Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 13

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  gospodarka finansowa
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
W artykule została omówiona problematyka funkcjonowania związków metropolitalnych, które są jednostkami sektora finansów publicznych. Szczegółowo przeanalizowano zasady tworzenia związku metropolitalnego, zakres jego działania oraz wykonywane zadania. Omówiono również zasady prowadzonej gospodarki finansowej przez związek metropolitalny na przykładzie związku metropolitalnego w województwie śląskim. W artykule wykorzystano analityczną i dogmatycznoprawną metodę badawczą.
EN
This article focuses on metropolitan unions which are units of public finance sector. Principles involved in the process of creating metropolitan union as well as scope of activity and performed task were analyzed. Rules for metropolitan unions engaged in an economic activity were discussed with reference to the example of metropolitan union in Silesian Voivodeship. The analytic and legal-dogmatic test methods were applied to present the issue in question.
PL
Wzrost zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego, jaki nastąpił w latach 2009-2011, budził obawy odnośnie do kondycji podsektora samorządowego. Później jednak, na skutek ożywienia gospodarczego i ustawowych regulacji w zakresie zadłużania się samorządów, nastąpiła wyraźna poprawa. W 2016 roku jednostki samorządu terytorialnego łącznie uzyskały nadwyżkę dochodów nad wydatkami. Zdecydowanie odmienna jest natomiast sytuacja podsektora rządowego. Deficyt budżetu państwa w dalszym ciągu utrzymuje się na względnie wysokim poziomie. Niekorzystne zjawiska pogłębia znaczny wzrost wydatków socjalnych i decyzje w zakresie funkcjonowania systemu emerytalnego, co prowadzi do narastania długu publicznego – zarówno jawnego, jak i ukrytego. Istnieje zatem uzasadniona obawa, że w razie osłabienia koniunktury gospodarczej na świecie borykający się z wysokim zadłużeniem budżet państwa będzie miał niekorzystny wpływ na działalność jednostek samorządu terytorialnego.
PL
Sprawne działanie jednostek samorządu terytorialnego (JST) w dużej mierze zależy od poprawnie zorganizowanego systemu kontroli zarządczej. Racjonalne zapewnienie o skuteczności i efektywności systemu zarządzania w większości JST otrzymuje się, wykorzystując proces samooceny. Jest to narzędzie, które umożliwia kadrze zarządzającej w krótkim czasie uzyskanie informacji pozwalających sformułować ogólne wnioski o stanie funkcjonowania mechanizmów kontroli w przekroju poszczególnych elementów kontroli zarządczej. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych wyników badań ankietowych dotyczących realizacji samooceny w działaniu gospodarki finansowej JST. Badania przeprowadzono w 2017 roku we wszystkich JST w Polsce za pomocą elektronicznego kwestionariusza ankiety. Ocena wyników z badania własnego poprzedzona została krótką charakterystyką poszczególnych elementów, które składają się na system kontroli zarządczej, jak również wyjaśnieniem istoty procesu samooceny w zarządzaniu jednostkami administracji publicznej.
PL
Każde państwo bez względu na wielkość czy znaczenie na arenie międzynarodowej, uznaje szeroko rozumiane zagadnienia bezpieczeństwa jako priorytet realizowanej polityki. Celem artykułu jest przybliżenie determinant kształtowania bezpieczeństwa ekonomicznego na szczeblu lokalnym w kontekście wybranych elementów gospodarki finansowej (bezpieczeństwa finansowego). Bezpieczeństwo ekonomiczne jest to zdolność systemu gospodarczego państwa do takiego wykorzystania wewnętrznych czynników rozwoju i międzynarodowej współzależności ekonomicznej, które będą gwarantowały jego nie zagrożony rozwój. W ujęciu finansów to gwarancja istnienia i rozwoju organizacji, która powstaje w wyniku codziennych starań zarządzających zmierzających do zapewnienia dobrej kondycji finansowej. Odnosi się zatem do ogółu decyzji finansowych, które podejmujemy w związku z gospodarowaniem majątkiem. Przeprowadzone badania statystyczne potwierdzają istnienie dysproporcji w kondycji finansowej (bezpieczeństwa finansowego) gmin. W kontekście wskaźnika syntetycznego kondycji finansowej jest gmina miejska Ostrowiec Św., najsłabszą zaś gmina wiejska Waśniów.
PL
W wyniku wielu reform systemu ochrony zdrowia obecnie jednostką odpowiedzialną za finansowanie świadczeń zdrowotnych osobom ubezpieczonym jest Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Pomimo coraz wyższych środków finansowych, które płatnik przeznacza na opiekę zdrowotną, system ochrony zdrowia w Polsce nadal odznacza się znacznym nie dofinansowaniem. Narzędziem, które ułatwia poznanie i ocenę złożonych zjawisk oraz procesów zachodzących zarówno w omawianej, jak i innych jednostkach gospodarczych systemu jest analiza finansowa. Narodowy Fundusz Zdrowia jest monopolistą na rynku ubezpieczeń zdrowotnych, dlatego też gospodarka finansowa prowadzona przez ten podmiot powinna opierać się na racjonalizacji wydatków względem osiąganych przychodów oraz na generowaniu stabilnego wyniku finansowego. Z przeprowadzonej analizy finansowej wynika, że w latach 2005-2011 w majątku całkowitym jednostki dominowały aktywa obrotowe, co ma swoje uzasadnienie w specyfice prowadzonej działalności. Struktura kapitału własnego względem kapitałów obcych nie wykazywała korzystnych tendencji. Od 2009 roku na złą kondycję finansową podmiotu wskazywały: wynik finansowy, który osiągnął wartości ujemne oraz koszty przewyższające przychody. Przeprowadzona analiza wskaźnikowa wykazała wysoki poziom zadłużenia płatnika systemu ochrony zdrowia przy jednoczesnym prawidłowym wskaźniku płynności finansowej, który świadczył o zachowaniu przez jednostkę zdolności do regulowania bieżących zobowiązań.
EN
After many reforms of the Polish health care system, the current entity responsible for financing medical services to the insured patients is the National Health Fund. Despite the constantly increasing funds being allocated to the health care system, it still remains underfunded. A tool that facilitates the evaluation and assessment of the viability, stability and profitability of a business is called the financial analysis. The primary source of data necessary for the preparation of the financial analysis comes from the financial statement which includes the balance sheets, profit and loss account, notes, cash flow statement, and statement of changes in equity. On the basis of the information contained in these documents one can understand the structure of assets, earnings, revenues and expenses, as well as the level of indebtedness and liquidity. The National Health Fund has a monopoly on the health insurance market. Therefore, the financial management conducted by this entity should be based on the rationalization of the expenditure in terms of revenue and stable income generation. The financial analysis carried out between 2005 and 2011 showed that the total assets of the entity were dominated by the current assets which can be justified by the nature of the business. The structure of equity relative compared to the foreign capital did not show positive trends. Since 2009, the bad financial situation was manifested by the profit and loss accounts, which reached negative values and costs exceeding the revenue. The ratio analysis showed a high debt rates experienced by the health care payers. At the same time, however, the liquidity has been maintained.
RU
В результате многочисленных реформ системы здравоохранения в настоящее время ответственной единицей за финансирование медицинских услуг застрахованным лицам является Национальный Фонд здравоохранения (НФЗ). Несмотря на всё высшие финансовые средства, которые плательщик предназначает на медицинские услуги, система здравоохранения в Польше по-прежнему отличается значительным недофинансированием. Инструментом, который облегчит познание и оценку системы заходящих явлений, а также процессов, охватывающих как обсуждаемую, так и другие экономические единицы, является финансовый анализ. Национальный Фонд здравоохранения - монополист на рынке системы страхования здоровья населения, поэтому финансовая экономика, проводимая этим субъектом, должна базироваться на рационализации расходов относительно достигнутых приходов, а также на генерировании устойчивого финансового результата. Из проведённого финансового анализа вытекает, что в 2005-2011 годах в полном владении субъекта деятельности главенствовали оборотные активы, что имеет свое обоснование в специфике проводимой деятельности. Структура собственного капитала по отношению к чужому капиталу не обнаружила выгодных тенденций. От 2009 года на слабую финансовую кондицию субъекта указывали: финансовый результат, который достигнул отрицательных значений, а также издержки превышающие приходы. Проведённый коэффициентный анализ показал высокий уровень задолженности плательщика системы здравоохранения при одновременном положительном коэффициенте финансового текущего состояния, который свидетельствовал о сохранении способности регулирования текущих обязательств.
PL
Adekwatność udziału samorządu lokalnego w dochodach państwa jest wartością podstawową i w sytuacji prawnej samorządu lokalnego: powinna stabilizować tę sytuację, wymaga ona jednak przyjęcia systemu gwarancji zapewniających poszanowanie owej adekwatności. Taką funkcję gwarancyjną pełni Europejska Karta Samorządu Lokalnego, która powinna mieć istotny wpływ na gospodarkę finansową samorządu lokalnego w Polsce. Zwłaszcza art. 9 EKSL i (wywiedzione z art. 9 ust. 2 EKSL) odniesienie do państwa obowiązku zapewnienia gminom i powiatom środków finansowych, które pozwalają na realizację zadań. Problemem jednak jest, brak właściwego przyjęcia przez ustawodawcę elastycznych systemów finansowych, które gwarantowałyby pełne wdrożenie art. 9 EKSL. Opracowanie jest próbą odpowiedzi na pytanie jakie znaczenie dla gospodarki finansowej samorządu lokalnego w Polsce ma Europejska Karta Samorządu Lokalnego po 22 latach od jej ratyfikacji.
XX
An adequate participation of the local government in the state's income is a fundamental value, and it should stabilize the legal status of the local government; however, a system of guarantees must be implemented to ensure that the rule of adequate participation is observed. Such a guarantee function is performed by the European Charter of Local Self-Government that should have a material effect on financial management in Polish local government. Especially, Article 9 of the ECLSG requires that local government units be provided with sufficient funds to complete their tasks and an obligation of the state to provide such funds may be derived from Article 9 paragraph 2 of the ECLSG. However, a problem exists due to the legislature's failure to adopt flexible financing systems ensuring the full implementation of Article 9 of the ECLSG. The objective of this study is to address the question of importance and effect of the European Charter of Local Self-Government for and on financial management of local government after 22 years since the ratification of the Charter.
EN
Public special purpose funds are of a significant importance for the economy. Both National Health Fund and Social Insurance Fund play a particular role. Because of the fact that the financial policy of state special purpose funds is not a subject of strict rules characteristic for the principles of state budget, it is especially important to evaluate its efficiency and effectiveness. The article presents results of a study on the effectiveness of the financial policy of NHF Region Branch Offices, understood as relation between expenditure and outcome.
PL
Publiczne fundusze celowe mają istotne znaczenie dla gospodarki. Szczególną rolę pełnią te związane z różnymi formami ubezpieczeniowymi – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz Narodowy Fundusz Zdrowia. Z uwagi na fakt, iż gospodarka finansowa państwowych funduszy celowych nie podlega rygorom charakterystycznym dla gospodarki budżetowej, szczególnego znaczenia nabiera ocena jej skuteczności i efektywności. W artykule zaprezentowano wyniki badań efektywności Oddziałów Wojewódzkich NFZ, rozumianej jako relacja między osiągniętymi wynikami a wykorzystanymi zasobami.
EN
The article aims at presenting role of regional chambers of audit in the field of control and supervision financial matters of local government’s units perform their tasks according to the principles stipulated by the binding legal regulations. The role of supervision is to define legal boundaries in terms of the state’s ability to intervene at the district, county or voivodeships level in the activities of these units. The foundations of supervision result from the adoption of the constitutional principle of a democratic state ruled by law and the principle of decentralization. The aim of this study is to analyse the normative legal position of regional accounting chambers in terms of exercising control and supervision over financial activities carried out by local government units, while taking into account their autonomy. Regional chambers of audit are constitutional state bodies of a special nature, equipped with supervisory and control powers, which makes them the guarantor of the independence of local government units in the field of collecting and spending public funds using the legality criterion.
PL
Rozważania zawarte w artykule poświęcono problematyce nadzoru i kontroli sprawowanej przez regionalne izby obrachunkowe w stosunku do realizacji spraw finansowych jednostek samorządu terytorialnego. Rolą nadzoru jest wyznaczenie prawnych granic w zakresie możliwości ingerowania państwa na poziomie gmin, powiatów i województw w działalność tych jednostek. Fundamenty nadzoru i kontroli są efektem przyjęcia konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady decentralizacji. Celem opracowania jest dokonanie analizy normatywnej pozycji prawnej regionalnych izb obrachunkowych w aspekcie sprawowania nadzoru i kontroli nad działalnością finansową prowadzoną przez jednostki samorządu terytorialnego z uwzględnieniem zasady samodzielności. Regionalne izby obrachunkowe stanowią konstytucyjne, kolegialne organy państwa o szczególnym charakterze, wyposażone w kompetencje nadzorczo – kontrolne, co czyni z nich gwaranta samodzielności jednostek samorządu terytorialnego w zakresie gromadzenia i wydatkowania środków publicznych z wykorzystaniem kryterium legalności.
EN
The aim of the article is to assess the financial situation of Polish local government voivodeships in the years 2006-2018. Evaluation was conducted on the basis of budget indicators, per resident (per capita), and indicators associated with liabilities. The information obtained allows to determine the past and current financial situation and differences in relation to other regions in Poland. When analyzing the income side, it is found that there is a large regional differentiation of own revenues in the total revenues in the examined years, although their level did not change much. External revenues constitute on average 1/5 of budget revenues of these voivodeships. These incomes did not increase in the examined years despite entrusting new tasks to local governments. In turn, the expenditure side showed that the level of investment expenditure in total expenditure of voivodeships remained at a similar level. This situation means that Polish regions must seek external sources of non-returnable assistance in order to implement, for example, investments to improve infrastructure equipment. The analysis also confirmed the differences in budget revenues and expenses per capita. The difference between the wealthier voivodeships of western and southern Poland and the poorer regions of eastern Poland was visible here.
PL
Celem artykułu jest ocena sytuacji finansowej polskich województw samorządowych w latach 2006-2018. Dokonano jej na podstawie wskaźników budżetowych, na mieszkańca oraz wskaźników według zobowiązań. Pozyskane informacje pozwalają określić przeszłą i obecną ich sytuację finansową oraz różnice w odniesieniu do innych jednostek w Polsce. Analizując stronę dochodową, stwierdza się duże zróżnicowanie regionalne dochodów własnych w dochodach ogółem w badanych latach, choć ich poziom nie ulegał dużym zmianom. Dochody zewnętrzne stanowiły średnio 1/5 dochodów budżetowych tych województw. Dochody te nie wzrastały w badanych latach mimo powierzania samorządom nowych zadań do realizacji. Strona wydatkowa pokazała z kolei, że poziom wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem województw utrzymywał się na podobnym poziomie. Sytuacja taka powoduje, że polskie regiony muszą poszukiwać zewnętrznych źródeł bezzwrotnej pomocy, aby realizować chociażby inwestycje sprzyjające poprawie wyposażenia infrastrukturalnego. Analiza potwierdziła także różnice w dochodach i wydatkach budżetowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Uwidoczniła się tutaj różnica między zamożniejszymi województwami Polski zachodniej i południowej oraz biedniejszymi regionami Polski wschodniej.
PL
Jednostki samorządu terytorialnego gmina-powiat-województwo prowadzą samodzielną gospodarkę finansową. Podstawą tej gospodarki jest budżet. Budżet ten uchwala organ stanowiący, w gminie – rada gminy, w powiecie – rada powiatu, w województwie – sejmik województwa, na rok kalendarzowy. Finansowanie jednostki samorządu terytorialnego jest procesem bardzo złożonym. Przygotowanie, opracowanie, uchwalenie budżetu wymaga wielu analiz. Jest poprzedzone dyskusjami, ustaleniami na poszczególnych komisjach. Budżet nie jest dokumentem „sztywnym” z uwagi na dokonywane zmiany w trakcie roku kalendarzowego (budżetowego), tak po stronie dochodów, jak i wydatków. Tryb i sposób dokonywania tych zmian jest również określony w aktach prawnych. W niniejszym artykule przedstawiono współczesne systemy zarządzania finansowaniem w jednostkach samorządu terytorialnego w Polsce.
EN
Units of the local self-government – community-district-voivodeship conduct their financial policy independently and a budget is the basis of this policy. The budget is passed for a calendar year by the decision-making body, i.e., in a community – by the community council, in a district – by the district council, in a voivodeship – by the parliament of a voivodeship (sejmik województwa). Budget of the local self-government unit, community-district-voivodeship, is a very complex process. Preparation, development, adoption of the budget of local self-government units requires a lot of analyses. Budget is not a rigid document due to changes introduced during the calendar year on both revenues and expenditures side. Mode and ways of introducing such changes are also specified in legal acts. The aim of this study is to present contemporary systems of financial management in local self-government units in Poland.
PL
Celem artykułu jest identyfikacja zagrożeń w gospodarce finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Wystąpienie tych zagrożeń, ich skala oraz liczba stanowi niebezpieczeństwo dla stabilnego funkcjonowania JST, co w konsekwencji może ograniczyć ich rozwój lokalny. Ograniczenia możliwości realizacji inwestycji jest szczególnie istotnym problemem dla gmin charakteryzujących się niskim poziomem rozwoju, które w celu niwelacji swojego zacofania rozwojowego powinny zintensyfikować działania na rzecz rozwoju. Istnieje możliwość przyspieszenia tych działań dzięki wykorzystaniu znaczących środków UE w ramach perspektywy finansowej 2014–2020. Stąd niezbędne wydaje się prowadzenie badań mających na celu dostarczanie informacji o ograniczeniach finansowych jednostek sektora publicznego. Realizacja celu wymagała wykorzystania analizy wskaźnikowej, wybranych metod statystyki opisowej oraz analizy ANOVA. Zbadano obszary gospodarki finansowej w zakresie m.in. samodzielności finansowej, płynności finansowej, możliwości inwestycyjnych oraz obsługi zadłużenia. Analizę przeprowadzono dla wszystkich gmin województwa wielkopolskiego z wyjątkiem miast na prawach powiatu.
EN
The aim of this article is to identify risks in the financial management of communities. The occurrence of these threats, their scale and the number represents a danger for the stable functioning of the local government, which in turn may limit their local development. Restrictions on the investment is a particularly important issue for low levels of development communes which for leveling their backwardness and development should intensify development efforts. You can speed up these activities by absorbing significant EU funds in the Financial Perspective 2014–2020. Therefore, it seems necessary to conduct research aimed at providing information about the financial constraints of public sector units. The implementation of the required use of ratio analysis and selected methods of descriptive statistics. Examined the areas of financial management in such areas financial independence, liquidity, investment opportunities and debt service. The analysis was conducted for all communes of Wielkopolska Province.
PL
Wszystkie procesy ekonomiczne zachodzące w gospodarce pozostają pod bezpośrednim lub pośrednim wpływem pieniądza. Sytuacja finansowa jest zjawiskiem złożonym, trudnym do zmie-rzenia na podstawie jednej cechy. Celem opracowania była ocena za pomocą metody taksono-micznej kondycji finansowej powiatów województwa świętokrzyskiego i ich zróżnicowania w latach 2005, 2008, 2012. Sytuacja finansowa badanych powiatów była dość zróżnicowana nie-zależnie od ich charakteru gospodarczego: w badanych latach 2005 (opatowski 0,74; kielecki 0,57; starachowicki 0,51; staszowski 0,38; skarżyski 0,34; kazimierski 0,21), 2008 (kielecki 0,77; pińczowski 0,55; opatowski 0,51; staszowski 0,38; buski 0,32; kazimierski 0,16), 2012 (sandomierski 0,65; kielecki 0,51; opatowski 0,48; ostrowiecki 0,32; pińczowski 0,32; kazimierski 0,20; buski 0,19). Analiza kondycji finansowej samorządu terytorialnego wskazuje na wahania udziału środ-ków własnych, dotacji i subwencji w dochodach ogółem. Ogranicza to w znacznym stopniu samo-dzielność finansową powiatów i powoduje rozszerzanie zależności finansowej od organów admi-nistracji rządowej. Czynnikiem oddziałującym na kondycję finansową są wydatki budżetowe, będące wyrazem realizowanych przez gminę zadań.
EN
All the economic processes taking place in economy remain under the direct or indirect influ-ence of money. The financial situation is a complex phenomenon, difficult to measure on the basis of a single characteristic. The aim of the study was to assess financial condition of Świętokrzyskie districts and their differentiation in the years 2005, 2008, 2012 by means of the method of taxon-omy. Financial situation of the districts was quite varied, regardless of their economic nature: in the investigated years 2005 (opatowski 0,74; kielecki 0,57; starachowicki 0,51; staszowski 0,38; skarżyski 0,34; kazimierski 0,21), 2008 (kielecki 0,77; pińczowski 0,55; opatowski 0,51; staszowski 0,38; buski 0,32; kazimierski 0,16), 2012 (sandomierski 0,65; kielecki 0,51; opatowski 0,48; ostrowiecki 0,32; pińczowski 0,32; kazimierski 0,20; buski 0,19). Analysis of the financial condition of the local government indicates fluctuations in their own share, grants and subsidies in total revenue. This reduces significantly the financial autonomy of districts and causes the expan-sion of the financial dependence of the government administration. A factor affecting the financial condition includes budgetary expenditure, reflecting the ongoing municipal tasks.
PL
Artykuł opisuje problemy prawne wiążące się z dopuszczalnością zmian w planie finansowym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na przykładzie aktualizacji kosztów wynagrodzeń w kontekście przepisów o finansach publicznych. Zagadnienie nie było przedmiotem pogłębionych opracowań teoretycznoprawnych z zakresu prawa finansowego ani orzecznictwa sądowego, wobec czego podstawową metodą analizy zastosowaną przez autorów jest metoda dogmatyczna, w szczególności analiza przepisów dwóch obowiązujących ustaw: o finansach publicznych oraz o systemie ubezpieczeń społecznych. Autorzy odwołują się też do wykładni językowej i celowościowej, a także historycznej.
EN
The article describes the legal problems associated with admissibility for changes in the financial plan of the Polish Social Insurance Institution (ZUS) based on the example of the updating of remuneration costs within the context of regulations on public finances. The question has not been the subject of extensive theoretical legal works in the field of finance law, or judicial decisions, consequently the basic method for analysis adopted by the authors has been that of dogmatism, in particular an analysis of the regulations of two acts that are in force: on public finance and on the social security system. Th e authors also refer to linguistic, resolute and historical interpretations.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.