Search results

1

Rzeczywistość przy pozorach solidności zrobiona jest z łatwopalnej tektury. Reprezentacja literacka jako forma tożsamości pisarzy z rodzin pozagładowych

100%

Leśnik Z.

Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media

|

2021

|

vol. 8

|

issue 2

383-395

PL

Recenzja książki: Anna Kuchta, Wobec postpamięci: tożsamość drugiego pokolenia po Holokauście w świetle zjawiska postpamięci na podstawie wybranych przykładów współczesnej polskiej literatury wspomnieniowej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2020. ISBN 978-83-233-7180-9 (e-book), ISBN 978-83-233-4934-1, ss. 311

2

Translating Topol: Kafka, the Holocaust, and humor

72%

Woods M.

Slovo a smysl - Word & Sense

|

2016

|

vol. 13

|

issue 25

83-97

EN

This article focuses on Alex Zucker’s 2000 English translation and editing of Jáchym Topol’s Sestra (1994): City, Sister, Silver (Catbird Press). In particular, the article analyzes a passage which Zucker edited out of the novel (and which Topol also edited out of the second Czech edition of Sestra in 1996), that presents a humorous alternative history of Franz Kafka retold in a hallucinatory vision of Auschwitz. The context of the editing of the passage is instructive in thinking about the translation of Czech literature into English, especially of aesthetically and thematically challenging work: the difficult nature of cultural specific material; linguistic playfulness; and, most importantly, the role and agency of the translator. Zucker’s decision to post the edited passage online, on the publisher’s website, suggests a possible path for future translations, allowing interested readers access to work that might be edited because of domestic norms. Finally, the article analyzes Topol’s subversive humor in demythologizing Kafka, and Zucker’s translation strategies in conveying both the humor and Topol’s poetics into English.

3

Organizacja systemu rachunkowości w getcie łódzkim w latach 1940–1944. Perspektywa ofiar zagłady

72%

Turzyński M.

Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

|

2020

|

issue 107(163)

71-98

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wyników badania dotyczącego organizacji systemu rachunkowości w getcie łódzkim (Litzmannstadt Getto) w latach 1940–1944. W wyniku badania ustalono, że system rachunkowości w getcie łódzkim był w wysokim stopniu uporządkowany z rozbudowaną wewnętrzną strukturą, co pozostawało w sprzeczności z warunkami funkcjonowania żydowskiej dzielnicy zamkniętej. Przeprowadzono badania z wykorzystaniem dokumentów archiwalnych, pochodzące przede wszystkim z Archiwum Państwowego w Łodzi, z zespołu Przełożony Starszeństwa Żydów w łódzkim getcie. Wartykule przedstawiono m.in. charakterystykę dotychczasowego stanu badań, zastosowanego podej-ścia badawczego, opis struktur administracji oraz przedsiębiorstw działających w getcie, badanie organi-zacji rachunkowości, rewizji finansowej, szkoleń z zakresu księgowości. Jako podejście badawcze zasto-sowano teorię społeczną Z. Baumana, dotyczącą kwestii racjonalności woli przetrwania. Artykuł jest, według wiedzy autora, pierwszą próbą zbadania organizacji systemu rachunkowości w getcie łódzkim, przeprowadzoną z perspektywy żydowskich księgowych.

EN

The purpose of the article is to present research findings that deal with the organization of the accounting system in the Lodz ghetto. As a result of the research, it was found that the accounting system in the Lodz ghetto was characterized by a high degree of orderliness and an extensive internal structure, which were in conflict with the conditions of how the closed Jewish district functioned. Archival empirical research was carried out, covering mainly materials collected in the State Archives in Lodz The article presents characteristics of the current state of research, an applied research approach, a description of the adminis-trative structures and enterprises operating in the ghetto, an examination of how accounting was orga-nized, financial audit, and training in accounting. Bauman's social theory regarding the rationality of the will to survive was used as the research approach. The article is, to the best of the author's knowledge, the first attempt to examine the organization of the accounting system in the Lodz ghetto, carried out from the perspective of the Jewish accountants.

4

Regulacja majątkowa w odniesieniu do mienia żydowskiego w północnej części województwa lubuskiego

72%

Leszczyński P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

121-149

PL

Zagadnienie restytucji mienia żydowskiego w Europie Środkowo–Wschodniej, ma w związku z tragedią Holokaustu kluczowe znaczenie dla zadośćuczynienia krzywd okresu II wojny światowej. Kwestie te stanowią przedmiot bądź ogólnych unormowań restytucyjnych, bądź partykularnych, jak to ma miejsce w tematyce powyższego artykułu, odnoszącego się do regulacji prawnych w Polsce. Autor syntetycznie przedstawia unormowania stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w okresie międzywojennym oraz postanowienia ustawy z 20 lutego 1997 r. o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich – w aspekcie jej regulacji majątkowych obejmujących nieruchomości. Należy zauważyć, iż zakres podmiotowy tej ustawy obejmuje wyłącznie żydowskie osoby prawne w postaci gmin religijnych, tworzących reprezentację w ramach Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Nie obejmuje roszczeń innych osób prawnych żydowskich działających w II Rzeczypospolitej, ani też osób fizycznych – Żydów będących w dniu 1 września 1939 r. obywatelami państwa polskiego i ich prawnych następców. To kwestia, która ma być unormowana w ustawie reprywatyzacyjnej. Autor opisuje schemat normatywny tzw. Postępowania regulacyjnego, dotyczącego realizacji roszczeń majątkowych dzisiejszych gmin żydowskich i Związku Gmin, drogą specyficznego, polubownego postępowania, w którym rozstrzygnięcia podejmowane są przez zespoły orzekające w ramach Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich, działające w oparciu o równą ilość przedstawicieli strony państwowej i religijnej. W artykule podana jest statystyka rozstrzygnięć Komisji. Zakres terytorialny opisywanego tematu dotyczy północnej części dzisiejszego Województwa Lubuskiego, wchodzącej w skład Województwa Gorzowskiego do 31 grudnia 1998 r. Tereny te stanowiły formalnie do Układu Poczdamskiego z 2 sierpnia 1945 r. część Niemiec. Ten fakt rzutuje na pewne odmienności natury materialnej postępowania regulacyjnego na tym obszarze – w porównaniu do reszty terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Autor ilustruje te procesy, śledząc losy wniosków gmin żydowskich i Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich – o przeniesienie własności nieruchomości na terenie czterech gmin opisywanego obszaru: Skwierzyny, Międzyrzecza, Gorzowa Wlkp. oraz Słubic. Praktyka postępowania regulacyjnego wskazuje, iż najwięcej wniosków dotyczy obiektów synagogalnych, posynagogalnych oraz cmentarzy żydowskich (kirkutów). Pilną kwestią są nakłady finansowe na ich renowację. Odnosi się to do wszystkich miejsc żydowskich kultury materialnej i duchowej.

EN

The issue of restitution of Jewish property in East-Central Europe is – due to the Holocaust – of great significance for the reparation for the injustice of the Second World War. This matter has been either the subject of general or particular restitution regulations, as pointed out in the title of this paper treating of the Polish legal backdrop. The author provides a synthesis of the state's attitude to Jewish religious communities in the interwar period and discusses the provisions of the Act on the Relation of the State to Jewish Religious Communities on the subject of property regulations pertaining to fixed property. It should be noted that the act mentions only Jewish legal persons, that is, religious communities represented by the Association of Jewish Religious Communities. Hence, the act omits to include the claims of other Jewish legal persons residing in the 2nd Republic of Poland or Jewish natural persons having the status of Polish citizens on 1st September 1939, including their legal successors. This question shall be normalised in the reprivatisation bill. The author outlines the normative scheme of the so-called “regulatory procedure” concerning the satisfaction of property claims of today’s Jewish communities and of the association through amicable settlement in which the decisions are made by adjudication panels of the Regulatory Committee for the Jewish Religious Communities made up of an equal number of religious and state representatives. The article provides relevant statistics committee's decisions. The actual geographical location of the problem in question is the north part of today’s Lubuskie Voivodeship, formerly Gorzowskie Voivodeship (up to 31st December 1998). Before the Potsdam Agreement of 2nd August 1945, this area had been part of Germany. This reveals certain differences in the substantive character of the regulatory procedure implemented in the region, as opposed to other parts of the Republic of Poland. The author illustrates such processes by tracking the applications of Jewish communities and the Association of Jewish Religious Communities for the transfer of ownership of fixed property in four gminas in the area in question: Skwierzyna, Międzyrzec, Gorzów Wielkopolski and Słubice. The practice of the regulatory procedure proves synagogue and ex-synagogue buildings as well as Jewish cemeteries to be the most frequently listed items in the submitted applications. To secure funds for their renovation is an urgent need. As a matter of fact, it refers to all locations exhibiting Jewish spiritual and material culture.

5

Komiks i topika Zagłady

72%

Lichtblau K.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2016

|

vol. 6

|

issue 6

173-183

EN

This article is an attempt to include comics into a broader field of research, namely into the topic of Holocaust. In this context, understanding of the topic is related to motifs recurring in this kind of writing. In his text, Sławomir Buryła has enumerated the following keywords: another world, smoke, silence, shmaltsovnik, torturer, selection, trains, Muslim etc. Their presence and functioning in Polish and foreign comics is discussed in the article. Additionally, the author focuses on another motif – photography – which is featured in comics on various different levels. It invokes the reality which is outside a text and, in a way, authenticates the vision presented by comics. The summary elaborates on the dangers of simplification which is characteristic for pop culture. Hence, the article is an attempt to answer the question posed by Giorgio Agamben: “What remains of Auschwitz?”

PL

Niniejszy artykuł jest próbą włączenia komiksu do szerszego pola badawczego, a mianowicie do tematu Holokaustu. W tym kontekście rozumienie tematu wiąże się z motywami powracającymi w tego rodzaju piśmiennictwie. W swoim tekście Sławomir Buryła wylicza słowa-klucze: inny świat, dym, cisza, szmalcownik, oprawca, selekcja, pociągi, muzułmanin itp. W artykule omówiono ich obecność i funkcjonowanie w komiksie polskim i zagranicznym. Dodatkowo autor skupia się na innym wątku – fotografii – który pojawia się w komiksach na różnych poziomach. Przywołuje rzeczywistość, która jest poza tekstem i niejako uwiarygodnia wizję przedstawianą przez komiks. Omówiono także niebezpieczeństwa uproszczeń, które są charakterystyczne dla popkultury. Artykuł jest więc próbą odpowiedzi na pytanie postawione przez Giorgio Agambena: „Co pozostało z Auschwitz?”

6

A. Krempa, Zagłada Żydów mieleckich, Biblioteka Muzeum Regionalnego, Mielec: 2012, ss. 263

72%

Chmielewski J.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2012

|

vol. 2

|

issue 2

317-319

7

Lilla Małgorzata Kłos, Listy do Ireny, Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, Mińsk Mazowiecki 2017, ss. 50

72%

Bielecka M.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2018

|

vol. 8

|

issue 7-8

161-164

EN

Review of book: Lilla Małgorzata Kłos, Listy do Ireny, Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, Mińsk Mazowiecki 2017, ss. 50

PL

Recenzja publikacji: Lilla Małgorzata Kłos, Listy do Ireny, Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, Mińsk Mazowiecki 2017, ss. 50

8

Bartłomiej Krupa, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987 – 2003), Kraków 2013

72%

Majewski M.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2015

|

vol. 5

|

issue 5

223-227

EN

Review of book: Bartłomiej Krupa, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987 – 2003), Kraków 2013

PL

Recenzja publikacji: Bartłomiej Krupa, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987 – 2003), Kraków 2013

9

Sprawiedliwi. Inspiracje dla edukacji

72%

Kochanowicz J.

Forum Oświatowe

|

2016

|

vol. 28

|

issue 2(56)

317-329

EN

The article examines what educational inspirations arise from the conduct and deeds of the Righteous, who risked their lives to save Jews during World War II. The author argues that their memory can contribute to the formation of collective human identity today. He reports and discusses the findings of selected studies by American scholars who have interviewed thousands of rescuers of Jews during the Holocaust. In conclusion, he emphasizes that the Righteous make us realize that, regardless of personality, background or context, every human being is capable of making uncompromising ethical choices and help others spontaneously, eschewing utilitarian calculations and overcoming fear for self and family. An important factor promoting such decisions is education that underscores common humanity shared by all people, which overrides all differences and dissimilarities.

PL

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jakie inspiracje edukacyjne płyną z inicjatyw upamiętniania Sprawiedliwych, którzy ratowali Żydów w czasie II wojny światowej. Autor uważa, iż pamięć zbiorowa jest istotnym elementem kształtowania indywidualnej i zbiorowej tożsamości członków dzisiejszego społeczeństwa. W artykule dokonuje przeglądu wyników badań amerykańskich uczonych, którzy przeprowadzili wywiady z osobami ratującymi Żydów. W konkluzji stwierdza, że czyny Sprawiedliwych przypominają, iż każdy człowiek, niezależnie od uwarunkowań osobowościowych i środowiskowych, jest zdolny do podejmowania bezkompromisowych wyborów etycznych. Potrafi to czynić w sposób spontaniczny, odkładając na bok utylitarne kalkulacje, przezwyciężając lęk o siebie i najbliższych. Czynnikiem sprzyjającym takim wyborom jest wychowanie kładące nacisk na wspólne wszystkim ludziom człowieczeństwo, będące uprzednim wobec wszelkich różnic i odmienności.

10

Los Karaimów podczas II wojny światowej. Kilka uwag historyka

71%

Witkowski R.

Almanach Karaimski

|

2014

|

vol. 3

RU

Motywowana przez ideologię niemieckiego faszyzmu polityka eksterminacji ludności żydowskiej tworzyła stałe zagrożenie dla Karaimów mieszkających w różnych państwach europejskich, które stopniowo były podbijane przez Niemcy. Podejmowane oficjalnie od 1938 r. starania przedstawicieli Karaimów, by władze niemieckie uznały ich za ludność nie-żydowską, zakończyły się częściowym sukcesem. Po podboju Francji, Litwy i Krymu ludność karaimska zetknęła się z pewnymi formami represji, ale ostatecznie uniknęła losu europejskich Żydów. Było to możliwe tylko dzięki wysiłkom różnych osób, w tym hachana Seraji Szapszała.

EN

The policy of the German authorities, to, in accordance with Nazi ideology, annihilate the Jewish population constantly placed the Karaites, who at that time inhabited various European countries that were gradually being conquered by German armies, in constant danger. Official attempts made in 1938 by the representatives of Karaite community to convince the German authorities to treat them as a non-Jewish population, resulted in only partial success. After the conquest of France, Lithuania and Crimea the Karaite community was persecuted in various ways. However, it succeeded in surviving the war, in contrast to the fate of most of European Jewry. This was only possible thanks to the efforts of numerous people, including hachan Seraya Shapshal.

11

VIELSTIMMIGE JÜDISCHE ERZÄHLUNGEN IN DER ZEITGENÖSSISCHEN POLNISCHEN LITERATUR

61%

Trepte H.-C., Bauer I. T.

Porównania

|

2018

|

vol. 22

|

issue 1

145-168

EN

The Representation of the Holocaust in Polish literature can be pursued from World War II up to contemporary narratives. The authors of this text concentrate on important debates in Poland concerning first of all the common as well as separate Polish-Jewish past in history, but mainly in times of the German fascist occupation. Following their literary studies they give a brief survey of the mentioned topic, concentrating mainly on three exemplary Polish books: Joanna Bator Chmurdalia (2010), Jarosław Kamiński Rozwiązła (2011), and Igor Ostachowicz Noc żywych Żydów (2012). The literary analysis of these texts is related to Polish history, culture, and politics, concerning first of all crucial changes in the society and culture. The chosen writers and their works demonstrate different approaches to an uncertain, complicated Polish Jewish past. They illustrate important changes in literature towards documentary and fictional narratives. More and more tabooed topics of the extreme living conditions during the Nazi occupation in and outside of the concentration camps are considered – crime, various forms of sexuality and prostitution. Jewish life stories as well as the holocaust turn meanwhile into ‚normal‘ motives in contemporary Polish narratives. Searching for their own roots, identity and family traces on the basis of documents, reports or photos often results in colourful reconstructions of Polish-Jewish fates, a striking tendency not only in contemporary Polish literature.

DE

Zagłada Żydów zajmuje bardzo ważne miejsce w polskiej literaturze powojennej od czasów drugiej wojny światowej aż do współczesności. Autorzy artykułu koncentrują się przede wszystkim na ważnych debatach dotyczących polsko-żydowskiej przeszłości, zwłaszcza czasów okupacji faszystowskiej. W centrum zainteresowania znajdują się wybrane teksty współczesnej literatury polskiej analizowane w szerokim kontekście historycznym, społeczno-politycznym i kulturowym. Rozważono, w jaki sposób przedstawiciele różnych pokoleń podchodzą do tematyki Żydów w Polsce oraz Zagłady. W analizach skoncentrowano się na trzech znaczących dziełach literackich: Chmurdaliach Joanny Bator (2010), Rozwiązłej Jarosława Kamińskiego (2011) i Nocy żywych Żydów Igora Ostachowicza (2012), które prezentują różne podejścia pisarzy do skomplikowanej polsko-żydowskiej przeszłości oraz ilustrują istotne przesunięcia w sposobie jej opisywania. Zauważono zmianę w podejściu do tabuizowanych tematów warunków życiowych w obozach koncentracyjnych (przestępstwa, przemoc seksualna, prostytucja) oraz traktowaniu żydowskości, która staje się ważnym, lecz nie dominującym motywem literackim. W najnowszej literaturze poszukiwanie korzeni oraz tożsamości żydowskiej na podstawie dokumentów czy zdjęć często skutkuje barwnymi rekonstrukcjami polsko-żydowskich losów.

12

K variantnosti Hlučné samoty

58%

Češka J.

Česká literatura (Czech Literature)

|

2016

|

vol. 64

|

issue 5

696-730

EN

This study focuses on the prose work of Jiří Gruša Mimner aneb Hra o smrďocha (Atmar tin Kalpadotia) (Mimner or Play about a Stinker). It is based on an interpretation of an imaginary ''Calpadotia'' as a ''state of mind'', and attention is focused in particular on ''Calpadotian'', the fictitious language of the totalitarian society, and especially the steps whereby the gradual adoption of the rules of this language play a role in the disintegration of the protagonist's personality. The key to understanding the role of the fictitious language in the novella is found in the unusual way in which Calpadotian structures reality, both with its more subtle differentiation of individual concepts and in particular with its polysemy. This indicates how the usage of the same term for phenomena that Western readers do not consider to be associated helps to characterize Calpadotian society, which gradually assimilates the chief protagonist, as alien and incomprehensible to the point of absurdity. At the same time it works with the idea that such emphasis on the role of language opens up more general questions on its extraordinary nature. The study also compares polysemy in Calpadotian with polysemy in totalitarian Newspeaks and in natural languages, taking into account their literary usage. In polysemy and the association of the apparently inassociable the study seeks the source of the unease which the prose evokes, as well as the source of the paradox and the alienation which makes it a manifestation of artistic resistance to a dystopian society.

CS

Tématem příspěvku je specifičnost variantnosti Hlučné samoty, především její druhé verze, nad níž vládnou v odborné literatuře rozpaky (bývá označována jako méně hrabalovská). Detailnější analýzou dílčích pasáží se snažím ukázat, v čem spočívá specifičnost každé z variant, jak se tyto varianty (zejména druhé od okolních) odlišují. Jako souhrnné označení specifičnosti druhé varianty volím legitimizační způsob vyprávění, který Hrabal pravděpodobně karikuje. K tomuto zjištění poukazuje důraz na sémantickou konkretizaci (pro Hrabala netypický), který je podvracen nejistotou vypravěče, dále jeho snaha po detailnější vykreslení nejenom reálné scény, ale také Haňťova nitra, důraz na podrobnější vylíčení nástupu normalizace. Haňťa druhé varianty je sentimentální, postrádá smysl pro humor a sebeironii. Bídu světa připisuje na účet nehumánních nebes. Tuto charakteristiku ilustruji na dvojím vztahu Haňti ke skatologické historce (karnevalové veselí první a třetí varianty stojí oproti metafyzice hovna varianty druhé), na odlišném pochopení strýčkovy smrti (zde vyčnívá existenciální poloha druhé varianty), v neposlední řadě na Haňťově představě obřího lisu, kterým by slisoval Německo.

13

Świadectwa Zagłady

58%

Kawa M.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2014

|

vol. 4

|

issue 4

115-122

EN

The Holocaust, carried out by the Nazi during the second world war on almost six million Jews, has left its distinct mark on the post-war reality. This event has resulted in great emptiness, noticeable on many levels, e.g. demographic, social, cultural and architectural. The memory of the Holocaust, vivid among the survivors, was an effort to fill that void. This paper discusses two major problems: the memory and the testimonies of survivors, both of which have already been thoroughly explored. These terms are present in theoretical and public discourse. Instead of comprehensive presentation of the memory of the Holocaust and the role of testimony in representing the Holocaust or attempting to define the expressions in question, I have chosen to delve into three aspects. What is in the scope of my interest is, firstly, the approach of the historiography of the Holocaust to the testimonies of survivors. Secondly, I am investigating the relation between the testimonies and the memory of the Holocaust. Finally, the paper concludes in an attempt to present the problem of the memory of the Holocaust in relation to the testimonies of former prisoners of Concentration Camp at Majdanek.

PL

Holokaust, dokonany przez nazistów w czasie II wojny światowej na prawie sześciu milionach Żydów, odcisnął wyraźne piętno na powojennej rzeczywistości. Wydarzenie to spowodowało ogromną pustkę zauważalną na wielu płaszczyznach, m.in. demograficznej, społecznej, kulturowej i architektonicznej. Pamięć o Holokauście, żywa wśród ocalałych, była próbą wypełnienia tej pustki. W niniejszym artykule omówiono dwa główne problemy: pamięć i świadectwa ocalonych, które zostały już dogłębnie zbadane. Pojęcia te są obecne w dyskursie teoretycznym i publicznym. Zamiast całościowej prezentacji pamięci o Holokauście i roli świadectwa w przedstawianiu Holokaustu lub próby zdefiniowania tych wyrażeń, postanowiłem zająć się trzema aspektami. W kręgu moich zainteresowań znajduje się, po pierwsze, podejście historiografii Holokaustu do świadectw ocalałych. Po drugie, badam relację między świadectwami a pamięcią o Holokauście. Artykuł kończy się wreszcie próbą przedstawienia problemu pamięci o Holokauście w odniesieniu do świadectw byłych więźniów obozu koncentracyjnego na Majdanku.

14

Żydzi słowaccy w obozie koncentracyjnym na Majdanku

58%

Grudzińska M.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2014

|

vol. 4

|

issue 4

53-75

EN

The aim of an article „Slovak Jews in Majdanek camp” is to present the facts about transports and characteristics of those prisoners. Transports of Jews from Slovakia were headed to Majdanek from the end of May till the middle of June 1942. In this period, only men were sent to the camp. Women, children and people who were unable to work were placed in ghettos in the area of Lublin district. They were brought to KL Lublin in the summer and autumn 1943 after liquidation of the ghettos. Slovak Jews did not present a socially homogeneous group in the camp. Those who were educated and knew German took various functions. Their privileged position in the camp and the fact that they did not allow anyone else to enter their group made other prisoners jealous and was a reason of conflicts with other groups. Pentalties, chicanes, killing in gas chamber and above all primitive living conditions were a reason of high mortality in the camp. Those who stayed alive were murdered on the 3th of November 1943 during the “Erntefest” action. This day about 18 000 Jews from many countries were shot. Only those who were deported to KL Auschwitz in May and June 1942 and those who ran away survived.

PL

Celem artykułu „Żydzi słowaccy w obozie na Majdanku” jest przedstawienie faktów dotyczących transportów i charakterystyki tych więźniów. Transporty Żydów ze Słowacji były kierowane na Majdanek od końca maja do połowy czerwca 1942 roku. W tym okresie do obozu trafiali wyłącznie mężczyźni. Kobiety, dzieci i osoby niezdolne do pracy umieszczano w gettach na terenie dystryktu lubelskiego. Do KL Lublin przywieziono ich latem i jesienią 1943 r. po likwidacji gett. Żydzi słowaccy nie stanowili w obozie grupy jednorodnej społecznie. Ci, którzy byli wykształceni i znali język niemiecki, pełnili różne funkcje. Ich uprzywilejowana pozycja w obozie oraz fakt, że nie dopuszczali do swojej grupy nikogo innego, wzbudzały zazdrość innych więźniów i były powodem konfliktów z innymi grupami. Kary, szykany, zabijanie w komorze gazowej, a przede wszystkim prymitywne warunki bytowe były przyczyną wysokiej śmiertelności w obozie. Ci, którzy pozostali przy życiu, zostali zamordowani 3 listopada 1943 r. podczas akcji „Erntefest”. Tego dnia rozstrzelano około 18 000 Żydów z wielu krajów. Przeżyli tylko ci, którzy zostali deportowani do KL Auschwitz w maju i czerwcu 1942 r. oraz ci, którzy uciekli.

15

Vzkaz v láhvi: Paul Celan a Martin Heidegger

58%

Blecha I.

|

2023

|

vol. 84

|

issue 1

56-75

EN

The article deals with the problematic relationship between Paul Celan and Martin Heidegger. The two knew and respected each other intellectually, but the obstacle in their relationship was Heidegger’s involvement in the Nazi movement, which was unacceptable to Celan as a direct witness to the Holocaust. The main difference between them was in their view of the role of language: Heidegger wanted to use ‘poetic’ thought to overcome the crisis of metaphysics and reformulate the question of being, while Celan to give a voice to all the martyred. Though Celan never succeeded in getting Heidegger to apologize in any way for his involvement with the Nazis, his moral superiority – both in his thought world and during their mutual encounters – is obvious.

16

Jezik smrti i smrt jezika: holokaust u književnosti za djecu i mlade

51%

Pajnić S.

Libri & Liberi

|

2015

|

vol. Vol 4

|

issue 4.1

45-60

HR

U književnosti za djecu i mlade motivu smrti nerijetko se pristupa s obvezom da čitatelj dijete, kojega se također suočava s (literarnim) gubitkom, zauzvrat dobije i zadovoljštinu i utjehu, odnosno da smrt ne bude prihvaćena kao konačno i trajno rješenje. Članak propituje prikaze smrti te načine pripovijedanja o njoj u odabranim tekstovima koji tematiziraju holokaust, a uključuju dječje pripovjedače ili likove. Uzimajući u obzir te dvije temeljne odrednice, narativ o smrti u kontekstu stvarne povijesne pozadine genocida i odabir djece kao pripovjedača ili likova, pretpostavlja se i drukčije poimanje smrti, ali i progovaranje o njoj, pri čemu se propituje snaga jezika kao temeljnoga instrumentarija pripovijedanja.

EN

In the literature for children and young adults, the motif of death is not uncommon, but it is usually not accepted as a final and permanent solution. This paper examines the narrative representation of death in chosen texts that deal with the Holocaust and include children and young people as narrators or characters. Taking these two principles into account – the narrative of death in the context of the real historical background of genocide, and emphasising children as narrators or characters – we presuppose a different indication of death, as well as narration about it. Here we also debate the power of language in dealing with this subject matter.

DE

Das Todesmotiv ist in der Kinder- und Jugendliteratur heutzutage kein so ungewöhnliches Motiv mehr. Dennoch wird in dieser Literatur meistens der Tod als keine endgültige und dauerhafte Lösung dargestellt. Im Beitrag werden die Darstellungsweisen des Todes in einigen Werken analysiert, deren Thema Holocaust ist und worin Kinder bzw. Jugendliche entweder als Erzähler oder als Gestalten vorkommen. In Anbetracht dieser zwei Tatsachen – des Erzählens über den Tod im Kontext des historischen Hintergrunds des Genozids und der Übernahme von Kindern als Erzähler bzw. Gestalten – ist in den analysierten Werke festzustellen, dass darin ein anderes Verständnis des Todes sowie eine andere Erzählweise entwickelt werden. Darüber hinaus wird im Beitrag auch die Macht der Sprache als Grundinstrument des Erzählens hinterfragt.

17

Kręgi piekielne Holokaustu. Czy metafora „piekło dantejskie” jest adekwatna w stosunku do Zagłady?

51%

Stachula A.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2012

|

vol. 2

|

issue 2

225-233

EN

The experience of the Holocaust is hard to express in the present, free world by people who have never experienced life in the ghetto or in the concentration camp. The best way to make the experiences of the extermination period is reference to the tradition shaped by the symbolism of hell. The metaphor of “The Dante’s hell”, ho-wever, seems to be too narrow in relation to the victims of the Holocaust. Neverthe-less, the use of the hell metaphor in relation to the experience of the Holocaust is mo-tivated. By delving into what is common to humanity becomes more likely, though not quite possible, to understand the experience of the Shoah.

PL

Doświadczenie Holokaustu jest trudne do wyrażenia w dzisiejszym, wolnym świecie przez ludzi, którzy nigdy nie doświadczyli życia w getcie czy w obozie koncentracyjnym. Najlepszym sposobem przybliżenia doświadczeń okresu zagłady jest odwołanie się do tradycji ukształtowanej przez symbolikę piekła. Metafora „piekła Dantego” wydaje się jednak zbyt wąska w odniesieniu do ofiar Holokaustu. Niemniej użycie metafory piekła w odniesieniu do doświadczenia Holokaustu jest bardzo interesujące. Poprzez zagłębienie się w to, co wspólne dla ludzkości, staje się bardziej prawdopodobne, choć nie całkiem możliwe, zrozumienie doświadczenia Zagłady.

18

Konflikty personalne w lubelskim Judenracie w świetle protokołów posiedzeń plenarnych (styczeń 1940-marzec 1942)

51%

Chmielewski J.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2012

|

vol. 2

|

issue 2

161-176

EN

This article is an attempt to outline the conflict situations in the bosom of the Judenrat in Lublin. Time span covers the period since the establishment of the Council in January 1940 to the end of March 1942, when the number of members has been reduced from 24 to 12 people. Reducing the number of members were directly related to the ongoing operation, „Reinhardt”, aimed at subjecting the biological elimi-nation of the Jewish population. As a result, a significant part of Lublin deportations of Jews to the extermination camp at Bełżec, German authorities decided to limit the composition of the Judenrat. All those councillors who have not entered into a new composition were subjected to extermination. In the article consists of a selection of conflicts, whose task is to illustrate their diversity. They ran on the line: councillors-councillors, but also the councilors-officials of the Judenrat. It can be presumed that their cause was due to different social backgrounds, but also differences in the social or economic position. They usually assume a character argument, but there have sometimes even physical attacks.

PL

Niniejszy artykuł jest próbą nakreślenia sytuacji konfliktowych w łonie Judenratu w Lublinie. Zakres czasowy obejmuje okres od powstania Rady w styczniu 1940 roku do końca marca 1942 roku, kiedy to zmniejszono liczbę członków z 24 do 12 osób. Zmniejszenie liczby członków było bezpośrednio związane z trwającą operacją „Reinhardt”, mającą na celu poddanie ludności żydowskiej biologicznej eliminacji. W związku z tym, że znaczną część lubelskich Żydów wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu, władze niemieckie postanowiły ograniczyć skład Judenratu. Wszyscy ci radni, którzy nie weszli w nowy skład, zostali poddani eksterminacji. Na artykuł składają się wybrane konflikty, których zadaniem jest zobrazowanie ich różnorodności. Przebiegały one na linii: radni-radni, ale także radni-urzędnicy Judenratu. Można przypuszczać, że ich przyczyną były różne środowiska społeczne, ale także różnice w pozycji społecznej czy ekonomicznej. Zazwyczaj przybierały one charakter kłótni, ale zdarzały się nawet ataki fizyczne.

19

Nowa ekspozycja muzealna w Aptece Pod Orłem w krakowskim Podgórzu na tle zmian dziedzictwa żydowskiego całej dzielnicy

51%

Suszkiewicz K.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2014

|

vol. 4

|

issue 4

123-144

EN

The article is an analysis of the new exhibit in the Eagle Pharmacy – branch of the Historical Museum of the City of Kraków. The Pharmacy is situated in Podgórze, district were was located Jewish getto during 2nd World War. The owner of the Pharmacy – Tadeusz Pankiewicz, was the only Pole who was allowed to live in ghetto while the Holocaust. He was the witness of the events and also he tried to help the people who were forced to live in the ghetto. The Pharmacy was a place of the meetings, where the inhabitants of the ghetto could forget about the everyday sorrows and trauma of the Holocaust. The article is divided into three parts. The first one is a short history of the district. The second refers to the other sites of Jewish heritage which were renovated in Podgórze lately such as: Ghetto Heroes’ Square, former Schindler’s Factory and camp Płaszów. The third part is analysis of the new exhibit in the rooms of the Pharmacy.

PL

Artykuł jest analizą nowego eksponatu w Aptece pod Orłem – oddziale Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Apteka znajduje się w Podgórzu, dzielnicy, na terenie której w czasie II wojny światowej znajdowało się getto żydowskie. Właściciel Apteki – Tadeusz Pankiewicz, był jedynym Polakiem, któremu pozwolono żyć w getcie podczas Holokaustu. Był świadkiem wydarzeń, a także starał się pomagać ludziom zmuszonym do życia w getcie. Apteka była miejscem spotkań, w którym mieszkańcy getta mogli zapomnieć o codziennych smutkach i traumie Holokaustu. Artykuł podzielony jest na trzy części. Pierwsza z nich to krótka historia dzielnicy. Druga odnosi się do innych miejsc dziedzictwa żydowskiego, które zostały odnowione w Podgórzu w ostatnim czasie, takich jak: Plac Bohaterów Getta, dawna Fabryka Schindlera oraz obóz Płaszów. Trzecia część to analiza nowego eksponatu w pomieszczeniach Apteki.

20

Likwidacja getta w Lublinie (marzec – kwiecień 1942 r.)

51%

Chmielewski J.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2014

|

vol. 4

|

issue 4

9-29

EN

Lublin Ghetto was the first near Lviv Ghetto which was liquidated as part of „Operation Reinhardt”. Before the Germans began to biological extermination, the Jews applied to a number of obligations and prohibitions, which were eliminated from the social, political, cultural, and lead to impoverishment. One method was a group of Jews in separate parts of the city, officially called ghettos. Not in every case the ghetto was fenced, which is often affected by the placement of routes. In Lublin, the Germans began to enclose with a fence a couple of weeks before the start of deportations to the extermination camp at Bełżec. The liquidation of the Lublin ghetto Germans began on the night of 16 to 17 March 1942, the Jewish quarter was surrounded by German troops and auxiliary units composed mainly of prisoners of the Soviet Army so-called Ukrainians. During the liquidation, which lasted until mid-April were sent to the Bełżec death camp about 28 000 Jews, and another 800 people were shot in the ghetto. In the process of the extermination, Germans joined the Jewish Police, the Judenrat, and even the inhabitants of the ghetto. Some Jews survived the liquidation of the Podzamcze district and was transferred to the newly created ghetto in Majdan Tatarski. Go there could only those who have held J-Ausweis. At the same time the Germans began the demolition of the historic Jewish quarter, which was symbolically end the centuries-old existence of Jews in Lublin. This article is based on the literature, published reports and diaries, as well as archival material deposited in the State Archive in Lublin, the Archives of the State Museum at Majdanek, the Archive of the Jewish Historical Institute in Warsaw and Yad Vashem Archive in Jerusalem.

PL

Getto lubelskie było pierwszym obok lwowskiego gettem, które zostało zlikwidowane w ramach „Akcji Reinhardt”. Zanim Niemcy przystąpili do biologicznej eksterminacji, wobec Żydów stosowano szereg obowiązków i zakazów, które eliminowały ich z życia społecznego, politycznego, kulturalnego i prowadziły do zubożenia. Jedną z metod było skupienie Żydów w wydzielonych częściach miasta, oficjalnie nazywanych gettami. Nie w każdym przypadku getto było ogrodzone, na co często wpływało umiejscowienie tras komunikacyjnych. W Lublinie Niemcy zaczęli ogradzać getta na kilka tygodni przed rozpoczęciem deportacji do obozu zagłady w Bełżcu. Likwidację getta w Lublinie Niemcy rozpoczęli w nocy z 16 na 17 marca 1942 r. Dzielnica żydowska została otoczona przez oddziały niemieckie i oddziały pomocnicze złożone głównie z jeńców Armii Radzieckiej, tzw. Ukraińców. W trakcie likwidacji, która trwała do połowy kwietnia, wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu około 28 000 Żydów, a kolejne 800 osób rozstrzelano na terenie getta. W proces eksterminacji Niemcy włączyli działania policji żydowskiej, Judenratu, a nawet mieszkańców getta. Część Żydów ocalała z likwidacji Podzamcza i została przeniesiona do nowo utworzonego getta na Majdanie Tatarskim. Udać się tam mogli tylko ci, którzy posiadali J-Ausweis. W tym samym czasie Niemcy rozpoczęli wyburzanie historycznej dzielnicy żydowskiej, co symbolicznie kończyło wielowiekową egzystencję Żydów w Lublinie. Artykuł powstał na podstawie literatury, opublikowanych relacji i pamiętników, a także materiałów archiwalnych zdeponowanych w Archiwum Państwowym w Lublinie, Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku, Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie oraz Archiwum Yad Vashem w Jerozolimie.

Refine search results

Rzeczywistość przy pozorach solidności zrobiona jest z łatwopalnej tektury. Reprezentacja literacka jako forma tożsamości pisarzy z rodzin pozagładowych

Translating Topol: Kafka, the Holocaust, and humor

Organizacja systemu rachunkowości w getcie łódzkim w latach 1940–1944. Perspektywa ofiar zagłady

Regulacja majątkowa w odniesieniu do mienia żydowskiego w północnej części województwa lubuskiego

Komiks i topika Zagłady

A. Krempa, Zagłada Żydów mieleckich, Biblioteka Muzeum Regionalnego, Mielec: 2012, ss. 263

Lilla Małgorzata Kłos, Listy do Ireny, Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, Mińsk Mazowiecki 2017, ss. 50

Bartłomiej Krupa, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987 – 2003), Kraków 2013

Sprawiedliwi. Inspiracje dla edukacji

Los Karaimów podczas II wojny światowej. Kilka uwag historyka

VIELSTIMMIGE JÜDISCHE ERZÄHLUNGEN IN DER ZEITGENÖSSISCHEN POLNISCHEN LITERATUR

K variantnosti Hlučné samoty

Świadectwa Zagłady

Żydzi słowaccy w obozie koncentracyjnym na Majdanku

Vzkaz v láhvi: Paul Celan a Martin Heidegger

Jezik smrti i smrt jezika: holokaust u književnosti za djecu i mlade

Kręgi piekielne Holokaustu. Czy metafora „piekło dantejskie” jest adekwatna w stosunku do Zagłady?

Konflikty personalne w lubelskim Judenracie w świetle protokołów posiedzeń plenarnych (styczeń 1940-marzec 1942)

Nowa ekspozycja muzealna w Aptece Pod Orłem w krakowskim Podgórzu na tle zmian dziedzictwa żydowskiego całej dzielnicy

Likwidacja getta w Lublinie (marzec – kwiecień 1942 r.)