Search results

1

Hieroglifik w teorii Rzeczpospolitej (XVII-XVIII w.). Zarys problematyki

100%

Górska M.

Terminus

|

2012

|

vol. 14

|

issue 25

15-46

EN

The article is concerned with the definition of the “hieroglyphic” which was used in the territory of the Polish-Lithuanian Commonwealth from the 17th to the 18th century. It takes into consideration the definition found in linguistic dictionaries and studies the area of rhetoric and poetics (printed and handwritten texts, mainly Jesuitical and Piarist ones). Apart from terminological allusions in literary texts they constitute the basic sources of information for understanding emblems and symbols (Polish writing lacks a separate treatise on issues related to symbolical genres). Polish definitions were far from egyptological issues or the hermetic tradition. During the review of material, attention has been afforded to the blurring of the differences between symbolical genres (for example considering the hieroglyphic as equivalent to an emblem or symbol due to their “symbolic” character, and using hieroglyphics as an emblematic pictorial element) was to a great extent caused by the rhetorical character of their reception. The use of scripts and dictionaries of symbols lead to the loosening of the definition of the hieroglyphic after the first half of the 17th century, and to the use of the hieroglyphic to name motifs or comparisons regarded as abstract, mysterious and allegorical. The key issues related to the definition of the hieroglyphic in Poland invovlved defining the relationship between the genre and image or writing. Among other things, the relationship between hieroglyphics and Egyptian letters was emphasized, the lack of the lemma, the use of sign images or sentences. Due to the influence of studies on the art of memory, hieroglyphics were perceived as compositions consisting of letters of rebus-like character and pictorial alphabet. In the last years of the 17th century the genre has gained interest due to cryptography and universal language. In Poland hieroglyphics were mainly understood as animal and object symbols of simplified, abstract and established, traditional meaning. They were also seen in the context of Egyptian keepsakes from the past and the mysterious sacrum. Attention was also given to this genre in the context of heraldry (coats of arms were perceived as hieroglyphics of representatives of noble families). It was believed that hieroglyphics stemmed from the principle of similarity (similitudo, sometimes identified with allegory), as well as metonymy and synecdoche. In the rhetoric of the turn of the 17th and 18th centuries, hieroglyphics were combined with the moral doctrine which is typical of emblematics. In the first half of the 18th century it was common to simplify information about hieroglyphics and to reduce the historical content and sacral aspect of the genre in favor of symbolism and iconology. The enigmatic nature of meaning has gained a pejorative sense. The material which has been subject to analysis (a list of handwritten rhetoric and poetics has been included in the annex) has proved that the reception of hieroglyphics has exerted a decisive influence on the distinctness of Polish emblematics. What may be clearly seen in the context of the definition of the hierogliphicum is the specificity of symbolical writing on the territory of the Polish Republic – the borderline between the emblem and stemma

2

Znikające znaki. Czy można prześledzić losy polskich herbów rycerskich w świetle źródeł średniowiecznych?

100%

Gigoń M.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2012

|

issue 2

XX

The paper presents research on some virtually unknown coat-of-arms. It deals with the subject of coat-of-arms, such as Kliza, Wiza, Moszczenica, Calina, Wazanki, Piękostki, Ulina, Owada, Czawuja, Kołmasz, Prus I (Turzyna), Prus II (Wilczekosy), Glezyna, Larysza, Ogniwo, Zarosie, Chmara, Zgraja, Goljan. Most of them are supposed to be variants of well-known coat-of-arms. They also reflect the structure of medieval society in Poland.

3

Herb franciszkański w polskich publikacjach tercjarskich

100%

Kuczkowski M.

Studia Elbląskie

|

2011

|

vol. 12

169-184

EN

With the development of civilization, sign and symbols entered the life of Christian church in the form of coats of arms, emblems being placed on the seals, cloaks of the Order, shields and pennants. It was permissible to locate both secular and religious coats of arms in churches, providing that the owners were benefactors or patrons of the church. Throughout the ages plenty of people and institutions as well as the arising orders created the coats of arms and emblems in order to be recognized as a particular family order. The symbols placed on the coats of arms summarised the history and specificity of Order. At the beginning of the XIII century one of the greatest Orders was established by Saint Francis of Assisi (1226) and it had owned its coat of arms since ages as well. The contemporary Franciscan coat of arms presents the cross with two crossed hands at the bottom which are coming out of the clouds. One hand, presenting Jesus Christ, is without a coat and the other is in the habit of Saint Francis. This coat of arms has become the symbol of all Franciscan Orders, both male and female. This sign is being recognized by all congregations and communities with Saint Francis as a patron. The crossed arms demonstrate the affiliation to the great Franciscan family. The Third Order of Saint Francis from Assisi and Secular Franciscan Order belong to it, too. The Franciscan coat of arms that appeared in the publications for the third Order of Saint Francis of Assisi was blossoming between the wars (1918–1939). The contemporary publishing offer was widely addressed to the Tertiary which led to showing its sign on the publications. Those days a kind of promotion for the Francis family took place and relatively to this, graphic embellishment. In the current literature aimed at the Tertiary the coat of arms is used rarely, the sign most apparent is “T” (tau). There is the question to be asked, why is it so? The answer is not that easy because religious heraldry is a very complex phenomenon. It is influenced by a number of factors such as tradition, church doctrine and even the prevailing at that time fashion. Below presented coats of arms have their own place in the history of the Franciscan tertiary

4

Wielkie złudzenie: genealogiczna "szkoła toruńska" i co dalej?

88%

Cetwiński M.

Mediaevalia Historica Bohemica

|

2021

|

vol. 24

|

issue 1

55-71

EN

This article presents the history of the genealogical Toruń school, its achievements, and its erroneous basic methodological assumptions (a thesis on the origin of heraldic communities known in the late Middle Ages from the progeny of the high nobility as seen in the sources from the 12th and 13th centuries). Because of the apriori assumptions applied, the majority of dissertations inspired by this “school” only provide an illusion of an increase in knowledge about the history of the Polish Middle Ages. A critical examination of the output of the Toruń School should remind us of the need to observe methodological rigour. Criticism, however, does not mean the abandonment of genealogical research. What is needed, however, is an awareness on the part of the researchers that they are analysing the messages containing a sort of „invented tradition” and hence the necessity of adapting methods to the requirements of critical source sciences.

5

Recepcja niemieckiej heraldyki samorządowej we współczesnych herbach powiatów zachodniopomorskich

75%

Gut A.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2013

|

issue 4

5-21

EN

The article presents one of the ways to create the contemporary coats of arms for the West-Pomeranian counties, of which the overwhelming majority appeared after the new administrative division of the country in 1999. Only six county coats of arms drew on the pre-war heraldic tradition: Pyrzyce, Choszczno, Myślibórz, Łobez, Świdwin, and Szczecinek. The reception of the German municipal heraldry in the West-Pomeranian Region was carried out in two ways. The fi rst was to take over the pre-war coats of arms and approved it by the County Council; the second – to accept new coats of arms but based on the German antecedents. The fi rst way was used by two counties: Choszczno and Łobez; the second was used by the counties of Myślibórz, Szczecinek, Pyrzyce and Świdwin.

6

SAINT MARTIN IN POLISH LOCAL SELF-GOVERNMENT HERALDRY

75%

Piechocka-Kłos M.

Forum Teologiczne

|

2022

|

vol. 23

37-49

PL

W tradycji chrześcijańskiej św. Marcin jest popularną postacią. Jego życie i działalność wywarły znaczny wpływ na kolejne pokolenia chrześcijan począwszy od średniowiecza. Współcześnie nadal jest obecny w świadomości wiernych. Popularność Świętego w Polsce i Europie znajduje odzwierciedlenie w licznych wezwaniach kościołów, parafii, kaplic, ołtarzy oraz w sztuce, imiennictwie i heraldyce. W artykule scharakteryzowano i omówiono wybrane polskie herby samorządowe, które na swoich tarczach herbowych ukazują postać św. Marcina lub atrybuty z nim utożsamiane. W polskiej heraldyce samorządowej pełna postać św. Marcina widnieje m.in. na pięciu herbach gmin wiejskich (gminy: Biskupice, Drużbice, Granowo, Mochowo, Wiśniowa), dwóch herbach gmin miejskich (gmina Jawor, miasto i gmina Pacanów) oraz jednym herbie dzielnicy (Słocina – obecna dzielnica Rzeszowa, do 1954 r. gmina). Tylko jeden z omówionych, tj. herb gminy Poświętne, odwołuje się do św. Marcina poprzez utożsamiane z nim przedmioty. Herbowe wyobrażenie św. Marcina z Tours spotykamy m.in. w Niemczech, zwłaszcza w Hesji, Bawarii, Nadrenii-Palatynacie, Moguncji, ale również w Czechach, Austrii, Słowacji, Finlandii i na Ukrainie.

EN

Saint. Martin is a very popular character in the Christian tradition. His life and deeds have had a considerable impact on successive generations of Christians, beginning with the Middle Ages and he is still present in the minds of believers. The popularity of this saint in Poland and Europe is reflected in many names of churches, parishes, chapels, altars as well as in art, names and heraldry. This paper presents selected local self-government coats of arms displaying an image of St. Martin or attributes associated with him. The full figure of St. Martin in Polish local self-government heraldry can be found on the coats of arms of five rural communes (the communes of Biskupice, Drużbice, Granowo, Mochowo and Wiśniowa), the coats of arms of two urban communes (the commune of Jawor, the town and commune of Pacanów) and the coat of arms of an urban quarter (Słocina – currently a quarter of Rzeszów, earlier – until 1954 – a commune). Only one of these, i.e. the coat of arms of the commune of Poświętne, refers to St. Martin by objects associated with him. Heraldic representations of Martin of Tours can be found, for example, in Germany, especially in Hesse, Bavaria, Rhineland-Palatinate, Mainz, but also in Czechia, Austria, Slovakia, Finland and Ukraine.

7

Orzeł Biały z 1 VIII 1919 roku – idealny wzór polskiego orła państwowego czy „heraldyczne nieszczęście”? Uwagi na marginesie inicjatywy obywatelskiej w sprawie przywrócenia „tradycyjnego” herbu Rzeczypospolitej

75%

Adamczewski M.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2018

|

vol. 20

7-42

EN

In 2018, a group of politicians submitted a proposal to change the coat of arms of Poland. They proposed that the coat of arms of the Polish state that is currently used replaced with the coat of arms from 1919. The coat of arms of the Polish state from 1919 resembled the emblem used in the 18th and 19th centuries. The crown on the head of the eagle from 1919 took the form of a closed crown with a cross. The eagle in the crown with the cross – according to the applicants – symbolizes both state sovereignty and national sovereignty. The eagle in the crown with the cross – what the applicants pointed out – has been a traditional eagle of Poland for centuries. The author of the article draws attention to the errors contained in the arguments for the change of the coat of arms of Poland. The author draws attention to historical, symbolic, political and aesthetic arguments, which together allow for a critical assessment of the application. The most important are historical arguments. The basic sources – the seals of Polish kings – from the coronation of Przemysław II to Stanisław August – have the image of an eagle in the open crown without a cross. The crown closed with a cross on the head of the eagle on the royal seals appeared in the 18th century. This observation proves that the eagle in the official coat of arms of Poland until the mid-18th century had an open crown without a cross. However, the crown closed with a cross on the head of the Polish eagle often appeared on the unofficial images of the White Eagle. In the 19th century, during the November Uprising, the National Government issued an important decision on the coat of arms of Poland. The eagle from February 1831 was crowned with an open crown. The eagle in the open crown replaced the eagle in a closed crown with a cross. The government‘s decision of February 1831 about the coat of arms was invoked by politicians who designed the emblem of Poland in 1919. However, they did not know that the official eagle of February 1831 had an open crown. They mistakenly believed that the Polish eagle had a crown closed with a cross throughout the November Uprising. The question remains open whether the Polish eagle of 1919 would be crowned with a crown closed with a cross if the politicians who designed it knew exactly what form the coat of arms of February 1831 was. Historians agree with the opinion that state emblems change their form, and the form of coats of arms changes with artistic and historical periods. The coat of arms of the Polish state in the following years may be changed. The question should be asked whether the new form of the coat of arms should closely repeat the pattern from previous historical periods. Many believe that the alternative to duplicating old eagle designs is to create an Polish eagle in „modernist“ stylization, appropriate to the aesthetics of the early 21st century.

PL

1 sierpnia 1919 r. Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o polskich godłach państwowych. Posłowie w trakcie obrad parlamentarnych zgłosili szereg wątpliwości w sprawie formy Orła Białego przedłożonego do poselskiej akceptacji. Pomimo zastrzeżeń i wątpliwości Sejm przyjął zgłoszoną regulację. Ustawa z 1919 r. nie zakończyła dyskusji na temat polskich znaków państwowych, a jedynie wprowadziła znak tymczasowy i zapowiedziała jego uszczegółowienie. Godło przyjęte 1 sierpnia 1919 r. było jednym z trzech znaków w grupie ważnych orłów rywalizujących u progu II Niepodległości o miano godła państwowego. Dwa pozostałe godła – orzeł Kazimierza Kierskiego z początku 1917 r. lub nawet z końca 1916 r. i orzeł Bronisława Gembarzewskiego z początku 1917 r. – w różnym czasie pełniły funkcje polskich znaków przedpaństwowych, a nawet funkcje polskich znaków państwowych po 11 listopada 1918 r. Orzeł z sierpnia 1919 r. sylwetą odwoływał się do tradycji polskich znaków państwowych z końca XVIII i XIX w. Wyrażał ciągłość państwa i akcentował przywiązanie twórców godła do tradycji powstania listopadowego i – werbalnie – do herbu ustanowionego przez Sejm i Rząd Narodowy na początku 1831 r. Słuszne założenie o zachowaniu ciągłości z decyzjami władz powstańczych z 1831 r. jednakowoż nie zostało w 1919 r. dobrze zrealizowane. Orzeł z sierpnia 1919 r. był inny od orła z 1831 r., a także został gorzej od niego narysowany. Z tego powodu podjęte zostały prace, które finalnie przynieść miały lepszy wzór godła. Od sierpnia 1919 r. w Ministerstwie Sztuki i Kultury, a następnie w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przygotowywano nowe wersje godła Rzeczypospolitej. Prace nadzorowane przez aparat państwowourzędniczy II Rzeczypospolitej zmierzały do stworzenia znaku, który stylizacją nawiązywałby do godła z sierpnia 1919 r. Równolegle do prac ministerialnych czołowi graficy ówczesnej Polski opracowywali własne Orły Białe, często wzorując się na orłach jagiellońskich. Na uwagę zasługują prace prof. Zygmunta Kamińskiego i Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Zaprojektowane przez nich w 1924 i 1925 r. orły zainteresowały rządzących Polską po zamachu majowym z 1926 r. i rządzący ci zlecili w 1927 r., aby prof. Kamiński przygotował wzór nowego herbu Rzeczypospolitej. Orzeł Biały prof. Z. Kamińskiego z 1927 r. formą odbiegał od wzoru z sierpnia 1919 r., a jakością wykonania wyraźnie przewyższał dotychczasowe godło. Kontrowersje wzbudziła zmiana korony na głowie orła. W miejsce korony zamkniętej prof. Kamiński wprowadził koronę otwartą. Dla polityków i dla zwolenników ugrupowań prawicowo-narodowych taka korekta – szczególnie, że nastąpiła po zbrojnym zamachu stanu w maju 1926 r. i bez udziału parlamentu – była nie do zaakceptowania. Dyskusja wywołana zmianą formy korony, czy szerzej – zmianą formy polskiego orła państwowego w 1927 r. trwa do dziś. Heraldycy i politycy spierają się, czy w herbie Rzeczypospolitej powinna być korona otwarta, czy też korona zamknięta, a politycy prawicowo-narodowi podpowiadają, że Rzeczypospolitej należy przywrócić jej tradycyjne godło, a tym tradycyjnym godłem – według polityków prawicowo-narodowych – jest orzeł z sierpnia 1919 r. Odpowiedź na pytanie o właściwą formę polskiego orła państwowego, a także o rodzaj jego korony nie jest łatwa. Źródła (w tym przypadku analizowane były królewskie pieczęcie) sugerują odpowiedź. W długim trwaniu, w okresie przedrozbiorowym polski orzeł ukoronowany był koroną otwartą. Ponadto w 1831 r. Sejm powstańczej Polski i jej rząd zgodnie przyjęli herb z orłem „jagiellońskim” ukoronowanym także koroną otwartą. Korona zamknięta na głowie orła na pieczęciach pojawiła się w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Była popularna w przedstawieniach polskiego orła w XIX w. i ta dziewiętnastowieczna tradycja korony zamkniętej wpłynęła na treść dwudziestowiecznej dyskusji o godle Rzeczypospolitej.

8

Wokół „Zwierciadła kroniki litewskiej” Macieja Stryjkowskiego

63%

Oszczęda A.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 2

259-274

PL

Przedmiotem artykułu jest „Zwierciadło kroniki litewskiej”, nie znany dziś utwór Macieja Stryjkowskiego, który – wedle deklaracji autora – miał zostać opublikowany w 1577 roku. W szkicu przypomniano stan badań nad tekstem, a także przeanalizowano XVI-wieczne świadectwa potwierdzające fakt istnienia druku i informujące o jego cechach swoistych. Na tej podstawie i dzięki rozbiorowi składników tytułu dzieła autorka szkicu zrekonstruowała temat, gatunek i formę piśmienniczą utworu Stryjkowskiego oraz prawdopodobny sposób organizacji treści. Z tych ustaleń wynika, że „Zwierciadło [...]” było wierszowanym historyczno-genealogicznym kompendium traktującym o rodowej elicie Wielkiego Księstwa Litewskiego i zawierającym charakterystyki władców z dynastii jagiellońskiej, napisanym po polsku i uzupełnionym notami marginesowymi. Dzieło to autorka artykułu wiąże z zachowanym w unikatowym egzemplarzu Ossolineum wierszem Macieja Stryjkowskiego, który datuje na 1577 rok i uznaje za jedyny ocalały fragment „Zwierciadła kroniki litewskiej”.

EN

The subject of the article is “Zwierciadło kroniki litewskiej” (“Mirror of Lithuanian Chronicle”), now unknown piece by Maciej Stryjkowski which, in the opinion of its author, was published in the year 1577. The present sketch recollects the state of art in the text as well as analyses the 16th c. pieces of evidence that confirm the existence of this print and informs about its peculiarities. As based on such evidence and due to an analysis of the title of the piece, the author of the paper reconstructs its theme, genre, the writing form of Stryjkowski’s composition, and the probable mode of organising its content. Oszczęda’s observation points out that “Mirror [...]” was a verse historical-genealogical compendium about the family elite of the Grand Dutchy of Lithuania and that it contained characteristics of the Jagiellonian dynasty rulers written in Polish and supplemented with notes on margins. The author of the paper also links this work with a poem by Maciej Stryjkowski of which a unique copy is treasured at Ossoliński National Institute, she dates back the composition to the year 1577, as well as recognises the piece as the only existing fragment of “Zwierciadło kroniki litewskiej” “(Mirror of Lithuanian Chronicle”).

9

Materiały do herbarza Emiliana Szeligi Żernickiego w Archiwum Głównym Akt Dawnych

63%

Jankowski R.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2019

|

vol. 26

145-152

PL

Artykuł omawia zawartość Materiałów do herbarza Emiliana Szeligi Żernickiego przechowywanych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Są to fragmenty kartoteki sporządzonej przez Żernickiego podczas przygotowań do opracowania książki Der polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien, General-Verzeichniss (Bd. 1–2, Hamburg 1900). Zachowane w kartotece materiały uzupełniają informacje w drukowanej wersji tego herbarza

EN

The article discusses the content of notes for Emilian Szeliga Żernicki’s armorial, preserved in the Central Archives of Historical Records in Warsaw. The notes are part of a file, created by Żernicki when preparing the book Der polnische Adel und die demselben hinzugetretenen andersländischen Adelsfamilien, General-Verzeichniss (Bd. 1–2, Hamburg 1900). Notes preserved in the file complement the information contained in the printed version of the armorial

10

СТАНОВЛЕННЯ СУЧАСНОГО КАНОНУ СПЕЦІАЛЬНИХ ІСТОРИЧНИХ ДИСЦИПЛІН У ВІТЧИЗНЯНІЙ НАУЦІ: ДРУГА ПОЛ. ХІХ – ПОЧ. ХХІ СТ.

63%

Авхутська С.

Педагогічні науки: теорія, історія, інноваційні технології

|

2016

|

issue 6(60)

130-138

EN

The article deals with the formation of the leading special historical disciplines (further – SHD) in the native science, that study certain types of historical sources and develop theoretical and methodological basis of this research. It is emphasized, that special historical disciplines have come a long way of development and not at once became the special. In the ХІХ-th century, they had the status of auxiliary historical disciplines. The article highlights the stages of development of SHD from the second half of the ХІХ-th century – till the beginning of the XXI century, in particular pre-soviet, soviet and modern periods. At the beginning of the XXI century the majority Ukrainian researchers agrees with the need to rename the previously used “auxiliary historical discipline” to “special historical discipline”. In the pre-soviet period the role of the major SHD as paleography, diplomatics, metrology, genealogy, sphragistics and heraldry in the native science has increased considerably since they acquired the status of independent scientific “auxiliary historical disciplines”, and some of them are taught in the universities of Lviv, Kharkiv, Kiev, Novorossiisk for training of professional historians. The article revealed the contribution of prominent native scientists to development of studios of SHD (I. Sreznevskyi, D. Yavornytskyi, I. Kamanin, V. Lukomskyi, V. Modzalevskyi, I. Krypiakevych, O. Lazarevskyi and others). The Soviet period was characterized by a continuation of development and becoming of fully new auxiliary historical disciplines that appropriately began to stand out from the classic SHD. Thus codicology and filigranology separated from palaeography, getting the own object of study. At present there is further differentiation of SHD, extension study of “Ukrainian documentary material”, native experts have productively comprehended the achievements of predecessors and have prepared professional publications. Therefore, the article presents the studies that define the basic aspects of SHD studios’ development and their place in the Ukrainian historical science. It is marked that recently has observed strengthening of attention of scientists to history, theory and methodology of SHD.

11

Godła wspólnot kamedulskich. Próba interpretacji

63%

Marecki J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2005

|

vol. 11

EN

Through an analysis of coats of arms of various monastic communities we recognize their goals and spirituality. These generalizations apply as well to the two coats of arms presented in this paper, which have been used by the Camaldolese Order. In order to understand a message of signs used by a congregation one should refer to its beginnings, founders and history over the centuries. Heraldic research based on historical context and monastic legislature enables us to follow the forming of charisma and its evolution. It enables us also to learn about the value and importance of monastic life and hence, the richness of the Church.

PL

Artykuł podejmuje próbę wyjaśnienia godła Zakonu Kamedułów i Kongregacji Pustelników Kamedułów Góry Koronnej

12

Źródła wiedzy heraldycznej Ludwiga Wilhelma Brüggemanna. Herby miejskie w Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern

63%

Gut A.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2018

|

issue 1

79-98

EN

The article contains an analysis of the most important work written by Ludwig W. Brüggemann entitled Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern; it presents the 17th-century Western Pomerania. One of the elements of his description are coats of arms, thanks to which Brüggemann’s work has become the first written source of direct information on urban coats of arms, and as a result is a very valuable source for research into urban heraldry. The aim of the article is to identify the sources Brüggemann had drawn his knowledge from on the coats of arms of West Pomeranian towns. According to the analysis the basic source of heraldic information for Brüggemann were first of all the seals of particular towns. Another source of heraldic knowledge were scientific works written by Pomeranian historians: P. Friedeborn, J. Micraelius, Ch.W. Haken, W.C. Stolle, S. Gadebusch, M. Rangonis. Yet, Brüggemann had never copied their texts in extenso or slavishly; instead, he had shortened the texts and modified them to make them more suitable for his own needs. In some cases – eight to be exact – it was impossible to identify the sources he had drawn the information from on the history or the symbolism of the coats of arms. On the other hand, only in three cases the heraldic descriptions of towns had come from the topography and had been sent by clerks as a reply to a questionnaire prepared by L.W. Brüggemann. The results of the research lead to very important conclusions concerning the present-day urban heraldry. It has turned out that the overwhelming majority of the descriptions of coats of arms included the ones in Ausführliche Beschreibung… result from Brüggemann’s interpretations of seal images he had seen with his own eyes. They were not created on the basis of the information given by clerks of the local town halls. Therefore they are rather a reflection of the state of heraldic consciousness of Brüggemann himself, and not of the owners of those coats of arms – the burghers and the municipal authorities.

PL

Artykuł poświęcono analizie sztandarowego dzieła Ludwiga W. Brüggemanna – Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern, przedstawiającego stan XVIII-wiecznego Pomorza Zachodniego. Jednym z elementów opisu miast były także ich herby, dzięki czemu opracowanie Brüggemanna nabrało charakteru pierwszego źródła pisanego, zawierającego bezpośrednie informacje o znakach miejskich, a co za tym idzie – istotnego dla badań z zakresu heraldyki miejskiej. Celem artykułu było ustalenie, skąd badacz ten czerpał swoją wiedzę na temat współczesnych herbów miast zachodniopomorskich. Przeprowadzona analiza wskazuje, że podstawowym źródłem informacji heraldycznych były dla Brüggemanna przede wszystkim aktualne pieczęcie miejskie poszczególnych miast. Innym źródłem wiedzy heraldycznej były naukowe opracowania pomorskich historyków: P. Friedeborna, J. Micraeliusa, Ch.W. Hakena, W.C. Stollego, S. Gadebuscha, M. Rangonisa. Nigdy jednak opisów zamieszczonych w dziełach swoich poprzedników nie przepisywał in extenso ani bezrefleksyjnie, ale skracał je i przerabiał dla własnych potrzeb. W przypadku kilku opisów (8 razy) nie udało się niestety ustalić, skąd zaczerpnięte zostały dokładne informacje o historii lub symbolice herbu miasta. Natomiast zaledwie w trzech przypadkach opisy herbów pochodziły z topografii przesłanych przez urzędników w odpowiedzi na ankietę rozesłaną przez L.W. Brüggemanna. Ustalenia te prowadzą do wniosków ważnych dla współczesnej heraldyki miejskiej. Okazało się bowiem, że zdecydowana większość opisów herbów zamieszczonych w Ausführliche Beschreibung… jest efektem dokonywanych przez Brüggemanna interpretacji wyobrażeń napieczętnych, które znał z autopsji. Nie powstały one na podstawie informacji przekazanych przez urzędników miejscowych magistratów. Są zatem raczej odbiciem stanu świadomości heraldycznej samego Brüggemanna, a nie właścicieli tych herbów – mieszczan i władz miejskich konkretnych miast.

13

Religione pro Deo, Sapientia pro Patria. Kreacja wizerunku biskupa wileńskiego Konstantego Kazimierza Brzostowskiego w grafice okolicznościowej

63%

Stankiewicz A.

Artifex Novus

|

2020

|

issue 4

162-180

EN

The article presents the image creation of Konstanty Kazimierz Brzostowski (1644–1722), bishop of Vilnius, in the light of dedicated to him engravings and panegyrics. Part of the engraved portraits presented him as the bishop of Vilnius and the first ecclesiastic in the Grand Duchy of Lithuania. Some of the engravings were adorned with a graphic decoration conforming with the allegoric meaning of the Strzemię coat-of-arms of Brzostowski and coat-of-arms of other Lithuanian families. This determined not only individual virtues but also, together with the relevant quotations, became a manifestation of his political position in the Grand Duchy of Lithuania. This strategy was very important in the case of the conflict between the bishop of Vilnius and family of Sapieha, especially Kazimierz Jan Sapieha (1642–1720).

PL

W artykule omówiono kreację wizerunku biskupa wileńskiego Konstantego Kazimierza Brzostowskiego (1644-1722) w świetle dedykowanych mu rycin i panegiryków. Część portretów graficznych ukazywała go jako biskupa wileńskiego i pierwszego duchownego w Wielkim Księstwie Litewskim. Niektóre ryciny zdobiące panegiryki zostały ozdobione dekoracją zgodną z symbolicznym znaczeniem herbu Brzostowskiego Strzemię i herbów innych litewskich spokrewionych z duchownym. Symbolika herbu traktowanego jako emblemat nie tylko odwoływała się do przypisywanych duchownemu cnót, ale także, wraz z odpowiednim programem inskrypcji, manifestowała jego rolę polityczną w Wielkim Księstwie Litewskim, co miało duże znaczenie w konflikcie między biskupem wileńskim a rodziną Sapiehów, zwłaszcza Kazimierzem Janem Sapiehą (1642–1720).

14

Herby biskupów pomocniczych Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w perspektywie heraldyki kościelnej

63%

Mazurkiewicz K.

Rocznik Skrzatuski

|

2019

|

vol. 7

133-144

PL

Biskup pomocniczy to wyświęcony na biskupa duchowny katolicki, którego zadaniem jest pomoc biskupowi diecezjalnemu w zarządzaniu diecezją, zazwyczaj jako wikariusz generalny lub wikariusz biskupi. Podczas sediswakancji, w przypadku niemożności wypełniania obowiązków przez biskupa diecezjalnego (choroba, śmierć), najstarszy nominacją biskup pomocniczy przejmuje władzę w diecezji do czasu wyboru administratora diecezjalnego. Bez przeszkód wypełnia również władzę, którą posiadał wcześniej, jako wikariusz generalny lub biskupi. Biskupów pomocniczych określa się też mianem sufraganów. Biskupi przez swą konsekrację biskupią wraz z zadaniem uświęcania otrzymują także zadanie nauczania i rządzenia, które z natury swej mogą być wykonywane tylko w hierarchicznej wspólnocie z głową Kolegium i jego członkami. W herbie i zawołaniu duchownego zawarta jest jego tożsamość, odbiór świata i sprawy dla niego najważniejsze. Herby hierarchów Kościoła Rzymskokatolickiego to kościelne oznaki godności, a symbole umieszczane w herbach dostojników kościelnych informują o ich miejscu w hierarchii Kościoła. W niniejszym artykule dokonano opisu graficznej postaci herbów biskupów pomocniczych diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej i analizy symboli w nich umieszczonych.

EN

Auxiliary bishop is an ordinated Roman-catholic religious man, whose duty is to assist the diocese bishop to manage the diocese. He does it usually as a vicar general or vicar episcopal. During sede vacante period (the diocese bishop’s sickness or death) the eldest (considering his nomination) auxiliary bishop takes over in the diocese up to the choice of a diocese administrator. He also is able to still rule as a vicar general or vicar episcopal. Auxiliary bishops are called suffragans. Bishops along with their consecration have a duty of sanctifying and also teaching and ruling, which can be done only in a hierarchical community with its head and members. In the coat of arms and motto of a religious there is contained his identity, his world reception and other most important things. Coats of arms of the hierarchs of the Roman-Catholic Church are church signs of dignity, symbols contained in the coats of arms of the Church dignitaries inform of their posts in the hierarchy of the Church. In this article there has been done a description of the graphic form of bishops’ coats of arms in Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg) Diocese, and also an analysis of the symbols contained by them.

15

Herby biskupów diecezjalnych Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w perspektywie heraldyki kościelnej

63%

Mazurkiewicz K.

Rocznik Skrzatuski

|

2018

|

vol. 6

85-101

PL

Heraldyka kościelna rozwijała się zgodnie z heraldyką ogólną i zajmowała się herbami duchownych wszystkich stopni kościelnych, zakonów, jak i innych organizacji w łonie kościołów chrześcijańskich. Tworzenie herbu osobistego i wybór zawołania jest przywilejem, a nie obowiązkiem hierarchów kościelnych. W herbie i zawołaniu duchownego zawarta jest jego tożsamość, odbiór świata i sprawy dla niego najważniejsze. Najbardziej charakterystyczne dla herbów kościelnych są symbole religijne. Przedstawiane są one w postaci dewiz, trzymaczy i podpór oraz innych insygniów heraldycznych. Zarówno herb, jak i dewiza (zawołanie) jest osobistym wyborem hierarchy i wynika z jego posługi i bliskich mu treści religijnych. Opis herbu składa się z dwóch części, a mianowicie z opisu symboli umieszczonych na obrazie herbu oraz z przedstawienia jego intencji. W niniejszym artykule dokonano opisu graficznej postaci herbów biskupów diecezjalnych, analizując symbole w nich umieszczone.

EN

Church heraldry developed in accordance with the general heraldry and dealt with the crests of clergy of all church grades, orders and other organizations in the womb of Christian churches. Creating a personal coat of arms and choosing a calling is a privilege, not a duty of church hierarchs. In the coat of arms and the call of the clergy, his identity, the perception of the world and the matters most important to him are included. Religious symbols are the most characteristic of religious coats of arms. They are presented in the form of foreign currency, holders and supports and other heraldic insignia. Both the coat of arms and the motto (call) is a personal choice of the hierarch and results from his ministry and his religious content. The description of the coat of arms consists of two parts, namely the description of symbols placed on the image of the coat of arms and the presentation of its intentions. In this article, a graphic description of the form of the diocesan bishop's coats of arms was made, analyzing the symbols placed in them.

16

Herb miejski jako medium społecznej komunikacji. Treści symboliczne herbu Kamienia Pomorskiego do końca XIX wieku

63%

Gut A.

Zapiski Historyczne

|

2020

|

vol. 85

|

issue 3

5-34

EN

The article aims at presenting the town’s coat of arms as a medium of social communication in the Middle Ages and early modern times, with the example of one of the small towns in Western Pomerania – Kamień Pomorski. The text analyses the transformations that took place in the iconography of the town seal from the fourteenth to the nineteenth centuries and investigates different ways of understanding the symbolism of the coat of arms, based on written sources created from the seventeenth to eighteenth centuries in the town chancery. The example of the coat of arms of Kamień Pomorski was used to determine the reasons that led to changes in its appearance and in the message it conveyed. The undertaken studies demonstrated that the changes in the symbolic meaning of the coat of arms were the result of an intentional adaptation of the visual message shaped in the Middle Ages to the changing religious and social circumstances of the early modern period. The changes in the conveyed message were not only the result of the replacement of emblems placed on the seals, but also of their new interpretation by means of legends explaining the origin and symbolism of the coat of arms conceived by the town council and burghers.

17

Rosyjskie projekty herbów miast powiatu radzyńskiego w drugiej połowie XIX wieku

63%

Górak A.

Radzyński Rocznik Humanistyczny

|

2021

|

vol. 19

17-24

EN

In the nineteenth century, the Russian authorities carried out a large-scale campaign to develop and legalize territorial coats of arms, including city coats of arms. This action consisted in searching for heraldic sources and developing coats of arms based on them. Other factors were the state symbolism and the current characteristics of the town and the activities of its inhabitants. In the Kingdom of Poland, the political and modern-ist factors began to dominate much faster and more clearly. The article shows various shades of the heraldic undertaking on the example of the designs of coats of arms for Radzyń and Międzyrzec.

PL

W XIX wieku władze rosyjskie przeprowadziły szeroko zakrojoną akcję opracowania i legalizacji herbów terytorialnych a w tym i miejskich. Akcja ta polegała na poszukiwaniu źródeł heraldycznych i opracowaniu w dużej mierze na ich podstawie herbów. Innymi czynnikami była symbolika państwowa i aktualne charakterystyki miejscowości i zajęć mieszkańców. W Królestwie Polskim dużo szybciej i wyraźniej zaczął dominować czynnik polityczny i modernistyczny. Artykuł pokazuje różne odcienie przedsięwzięcia heraldycznego na przykładzie projektów herbów dla Radzynia i Międzyrzeca.

18

Orzeł Biały w polskich herbach miejskich

63%

Marecki J.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2021

|

vol. 28

69-94

EN

Among the many coats of arms of cities located in Poland, the ones with the image of the White Eagle, which is the state coat of arms (emblem), stand out. The White Eagle is in the coats of arms of nine Polish cities. The depiction of the eagle occurs in knightly, noble, city and church heraldry. The adoption of the White Eagle as an emblem is not accidental, it has its historical and social justification. It was also a kind of distinction for the city whose coat of arms contained elements taken from the national coat of arms. Most often it referred to the granting of city rights by Polish rulers and to the historical role played by the cities that use them today. It is also worth emphasizing that the White Eagle in the coat of arms built a sense of belonging to the state community and strengthened the sense of national identity during the period of national captivity.

PL

Wśród wielu herbów miast leżących na terenie Polski wyróżniają się te, na tarczach których widnieje wyobrażenie Orła Białego będącego herbem (godłem) państwowym. Orzeł Biały znajduje się w herbach dziewięciu miast polskich. Przedstawienie orła występuje w heraldyce rycerskiej, szlacheckiej, miejskiej i kościelnej. Przyjęcie Orła Białego jako godła nie jest przypadkowe, ma swoje uzasadnienie historyczne i społeczne. Stanowiło także pewne wyróżnienie dla miasta, w którego herbie znajdowały się elementy zaczerpnięte z herbu państwowego. Najczęściej nawiązywało do nadania praw miejskich przez władców Polski oraz do historycznej roli, jaką odegrały używające je współcześnie miasta. Warto też podkreślić, że Orzeł Biały w herbie budował poczucie przynależności do wspólnoty państwowej i utwierdzał poczucie tożsamości narodowej w okresie niewoli narodowej.

19

Pieczęcie sądów ziemskich w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1564–1792

63%

Sipavičiūtė J.

Rocznik Lituanistyczny

|

2017

|

vol. 3

PL

W artykule rozpatrywane są pieczęcie sądów ziemskich i ich urzędników w WKL (w dziewięciu powiatach województw wileńskiego i trockiego) w latach 1564–1792. Materiał empiryczny do badań stanowiło około dwustu niepublikowanych pieczęci sądów ziemskich i ich urzędników. Artykuł dzieli się na trzy części. Część pierwsza zawiera analizę sposobu określania w statutach litewskich i Volumina legum zasad używania pieczęci sądów ziemskich i ich urzędników oraz realizowania tego w praktyce. W części drugiej pieczęcie sądów ziemskich zbadano pod względem heraldycznym i sfragistycznym. Takiej samej analizie w części trzeciej poddano pieczęcie urzędników sądów ziemskich – sędziów i podsędków. W artykule postawiono tezę, że zawarte w II Statucie litewskim z 1566 r. i trzecim z 1588 r. oraz wprowadzone w ramach reformy z 1764 r. normy określające używanie pieczęci sądów ziemskich i ich urzędników były przestrzegane. The article deals with seals of land courts and their officials in the Grand Duchy of Lithuania (in nine districts of the Wilno (Vilnius) and Troki (Trakai) voivodeships) in 1564–1792. The study is based about two hundred unpublished seals of land courts and their officials. The article is divided into three parts: part one presents an analysis of how the use of seals by land courts and officials was described in the Statutes of Lithuania and the Volumina legum, and in what way those regulations were implemented in practice. Part two is devoted to a thorough heraldic and sphragistic analysis of the seals of land courts, and part three – to an analysis of land court officials: judges, and sub-judges (singular: podsędek, subiudex). The article puts forward the thesis that the norms included in the Second (1566) and Third (1588) Lithuanian Statutes, and those introduced by the reform of 1764, regulating the use of seals of land courts and of their officials were abided by. The article is supplemented by an annexe with the photographs of seals of land courts and their officials.

20

Co może oznaczać herb Lublina?

63%

Plisiecki P.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 2: Historia

13-24

EN

In the first part of the article a summary of the present state of research on the Lublin coat of arms is presented. On the basis of a discussion of the preserved impresses of a seal with this coat of arms the conclusion may be reached that in the whole Old Polish period until the end of the 18th century simultaneously two seals were used: ones that showed a goat only and ones showing a goat jumping on a vine. There is no basis then to think that the oldest preserved impress of a seal dating back to the beginning of the 15th century and showing only a goat was at the same time the oldest complete image of the Lublin coat of arms. In also must be stressed that the representation of the very goat should be considered a simplified version of the Lublin coat of arms, which from the very beginning could have presented a goat jumping on a vine. In the next part of the article a discussion is presented of the meaning of the Lublin coat of arms. Taking into consideration the Biblical (and also theological) meaning of the goat as well as that of the vine it may be recognized that the Lublin coat of arms means the Eucharist, Jesus Christ’s voluntary sacrifice, or a sacrifice of his life made by a martyr (the use of the motif of the goat and vine on the Gniezno Doors may suggest the person of St Adalbert here).

Refine search results

Hieroglifik w teorii Rzeczpospolitej (XVII-XVIII w.). Zarys problematyki

Znikające znaki. Czy można prześledzić losy polskich herbów rycerskich w świetle źródeł średniowiecznych?

Herb franciszkański w polskich publikacjach tercjarskich

Wielkie złudzenie: genealogiczna "szkoła toruńska" i co dalej?

Recepcja niemieckiej heraldyki samorządowej we współczesnych herbach powiatów zachodniopomorskich

SAINT MARTIN IN POLISH LOCAL SELF-GOVERNMENT HERALDRY

Orzeł Biały z 1 VIII 1919 roku – idealny wzór polskiego orła państwowego czy „heraldyczne nieszczęście”? Uwagi na marginesie inicjatywy obywatelskiej w sprawie przywrócenia „tradycyjnego” herbu Rzeczypospolitej

Wokół „Zwierciadła kroniki litewskiej” Macieja Stryjkowskiego

Materiały do herbarza Emiliana Szeligi Żernickiego w Archiwum Głównym Akt Dawnych

СТАНОВЛЕННЯ СУЧАСНОГО КАНОНУ СПЕЦІАЛЬНИХ ІСТОРИЧНИХ ДИСЦИПЛІН У ВІТЧИЗНЯНІЙ НАУЦІ: ДРУГА ПОЛ. ХІХ – ПОЧ. ХХІ СТ.

Godła wspólnot kamedulskich. Próba interpretacji

Źródła wiedzy heraldycznej Ludwiga Wilhelma Brüggemanna. Herby miejskie w Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogtums Vor- und Hinter-Pommern

Religione pro Deo, Sapientia pro Patria. Kreacja wizerunku biskupa wileńskiego Konstantego Kazimierza Brzostowskiego w grafice okolicznościowej

Herby biskupów pomocniczych Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w perspektywie heraldyki kościelnej

Herby biskupów diecezjalnych Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej w perspektywie heraldyki kościelnej

Herb miejski jako medium społecznej komunikacji. Treści symboliczne herbu Kamienia Pomorskiego do końca XIX wieku

Rosyjskie projekty herbów miast powiatu radzyńskiego w drugiej połowie XIX wieku

Orzeł Biały w polskich herbach miejskich

Pieczęcie sądów ziemskich w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1564–1792

Co może oznaczać herb Lublina?