Prof. dr hab. Janusz Durko był historykiem, archiwistą, wybitnym muzealnikiem. Urodzony w Warszawie, tu ukończył studia historyczne na UW (1938), przeżył okupację niemiecką i całą wojnę. Po wyzwoleniu pracował początkowo w Biurze Odbudowy Stolicy, potem w Instytucie Pamięci Narodowej prowadzącym badania nad historią najnowszą. Stopień doktora uzyskał w 1948 r., habilitację w 1955 r, a w roku 1964 otrzymał profesurę. W 1951 r. został powołany na stanowisko dyrektora Centralnego Muzeum Historycznego, przekształconego 2 lata później w Muzeum Historyczne m.st. Warszawy. Otwarta przez niego w 1955 r. ekspozycja stała była pierwszą bardzo obszerną i kompletną próbą syntetycznego przedstawienia przeszłości Warszawy – warszawskie muzeum, jako placówka na polu muzealnictwa historycznego w Polsce w tamtych czasach najważniejsza, wywarło wpływ na kształtowanie się wystawiennictwa historycznego także w innych krajach. Przyczyniło się to do umocnienia pozycji zawodowej Janusza Durko – zapraszano go do wielu komitetów, rad (w tym muzealnych) i stowarzyszeń, był też członkiem wielu komitetów redakcyjnych, m.in. „Muzealnictwa”. W latach 1951–2003, gdy prof. J. Durko stał na czele Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, było ono jednym z głównych ośrodków badań nad historią Warszawy, miejscem wielu konferencji, sesji i wystaw czasowych, utrzymywało liczne kontakty międzynarodowe, intensywnie budowało zbiory własne, przyciągało również bogatą ofertą edukacyjną. Stale rosła liczba jego oddziałów. W dorobku profesora liczącym ok. 140 różnego rodzaju publikacji, dziełem największym jest bez wątpienia, wydawana pod jego redakcją naukową, ośmiotomowa Bibliografia Warszawy (1958–2006), rejestrująca wszystko lub prawie wszystko co opublikowano na temat miasta w latach 1795–1970. Wyrazem uznania dla dokonań Profesora były liczne przyznane mu odznaczenia, m.in.: nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za ochronę dziedzictwa kulturowego, dwukrotnie nagroda m.st. Warszawy, tytuł Homo Varsoviensis, Krzyż Wielki z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i złoty medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Po przejściu w 2003 r. na emeryturę profesor utrzymywał nadal bliskie kontakty z muzeum, pełniąc funkcję członka jego Rady Muzealnej (2004–2008). Po raz ostatni progi instytucji, której dyrektorem był przez 52 lata, przekroczył w 2015 r., by wziąć udział w uroczystości zorganizowanej dla uczczenia 100. rocznicy jego urodzin. Kilkanaście miesięcy później zmarł i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
The content of this article was devoted to the researcher of Christian antiquity, Karl Holl (1866-1926), who lived in the late nineteenth and early twentieth century. Born into a Protestant family, he was deeply involved in the deepening and development of Protestantism in Germany with both socio-religious and literary activity. In addition to this range of activities in his life, he also turned out to be an outstanding historian, also publishing scientific contributions relating to Christian antiquity. Of these, critical editions including Epiphanius writings deserve special mention. He boldly presented his point of view regarding the authorship of works depicting Epiphanius as iconoclast, and being attributed to other authors for centuries. Despite the extensive discussion lasting several decades in the 20th century, the research line outlined by K. Holl remained unchanged. The research proficiency and reliability in conducting philological and historical analyzes of this scholar therefore deserve recollection. Key words: Karl Holl, historian, Early Christian literaturę, critical editions, Protestantism.
PL
Treść niniejszego artykuł została poświęcona badaczowi starożytności chrześcijańskiej, jakim był żyjący na przełomie XIX i XX w. Karl Holl (1866-1926). Urodzony w rodzinie protestanckiej znacznie angażował się w pogłębienie i rozwój protestantyzmu w Niemczech zarówno aktywnością społeczno-religijną, jak i twórczością pisarską. Obok tego pasma działalności w jego życiu okazał się on ponadto wybitnym historykiem, także publikując przyczynki naukowe odnoszące się starożytności chrześcijańskiej. Spośród nich na szczególną wzmiankę zasługują wydania krytyczne obejmujące pisma Epifaniusza. Śmiało zaprezentował bowiem swój punkt widzenia w kwestii autorstwa utworów ukazujących Epifaniusza jako ikonoklastę, a będących przez wieki przypisywane innym autorom. Mimo szerokiej dyskusji trwającej kilka dziesięcioleci w XX w. linia badawcza nakreślona przez K. Holla pozostała niezmieniona. Kunszt badawczy i solidność w prowadzeniu analiz filologicznych i historycznych tego uczonego zasługują zatem na przypomnienie. Słowa kluczowe: Karl Holl, historyk, literatura wczesnochrześcijańska, wydania krytyczne, protestantyzm
'Spain: Adolf Pawiński’s letters from his travels in Spain' was written in 1880. We are not dealing with a perieghesis in the nature of a scientific report or a sightseeing guide, but with a collection of texts written with the Polish reader in mind. The correspondence was to be published in the Warsaw press. This explains the volume’s character, content, and form. Pawiński wanted to give a complete picture of Spain, which he visited primarily as a historian, archivist, and tourist. Knowledge of the Spanish language allowed him to get closer to the Spanish world and understand it better. The description of the country is picturesque and, at the same time, historical. In Pawiński’s view, Spain is an “agglomerate”. The image of Spain is multi-faceted, based on knowledge and expressing his fascination with writing.
The fi gure of Professor Janusz Szczepański plays an important role in the academic community of historians of the 20th century and researchers of the history of Mazovia. His insightful research made it possible to analyze the causes, course, and effectsof the war of 1920 and contributed to the dissemination of knowledge about it. The Professor’s publications are extremely important to learning about the history of Mazovia, reconstructing the past of Mazovian cities and their communities. ProfessorSzczepański is a respected lecturer, a master for a large group of historians. He impresses with his knowledge, diligence, as well as modesty and kindness. This is worth mentioning not only on the occasion of his jubilee.
PL
Postać Profesora Janusza Szczepańskiego odgrywa ważną rolę w środowisku naukowym historyków XX w. oraz badaczy historii Mazowsza. Jego wnikliwe kwerendy umożliwiły przeprowadzenie analizy przyczyn, przebiegu i skutków wojny 1920 r. i przyczyniły się do upowszechnienia wiedzy na jej temat. Publikacje Profesora są niezwykle ważne dla poznania historii Mazowsza, odtworzenia przeszłości mazowieckich miast i ich społeczności. Profesor Szczepański jest cenionym wykładowcą, mistrzem dla licznego grona historyków. Imponuje wiedzą, pracowitością, a także skromnością i życzliwością. Warto o tym wspominać nie tylko z okazji jubileuszu.
The article presents the most important achievements of Professor Józef Dobosz of Adam Mickiewicz University in Poznań in the field of science organization, didactics and popularisation of history. Professor Dobosz is a historian specializing in the issues of the history of the Polish Middle Ages. He has also served as editor-in-chief of the quarterly „Historia Slavorum Occidentis”. In 2024, he turned 65.
The author presents the academic achievements of Professor Józef Dobosz, a medieval historian from Adam Mickiewicz University in Poznań, formerly a student of Professor Brygida Kürbis. He also presents the successive stages of his academic career, the main directions of his research, his most important publications and organisational activity. Professor Dobosz’s contribution to the development of relations between Polish and Czech historical milieus is also highlighted.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.