Search results

1

Narracja autobiograficzna a relacje geoprzestrzenne w prozie Magdaleny Tulli

100%

Bielewicz K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2017

|

vol. 17

200-209

PL

Autobiographical narration and spacial relations in prose of Magdalena Tulli Abstract The article sets out to understand the autobiographical diptych of Magdalena Tulli’s Włoskieszpilki and Szum through the prism of geopoetics. It presents the opposition of Italiannessrepresented by Milano against Polishness identified with descriptions of post-war Warsaw.Seemingly distinct areas are connected by the possibility to present them in the context ofautobiographical place. Also analyzed were family relations with particular attention paid tothe specificity of functioning of a family with Polish-Italian-Jewish roots. Keywords: Magdalena Tulli, geopoetic, autobiographical narration

2

„Poszóstnie przez Bieszczad”. Janusza Szubera poetyckie utraty i nostalgie

88%

Okupnik M.

Porównania

|

2012

|

vol. 11

167-182

PL

Głównym tematem twórczości Janusza Szubera są związki z Ziemią Sanocką, będącą onegdaj tyglem kultury polskiej, żydowskiej, rusińskiej, w mniejszej części – niemieckiej i włoskiej. Poeta występuje w roli „archiwariusza zabitego miasteczka”, tropi ślady przeszłości (głównie literackiej), przypomina dawne obyczaje ludowe i leksykę, kontempluje ikony, pisze o synkretyzmie religijnym i „świętych obcowaniu”. Choroba uniemożliwiła mu wędrówki po Bieszczadach. W wierszach przywołuje je z pamięci, posiłkuje się literaturą i mapami. Osobnym wątkiem, wartym jednak wspomnienia, jest towarzyszenie Ryszardowi Schrammowi w nostalgicznej „prywatnej podróży pamięci”. Szubera i Schramma połączyła tęsknota za Ziemią, którą uznali za swoją. Kluczem interpretacyjnym do ich tekstów może być geopoetyka i nostalgia.

3

Autobiograficzny trójkąt: miasto – świadectwo – Zagłada

75%

Wolski P.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2014

|

issue 2(3)

7–12

PL

W artykule zaprezentowano zależności pomiędzy narracjami miejskimi i intymistyką w kontekście powojennych i, szczególnie, pozagładowych przemian konceptualizacji „ja” narracyjnego. Na podstawie przykładów zaczerpniętych z artykułów prezentowanych w bieżącym numerze czasopisma „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media” oraz innych tekstów zasadniczych dla pisarstwa autobiograficznego, autor proponuje powiązanie tych kategorii za pomocą kategorii toposu, obejmującej w swoim ogólnym, czyli zarówno retorycznym, jak i narratywistycznym (poetologicznym) wymiarze, najważniejsze wątki badań spod znaku poetyki miejsca i intymistyki.

EN

The text presents the relations between urban narratives and autobiographical writing in the context of the post-war and post-Holocaust transformations of the narrative “I”. Basing on the examples from the articles included in the present edition of the „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media” journal as well as other crucial autobiographical texts the author proposes to link these issues by means of the notion of “topos” which as both a rhetorical and a literary-theoretical notion embraces all vital aspects of local/urban and autopbiographical studies.

4

Pod powierzchnią Historii. "Skorupy"

75%

Górska M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 17

69-76

EN

This article concerns the essay Skorupy by Artur Daniel Liskowacki. It focuses on the description of the object as a carrier of cultural memory.

PL

Artykuł dotyczy eseju Skorupy Artura Daniela Liskowackiego. Skupiony jest na opisie przedmiotu jako nośnika pamięci kulturowej.

5

Geografia przyszłości ostatecznej w „Ostatniej bitwie” Clive Staple Lewisa i „Nad Rzeką i Tam Dalej” Wiliamia Horwooda

75%

Gwadera A.

Literatura Ludowa

|

2019

|

vol. 63

|

issue 1

PL

W artykule podjęty został problem realizacji Toposu śmierci i życia po(za) nią. Rozważania oscylują na granicy tanatologii oraz sacrum w literaturze dla dzieci i młodzieży wyrażonych jako funkcja czasu – Przyszłość ostateczna. Analizie poddane zostały dzieła literatury angielskiej: „Opowieści z Narni” Clive Staples Lewisa ze szczególnym uwzględnieniem „Ostatniej bitwy” oraz kontynuacja Kennetha Grahama „O czym szumią wierzby: stworzona przez Wiliama Horwooda („Nad Rzeką i Tam Dalej”). Literacka analiza motywu przejścia „do tamtego świata” jest silnie inspirowana przez wyobrażenie miejsca. Analiza porównawcza Horwoodowskigeo Tam Dalej i „Dalej wzwyż i dalej w głąb” Lewisa umożliwia opisanie Przyszłości ostatecznej w kategoriach oswajania, Ponadto pozwala na ukazanie filozoficznych korzeni przedstawionych obrazów. Analogie miedzy dziełami Lewisa i Horwooda stanowią spójną realizację toposu miejsca ostatecznego, która może być analizowana przy użyciu narzędzie geopoetyki. Celem refleksji badawczej jest ukazanie szczególnej misji, którą może podjąć lub podejmuje literatura dziecięco-młodzieżowa w odniesieniu do zagadnień egzystencjalnych, w tym zwłaszcza eschatologicznych.

6

Powieść geohistoriograficzna. Międzydyskursywna przestrzeń Koncertu Wielkiej Niedźwiedzicy Jerzego Limona

63%

Konończuk E.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

vol. 57/114 z. 2

177-186

PL

Artykuł jest interpretacją powieści Jerzego Limona Koncert Wielkiej Niedźwiedzicy. Kantata na jedną ulicę, siedem gwiazd i dwa głosy, będącej przykładem literatury zwrotu topograficznego. Powieść opowiada historię ulicy w Sopocie, przy której mieszka autor-narrator. Powieść określam mianem geohistoriograficznej, gdyż autor przedstawia w niej przestrzeń miasta — konkret geograficzny — jako tekst-palimpsest, w którym, warstwa po warstwie, odczytuje przeszłość.

EN

This article provides an interpretation of the novel of Jerzy Limon Koncert Wielkiej Niedźwiedzicy. Kantata na jedną ulicę, siedem gwiazd i dwa głosy, which is an example of the literature of the topographical turn. This novel tells stories of one street in Sopot (Haffner street), where the author-narrator lives. This novel implements not only the assumptions of geo-poetics but may also be called geohistoriographic, since the author presents a geographic concrete, the space of a city as a conveyor of historic knowledge, for the geographic space is for Limon the text in which one may read the past. The subject matter of the novel is a street fulfilling just the function of a text, or actually text-palimpsest, which is composed with layers of meanings recorded by particular historic eras.

7

Między "Ustami Italji" a brzegiem Nervi. Przypadek Kazimiery Alberti

63%

Janas J.

Fabrica Litterarum Polono-Italica

|

2019

|

issue 1

39-69

IT

Nell’articolo si fondono diverse prospettive interpretative. La prima si concentra sul volume di poesie Usta Italji, pubblicato negli anni ‘30, nel quale Kazimiera Alberti, inconsapevolmente, preannuncia il suo futuro. Le “escursioni poetiche” tra le varie città italiane, rafforzate da elementi di stampo autobiografici, mostrano una soggettività letteraria tutta femminile. Il discorso biografico rappresenta una cornice per le esperienze affettive quali malinconia, tristezza e passione. Oggi chiameremmo tale esperienza legata ad un dato luogo come “poetica dello spazio”, nella quale gli elementi reali si collegano a quelli immaginari. La seconda parte dell’articolo è dedicata al soggiorno di Kazimiera Alberti in Italia. Soggiorno che certamente non può essere trattato come un semplice viaggio di piacere o a fini turistici. L’analisi del codice della memoria culturale dà vita ad una rappresentazione convincente dello sforzo con cui il poeta cerca un proprio modo di “vivere” in un mondo che si divide tra il tragico passato polacco e la sicurezza della terra italiana. Le riflessioni sulla lettera di Kazimiera Alberti indirizzata a Maria Grabowiecki non possono essere trattate come una mera procedura d’interpretazione, ma anche, e soprattutto, un impulso per cogliere, per quanto sia possibile, il fulcro centrale del lavoro dell’Alberti. Si tratta di un gesto di ri-creazione, un tentativo di ri-apertura del mondo verso i grandi miti culturali; una passione creativa la cui evocazione poetica diventa reale come l’isola “immaginaria” di Capri.

EN

The article conjoins several interpretative perspectives. The first one focuses on Kazimiera Alberti’s volume of poetry entitled Usta Italji [The Mouth of Italy] published in the 1930s, in which Alberti unconsciously predicts her future. Her poetic excursions into Italian cities, enhanced by autothematic tropes, reveal the writerly-feminine subjectivity. What the biographical discourse delineates there is the frame for affective experiences, such as melancholy, sadness, and passion. This experience of the place would be identified today as the poetics of space, in which actual addresses merge with made up after-images. The second part of the article is devoted to Kazimiera Alberti’s experience of living in – and not only sightseeing – Italy. An analysis of the cultural memory code makes it possible to accurately portray the effort with which the poet seeks an original way of inhabiting the world that spans between the tragic Polish past and the Italian space of salvage. A reflection on Kazimiera Alberti’s letter to Maria Grabowiecka becomes not only an interpretative procedure but also – and primarily – a trigger to discuss the (arguably) central theme in Alberti’s oeuvre: the gesture of re-creation. This gesture stands for the attempt to re-create the world in the language of great cultural myths, or for the creative passion whose poetic evocation is Capri – an island equally real and “made up” or imagined.

8

Miejsce jako czynnik sprawczy w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta)

63%

Sobota K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2021

|

vol. 60

|

issue 1

33-63

EN

The author analyses the relation between the literary character and the place in Gustaw Herling-Grudziński’s Most. Z kroniki naszego miasta (1963). The author attempts to prove that places shown by Herling-Grudziński play a significant role in the writer’s biography and also influence the way of acting and decisions of literary characters created by the writer. Using geopoetics as its starting point, this perspective puts emphasis on the category of place considered in both geographic and literary dimension. In her interpretation of the short story by Herling-Grudziński, the author attempts to show that the bridge affects the life of the main character, his behaviour and attitude to the world. The article also offers a summary of critical approaches to the presentation of space motifs in the literary works of Herling-Grudziński. The context for the analysis is provided by the writer’s biography which highlights his personal experience connected with private places. The analytical key to unlock their senses is taken from geopoetics as the perspective which may enable us to find new content in the unique literary output of Herling-Grudziński.

PL

Niniejszy artykuł porusza problem relacji między bohaterem a miejscem w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta (1963). Autorka stawia tezę, że miejsca pojawiające się na kartach dzieł pisarza pełnią funkcję czynnika sprawczego wobec postaw, decyzji i zachowania postaci. Omawiane zagadnienie wpisuje się w zakres proponowanej w artykule nowej perspektywy badań nad dorobkiem autora Innego Świata. Opiera się ona na założeniach geopoetyki i ukazuje dokonania literackie pisarza przez pryzmat miejsca, rozumianego zarówno w wymiarze geograficznym, jak i literackim. W toku analizy i interpretacji opowiadania Herlinga-Grudzińskiego starano się wykazać, że tytułowy Most oddziałuje na los, zachowanie i postawę głównego bohatera. Część analityczną artykułu poprzedza prezentacja stanu badań nad problematyką przestrzeni w twórczości pisarza, szkic biograficzny autora Mostu uwzględniający jego doświadczenia związane z miejscami oraz krótka charakterystyka geopoetyki jako perspektywy badawczej, która, zdaniem autorki, umożliwi wydobycie nowych treści z niepowtarzalnego w literaturze polskiej dorobku współtwórcy paryskiej „Kultury”.

9

Tekst Triestu

63%

Dąbrowski M.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2013

|

issue 3(6) cz.2

13-28

EN

The article focuses on several aspects of Trieste: its ethnic and cultural hybridity, Central-Europeanism and modernity. The mindset is roughly determined by the so called humanistic geography and the author emphasizes in particular the value of place/ topography, which shape the nature of culture. The analysis of the novels Senilita by Italo Svevo and Altro mare by Claudio Magris, which closes the article, brings out the aporia of modernity. According to literary historians it is Italo Svevo together with Trieste as a model of the twentieth-century urban culture that open modernity in Italian literature.

10

Odra − rzeka życzeń

63%

Kalinowski D.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2015

|

issue 5(8)

335-356

EN

The Oder as a topic in Polish literature has not enjoyed so much interest among artists and literary scholars as the Vistula. It is worth noting that before it became the symbol of the ideological-political discourse after World War II, it had appeared in the pages of Polish literature in various contexts of meaning much earlier. It appeared in the works of literature, not only chronicles, dated as early as the time of Romanticism. Later, the river played a part in ideological contexts in Polish literature of the period of the Partitions. The Oder appeared anew in the works of the period 1918−1939 to richly manifest its presence in contemporary literature. The river, depending on the political and cultural situation of Poland, according to the wishes of external decision-makers or autonomous decisions of the writers, took on a specific form of art, bringing along content which reaches beyond geography or custom...

11

„Chłopaki ze złych dzielnic, młodzież z dobrych domów”. Miasto jako „miejsce autobiograficzne” w narracjach o dorastaniu w dwudziestowiecznej Warszawie

63%

Potasińska P.

Kwartalnik Polonicum

|

2017

|

issue 24

60-64

EN

The aim of this paper is to briefly present main ideas of my Ph.D. dissertation: ”Boys of bad neighborhoods, well-bred youth”. City as an “autobiographical site” in the personal narratives about growing up in the twentieth-century Warsaw (S. Grzesiuk, M. Hłasko, M. Nowakowski, J. Przybora, J. Abramow Newerly, A. Osiecka) which focuses on auto/biographical narratives settled in the twentieth-century Warsaw. This study will draw on diverse approaches to the history of literature. Auto/biography, geopoetics and memory studies will provide a means for exploring the role of different “autobiographical sites” (a term proposed by Małgorzata Czermińska) in nostalgic narratives of Stanisław Grzesiuk, Marek Hłasko, Marek Nowakowski, Jeremi Przybora, Jarosław Abramow-Newerly and Agnieszka Osiecka.

12

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

63%

Jarczykowa M.

Rocznik Lituanistyczny

|

2015

|

vol. 1

PL

W artykule przedstawiono nowe źródła pozwalające rozszerzyć dotychczasowe badania nad dawnym piśmiennictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przywołane przykłady odzwierciedlają jednocześnie współczesne metodologie literackie i bibliologiczne. Bibliotekoznawcy wykorzystują metodę funkcjonalną i stosują dyrektywę badawczą „kultura książki” m.in. w odniesieniu do wileńskich środowisk klasztornych. Geopoetyka i geokrytyka umożliwiają ujawnianie znaczenia przestrzeni, miejsc pamięci czy geograficznych nazw własnych. Zastosowanie tej metody wobec twórczości Daniela Naborowskiego czy diariusza Bogusława Kazimierza Maskiewicza pozwala na wydobycie z tych tekstów specyfiki podejścia do mniej lub bardziej znanych miejsc na mapie Rzeczypospolitej, zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Metoda badań strukturalnych, stosowana zarówno przez literaturoznawców, jak i bibliologów, oparta na analizie ramy literacko-wydawniczej, została przedstawiona na przykładzie Lwowskiego rękopisu zawierającego wiersze okolicznościowe poświęcone Radziwiłłom birżańskim oraz na podstawie nieznanego, unikatowego druku przekładu Niektórych psalmów Dawidowych Salomona Rysińskiego. Zwrócono także uwagę na znaczenie badań retorycznych, wskazując możliwość wykorzystania nieznanych mów świadczących o kulturze oratorskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego.

EN

The article presents the new sources which allow to broaden the existing research on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania. The cited examples reflect contemporary literary and bibliological methodologies. Bibliologists use a functional method and apply a research directive called the “book culture” to (among others) the Vilnius monastic communities. Geopoetics and geocriticism reveal the significance of the space, places of remembrance or geographic names. Applying this method to the work of Daniel Naborowski or Boguslaw Kazimierz Maskiewicz’s diary enables to show the specifics of these author’s approach to some more or less known places on a map of the Kingdom of Poland and especially the Grand Duchy of Lithuania. Structuralist method, used both by the literary critics and bibliologists, based on the analysis of literary-publishing frame was presented through two examples: the Lviv manuscript containing occasional poems dedicated to the Birże Radziwiłł family and the previously unknown, unique print of the translation of some David’s psalms by Salomon Rysiński. In the article it has been also highlighted the importance of rhetorical research and indicated the possibility of using unknown orations which show the oratory culture of the Grand Duchy of Lithuania.

13

Gdzie leżą „ogrody ziemskich rozkoszy”? Topika ogrodowa w perspektywie geopoetyki

63%

Rybicka E.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2011

|

issue 1(4)

59-71

EN

The subject of this article is the problem of relations between the literary topics of the garden and geography. As the method of analysis applied here, geopoetics pays special attention to the traces of geographical location in literature, to territorial imagology and imaginary geographies. This article investigates the way in which literary conventions and cultural frames transform the genius loci. This problem is analyzed on the basis of selected texts of Polish literature (by S. Trembecki, S. Goszczyński, J. Stempowski, J. Iwaszkiewicz).

14

Pierwsze opisy podróży Polaków do Ziemi Świętej – wprowadzenie do badań w ujęciu geopoetyki

63%

Ossowska K.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2014

|

vol. 1

21-33

EN

The article presents the 15th and 16th century accounts on the journeys of Poles to the Holy Land, including Chorografia abo topografia, to jest osobliwe a okólne opisanie Ziemie Świętej by Anzelm Polak (15/16th century), Terminatio ex itinerario Magnifici Domini Ioannis Comitis in Tarnów… by Jan Tarnowski (1488–1566), Peregrynacja do Ziemi Świętej by Jan Gorynski (16th century) and Podróż do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu by Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (“Sierotka”) (1549–1616). The article mentions as well a little known work Peregrinatio ad Terram Sanctam by Johannes Poloner (15th century). Till now, the articles have been discussed separately, in literary or religious contexts. However, due to an increasing interest in the geopoetics, it is beneficial to look at all accounts on journeys to the Holy Land collectively and through them get to know about the lands along the coast of the Mediterranean Sea, connecting Syria and Egypt. The aim of this article is to present the arguments confirming the legitimacy of the use of geopoetics in the analysis of old texts. Moreover, the article points out to the issues discussed further in the thesis, e.g. the development of “description” in Polish literary tradition being one of two basic narrative elements

15

Przestrzenie Zygmunta Haupta (rekonesans)

63%

Niewiadomski A.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 1: Literatura polska

159-178

PL

Artykuł jest rekonesansem badawczym, który próbuje rozpoznać zagadnienie przestrzeni w prozie Zygmunta Haupta. Polemizuje on z tezą o dominującym charakterze kategorii temporalnych w obrębie tego pisarstwa i kreśli ramy kartografii literackiej opartej na charakteryzowanych tu mechanizmach postrzegania przestrzeni. Kartografia ta operuje ciągłym napięciem pomiędzy terytoriami doświadczonymi i egzotycznymi, pomiędzy fizycznością miejsca i geografią wyobrażoną, pomiędzy świadomością będącą zewnętrznym narzędziem poznania a samounicestwianiem się „ja” na rzecz przestrzeni. Kartograficzna działalność Haupta koncentruje się przede wszystkim na trzech rodzajach miejsc autobiograficznych, projektujących, po doświadczeniu wielkich zamierzeń literackich modernizmu, przestrzeń kameralną, dostosowaną do możliwości poznawczych i kreacyjnych jednostki.

EN

The article is a research reconnaissance that attempts to address the problem of space in Zygmunt Haupt’s prose. It polemicizes with the thesis of the dominant character of temporal categories in this writing and draws the frame of literary cartography based on the mechanisms of space perception that are described here. This cartography operates with a constant tension between the experienced and the exotic territories, between the physicality of the place and the imagined geography, between consciousness that is an external tool of cognition and the self-annihilation of the “I” for space. Haupt’s cartographic activity focuses primarily on three types of autobiographical places, which, after experiencing the great literary goals of modernism, delimit a cosy space adapted to the cognitive and creative capabilities of an individual.

16

Miasto w prozie kobiet początku XXI wieku: „Bambino” Ingi Iwasiów i „Piaskowa Góra” Joanny Bator

63%

Szewczyk P., Uniwersytet Warszawski W. P., Paula Szewczyk – absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Łódzkim (studia I stopnia) i Uniwersytecie Warszawskim (studia II stopnia). Dziennikarka internetowego wydania „Newsweeka” w. z. z. m. C. P.-k. w. T. i. p. x. p. Z. s. p. w. t.-k. s., paula.u.szewczyk@gmail.com

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2015

|

vol. 04

PL

Materiał analizuje relacje zachodzące między podmiotem kobiecym i przestrzenią rzeczywistego miasta – Szczecina i Wałbrzycha – w wybranych utworach literac-kich: „Bambino” Ingi Iwasiów i „Piaskowej Górze” Joanny Bator. Analiza została przeprowadzona z uwzględnieniem kilku perspektyw badawczych. W pierwszej miasto zostało ujęte jako wytwór kultury generujący określone praktyki podmio-tów z nim związanych. W drugiej rozpoznane jako przestrzeń społeczna, z uwzględnieniem płci zamieszkujących ją podmiotów – kobiet pełniących w miejskiej przestrzeni określone role. Perspektywa trzecia uruchamiała kontekst rzeczywistości historycznej, pozwalający na porównanie omawianych miast jako wytworów literackiej fikcji z ich rzeczywistymi odpowiednikami. Pracę podsumowuje próba analizy doświadczeń kształtujących tożsamości bohaterek omawianych powieści.

EN

The text analyses the relationship between the female subject and the actual space of the city – Szczecin and Wałbrzych – in selected literary works: “Bambino” Inga Iwasiów and “Piaskowa Góra” by Joanna Bator. The analysis employs a number of research perspectives. In the first one, the city is recognised as a product of culture that generates specific practices of subjects associated with it. In the second one, it is recognised as a social space, taking into account the gender of subjects inhabiting it – women serving defined roles in the urban space. The third perspective activates the context of historical reality, making it possible to compare the discussed cities as products of literary fiction with their real counterparts. The text concludes with an attempt to analyse the experiences shaping the identity of the heroines of these novels.

17

Poetyka miejsca u Johannesa Bobrowskiego

63%

Chłosta-Zielonka J.

Prace Literaturoznawcze

|

2014

|

issue 2

315-325

EN

Output of Johannes Bobrowski, the author of four volumes of poetry − Sarmatische Zeit (1961)), Schattenland Ströome (1963), Wetterzeichen (1966) and Im Windgesträuch (1970), gives opportunity to have once again look on functions, which quoted places play in his poetry. It is worth to pay attention to his poetic imagination from the perspective of translocation of place in time and space by means of geopoetics’ instrumentarium. The space has become one of the most important factors for this poet. It is an example of writing down of human’s experiencing of place in the complex process of individual experiences connected with the process of shaping cultural, religious and social identity.

18

Czarno-zielone czasoprzestrzenie wyobrażone

63%

Drong L.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 38

EN

A review of the 2016 monograph by Karolina Pospiszil Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku [The Familiar and the Loss. The Images of Upper Silesia in Polish and Czech Literatures after 1989] concentrating upon the properties of the Auther's work, which decide about its interdisciplinary character and testify to her solid grounding in the research methodology (geocriticism), while allowing her to retain a unique poetics, adequate to the historical conditioning and the history of the described region.

PL

Recenzja wydanej w 2016 roku monografii Karoliny Pospiszil pt. Swojskość i utrata. Obrazy Górnego Śląska w literaturze polskiej i czeskiej po 1989 roku koncentruje się na walorach pracy, które stanowią o jej interdyscyplinarnym charakterze i solidnym ugruntowaniu w metodologii badawczej (geokrytyka), a jednoczesnie pozwalają zachować odrębną poetykę adekwatną do historii i kultury opisywanego regionu.

19

Kartografia literacka jako metoda samopoznania (na przykładzie eseistyki Piotra Wajla)

51%

Sylwestrzak M.

Acta Polono-Ruthenica

|

2021

|

vol. Tom 1 Nr XXVI

141-154

PL

Artykuł stanowi analizę eseistyki Piotra Wajla (1949–2009) pod kątem problemu mapy. Wytyczając w tekście utworu Karta rodiny mapę ZSRR, autor – emigrant urodzony w Związku Radzieckim – dokonuje próby rekonstrukcji własnej tożsamości. Problematyka kartografii literackiej odniesiona zostaje ponadto do analizy wyobraźni przestrzennej twórcy, który często sięga po figurę mapy bądź słownictwo geograficzne przy opisie zjawisk niekoniecznie konotujących asocjacje spacjalne. Metodologią wyko-rzystaną w artykule jest głównie geopoetyka, a zwłaszcza są to prace dotyczące literackiej kartografii.

EN

The subject of the present is the work of Russian writer Pyotr Vail (1949–2009). The article analyzes the significance of maps in the writer’s work. By drawing a map of the USSR in his volume of essays titled Karta rodiny, writer – a man born in the Soviet Union, and later, a political emigrant living in the USA – tries to reconstruct his own identity. The concept of a map also refers to the spatial imagination of the author, who in this often uses the figure of a map and cartographic vocabulary to describe various phenomena.The methodology used in the article refers to geopoetics, especially works on literary cartography.

20

Elementary memory and its limits. Element and detail in Zygmunt Haupt’s prose

51%

Zehnder C.

Forum Poetyki

|

2023

|

issue 31

EN

Recapitulating major tendencies in Haupt studies, the paper revisits the question of memory models in works by Zygmunt Haupt, and proposes to extend the established, “epiphanic” reading of Haupt’s prose with a geopoetic perspective. Based on numerous examples from Haupt’s works, the paper demonstrates how exuberant details of the lost Galician world tend to grow on the ground of an element seemingly remembered as monolithic and absolute (rain, snow, sand, grass, air, dust, etc.). A certain type of epiphany crystallizes in the emergence of details, focused on surroundings rather than on the subject. Thanks to this externalization of memory through the elements, details gain their specific non-necessary status expressed in the typical Hauptian enumerations. This model is limited by “Polish culturalism” (Andrzej Mencwel), according to which nature constitutes first and foremost “a nonhuman world” – an idea that Haupt seems to share in a moderate, apolitical form. Haupt’s culturalist attitude is further explored by a comparison of some of his American stories with negative descriptions of Californian landscape by Czesław Miłosz and Theodor W. Adorno.

PL

Rekapitulując główne tendencje hauptologii, autor artykułu pyta ponownie o model pamięci w twórczości Zygmunta Haupta i proponuje rozszerzenie ustalonej „epifanicznej” lektury jego prozy o perspektywę geopoetyki. Na materiale licznych opowiadań autora Pierścienia z papieru udowadnia, jak wybujałe szczegóły utraconego świata galicyjskiego wyrastają za każdym razem z jedynego żywiołu pozornie zapamiętanego jako monolityczny i absolutny (deszcz, śnieg, piasek, trawa, powietrze, kurz itd.). W tym wyłanianiu się detali krystalizuje się rodzaj epifanii, która jest skoncentrowana nie tyle na podmiocie, ile na otoczeniu. Poprzez to uzewnętrznienie pamięci – za sprawą żywiołu – szczegóły uzyskują swój specyficzny status niekonieczności, wyrażającej się w typowych dla tego pisarza enumeracjach. Autor artykułu pyta także o granice tego modelu i znajduje je w „polskim kulturalizmie” (Andrzej Mencwel), który w przyrodzie widzi przede wszystkim „świat pozaludzki” i który Haupt w umiarkowanej, apolitycznej formie zdaje się podzielać. Kulturalistyczna postawa Haupta zostaje dookreślona poprzez porównanie niektórych jego opowiadań amerykańskich z negatywnymi opisami krajobrazu Kalifornii przez Czesława Miłosza i Theodora W. Adorno.

Refine search results

Narracja autobiograficzna a relacje geoprzestrzenne w prozie Magdaleny Tulli

„Poszóstnie przez Bieszczad”. Janusza Szubera poetyckie utraty i nostalgie

Autobiograficzny trójkąt: miasto – świadectwo – Zagłada

Pod powierzchnią Historii. "Skorupy"

Geografia przyszłości ostatecznej w „Ostatniej bitwie” Clive Staple Lewisa i „Nad Rzeką i Tam Dalej” Wiliamia Horwooda

Powieść geohistoriograficzna. Międzydyskursywna przestrzeń Koncertu Wielkiej Niedźwiedzicy Jerzego Limona

Między "Ustami Italji" a brzegiem Nervi. Przypadek Kazimiery Alberti

Miejsce jako czynnik sprawczy w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta)

Tekst Triestu

Odra − rzeka życzeń

„Chłopaki ze złych dzielnic, młodzież z dobrych domów”. Miasto jako „miejsce autobiograficzne” w narracjach o dorastaniu w dwudziestowiecznej Warszawie

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

Gdzie leżą „ogrody ziemskich rozkoszy”? Topika ogrodowa w perspektywie geopoetyki

Pierwsze opisy podróży Polaków do Ziemi Świętej – wprowadzenie do badań w ujęciu geopoetyki

Przestrzenie Zygmunta Haupta (rekonesans)

Miasto w prozie kobiet początku XXI wieku: „Bambino” Ingi Iwasiów i „Piaskowa Góra” Joanny Bator

Poetyka miejsca u Johannesa Bobrowskiego

Czarno-zielone czasoprzestrzenie wyobrażone

Kartografia literacka jako metoda samopoznania (na przykładzie eseistyki Piotra Wajla)

Elementary memory and its limits. Element and detail in Zygmunt Haupt’s prose