive, currently held in the collection of the House of Literature at the Municipal Raczynski Library in Poznan, is composed of virtually hundreds of unpublished poems, still in hand-written form, written by the poet. In all, they constitute an excellent material for analysis and, possibly, a prospective genetic edition, a concept of which, in relation to inedits (unpublished materials), has been proposed by the French theoretician Pierre-Marc de Biasi.

PL

Tekst prezentuje spuściznę literacką Wincentego Różańskiego jako materiał badawczy dla krytyki genetycznej. Jest to metodologia pracy dokumentacyjnej, interpretacji i edycji, stawiająca w polu zainteresowania analizę genetyczną tekstu, przygotowanie genetycznego dossier oraz edycję, której celem jest rekonstrukcja etapów powstawania tekstu w formie cyfrowego wydania naukowego. Krytycy genetyczni poddają zatem wnikliwemu oglądowi bruliony i autografy, wprowadzają do badawczego instrumentarium pojęcie przed-tekstu, na który składają się różne wersje tekstu oraz wszelkie notatki i uzupełnienia autora, znajdujące się w obrębie rękopisu. Owe warianty, nie tekst zwany ostatecznym, stanowią w tej koncepcji klucz do zrozumienia procesu twórczego i odkrycia innej historii literatury niż ta, którą ustanawia się na podstawie drukowanego dorobku twórców. Archiwum twórcze Różańskiego, znajdujące się w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego (Domu Literatury Biblioteki Raczyńskich), tworzą setki nieopublikowanych, pozostawionych w rękopisach wierszy poety. Stanowią one znakomity materiał do analizy i – być może – wydania genetycznego, którego koncepcję dotyczącą ineditów zaproponował francuski teoretyk badania genezy Pierre-Marc de Biasi.

9

„Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta

71%

Cieślak-Sokołowski T.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 34

EN

Tomasz Cieślak-SokołowskiDepartment of Contemporary CriticismFaculty of PolishJagiellonian University, Cracow “Opening the Great Parable” On Zbigniew Herbert’s Writing of One of His Poems Abstract The main objective of the present article is to offer a reading of Zbigniew Herbert’s manuscripts, drawing upon French and British theories of genetic criticism. The author analyzes the physical shape of the page and the stages of the making of the poem with reference to specific examples based on materials collected in the Zbigniew Herbert archive at the National Library of Poland. Keywords: genetic criticism, Zbigniew Herbert, manuscript studies, writing process „Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta Streszczenie Artykuł skupia się na próbie opisania problemów związanych z odczytywaniem rękopisów Zbigniewa Herberta. Autor artykułu nawiązuje do francuskich i brytyjskich teorii krytyki genetycznej, by opisać te problemy w odniesieniu do materiałów, które zawiera Archiwum Zbigniewa Herberta zdeponowane w Bibliotece Narodowej. Słowa kluczowe: krytyka genetyczna, Zbigniew Herbert, badania manuskryptów, proces twórczy

PL

Tomasz Cieślak-SokołowskiKatedra Krytyki WspółczesnejWydział PolonistykiUniwersytet Jagielloński “Opening the Great Parable” On Zbigniew Herbert’s Writing of One of His Poems Abstract The main objective of the present article is to offer a reading of Zbigniew Herbert’s manuscripts, drawing upon French and British theories of genetic criticism. The author analyzes the physical shape of the page and the stages of the making of the poem with reference to specific examples based on materials collected in the Zbigniew Herbert archive at the National Library of Poland. Keywords: genetic criticism, Zbigniew Herbert, manuscript studies, writing process „Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta Streszczenie Artykuł skupia się na próbie opisania problemów związanych z odczytywaniem rękopisów Zbigniewa Herberta. Autor artykułu nawiązuje do francuskich i brytyjskich teorii krytyki genetycznej, by opisać te problemy w odniesieniu do materiałów, które zawiera Archiwum Zbigniewa Herberta zdeponowane w Bibliotece Narodowej. Słowa kluczowe: krytyka genetyczna, Zbigniew Herbert, badania manuskryptów, proces twórczy

10

„Mój wiek” Aleksandra Wata – uwagi do przyszłej edycji

71%

Dziadek A.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 4

203-219

PL

Niniejszy tekst zawiera koncepcję przyszłej edycji „Mojego wieku” przygotowywanej przez autora dla wydawnictwa Ossolineum do serii „Biblioteka Narodowa”. Zawiera on wiele nie publikowanych i nie znanych dotąd materiałów pochodzących ze zbiorów Beinecke Library of Rare Books and Manuscripts (Yale University), a także z prywatnych zbiorów syna poety, Andrzeja Wata. Najważniejszym celem jest tu skonstruowanie przed-tekstu „Mojego wieku”, jego uporządkowanie, opisanie oraz interpretacja. Metodologiczne podstawy tekstu opierają się na założeniach krytyki genetycznej. Badacz roztrząsa złożoną kwestię autorstwa tej książki. Próbuje również określić jej granice formalne, które wykraczają daleko poza klasyczne definicje autobiografii i czynią z niej dzieło o niepowtarzalnym i wyjątkowym charakterze.

EN

This text contains the concept of the future edition of “Mój wiek” (“My Century”) prepared by the author for the Ossolineum Publishing House for the series “Biblioteka Narodowa” (“National Library”). It contains many unpublished and previously unknown materials from the collections of the Beinecke Rare Book and Manuscript Library (Yale University), as well as from the private collections of Andrzej Wat, the poet’s son. The most important goal here is to construct an avant-text of “Mój wiek” (“My Century”), organise, describe and interpret it. The text’s methodological foundations are based on the assumptions of genetic criticism. The researcher considers the complex question of the book’s authorship. He also tries to define its formal boundaries which go far beyond the classic definitions of autobiography and make it a work of unique and exceptional character.

11

Archiwum procesu twórczego – podejście genetyczne w badaniach dzieł sztuki

71%

Wilczak M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2019

|

vol. 13

|

issue 2

7-18

EN

This paper outlines the Polish reception of achievements of the French school of genetic criticism. It highlights the applicability of this methodology in research on the archives of artists, in particular autobiographical writings that shed light on the creative process. The second part of the paper presents approaches currently emerging in France, where the method of genetic criticism in research on artistic archives is becoming more prominent.

PL

W niniejszym artykule została szkicowo przedstawiona polska recepcja dokonań francuskiej szkoły krytyki genetycznej. Zwrócono uwagę na przydatność tej metodologii w badaniach nad archiwami artystów, w tym nad rzucającym światło na proces twórczy piśmiennictwem autobiograficznym. W kolejnej części artykułu zreferowano rozwijające się aktualnie we Francji podejścia wykorzystujące metody krytyki genetycznej w badaniach nad archiwami tworzenia.

12

Beckett’s Dystopian Trilogy, Part I: The Irrelevance of Godot

71%

Gontarski S.

|

2021

|

vol. 63

|

issue 4

7-27

PL

Autor analizuje szereg zmian wprowadzonych do tekstu dramatu Samuela Becketta Czekając na Godota, których dokonał autor tłumacząc tekst oraz inne osoby zajmujące się edycją manuskryptu sztuki. Opisując szczegółowo różnice między poszczególnymi wersjami manuskryptu, autor tłumaczy, w jaki sposób zmiany te wynikają z popularnych w tamtej epoce poglądów dotyczących degradacji człowieka i ludzkości. Artykuł kreśli zarówno zarys poglądów samego Becketta na te zagadnienia, jak i ogólne filozoficzne i kulturowe tło epoki. Obok tych genologicznych dociekań autor stawia tezę, że tematem sztuki Becketta jest w mniejszym stopniu nieobecności Godota, czy Boga, a w większym lęk wywołany wizją degradacji ludzkości, umierania i zaniku życiowych energii. Artykuł stanowi zatem przeglądowe omówienie stanowisk filozoficznych, które stoją za powstaniem Czekając na Godota, szczególnie monologu Lucky’ego, a także daje wgląd w historię edytowania tekstu sztuki.

EN

The article concentrates on a variety of textual alterations introduced to Samuel Beckett’s Waiting for Godot either in the process of translation by the author or by the third parties. In a close reading of these changes the article follows the philosophy of human degradation and connects it both with Beckett’s own ideas on the matter and with a broad cultural context of the epoch. Apart from this philological and cultural analysis, the article advances a thesis that the main theme of Beckett play is not necessarily the absence of Godot/God, or a figure of authority, but the fact of humanity slowly descending into stagnation, depletion of energy and hope as well as physical deprivation. Therefore the article offers an interesting study of Beckett from textual and cultural perspectives, but it also makes a contribution to the genetic criticism of his oeuvre.

13

Decomposing the asylum in Samuel Beckett’s Malone Dies: Genetic criticism and the author

71%

Little J.

|

2021

|

vol. 60

|

issue 1

65-77

PL

Artykuł omawia sposoby przedstawiania obrazów szpitala psychiatrycznego w powieści Samuela Becketta pt. Malone umiera. Jego celem jest analiza pozatekstowych elementów w twórczości autora oraz ich rola w krytyce genetycznej. Dodatkowo artykuł podejmuje refleksję nad pozycją i miejscem autora w krytyce genetycznej. Wyjściowym założeniem artykułu jest teza stawiana przez Iaina Baileya mówiąca o tym, że krytykę genetyczną należy uprawiać w powiązaniu z innymi teoriami jak na przykład historycyzmem. Beckett prowadził niemalże naukowe przygotowania do pisania własnych tekstów, a także dokładał starań, by poczynione obserwacje zintegrować z materiałem stanowiącym podstawę własnego dzieła. Jego rozległe notatki oraz zapiski stanowią zatem doskonałą podstawę do badań genetycznych. Pomimo obfitości materiału dokumentacyjnego obrazy zakładu psychiatrycznego ukazanego w Malone umiera (którego pierwowzorem był dubliński szpital Saint John of God) noszą bardzo niewielkie echa pierwotnych tekstów i zapisków. Znaczenie tego szpitala w biografii Becketta odgrywa więc istotną rolę dla rozumienia jego ostatecznego przedstawienia w powieści, zarówno pod względem jej zakomponowania jak i późniejszej recepcji. Z niekompletnych zapisów empirycznych doświadczeń daje się jednak odtworzyć obraz pisarza istniejącego za zasłoną własnych tekstów i po części chociaż odzyskującego istnienie wiele lat po tym, kiedy Roland Barthes ogłosił śmierć autora.

EN

This article focuses on Samuel Beckett’s use of the asylum in his novel Malone Dies to explore the role of non-textual elements in genetic criticism (the study of a writer’s creative process through the analysis of their compositional manuscripts), as well as the function of the author in genetic analysis. Taking as its starting point Iain Bailey’s challenge to genetic critics to account for the biographical author which underpins the discipline’s study of written traces in authorial manuscripts, the article contends that genetic criticism must be used in tandem with other approaches such as historicism when studying spaces like Beckett’s asylums. Though Beckett took a scholarly approach when integrating such material into earlier work, making research notes which can be regarded as part of the genetic dossier, the asylum in Malone Dies – based on Dublin’s Saint John of God Hospital – leaves no such trail of textual breadcrumbs. Therefore, we must pay particular attention to the historical function of Saint John of God’s in order to understand how the asylum works in composition and reception. In doing so, an author existing beyond the written traces they leave behind can retake their place in a necessarily incomplete empirical field over five decades after Roland Barthes prematurely declared their death.

14

Dzieci nędzy – from a narrative poem to a novel. A preliminary study towards a reconstruction of Stanisław Przybyszewski’s creative process

71%

Badowska K.

|

2022

|

vol. 64

|

issue 1

137-169

PL

Na podstawie prześledzenia genezy Dzieci nędzy (1913) i historii komponowania tekstu dokonano ciekawych ustaleń z zakresu działań twórczych najgłośniejszego autora Młodej Polski – Stanisława Przybyszewskiego. Badania ujawniły m.in. niechęć pisarza do (czy może: nieumiejętność) radykalnej modyfikacji raz dokonanych zapisów tekstowych i wzrost literackiej efektywności z dala od wielkich miast. Kolacjonowanie przekazów powieści oraz lektura dokumentów osobistych pozwoliły stwierdzić, że znaczący wpływ na ostateczny kształt Dzieci nędzy miały powikłania osobiste i przykre okoliczności życiowe, które znacząco determinowały (czy raczej: destruowały) proces pisarski Przybyszewskiego, oraz ingerencja domagającego się uzupełnień wydawcy, któremu pisarz skwapliwie przyznał rację, dopisując kilka rozdziałów. Te sumiennie dokonane poprawki świadczą o tym, jak ważne były dla pisarza uwagi redakcyjne w udoskonalaniu tekstu.Najważniejsze odkrycie, do jakiego prowadzą badania tekstologiczne, dotyczy jednak autorskiej rezygnacji z zamierzonego pierwotnie poematu prozą i przetransponowania jego idei w formę powieściową. Ta decyzja – będąca rodzajem kapitulacji w zmaganiach z tworzywem – świadczyła de facto o nowatorskim myśleniu Przybyszewskiego o powieści i sprawiła, że Dzieci nędzy to niezwykle ciekawy artystycznie, nowoczesny zapis stanów psychicznych. Od strony rozwiązań konstrukcyjno-narracyjnych to niewątpliwie jedna z najciekawszych powieści Przybyszewskiego.

EN

The origins of Dzieci nędzy (1913) and the story of its writing offer interesting insights into the creative work of Stanisław Przybyszewski, the most prominent writer of the Young Poland period. The study has revealed, e.g., his aversion (or inability rather) to introduce radical modifications to already finished texts and that his literary efficiency increased the further he was from big cities. A collation of the novel and a reading of private documents have enabled me to ascertain that the final shape of Dzieci nędzy was to a large extent influenced by Przybyszewski’s personal complications and trying circumstances, which severely determined (or rather undermined) his writing process, as well as the interventions by his editor who demanded additions to the work, with which the writer always agreed and added several chapters. Those diligently developed corrections proved how important the editorial remarks of the need to improve the text were to the writer. However, the most important discovery resulting from the textual study is that of the author’s decision to abandon his initial intention to author an epic poem in prose and shift to the novelistic form. That resolution, a kind of a surrender in the struggle with matter, proves Przybyszewski’s innovative approach to the novel and as a result of it Dzieci nędzy are an artistically interesting modern record of psychological states. In terms of structural and narrative solutions, it is clearly one of the most interesting novels by Przybyszewski.

15

Two editions of Sny i kamienie by Magdalena Tulli

71%

Wąsowski P. J.

|

2022

|

vol. 64

|

issue 1

607-648

PL

Autor porównuje dwie edycje Snów i kamieni Magdaleny Tulli w kontekście Niewidzialnych miast Italo Calvino i urbanologii. Tekst poddaje analizie różnice między edycjami i stanowi próbę zrozumienia genezy modyfikacji powieści dokonanych przez autorkę. Zmiany te niekiedy ujawniają a niekiedy utrudniają dostrzeżenie źródeł myślenia powieściopisarki, czyli refleksji o miejskości. Sny i kamienie to powieść stanowiąca zapis doświadczenia modernistycznej transformacji dwóch miast: Warszawy i Mediolanu. Lektura Snów i kamieni sprawia trudności na wielu poziomach: po pierwsze, z powodu traktatowej stylizacji i przyjęcia przez narratora roli bezkrytycznego piewcy ładu urbanistycznego, po drugie zaś w obliczu zatartych śladów kontaminacji wielu doświadczeń: warszawskiego, mediolańskiego, czytelniczego, po trzecie z powodu braku w kulturze polskiej wcześniejszych tradycji tego typu tekstu prozatorskiego o mieście. Esej stanowi próbę rekonstrukcji możliwych kontekstów powieści i ich wpływów na zmiany wprowadzone przez autorkę do nowszych edycji.

EN

The author offers a juxtaposition of two editions of Sny i kamienie [Dreams and Stones] by Magdalena Tulli in the context of Italo Calvino’s Invisible Cities and urbanology. In the text he analyses the differences between the editions and discusses the origins of the modifications of the novel implemented by the writer. Those modifications sometimes facilitate while other times hinder the identification of the sources of her thinking, i.e., her reflection on urbanity. Sny i kamienie is a novel that constitutes a record of the experiences of the modernist transformation of two cities, Warsaw and Milan. The reading of Sny i kamienie is difficult at several levels: firstly, due to its treatise-like style and the narrator’s role of a seemingly uncritical eulogist of the urban planning order; secondly, due to a blurring of the traces of contaminations of various experiences: of Warsaw, of Milan, and that of a reader; and thirdly, due to a lack in Polish culture of any traditions of this type of prose text devoted to the city. The essay constitutes an attempt at reconstructing the possible contexts of the novel and how they influenced the alterations implemented by the writer in the more recent edition.

16

Wariant

70%

Wołczuk N.

Forum Poetyki

|

2019

|

issue 18

110-115

EN

The paper focuses on the concept of a “variant”, which is deeply rooted in the fields of editing practices and literary criticism. The main goal is to show the concept the way it is understood by the classical textology and French Genetic Criticism, as well as to confront different ways of using it.

PL

Artykuł dotyczy głęboko zakorzenionego w pracach edytorskich i literaturoznawczych terminu „wariant”. Głównym celem jest przedstawienie pojęcia w rozumieniu klasycznej tekstologii oraz francuskiej krytyki genetycznej i skonfrontowanie ze sobą tych różnych sposobów jego wykorzystania.

17

Poetyka, genetyka, praca. (O sztuce rymotwórczej)

70%

Antoniuk M.

Forum Poetyki

|

2020

|

issue 21

EN

The article attempts to answer the question of what the potential benefits of a methodological cooperation between poetics and genetic criticism are. The answer is based on the definition formulated by D. Korwin-Piotrowska who observes that “concepts and terms in the field of poetics document the cognitive effort involved in studying and describing the work of the human mind.” I argue that we may understand (although, in a limited degree) how “the human mind” works when poetics, in cooperation with genetic criticism, studies not only the final version of the text, but also the text in-the-making (a record of a textual process, i.e. a draft). Combining poetics and genetic criticism, I analyze two poems by Czesław Miłosz, Rozmowy na Wielkanoc 1620 roku [Conversations at Easter 1620] and Na ścięcie damy dworu [On the beheading of a lady at court], demonstrating how the poet arrived at the final rhyme pattern. In the end, I make further theoretical comments in connection with, inter alia, the concept of the “extended mind” and the contemporary subjective and functional concepts of culture.

PL

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o to, jakie korzyści może zyskać poetyka, wchodząc w metodologiczną kooperację z krytyką genetyczną. Odpowiedź opiera się na definicji, sformułowanej przez Dorotę Korwin-Piotrowską, stwierdzającą, że „pojęcia z zakresu poetyki są zapisem poznawczego wysiłku, by zbadać i opisać pracę ludzkiego umysłu”. W szkicu postawiona zostaje teza, wedle której szczególna (choć rzecz jasna ograniczona) możliwość poznawania „pracy ludzkiego umysłu” pojawia się wówczas, gdy poetyka – współpracując z krytyką genetyczną – zajmuje się nie tylko gotową postacią tekstu, lecz także tekstem in statu nascendi (zapisem procesu tekstotwórczego, jakim jest brulion). Twierdzenie to zostaje następnie zilustrowane za pomocą poglądowej analizy, łączącej opis poetologiczny z genetycznym, a poświęconej pracy nad rymem, wykonywanej przez Czesława Miłosza w trakcie pisania dwu wierszy: Rozmów na Wielkanoc 1620 roku i Na ścięcie damy dworu. W zakończeniu szkicu pojawiają się dalsze uwagi teoretyczne, między innymi odwołujące się do pojęcia extended mind oraz współczesnych, podmiotowych i czynnościowych koncepcji kultury.

18

Przyjemność przed-tekstu. Proces tekstotwórczy jako temat dla polskiego „literaturoznawstwa (w) przyszłości”

57%

Antoniuk M.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 34

EN

Mateusz AntoniukJagiellonian University, CracowFaculty of PolishDepartment of 20th Century Polish LiteratureThis article concerns the theory and practice of a variety of approaches to the literary creative process. The main thesis is that scholarship of this kind – quite popular outside of Poland – may be seen as interesting proposition and simultaneously as a challenge for contemporary (and future) Polish literary criticism. The author argues that Polish genetic criticism stays in touch with both the “cultural turn” and the idea of the “return to the philology.” In conclusion, the category of the “trace” and its applicability for the purposes of genetic criticism is discussed. key words: genetic criticism, creative process, literary draft, cultural turn, philology, trace słowa klucze: krytyka genetyczna, proces twórczy, brulion utworu literackiego, zwrot kulturowy, filologia, ślad

PL

Mateusz AntoniukJagiellonian University, CracowFaculty of PolishDepartment of 20th Century Polish Literature This article concerns the theory and practice of a variety of approaches to the literary creative process. The main thesis is that scholarship of this kind – quite popular outside of Poland – may be seen as interesting proposition and simultaneously as a challenge for contemporary (and future) Polish literary criticism. The author argues that Polish genetic criticism stays in touch with both the “cultural turn” and the idea of the “return to the philology.” In conclusion, the category of the “trace” and its applicability for the purposes of genetic criticism is discussed. key words: genetic criticism, creative process, literary draft, cultural turn, philology, trace słowa klucze: krytyka genetyczna, proces twórczy, brulion utworu literackiego, zwrot kulturowy, filologia, ślad

19

A forgotten novel by Jolanta Fuchsówna and Jan Brzękowski, or two type scripts of an interwar thriller „The Black Paris”

57%

Boruszkowska I., Wójtowicz A., Boruszkowska I., Wójtowicz A.

Ruch Literacki

|

2018

|

issue 5

20

O dwujęzycznym archiwum Jana Brzękowskiego w perspektywie genetycznej

57%

Piechura J.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 1

167-179

PL

Autorka artykułu wskazuje na możliwość odczytania zapisków archiwalnych Jana Brzękowskiego (1903–1983) w perspektywie genetic translation studies. Metodologia ta, czerpiąca z przekładoznawstwa i krytyki genetycznej, pozwala bowiem zbadać rozwój francuskojęzycznych praktyk literackich pisarza i ukazać rolę tłumaczeń autorskich w kształtowaniu się dojrzałych poetyk tego zapomnianego awangardzisty. Ułatwia też krytyczną refleksję nad kulturowymi uwarunkowaniami tworzenia dzieł dwujęzycznych na emigracji. Artykuł przedstawia zawartość archiwum Brzękowskiego i stanowi przyczynek do namysłu nad związkami między działalnościami literacką i tłumaczeniową w dorobku polskich pisarzy i pisarek XX wieku.

EN

The author presents the bilingual archives of Jan Brzękowski (1903–1983) from the perspective of genetic translation studies. Drawing upon the fields of genetic criticism and translation studies, this hybrid methodology allows the author to analyse the role of self-translation in the development of Brzękowski’s French-language poetics. Moreover, it sheds light on the cultural context of bilingual creation often practised by émigré poets. The article includes detailed information about Brzękowski’s archives and offers preliminary reflections on the relationship between translation and literary creation in the output of other Polish writers.

Refine search results

Interpretacja (z brulionem w tle). O czytaniu wiersza Dwaj prorocy. Próba głosu

„Autor to właśnie ja”: Gve Flaubert, czyli pisarz-rękopis

Pisarz w archiwum. Prace nad poznańskim Archiwum Włodzimierza Odojewskiego

„Kosmos” wzywa polską krytykę genetyczną!

Twórczość Józefa Wittlina – perspektywy krytycznogenetyczne

Przed-teksty a relacje intertekstualne (w kontekście krytyki genetycznej)*

Czarny potok i archiwum

Archiwum literackie Wincentego Różańskiego w świetle założeń krytyki genetycznej

„Rozpinanie wielkiej paraboli”. O procesie pisania jednego wiersza Zbigniewa Herberta

„Mój wiek” Aleksandra Wata – uwagi do przyszłej edycji

Archiwum procesu twórczego – podejście genetyczne w badaniach dzieł sztuki

Beckett’s Dystopian Trilogy, Part I: The Irrelevance of Godot

Decomposing the asylum in Samuel Beckett’s Malone Dies: Genetic criticism and the author

Dzieci nędzy – from a narrative poem to a novel. A preliminary study towards a reconstruction of Stanisław Przybyszewski’s creative process

Two editions of Sny i kamienie by Magdalena Tulli

Wariant

Poetyka, genetyka, praca. (O sztuce rymotwórczej)

Przyjemność przed-tekstu. Proces tekstotwórczy jako temat dla polskiego „literaturoznawstwa (w) przyszłości”

A forgotten novel by Jolanta Fuchsówna and Jan Brzękowski, or two type scripts of an interwar thriller „The Black Paris”

O dwujęzycznym archiwum Jana Brzękowskiego w perspektywie genetycznej