Search results

1

Czy dzieje Kościoła utrwalają "Historię świętą" Lectio magistralis z okazji nadania tytułu doktora Honoris Causa przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

100%

Kopiec J.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2020

|

vol. 134

257-268

PL

Autor zaprasza czytelnika w podróż przez minione wieki. W każdym momencie dziejów trwamy na linii długiego pochodu formowania się ludzkich odruchów na fakt przemijania, ale też refleksji o świadomej działalności człowieka – indywidualnego i we wspólnocie. Punktem kluczowym staje się rozumienie procesu dziejowego z wyposażonym w świadomość swego bytu człowiekiem jako głównym podmiotem. Minionym generacjom wydawało się, że dawały odpowiedź na wszelkie rysujące się pytania o sens życia ludzkiej wspólnoty. Więc wiązanie spraw Bożych z ludzkim działaniem jest na pewno referowaniem o historia sacra.

2

HISTORIA SACRA A HISTORIA PROFANA. SZKIC Z TEOLOGII HISTORII

89%

Rabczyński P.

Forum Teologiczne

|

2017

|

vol. 18

123-134

PL

Dwudziesty wiek przyniósł niezwykłe ożywienie zainteresowań historią. Widoczne jest zjawisko odnowienia zmysłu historycznego w różnych dziedzinach nauki i kultury. Historia zbawienia (historia sacra) koincyduje z historią świecką, uniwersalną, powszechną (historia profana). Fakt koekstensywności historia sacra i historia profana jest konsekwencją porządku Wcielenia. Nie znaczy to, że należy utożsamiać historię zbawienia z historią czysto ludzką, uniwersalną. Bóg wykorzystuje splot konkretnych wydarzeń historii ogólnej dla objawienia siebie, swej woli i swych planów. Historia uniwersalna jest nie tylko płaszczyzną, na której dokonuje się Objawienie i zbawienie, ale stanowi także medium demonstrationis Objawienia. Bóg bowiem objawił się w historii i przez historię, przez konkretne wydarzenia i słowa. Wykorzystał zwyczajny bieg historii powszechnej dla nadania jej faktom ściśle określonego znaczenia. W ten sposób zamanifestował również swą obecność w świecie. Jezus Chrystus – Wcielony Bóg jest nie tylko początkiem, centrum i wypełnieniem historia sacra, ale również historia profana.

EN

The 20th century brought about an exceptional increase in the interest in historical studies. The history of salvation (historia sacra) coincides with the secular, universal history (historia profana). The coextensiveness of the historia sacra and the historia profana is a consequence of the order of Incarnation. This does not mean that the history of salvation should be identified with the purely secular history. God uses the confluence of particular secular events to manifest Himself, His will and His plans. The universal history is not merely a platform on which revelation and salvation take place, but rather serves as the medium demonstrationis of Revelation. For God manifested Himself in history and through history, through particular events and words. He used the ordinary flow of universal history to assign a particular value to its facts. In this way, He also manifested His presence in the world. Jesus Christs – the embodiment of God – is not only the beginning, center and completion of the historia sacra, but also of the historia profana.

3

Legenda jako ars compilandi. Opisování, dopisování a přepisování v Bridelově Slávě svatoprokopské

71%

Škarpová M.

Česká literatura (Czech Literature)

|

2019

|

vol. 67

|

issue 5

645-683

EN

It is the objective of this paper to seek out new interpretational procedures for the text of Saint Prokopius Sláva svatoprokopská (1662) by Fridrich Bridel and for early modern Czech hagiography in general. In spite of the intensive interest in Bridel, considered to be one of the chief representatives of Czech literary Baroque, literary history has hitherto paid scant attention to his Sláva svatoprokopská. The greatest obstacle to interpretation of this text written by Bridel was clearly that it was neither an original work in the sense of the modern-era aesthetic of genius nor a work of interest from the standpoint of the history of editing or text criticism (Bridel was not endeavouring to make some medieval hagiographical text available in line with the Bollandists). So what could possibly interest literary history about a hagiographical text that was intentionally written as a compilation of numerous older and contemporary texts and that almost programmatically intended to „merely“ reduplicate? One possible solution is provided if a compilation is appraised as one of the basic practices of textual production during the pre-modern period, whose task it was to gather knowledge dispersed in various texts and to systematically arrange it and make it available in condensed form within a single book, thus facilitating fast and easy access to the claims of the authorities. Compilation is one of the textual procedures involved in the targeted treatment of literary manifestations of the past, reminding us that literary output also involves an aspect whereby existing texts are rewritten, and it may be a highly creative act. Although Sláva svatoprokopská is a text that emphasizes acceptance, its relationship to the cited texts is not simply repetition and confirmation of the textual connection, but it is much more complex: the text copying in it not only involves (commenting) additions, but at the same time the accepted piece often recontextualizes in a radically different way, transforming and rewriting. This study attempts to present in detail this creative treatment of adopted textual material and the complexity of the intertextual connections between Sláva svatoprokopská, including analyses of the exception, reductive and compressive techniques used by Bridel, along with his selection criteria. Hence our objective was not to find out what Sláva svatoprokopská can testify about the first abbot of the Sázava Monastery as a historical figure, but all it can testify about Czech hagiographic discourse in the 1660s, which ideals are involved in this text on Saint Prokopius, which meanings are ascribed to him and which text strategies are used to achieve those ends, and not least, how this text relates to the (literary) past, which meanings are ascribed in it to the (Czech) Middle Ages. As Bridel’s literary compilation technique was by no means unique in its day, this paper also attempts to offer a functional tool for the analysis of Czech hagiography and 17th and 18th century Czech religious prose in general.

CS

Cílem stati je hledání nových interpretačních přístupů k legendě o svatém Prokopovi Sláva svatoprokopská (1662) Fridricha Bridela a k české hagiografii raného novověku vůbec. Navzdory intenzivnímu zájmu o F. Bridela, považovaného za jednoho z hlavních představitelů českého literárního baroka, totiž literární dějepisectví jeho Slávě svatoprokopské dosud téměř nevěnovalo pozornost. Zřejmě největší překážkou při interpretaci tohoto Bridelova textu bylo, že nejde ani o originální autorský výkon ve smyslu novodobé estetiky génia, ani o počin zajímavý z hlediska dějin editování či textové kritiky (Bridel neusiloval o zpřístupnění některého středověkého hagiografického textu v intencích bollandistů). Co tedy může literární historii zajímat na hagiografickém textu, který záměrně vznikl jako kompilát z mnoha starších i soudobých textů a téměř programově chtěl „pouze“ opakovat? Možné východisko se nabízí v docenění kompilace jako jedné ze základních praxí literární tvorby v předmoderní době, jejímž úkolem bylo shromáždit vědění roztroušené v různých textech, smysluplně ho uspořádat a zpřístupnit v kondenzované formě v rámci jediné knihy, a tak umožnit rychlý a snadný přístup k výrokům autorit. Kompilace náleží k textovým postupům cíleného nakládání s literárními projevy minulosti, připomínaje, že literární produkce v sobě obsahuje též rozměr přepisování již existujících textů, a může být i výsostně tvůrčím aktem. Sláva svatoprokopská je sice textem zdůrazňujícím přejímání, její vztah k citovaným textům ovšem není jednoduše opakující a stvrzující textovou návazností, nýbrž je mnohem složitější: textové opisování v ní není spojeno jen s (komentujícím) dopisováním, přejímané se zároveň mnohdy radikálně odlišně rekontextualizuje, transformuje a přepisuje. Studie se toto tvořivé nakládání s převzatým textovým materiálem a vůbec komplexitu intertextových vazeb Slávy svatoprokopské pokouší blíže představit, a to včetně analýzy Bridelem užitých excerpčních, reduktivních a komprimačních technik i selekčních kritérií. Naším cílem tedy nebylo pátrání po tom, co může Sláva svatoprokopská vypovědět o historické osobě prvního opata Sázavského kláštera, nýbrž co (vše) vypovídá o českém katolickém hagiografickém diskursu 60. let 17. století, jaké ideály se v tomto textu do sv. Prokopa projikují a jaké významy jsou mu připisovány i jaké textové strategie se k tomu používají, a v neposlední řadě jak se tento text vztahuje k (literární) minulosti, jaké významy se v něm připisují (českému) středověku. A jelikož Bridelova kompilační technika literární tvorby nebyla ve své době nijak ojedinělá, pokouší se tato stať zároveň nabídnout funkční nástroj k analýze české hagiografie, resp. české náboženské prózy 17. a 18. století vůbec.

4

Nadzieja jako motor dziejów według Benedykta XVI (Josepha Ratzingera)

71%

Kowalczyk M.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

vol. 62

|

issue 2: Teologia dogmatyczna

109-122

EN

J. Ratzinger/Benedykt XVI has tackled a very important, albeit seldom raised in Catholic theology, problem of hope as Christian reality. Hope is for him not only the habitus, as even for St Thomas Aquinas it is, but also a Christian's existential beingness: hypostasis. It is a real reference of a human person's being and life to the living God and to Jesus Christ. This relation already starts in his earthly life in the form of “embryo”, or “leaven”, but it transgresses the life and is fulfilled in its eternal life, leading all human history to the aim, and it gives it a personalistic character. It shows that history without this great hope is devoid of any meaning. Earthly everyday hopes are a vanity or they are meaningless compared with that great hope. However, in this last sentence – I think – also a certain value of earthly hopes should be appreciated.

PL

Joseph Ratzinger/Benedykt XVI podjął bardzo ważny, mało dotąd poruszany w teologii katolickiej, problem nadziei jako rzeczywistości chrześcijańskiej. Nadzieja stanowi dla Niego nie tylko habitus, jak dla św. Tomasza z Akwinu, ale także egzystencjalną bytowość chrześcijanina: hipostazę. Jest to realne odniesienie bytu oraz życia osoby ludzkiej i społeczności do Boga żywego i do Jezusa Chrystusa. Zaczyna się już w doczesności w postaci „zarodka”, „zaczynu”, ale wykracza poza nią i spełnia się w życiu wiecznym, prowadząc całe dzieje ludzkie do celu i nadaje im charakter personalistyczny. Ukazuje, że dzieje bez tej wielkiej nadziei są pozbawione jakiegokolwiek sensu. Codzienne nadzieje ziemskie są wobec nadziei wielkiej marnością lub nic nie znaczą. Jednak w tym ostatnim aspekcie należałoby docenić pewną wartość i nadziei ziemskich.

Refine search results

1 Forum Teologiczne

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Roczniki Teologiczne

1 Česká literatura (Czech Literature)

1 2020

1 2019

1 2017

1 2015

1 Kopiec J.

1 Kowalczyk M.

1 Rabczyński P.

1 Škarpová M.

Czy dzieje Kościoła utrwalają "Historię świętą" Lectio magistralis z okazji nadania tytułu doktora Honoris Causa przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

HISTORIA SACRA A HISTORIA PROFANA. SZKIC Z TEOLOGII HISTORII

Legenda jako ars compilandi. Opisování, dopisování a přepisování v Bridelově Slávě svatoprokopské

Nadzieja jako motor dziejów według Benedykta XVI (Josepha Ratzingera)