Search results

1

Gwara śląska jako tworzywo językowe „tłumaczeń” literatury światowej

100%

Momot A.

Socjolingwistyka

|

2016

|

issue 30

61-72

PL

Celem artykułu jest pokazanie sposobu, w jaki gwara śląska funkcjonuje w przekładzie. Zjawisko jest istotne przede wszystkim ze względu na coraz większą popularność tego typu prób literackich. Ważne są także cele przyświecające „tłumaczom”, którzy chcą udowodnić, że gwara śląska może być tworzywem dzieła literackiego, także przekładu. Ogromne znaczenie ma to dla badań lingwistycznych także dlatego, że gwara jest mówioną odmianą języka, nieskodyfikowaną, a jednak podejmowane są próby jej zapisu. Analiza kilku tekstów powstałych w ciągu ostatnich kilkunastu lat pokazuje, że nie sposób mówić w ich przypadku o „tłumaczeniach”, a jedynie o „stylizacji”. Użycie codziennej mowy Ślązaków jako języka przekładów bawi i narusza zasadę stosowności.

EN

The aim of this article is to show how Silesian dialect lives in translation. This is especially important because these literary experiments are becoming more and more popular. Also the aims of the “translators” are important, because they want to prove that Silesian dialect may be linguistic material of literature, including translations. It is of great importance for linguistic researches also because to the fact that the dialect is spoken variety of language, uncodified, but there are attempts to save it. Analysis of some texts created in the last several years shows that it is impossible to call them “translations”, but only “stylization”. Using Silesians’ everyday speech as the language of translations is amusing and violates the principle of appropriateness.

2

Gwara śląska w zbiorach pieśni Adolfa Dygacza

100%

Synowiec H.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2021

|

vol. 9

|

issue 9

9-18

PL

W artykule wykazano, że zbiory pieśni Adolfa Dygacza z różnych subregionów Śląska stanowią cenny materiał dla badań dialektologicznych. Omówiono właściwości gwarowe występujące w tekstach pieśni. Zwrócono uwagę na zróżnicowanie dialektu śląskiego (zwłaszcza w warstwie fonetycznej), które się w nich ujawnia. Pokazano, jak w gwarowych słownictwie odzwierciedla się swoistość kulturowa regionu i jego przeszłość. Postulowano, by zbiory pieśni wykorzystywać w edukacji szkolnej i akademickiej. Sugerowano także, by przygotować do druku liczne teksty pieśni, które do tej pory nie zostały opublikowane. W przygotowaniu redakcyjnym pieśni powinni uczestniczyć nie tylko folkloryści i etnolodzy, ale też dialektolodzy.

EN

The idea of the following paper is to show that Adolf Dygacz’s song collections coming from different parts of Silesia provide precious data for dialectological studies. The characteristic features of the dialect that could be traced in the lyrics are discussed here. Special attention was paid to differences concerning phonetics in particular that appear in the lyrics and influence the dialect. Furthermore, the study also presents how the specific culture of the region as well as its past are described by means of the special vocabulary. It is postulated that the song collections were used in the school and academic education. It is also suggested that numerous lyrics of the songs that have not been published yet were prepared for publication. Scholars specializing not only in folklore studies and ethnology but also in dialectology should participate in the whole process.

3

Barwy polszczyzny w powieści Anny Cieplak "Rozpływaj się"

100%

Moch W.

Język. Religia. Tożsamość

|

2022

|

issue 2 A (26)

75-86

PL

Celem artykułu jest ukazanie różnorodności leksykalnej i stylistycznej polszczyzny używanej na Górnym Śląsku, przedstawionej przez Annę Cieplak, oraz wskazanie na procesy językowo-kulturowe, jakim ulega język młodszych i starszych pokoleń zamieszkujących ten region. Do najważniejszych z nich należy zanikanie gwary śląskiej w mowie trzydziestoletnich bohaterów i nasilenie wulgaryzacji języka jako skutek braku w ich życiu perspektyw zawodowych i osobistych. W warstwie leksykalnej powieści dominuje odmiana potoczna polszczyzny wraz z młodzieżowym slangiem, z dużą liczbą anglicyzmów, mniejszą – germanizmów, głównie ze sfery internetu i używek. Można tu mówić o leksykalno-stylistycznej hybrydyczności opisu świata jako narzędzia wyrażania jego różnorodności i złożonej tożsamości Ślązaków.

EN

The aim of the article is to show the lexical and stylistic diversity of the Polish language used in Upper Silesia, presented by Anna Cieplak, and to indicate the linguistic and cultural processes which the language of younger and older generations living in this region undergoes. The most important of them include the disappearance of the Silesian dialect in the speech of the thirty-year-old heroes and the intensification of vulgarization of the language as a result of the lack of professional and personal prospects in their lives. The lexical layer of the novel is dominated by the colloquial version of the Polish language along with youth slang, with a large number of Anglicisms, and a smaller number – Germanisms, mainly from the sphere of the Internet and stimulants. One can speak of the lexical-stylistic hybridity of the description of the world as a tool for expressing its diversity and complex identity of Silesians.

4

Wkład współczesnej mniejszości niemieckiej w pielęgnowanie i rozwój górnośląskiego dziedzictwa kulturowego – wybrane zagadnienia

71%

Popieliński P.

Język. Religia. Tożsamość

|

2019

|

issue 1(19)2019

137-152

PL

W artykule autor przedstawia wkład współczesnej mniejszości niemieckiej w pielęgnowanie i rozwój górnośląskiego dziedzictwa kulturowego na wybranych przykładach. Wpierw przedstawia on czytelnikowi specyfikę Górnego Śląska oraz ich rodzimych mieszkańców, a następnie wyjaśnia, w jaki sposób mniejszość niemiecka przyczynia się do pielęgnowania i rozwoju górnośląskiego dziedzictwa kulturowego. Autor skupia się przede wszystkim na kwestiach niematerialnego dziedzictwa kulturowego mniejszości niemieckiej z Górnego Śląska. Szczególnie na kwestiach szeroko pojętej działalności (społeczno‑kulturalnej i politycznej), tożsamości czy języka (komunikacja interpersonalna, edukacja). Wymienione zagadnienia należą do jednych z najważniejszych elementów omawianego dziedzictwa kulturowego.

EN

In the article, the author presents contribution of the German minority in care and development of the Upper Silesian cultural heritage on the selected examples. First he shows reader the specific of Upper Silesia and its indigenous peoples, and then he explains, how the German minority contributes to care and development of the Upper Silesian cultural heritage. First of all the author concentrates on the intangible cultural heritage issues of the German minority from Upper Silesia. Particularly on the issues in the broadly understood activity (social, cultural and political), identity or language (verbal communication, education). These issues are one of the most important elements of this Upper Silesia cultural heritage.

Refine search results

2 Język. Religia. Tożsamość

1 Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

1 Socjolingwistyka

1 2022

1 2021

1 2019

1 2016

1 Moch W.

1 Momot A.

1 Popieliński P.

1 Synowiec H.

Gwara śląska jako tworzywo językowe „tłumaczeń” literatury światowej

Gwara śląska w zbiorach pieśni Adolfa Dygacza

Barwy polszczyzny w powieści Anny Cieplak "Rozpływaj się"

Wkład współczesnej mniejszości niemieckiej w pielęgnowanie i rozwój górnośląskiego dziedzictwa kulturowego – wybrane zagadnienia