Search results

1

Społeczna nieadekwatność czynu jako podstawa bezprawności usiłowania

100%

Jezusek A.

Forum Prawnicze

|

2018

|

issue 3 (47)

57–80

EN

The aim of the study is to answer a question, what determines the unlawfulness of attempts. According to the author, attempts take place only if a behavior of a perpetrator either already has violated the precautionary rules that determine the content of the norm underlying the offense at the stage of accomplishment, or has not violated this rule, but situates on the foreground of its violation, creat- ing a situation that allows immediate undertaking of behavior contrary to this rule. This means that the essence of the unlawfulness of attempts is the social inadequacy of the perpetrator’s behavior, because such behavior, evaluated from the ex ante perspective, creates a socially unacceptable danger to the specific legal good. This property of behavior is the material content of its illegality. Formally, a breach of precautionary rules or a direct attempt to breach them is a requirement of the violation of the norm, which underlies criminal liability for attempted crime. From the dogmatic perspective, behavior which has not met the above-mentioned condition, does not realize the element of any attempted crime in the form of ”a direct act done towards committing the offence” and for that reason such behavior cannot be considered as an attempt within the mean- ing of the Polish penal code.

2

Bezprawność a niezgodność z prawem na tle „kodeksowej” odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej.

75%

Pałka A.

Państwo i Społeczeństwo

|

2015

|

issue 1

37-46

EN

Present model of state liability contained in art. 417 and art. 4171 of the Civil Code maps and concrete content of art. 77 § 1 of the Constitution. Abovementioned provisions combines the state liability to the occurrence of illegality, rather than unlawfulness that is rooted in the general principles of tort liability. Mentioned periods are not identical, and the fact that legislature use the term contained in constitutional norm suggest meaning of the term set out in the judgment of the Tribunal of 4 December 2001, ref. No. SK 18/00 act, OTK 2001 No. 8, item. 256. (i.e. strict recognition of the term involving only denial of behavior that includes orders and prohibitions under the current rules, agreed with regard to the constitutional recognition of the sources of law). It should be noted, however, that due to the nature of certain official actions, violations range implying state liability should be subjected to additional restriction to allow effective functioning of certain institutions and state authorities.

3

Kształt odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratorów w świetle Prawa o prokuraturze – wybrane problemy

63%

Garwol M.

Studia Iuridica

|

2017

|

vol. 69

75-85

PL

The material aspect of disciplinary responsibility regulated in the new act that came into force on 4th March 2016 is described in this short essay. The most interesting thing to deliberate on is the article 137 § 2 which says that the prosecutor is not disciplinary liable if they acted only in general interest. This clause is really controversial not only because of its wide content but also ambiguous character (analysed from the perspecitve of the five – element structure of a delict). It is not an easy task to prejudge if the prosecutor does not commit the delict or is not subjected to the penalty if acting in the general interest. More arguments against the first statement are found. The terminologial disorder included in the Penal Code and the consequences for an individual (eg. the possibility to self – defence, civil responsibility of the state) lead to propose this thesis.

4

Is iniuria autem occidere intellegitur, cuius dolo aut culpa id acciderit. Some Remarks on Gaius Teaching Tort Law

63%

Klausberger P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2022

|

vol. 99

113-122

PL

Gdy mówi się o nauczaniu prawa w świecie starożytnym, od razu przychodzi do głowy imię Gaiusa. Był on jurystą epoki klasycznej, który żył prawdopodobnie w prowincji, na wschodzie Cesarstwa. Ponieważ nie posiadał ius respondendi, a zatem nie był uprawniony do wydawania opinii prawnych w imieniu cesarza, poświęcił się przede wszystkim nauczaniu prawa. Jego podręcznik instytucji, który odkrył Barthold Niebhur w bibliotece weroneńskiej w 1816 roku, daje dobrą możliwość przyjrzenia się pedagogicznym umiejętnościom Gaiusa. Co więcej, pozwala nam przyjrzeć się, jak wyglądało nauczanie prawa w II wieku n.e. W artykule omówiono sposób przedstawienia prawa deliktowego w Instytucjach, a także omówiono je w perspektywie innych pism Gaiusa.

EN

When it comes to teaching law in the ancient world, the name Gaius spontaneously comes to mind. Gaius was a classical jurist who probably lived in a province in the east of the Roman Empire. Since he had no ius respondendi and thus was not entitled to deliver juristic opinions under the authority of the emperor, he devoted himself primarily to teaching law. His textbook of Institutes, which Barthold Niebuhr discovered in a library in Verona in 1816, gives us a good insight into the didactic skills of Gaius. Moreover, they allow us to see how legal teaching must have proceeded in the second century AD. This article deals with the presentation of tort law in the Institutes and puts the Institutes in the context of other writings by Gaius.

5

Powinność w strukturze przestępstwa nieumyślnego

62%

Fronczak A.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2013

|

vol. 75

|

issue 3

99-110

EN

In Polish criminal law doctrine, a duty has been traditionally regarded as one of the preconditions for the attribution of negligence (the unwitting unintentional guilt). Primarily, such understanding resulted from the provisions of article 14 2 of the Criminal Code of 1932 and article 7 2 of the Criminal Code of 1969. On the basis of the dogmatic analysis of the structure of an unintentional crime, a duty of anticipation (which is of essence in both cases, i.e. in the event of a lack of care as well as in the event of negligence) is not equivalent to a duty of potential mental experience, but rather to a duty of specific conduct. With regard to unintentional crimes which occur because of a lack of caution, the duty of appropriate conduct amounts to a duty to observe and adhere to a certain rule of conduct, or otherwise a criminal act will be committed. Thus, construction of a duty as a normative category within the structure of an unintentional crime is done and satisfied at the level of illegality or unlawfulness rather than guilt.

PL

W polskiej doktrynie prawa karnego powinność traktowana była tradycyjnie jako jedna z przesłanek przypisania niedbalstwa (nieświadomej winy nieumyślnej). Wynikało to przede wszystkim z brzmienia art. 14 § 2 Kodeksu karnego z 1932 r. i art. 7 § 2 Kodeksu karnego z 1969 r. Analiza dogmatyczna struktury przestępstwa nieumyślnego wskazuje jednak, że powinność przewidywania – leżąca u podstaw zarówno lekkomyślności, jak i niedbalstwa – nie oznacza obowiązku potencjalnego przeżycia psychicznego, ale obowiązek określonego zachowania. W wypadku przestępstw nieumyślnych (do ich popełnienia dochodzi wskutek braku ostrożności) ten obowiązek właściwego zachowania sprowadza się do powinności przestrzegania tej reguły postępowania, której wykluczenie doprowadziło do realizacji znamion nieumyślnego czynu zabronionego. Tym samym powinność jako kategoria normatywna w strukturze przestępstwa nieumyślnego wyczerpuje się na poziomie bezprawności, a nie winy.

6

Problematyka wielokulturowości w prawie karnym

51%

SZWARC A. J.

Multicultural Studies

|

2016

|

issue 2

41-50

PL

Zjawisko wielokulturowości współczesnych społeczeństw, przejawiające się zwłaszcza zróżnicowanym obywatelstwem i narodowością, zróżnicowaniem etnicznym, posługiwaniem się różnymi językami, wyznawaniem różnych religii i systemów wartości oraz przynależnością do różnych mniejszości kulturowych, objawia się także w populacji sprawców przestępstw, osób skazywanych z tytułu ich popełnienia oraz odbywających wymierzone im kary, w tym karę pozbawienia wolności. Konflikty rejestrowane w związku z tym zjawiskiem w różnych dziedzinach życia społeczeństw zróżnicowanych kulturowo bywają konsekwencją wymogu poszanowania lokalnej kultury i miejscowego systemu wartości – z jednej strony, poszanowania innych kultur i innych systemów wartości – z drugiej strony. Konflikty te bywają trudne do pogodzenia. W dziedzinie prawa jest to z jednej strony oczekiwane respektowanie lokalnego porządku prawnego, z drugiej strony – usprawiedliwianie zachowań sprzecznych z tym porządkiem prawnym, podyktowanych inną kulturą lub wyznawaniem innych systemów wartości. W tym kontekście pojawiają się pytania: czy regulacje prawa karnego uwzględniają, czy też nie uwzględniają zróżnicowań kulturowych charakteryzujących sprawców przestępstw, znajdując jednolite stosowanie prawa wobec każdego, bez względu na kulturowe zróżnicowania? Czy inna kultura lub inne systemy wartości powinny w jakimś choćby stopniu być uwzględniane w treści regulacji prawnych oraz ich stosowaniu? Stosowne rozstrzygnięcia w tym zakresie winny być poprzedzone bardzo pogłębionym i wnikliwym ich rozważeniem. Oto niektóre z najważniejszych sfer prawa karnego, w których problematyka ta może albo powinna być przedmiotem analizy: 1) zakres stosowania prawa karnego, z uwzględnieniem wielokulturowości sprawców przestępstw oraz ich popełnienia w kraju albo za granicą; 2) uwzględnienie wielokulturowości w ujęciu przestępstw, tj. w ich ustawowych znamionach oraz w ich wykładni; 3) doniosłość wielokulturowości w ocenie bezprawności, społecznej szkodliwości czynu i winy; 4) doniosłość wielokulturowości w kontekście okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną; 5) doniosłość wielokulturowości w systemie kar i innych środków przewidzianych w prawie karnym oraz w zasadach ich orzekania lub stosowania; 6) doniosłość wielokulturowości w regulacjach karno-procesowych; 7) doniosłość wielokulturowości w regulacjach i w praktyce wykonywania kar i innych środków przewidzianych w prawie karnym. Słowa kluczowe: bezprawność, kary i inne środki, postępowanie karne, prawo karne, społeczna szkodliwość czynu, ustawowe znamiona przestępstw, wielokulturowość, wina, wyłączenie odpowiedzialności karnej, zakres stosowania prawa karnego

EN

The phenomenon of multiculturalism of the contemporary societies, manifested by divergent citizenship and nationality, ethnic diversity, speaking various languages, following different religions, confessions and values, as well as the sense of belonging to various cultural minorities, is also reflected in the population of the crime offenders, or those sentenced on the ground of committing a crime and being subject to punishment or other measures, including imprisonment. The reported conflicts linked to this phenomenon within various areas of life of the culturally diverse societies come, on one hand, as a consequence of the recognition for the local culture, and other systems of values on the other side. Such conflicts are difficult to solve as from the legal perspective there is an expectation for the recognition for the local legal order, and on the other – a justification of acts contradictory to such legal rule takes place, subject to other cultural conditions and different set of values. In such context there is a question whether legal regulations do, or do not, entail cultural diversity of the perpetrator, making them subject to the same procedures, regardless of their cultural specificity, or perhaps, the other culture or hierarchy of values shall or could be taken into account (to various degree) as for the contents of the legal procedures in force. Appropriate solutions in this regard shall be proceeded by an in-depth and careful reflection, considering the key spheres of the penal code that shall become the subject of the analysis, including: 1) the range of applying penal code taking into account cultural diversity of the offender and the crime committed whether aboard or domestically; 2) considering multiculturalism in the context of the crime, i.e. in statutory elements of an offence and interpretation of law; 3) the importance of multiculturalism in assessing the illegality and social harmfulness of an act and the quilt; 4) the role of multiculturalism in the context of the circumstances excluding from penal liability; 5) the significance of multiculturalism in the system of punishment and other measures designed within penal code and in the principles of their execution; 6) the role of multiculturalism in penal and procedural regulations; 7) the significance of multiculturalism in regulations and practice of the execution of the punishment and other measures within penal code.

7

La legalidad contra la ilegalidad de los mexicanos en Estados Unidos (1994-2012)

51%

Villagómez Porras F.

Revista del CESLA. International Latin American Studies Review

|

2014

|

issue 17

273-305

ES

El asunto del tráfico ilegal de trabajadores mexicanos a los Estados Unidos tomó mucho vigor por el año de 1994; casi al mismo tiempo de la puesta en marcha del Tratado de Libre Comercio para América del Norte (TLCAN). Según muchos mexicanos, todavía hace unos 40 años se podía caminar por las cercanías de la amplia línea fronteriza, esperar la llegada de la noche y pasar al otro lado, sin grandes complicaciones. Pero a mediados de los ochenta las finanzas mexicanas se derrumbaron, el gobierno mexicano se declaró en bancarrota, en el país hubo quiebra de fábricas, de empresas y una fuerte disminución de puestos de trabajo; además, se redujo el poder adquisitivo y la falta de oportunidades de desarrollo. Todo lo anterior estimuló y aumentó el tráfico ilegal de mexicanos a Estados Unidos, y el asunto puso en estado de alerta a la Patrulla Fronteriza estadounidense.

EN

The case of illegal traffic of Mexican workers to the United States increased rapidly in the year 1994, almost at the same time as the implementation of North American Free Trade Agreement (NAFTA).According to a lot of Mexicans, forty years ago it was possible to walk close to the front line, wait for the dusk and cross the border without great effort. However, in the middle of 1980s the Mexican financial records deteriorated, the government declared bankruptcy and Mexican economy suffered a sudden reduction of workplaces. The opportunities of development disappeared and the possibility of purchase got reduced. All the above mentioned phenomena stimulated and increased the illegal traffic of Mexicans to the United States and consequently put the American Border Patrol on the alert.

8

Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę wyrządzoną decyzją administracyjną oraz prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego

51%

Staniszewska L.

Studia Prawa Publicznego

|

2013

|

issue 2

67-98

EN

The subject of this paper is liability of the State Treasury for damages done by the State as a result of individual acts such as court rulings and administrative decisions issued in the course of administrative proceedings. The paper identifies the procedures and the necessary circumstances that must occur to make a claim for damages resulting from a defective decision or court ruling in administrative procedure. The institution of liability for damages is an essential element of a system of ensuring that the public administration bodies will act correctly. It also has a huge impact on the security of the rights of individuals against the effects of defective actions of those bodies. Each entity should have the right to be compensated for the damages done by illegal actions or failure to act by public bodies. The paper starts with the genesis of the institution of State liability for damages done by defective administrative decisions and court rulings in Poland and in other countries. Next it presents numerous amendments and regulations that have been added to allow claimants to pursue claims for damages done by the State. The premises of the liability of the State for damages (an action or an illegal action of public authorities, the damage caused and the causal link) have been analysed in light of the provisions of article 77 clause 1 of the Constitution of the Republic of Poland and in the context of legal doctrine and court rulings. The possibility of pursuing a claim for damages done by an ongoing decision, subject to a judiciary revision, has been broadly discussed as well. It is an essential issue because Polish legislation lacks, as yet, a coherent and clear regulation which would allow to state whether, in the case of a non-definitive decision, a claim may be made for damages caused by that decision before it became effective. Finally, State liability in tort and the understanding of the term “unlawfulness” as a separate term and not part of the civil law concept are discussed.

PL

Artykuł przedstawia analizę odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej za szkody spowodowane działaniem organów administracji publicznej oraz władzy sądowniczej. Odpowiedzialność władzy publicznej za szkodę to zagadnienie bardzo szerokie. Treść artykułu koncentruje się jedynie na odpowiedzialności za akty władcze indywidualne, tj. orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne. Obowiązująca w Polsce regulacja prawna umożliwia naprawienie szkody wyrządzonej zarówno przez działanie, jak i zaniechanie władzy publicznej. Instytucja odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za niezgodne z prawem, wadliwe działania organów władzy publicznej nabiera szczególnego znaczenia. Powodem tego stanu rzeczy jest wysoki stopień skomplikowania prawa oraz wkraczanie władzy publicznej w coraz to nowe obszary życia społecznego Zapewnienie skutecznej ochrony poszkodowanych wobec tych naruszeń jest jednym z ważniejszych zadań państwa demokratycznego. Przepisem obligującym do nowego spojrzenia na istniejącą już w prawie polskim instytucję odszkodowania jest art. 77 ust 1 Konstytucji RP regulujący odpowiedzialność odszkodowawczą organów władzy publicznej za działania niezgodne z prawem. W kontekście interpretacji doktryny i orzecznictwa omówiono przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, do których należą: działanie organu władzy publicznej, bezprawność działania, powstanie szkody oraz związek przyczynowy. W sposób szeroki ujęto rozważania dotyczące dochodzenia odszkodowania za szkody wyrządzone decyzją podlegającą weryfikacji w toku instancji. Zagadnienie to jest istotne, do dnia dzisiejszego brak jest bowiem spójnej i jasnej regulacji prawnej pozwalającej jednoznacznie stwierdzić, czy w przypadku nieostatecznej decyzji możliwe jest dochodzenie odszkodowania za szkody spowodowane jej wykonaniem. Artykuł sygnalizuje także potrzebę ewolucji tej odpowiedzialności w kierunku rozszerzenia ochrony prawnej poszkodowanych w związku z wykonywaniem władzy publicznej. Tymczasem judykatura stara się zawężać znaczenie kluczowego dla tego rodzaju odpowiedzialności pojęcia „bezprawność” i interpretować je w sposób oderwany od dotychczasowego ujęcia w prawie cywilnym.

9

Odpowiedzialność dyscyplinarna rzecznika dyscyplinarnego z tytułu naruszenia niezawisłości sędziowskiej

51%

Kardas P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2020

|

issue 4 (56)

93-107

PL

Opracowanie zawiera analizę podstaw i zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej rzecznika dyscyplinarnego za naruszenie niezawisłości sędziowskiej. Wskazuje na ścisłe związki odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów z konstytucyjną zasadą niezawisłości. Istnienie odrębnej odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów stanowi jedną z gwarancji niezawisłości. Ochronie niezawisłości służy autonomiczność postępowania dyscyplinarnego oraz sposób określenia podstaw tej odpowiedzialności, której granice wyznacza niezawisłość. Precyzuje także kompetencje rzecznika, a tym samym zakres zgodnego z prawem działania rzecznika. Przekroczenie przez rzecznika kompetencji w tym zakresie oznacza zawsze naruszenie niezawisłości. Wprowadza rozróżnienie na wewnętrzne i zewnętrzne naruszenie niezawisłości. W świetle obowiązujących przepisów brak jest możliwości naruszenia przez rzecznika własnej niezawisłości, taka mu bowiem nie przysługuje. Rzecznik może natomiast dopuścić się zewnętrznego zamachu na cudzą, tj. przysługującą innemu sędziemu, niezawisłość. Naruszenie przez rzecznika niezawisłości sędziowskiej wynikać może z nierespektowania granic odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów. W takich wypadkach dochodzi do nadużycia przez rzecznika uprawnień skutkującego naruszeniem niezawisłości sędziego, wobec którego rzecznik prowadzi czynności. Podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej rzecznika za naruszenie niezawisłości określają przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów oraz prokuratorów. Odpowiedzialność dyscyplinarna rzecznika dyscyplinarnego za naruszenie niezawisłości jest odmianą odpowiedzialność dyscyplinarnej sędziego lub prokuratora pełniącego urząd rzecznika.

EN

The following article comprises an analysis of the basis and scope of disciplinary liability of a disciplinary spokesman for breach of judicial independence. It indicates the inherent interdependence between judicial disciplinary liability and the constitutionally protected principle of independence. The author believes that a separate judicial disciplinary liability constitutes one of the guarantees of independence. The protection of independence is further enhanced by the autonomy of the disciplinary proceedings and the means of determining the basis for such liability, the limits of which are delineated by independence. Nevertheless, it serves to outline the spokesman’s competences and thus the scope of legal acts. Abuse of the aforementioned competences in this regard is equal to an abuse of independence. What is more, the commentary sets out to introduce a two-tier understanding of the notion of abuse of independence, that is internal and external breaches. Under the current law, it is impossible for a spokesman to be in breach of independence, for he does not boast one. However, a spokesman can undertake to externally abuse another party’s - i.a. a judge’s - independence. Such abuse can be caused by non-adherence to the established limits of judicial disciplinary liability. Under such circumstances, a spokesman is in breach of his competences, which is subsequently reflected in a material violation of judicial independence. The bases of disciplinary liability of a disciplinary spokesman are set forth in the provisions pertaining to the disciplinary liability of the judiciary and the prosecution. Hence, a disciplinary spokesman’s liability is a sub-type of the general disciplinary liability of the judge (or prosecutor) who serves as a spokesman.

10

Sumienność lekarza a odmowa udzielenia świadczenia zdrowotnego niezgodnego z sumieniem

51%

Haberko J.

Forum Teologiczne

|

2014

|

vol. 15

83-96

PL

Artykuł prezentuje zakres wymaganej od lekarza sumienności w sytuacji udzielania przez niego świadczeń zdrowotnych. Na sumienność, czyli staranność lekarza składa się postępowanie zgodne ze sztuką wykonywania zawodu uwzględniające aktualną wiedzę medyczną. Przedmiotem rozważań jest analiza lekarskiej powinności określonej w art. 4 kodeksu etyki lekarskiej w związku z art. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Powinność ta polega na nakazie sumiennego postępowania w zgodzie z sumieniem konkretnego lekarza. Sumienność tę należy widzieć także w sytuacji, w której lekarz powołuje się na niezgodność działań z jego własnym sumieniem. Autorka analizuje zakres aktualnej wiedzy medycznej, na podstawie której określa się standard wykonywania zawodu lekarza i jego sumienność w relacji z pacjentem. Od wpisania świadczenia w standard aktualnej wiedzy medycznej zależy dopuszczalność odmowy i charakter przesłanek uzasadniających odmowę i jej prawny charakter. Rozważania koncentrują się zatem wokół odpowiedzi na pytanie czy inaczej należy w świetle obowiązującego prawa traktować przypadki odmowy udzielenia świadczenia zdrowotnego, gdy stanowi ono przejaw standardu wykonywania zawodu i jest zgodne z aktualną wiedzą medyczną a inaczej w sytuacji, gdy świadczenie nie jest zaliczane do standardu sztuki wykonywania zawodu. Autorka określa zakres sumienności lekarza w sytuacji powołania się przez niego na klauzulę sumienia w związku z niezgodnością udzielanego świadczenia z sumieniem.

EN

This paper presents the required range of medical conscientiousness in the case of health services. Physician’s conscientiousness means proceeding in accordance with the art of the profession and current medical knowledge. The subject of discussion is an analysis of medical duties set out in Art. 4 of the Code of Medical Ethics in conjunction with Art. 4 of the Act on the Professions of Doctor and Dentist. Duty means acting in accordance with his conscience as a doctor. Conscientiousness should be seen as a situation in which the doctor refers to the incompatibility of the activities with his own conscience. The author analyses the current medical knowledge which determines the standard of medicine practice and his conscientiousness in relation to the patient. The refusal by a physician of a procedure depends on whether it is included in the current medical knowledge. The text answers the question of whether cases of refusal of health services, when they are examples of standard practice and are consistent with current medical knowledge, should be treated differently from cases when they lack such a character. The author defines the scope of a conscientious doctor in the case of a conscience clause.

DE

Der Artikel präsentiert den Umfang der von einem Arzt geforderten Gewissenhaftigkeit in der Situation, in der er einem Patienten die gesundheitlichen Leistungen zukommen lässt. Unter Gewissenhaftigkeit, d.h. Sorgfalt, verstehen wir eine mit den Standards des Arztberufs zu vereinbarende Handlungsweise des Arztes, welche das aktuelle medizinische Wissen miteinschließt. Den Gegenstand der Ausführungen bildet die Analyse der ärztlichen Verpflichtungen, die im Art. 4 des Kodexes der ärztlichen Ethik in Verbindung mit dem Art. 4 des Gesetzes über den Beruf des Arztes sowie des Zahnarztes formuliert ist. Sie bestehen in der medizinischen Sorgfalt sowie im Handeln gemäß dem Gewissen des Arztes. Die Sorgfalt lässt sich auch in einer Situation erblicken, in der der Arzt zum Gewissensvorbehalt greift. Die Autorin des Artikels analysiert den Umfang des aktuellen medizinischen Wissens, anhand deren der Standard der Ausübung des Arztberufes und die Sorgfalt des Arztes gegenüber dem Patienten bestimmt werden. Die Zulässigkeit des Gewissensvorbehalts sowie der Charakter der Gründe des Vorbehalts und ihr rechtlicher Stand werden nämlich von der Bestimmung einer ärztlichen Handlung als zum Standard des gegenwärtigen medizinischen Wissens zugehörig abhängen. Die Analysen konzentrieren sich also auf die Antwort auf die Frage, ob man die zwei Situationen unterschiedlich betrachten muss: eine, wenn es die Verweigerung einer zum medizinischen Standard gehörenden Leistung betrifft, und eine andere, wo die seitens des Patienten erwartete Leistung nicht zu den Standards der ärztlichen Kunst zugezählt wird. Die Autorin bestimmt den Umfang der ärztlichen Sorgfalt in einer Situation, in der er die Gewissensklausel in Anspruch nimmt, also im Falle des Konfliktes zwischen dem Willen des Patienten und dem Urteil des Gewissens des Arztes.

11

Społeczno-wartościujący (normatywny) a deskryptywny charakter strony podmiotowej czynu zabronionego. Kompleksowe a (czysto) normatywne ujęcie winy (na przykładzie regulacji urojenia znamienia kontratypu i znowelizowanego ar t. 28 par . 1 KK z 1997 r.)

26%

Jędrzejewski Z.

Acta Iuris Stetinensis

|

2018

|

issue 21

69-95

PL

Tematem artykułu jest sporna w nauce prawa karnego problematyka wzajemnej relacji między istotą czynu zabronionego (niem. Tatbestand) a pozostałymi elementami struktury przestępstwa, tj. bezprawnością czynu oraz winą. Autor szczególną uwagę poświęca zagadnieniu charakteru relacji między stroną podmiotową czynu zabronionego i winą. Ma to związek z wysuwaną w nauce polskiej tezą o konieczności radykalnej separacji tych płaszczyzn, która jest realizowana w przepisach polskiego kodeksu karnego z 1997 roku. Charakterystyczne dla takiego stanowiska są regulacje, których przedmiotem jest błąd co do znamienia sytuacji wyłączającej bezprawność czynu (art. 29) oraz błąd co okoliczności stanowiącej znamię typu (art. 28 § 1 w brzmieniu nadanym nowelizacją z 20 lutego 2015 r.). U podstaw tych regulacji leży założenie, że znamiona podmiotowe (umyślność i nieumyślność) należą wprawdzie do zespołu znamion typu czynu zabronionego, jednakże nie mają żadnego konstytutywnego znaczenia zarówno przy ustalaniu bezprawności czynu, jak i winy sprawcy. Umyślność i nieumyślność są ostro oddzielone od winy (rozumianej „czysto normatywnie”). W takim ujęciu zespół znamion typu czynu zabronionego (istota czynu) ma charakter deskryptywny i jest wolny od jakiegokolwiek wartościowania. Stanowisko takie prezentował w nauce niemieckiej twórca „finalizmu” H. Welzel, a w nauce polskiej A. Zoll. Autor artykułu przeprowadza analizę poglądów H. Welzla po jego „ontologicznym zwrocie” w szóstej dekadzie XX wieku. Denormatywizacja pojęcia m.in. umyślności na płaszczyźnie znamion typu czynu zabronionego, jego oddzielenie od każdego kontekstu wartościującego doprowadziło finalistów do przyjęcia tzw. ścisłej teorii winy (die strenge Schuldtheorie). Podobnie rzecz przedstawia się na gruncie systematyki przestępstwa akceptowanej w ośrodku krakowskim (A. Zoll). Urojenie znamienia okoliczności wyłączającej bezprawność nie wyłącza bezprawia czynu umyślnego i rozstrzygane jest wyłącznie na płaszczyźnie winy (art. 29 polskiego kodeksu karnego). Wyrazem poglądu o konieczności denormatywizacji znamion podmiotowych typu jest również nowe brzmienie art. 28 § 1. Autor opracowania prezentuje stanowisko odmienne, opowiadając się za społeczno- wartościującym (normatywnym) ujęciem istoty czynu i umyślności (zamiaru). Oznacza to, że przy określaniu przedmiotu zamiaru (świadomości sprawcy) są lub mogą być istotne nie tylko „okoliczności faktyczne” będące podstawą znamion typu, ale również ich społeczny (normatywny) kontekst i znaczenie, świadomość społecznej szkodliwości), a być może nawet ocena prawna czynu. Pominięcie tego całego kontekstu (umyślność ujęta „naturalistycznie”) prowadzi zaś do tzw. ścisłej teorii winy. Zdaniem Autora, trafna jest koncepcja całkowitego wyłączenia bezprawia umyślnego: w wyniku urojenia znamienia kontratypu sprawca chce obiektywnie czegoś zgodnego z prawem. Jednocześnie umyślność musi znaleźć swoje miejsce (również) na płaszczyźnie winy (kompleksowa, psychologiczno-normatywna teoria winy). Realizacja znamion typu niesie ze sobą zarówno ujemną ocenę w sferze bezprawia (bezprawności), jak i winy. Na obydwu płaszczyznach pełni ona funkcję „wskaźnikową”, a więc typizacja czynu obejmuje również elementy zawinienia. Zdaniem Autora, zamiar bezpośredni należy lokować zarówno w bezprawiu, jak i winie. Kompleksowy, mieszany charakter można również wykazać w przypadku tzw. zamiaru ewentualnego oraz nieumyślności. Dlatego Autor krytycznie ocenia postulaty rezygnacji z kompleksowych konstrukcji lekkomyślności i niedbalstwa oraz wspomnianą wyżej nowelizację art. 28 § 1 kodeksu karnego. Jego zdaniem, swego rodzaju domniemanie winy umyślnej może wynikać z wartościującego charakteru umyślności (funkcja w obszarze winy). Konsekwentna denormatywizacja pojęcia nieumyślności (dawnej „lekkomyślność”, „niedbalstwo”) doprowadziła w nauce polskiej do konstatacji, że strona podmiotowa „nieumyślności” to po prostu „brak zamiaru”. Nowe brzmienie art. 28 § 1 kodeksu karnego wraz z określonym otoczeniem normatywnym i jego wykładnią (negatywne sformułowania art. 1 § 3 i 28 § 1, obiektywistyczna interpretacja art. 9§2) prowadzi do niedającego się zaakceptować na gruncie prawa karnego demokratycznego państwa prawnego rezultatu: przyjęcia domniemania winy nieumyślnej na podstawie realizacji li tylko znamion przedmiotowych czynu zabronionego. Potrzeba pozytywnego ustalania możliwości przewidzenia sprawcy na podstawie konkretno-indywidualnie (subiektywnie) interpretowanej przesłanki art. 9 § 2 kodeksu karnego („mógł przewidzieć”) wynika z braku wskaźnikowej funkcji nieświadomej nieumyślności, realizacja znamion takiego typu nie niesie ze sobą ujemnie ocenianej decyzji sprawcy.

EN

The paper tackles the mutual relation between the essence of a criminal offence (Tatbestand in German) and other elements comprising the structure of a criminal act, i.e. illegality and fault, a matter contentious in the study of criminal law. Special attention is devoted to discussing the character of the relation between the mens rea of an offence and fault. This is related to a postulate often put forward by Polish academic commentators that it is necessary to radically separate these two notions. This view is reflected in the provisions of the 1997 Polish Criminal Code. In line with such an argument are regulations whose subject is error as to the existence of a circumstance excluding illegality (Article 29) and error as to an element of an offence (Article 28 § 1 as amended on 20 February 2015). Underpinning these regulations is the assumption that the elements of mens rea (intention and non-intention) belong to the elements of an offence, however they have no constitutive significance both as regards establishment of illegality of an act as well as the offender’s fault. Intention and non-intention are sharply separated from fault (perceived “purely normatively”). According to this account the totality of elements of a prohibited act (the essence of an act) is of a descriptive character and remains free from any evaluation. The view has been endorsed by H. Welzel, the founder of “finalism” in the German literature, and A. Zoll in Poland. The paper attempts an analysis of the view of H. Welzel following his “ontological swerve” in the 1960s. Denormativization of, inert alia, the concept of intention as an element of an offence, separation thereof from any evaluative context, has led finalists to adopting the so-called strict theory of fault (die strenge Schuldtheorie). The situation is similar as regards the systematics of offences accepted by representatives of the Cracow school of thought (A. Zoll). Error as to the existence of a circumstance excluding unlawfulness does not exclude the illegality of an intentional act and this shall be resolved exclusively by reference to fault (Article 29 of the Polish Criminal Code). Also, the new wording of Article 28 § 1 is a manifestation of the view that mens rea elements of an offence shall be subject to denormativization. The author argues contrary in the paper, contending in favour of a societal-evaluative (normative) account of the essence of an act and intention (intent). This means that, when the object of intention (the offender’s consciousness) is ascertained, of significance are or may be not only “factual circumstances” forming the foundation of the elements of an offence, but also their societal (normative) context and meaning, awareness of social harmfulness), or even, potentially, the legal assessment of an act. To overlook this entire context (intention perceived “naturalistically”) leads to the so-called strict theory of fault. The author maintains that the concept mandating total exclusion of intentional illegality is correct: in cases of error as to the existence of a circumstance excluding unlawfulness the offender objectively wants something legal. At the same time, intention must (also) finds its place alongside fault (comprehensive, psychological-normative theory of fault). Actualization of the elements of an offence triggers a negative assessment both in the realm of illegality and that of fault. For in both realms it performs a “directional” function, therefore the typification of a criminal act shall already encompass elements of fault. The paper argues that direct intention shall be located both within illegality and fault. A comprehensive, hybrid character may also be proven as regards so-called dolus eventualis and non-intention. This is why the author furnishes a critique of the views in support of renouncing comprehensive theories of carelessness and negligence and of the aforementioned amendment to Article 28 § 1 of the Criminal Code. In his estimation, some form of presumption of intentional fault may result from the evaluative character of intention (its function within the realm of fault). Consistent denormativization of the notion of non-intention (previously known as “carelessness”, “negligence”) led Polish academic commentators to the conclusion that the mens rea of “non-intention” is simply “lack of intent”. The new wording of Article 28 § 1 of the Criminal Code, together with certain normative context and its construction (negative formulations of Articles 1 § 2 and 28 § 1, the objectivist interpretation of Article 9 § 2) gives rise to an account unacceptable in the criminal law within a democratic state governed by the rule of law: endorsement of a presumption of non-intentional fault based upon the actualization of the actus reus of a criminal offence. The need to positively establish the possibility of an offender’s foresight by reference to a concrete-individual (subjective) interpretation of the requirement Article 9 § 2 of the Criminal Code (“could have foreseen”) stems from unconscious non-intention’s lack of directional function, and an actualization of the elements of such offence does not induce a negative assessment of the offender’s decision.

Refine search results

Społeczna nieadekwatność czynu jako podstawa bezprawności usiłowania

Bezprawność a niezgodność z prawem na tle „kodeksowej” odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej.

Kształt odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratorów w świetle Prawa o prokuraturze – wybrane problemy

Is iniuria autem occidere intellegitur, cuius dolo aut culpa id acciderit. Some Remarks on Gaius Teaching Tort Law

Powinność w strukturze przestępstwa nieumyślnego

Problematyka wielokulturowości w prawie karnym

La legalidad contra la ilegalidad de los mexicanos en Estados Unidos (1994-2012)

Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę wyrządzoną decyzją administracyjną oraz prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego

Odpowiedzialność dyscyplinarna rzecznika dyscyplinarnego z tytułu naruszenia niezawisłości sędziowskiej

Sumienność lekarza a odmowa udzielenia świadczenia zdrowotnego niezgodnego z sumieniem

Społeczno-wartościujący (normatywny) a deskryptywny charakter strony podmiotowej czynu zabronionego. Kompleksowe a (czysto) normatywne ujęcie winy (na przykładzie regulacji urojenia znamienia kontratypu i znowelizowanego ar t. 28 par . 1 KK z 1997 r.)