Search results

1

Wstęp do imagologi

100%

Chojnowski Z.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2019

|

vol. Zeszyt

|

issue XXXIII

167-176

PL

Artykuł dotyczy studiów imagologicznych Kornelii Ćwiklak, zebranych w książce pod tytułem Literackie podróże do Polski i Niemiec. W tekście omówiony został dorobek naukowy autorki oraz wyniki jej badań komparatystycznych. Dotyczą one współczesnych relacji Niemców o Polsce oraz Polaków o Niemczech, a także wzajemnych stereotypów nacechowanych negatywnie. Ta sytuacja wynika z niewiedzy Polaków o Niemcach, a Niemców o Polakach.

EN

The article concerns Kornelia Ćwiklak's imagological studies, collected in the book Literackie podróże do Polski i Niemiec (Literary Journeys to Poland and Germany). The text discusses the author's scientific achievements and the results of her comparative studies. They relate to contemporary relations of Germans abou Poland and Poles about Germany, as well as mutual stereotypes marked negatively. This situation results from the ignorance of Poles about Germans and Germans about Poles.

2

LUSTRA IMAGOLOGICZNE MICKIEWICZA

100%

Kuziak M.

Porównania

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1

39-51

EN

The article discusses Mickiewicz’s imagological discourse. It served to construct projects related to culture and literature and more broadly to the identity relating to the vision of Poland and Slavia. This discourse is changing and heterogeneous. It involves not only a reflection of the romantic thinking about the nation and nationalities but also the testimony of inventing national traditions under oppression, threats of nation deprived of state existence.

PL

Artykuł poświęcony jest Mickiewiczowskiemu dyskursowi imagologicznemu. Służył on poecie do konstruowania projektów – tak związanych z kulturą oraz literaturą, jak i szerzej: tożsamościowych, odnoszących się do wizji Polski i Słowiańszczyzny. Dyskurs ten ma charakter zmienny i heterogeniczny. Stanowi nie tylko odbicie romantycznego myślenia o narodzie i narodowości, ale i świadectwo wynajdywania tradycji narodowej w sytuacji opresji, zagrożenia egzystencji narodu pozbawionego państwa.

3

IMAGOLOGIA A PRZEKŁAD – NA PRZYKŁADZIE POLSKICH PRZEKŁADÓW LITERATURY CZESKIEJ

100%

Németh Vítová L.

Porównania

|

2018

|

vol. 22

|

issue 1

55-65

EN

The author, asking about relations between imagology and translation, is looking for an answer on the example of Polish translations of Czech literature (Hašek, Hrabal, Havel). These relations should be found in the process of translation (selection of a specific work and translator, publication and promotion, other conditioning factors, etc.), as well as in the translated text (its textual, editorial and iconographic aspects), and also in the reception process of the translated text (reviews and studies, adaptations, „canonization” and its role in the educational process, etc.). Close relation between translation and imagology, resulting largely from the „invisibility of the translator” adopted in our cultures (Venuti 1995), should therefore be one of the areas of posthuman research.

PL

Autorka, stawiajac pytanie o związki, jakie zachodzą pomiędzy imagologią a przekładem, poszukuje odpowiedzi na przykładzie polskich przekładów dzieł literatury czeskiej (Hašek, Hrabal, Havel). Związki te widzieć należy tak w procesie przekładu (wybór konkretnego dzieła i tłumacza, działania wydawnictwa i promocja, inne czynniki warunkujące itd.), jak i w dziele przetłumaczonym (aspekty tekstowe, edytorskie i ikonograficzne), a również w procesie odbioru i recepcji tłumaczenia (recenzje i opracowania, adaptacje, „kanonizowanie się” i związana z tym rola w procesie edukacyjnym itp.). Bliskie związki przekładu i imagologii, wynikające w znacznym stopniu z przyjętej w naszych kulturach „niewidzialności tłumacza” (Venuti 1995), powinny więc stanowić jeden z obszarów badań posthumanistyki.

4

Obrazy przyszłości

100%

Naumenko I.

Stan Rzeczy

|

2018

|

issue 1 (14) Przyszłość w naukach społecznych

73-87

PL

W kulturach tradycyjnych sny i wizje nierzadko uznawane są za prorocze. Z pozycji psychoanalizy tego poglądu można nawet bronić, jako że w snach i wizjach przejawiają się życzenia, które domagają się realizacji i mogą wywierać wpływ na przyszłość. Dzisiejsza komunikacja w dużym stopniu opiera się na przekazie wizualnym, co znajduje wyraz w ponowoczesnej koncepcji kultury, według której obraz zastąpił rzeczywistość – „mapa” pokrywa się z „terytorium”. Z tego względu badanie kultury wizualnej można uprawiać jako analizę wizji zbiorowych, doszukując się w nich przejawów nieuświadomionych życzeń i pierwszych oznak zachodzących procesów kulturowych. Moda, design i architektura kształtują obraz codzienności – określają nowe i pożądane wizerunki i widoki, dzięki czemu zapewniają bogaty materiał do analizy. W czasach deficytu utopii politycznych to te estetyczne definiować mogą zbiorowe tożsamości i aspiracje.

EN

In traditional cultures, dreams and visions are often considered as prophecies. From the position of psychoanalysis such a view, can even be defended, as dreams and visions present wishes that demand realization and can influence the future. Today’s communication is largely based on a visual message. This state is described by postmodern concept of culture, according to which the image replaced reality – the “map” becomes the “territory”. For this reason, the study of visual culture can be practiced as an analysis of the collective visions, looking for manifestations of unconscious wishes and the first signs of emerging cultural processes. Fashion, design and architecture shape the picture of everyday life – they define the new and desirable images and views, providing rich material for such analysis. In times of political utopia deficits, aesthetic utopias can shape the collective identities and aspirations.

5

Czystość Lorda Singelworth

100%

Pniewski D.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

151-162

EN

The paper presents an analysis of the protagonist of Tajemnica Lorda Singelworth [Lord Singleworth’s Secret] in terms of the 19th century imagology. The analysis shows that the character was created on the basis of stereotypes of the British that were popular in Europe at that time. They account for Singleworth’s oddities such as flying in a hot air balloon or his obsession with cleanliness. They also explain why the majority of those who observed Lord’s balloon passion unanimously accepted its surprising justification – the need to deal with his gastric problems. This is then complemented by the peculiar arrogance, moral motivation for action, sense of mission and escapism. The author of the paper assumes that the character of an Englishman developed in such a way and placed in Venice on the threshold of historical changes might be a literary self-portrait of Norwid.

PL

W artykule poddano analizie postać głównego bohatera Tajemnicy Lorda Singelworth z perspektywy XIX-wiecznej imagologii. Z tej analizy wynika, że postać została skonstruowana z rozpowszechnionych w ówczesnej Europie stereotypów na temat Brytyjczyków. Tłumaczą one dziwactwa Singelwortha: latanie balonem, obsesję czystości. Wyjaśniają również, dlaczego większość obserwatorów balonowej pasji lorda zgodnie przyjmowała zaskakujące jej wyjaśnienie – pragnienie uregulowania kłopotów gastrycznych. Uzupełnia ten zestaw charakterystyczna wyniosłość, moralna motywacja działań, poczucie misji i eskapizm. Autor tekstu stawia tezę, że tak skonstruowana figura Anglika, umiejscowiona w Wenecji u progu historycznych zmian mogła być literackim autoportretem Norwida.

6

Rewolucja białoruska 2020–2021 w zwierciadle publicystyki rosyjskiej (ze szczególnym uwzględnieniem tygodnika „Zawtra”)

80%

Pieczyński M.

Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze

|

2021

|

vol. 31

1-23

RU

В августе 2020 года в Беларуси начались массовые протесты против фальсификации президентских выборов, на которых, по официальным данным, в очередной раз победил Александр Лукашенко. Оппозиция вышла на улицу под традиционным бело-красно-белым знаменем. В глазах многих российских публицистов это сочетание стало цветами новой «цветной революции». По их мнению, «домохозяйка» Светлана Тихановская - это современный Лжедмитрий, который с помощью польских спецслужб пытался осуществить государственный переворот, чтобы вырвать Беларусь из «русского мира» и подчинить современному аналогу имперского проекта Речи Посполитой. Образ «бело-красно-белой революции» в зеркале российской публицистики описан с помощью имагологической терминологии, разработанной Валерием Земсковым.

EN

In August 2020, mass protests in Belarus against the rigging of the presidential elections, which, according to the official resources, were once again won by Alexander Lukashenko, began. The opposition took to the streets under the traditional white-red-white flag. In many Russian publicists’ opinion, this combination has become the colors of the next “color revolution”. According to them, the “housewife” Svetlana Tikhanovskaya is a modern False Dmitry, who, with the help of the Polish special services, tried to carry out a coup d’etat in order to wrest Belarus from the “Russian world” and subordinate it to the modern analogue of the imperial project of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The image of the “white- red-white revolution” in the mirror of Russian journalism is described using imagological terminology developed by Valery Zemskov.

PL

W sierpniu 2020 roku na Białorusi wybuchły masowe protesty przeciwko sfałszowaniu wyborów prezydenckich, w których, według oficjalnej wersji, po raz kolejny zwyciężył Alaksandr Łukaszenka. Opozycja wyszła na ulice pod tradycyjnym biało-czerwono-białym sztandarem. W oczach wielu publicystów rosyjskich barwy te stały się barwami nowej „kolorowej rewolucji”. Ich zdaniem, „gospodyni domowa” Swiatłana Cichanouska jest współczesnym Dymitrem Samozwańcem, który z pomocą polskich służb specjalnych próbował dokonać zamachu stanu, żeby wyrwać Białoruś z „ruskiego świata” i podporządkować współczesnej wersji projektu imperialnego Rzeczpospolitej. Obraz „biało-czerwono-białej rewolucji” w zwierciadle publicystyki rosyjskiej został przedstawiony za pomocą terminologii imagologicznej, opracowanej przez Walerija Ziemskowa.

7

ҐЕНДЕРНІ ВИМІРИ ЄВРЕЙСЬКОЇ ТЕМИ У ПОЕЗІЇ ЛЕСІ УКРАЇНКИ

80%

СЕМЕРИН Х.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2020

|

vol. 8

|

issue 2

97-105

EN

In the article, Lesia Ukrainka’s poetry based on the Jewish cultural motifs and archetypal plots, mainly of biblical genesis, has been studied. Selected poems are being examined through the lens of imagology and gender theory. The author emphasizes gender nuancing of the Jewish theme developed in the poetry. In the study, the noticeable imagological, and gender aspects are being considered as follows: the legitimation of national identity by gender interactions; a detection of mothers’ competition under the patriarchal pressure; the discourse of a gender communicative abyss; the equalization, and the abolition of gender restrictions in order to create the idea of a person of integrity regardless gender values. In conclusion, it should be noted that the intricate social history of the Hebrew women is being transposed into Ukrainian modernity in Lesia Ukrainka’s poetry.

PL

Artykuł analizuje teksty poetyckie Łesi Ukrainki stworzone na podstawie kulturowych motywów żydowskich i tematów archetypowych, głównie genezy biblijnej. Wybrane wiersze są badane przez pryzmat imagologii oraz zasad teorii gender. Podkreśla się, że w percepcji poetyckiej pisarza temat żydowski ma cechy charakterystyczne gender. Autorka zbadała następujące kwestie imagologiczne i genderowe: legitymizację inności narodowej poprzez interakcje genderowe pomiędzy mężczyzną a kobietą, ujawnienie konkurencji interpersonalnej matek pod presją społeczeństwa patriarchalnego, dyskurs otchłani komunikacyjnej między genderami, wyrównanie i zniesienie ograniczeń genderowych w celu sformułowania koncepcji osoby holistycznej itd. W podsumowaniu stwierdzono, iż skomplikowana historia kobiet starożytnego społeczeństwa żydowskiego w poezji Łesi Ukrainki znajduje swoje odzwierciedlenie w ukraińskiej współczesności.

8

MIĘDZY OBRAZEM PUBLICZNYM A INTYMNYM. PROJEKT POSZERZENIA IMAGOLOGII NA PRZYKŁADZIE TWÓRCZOŚCI KATARZYNY KOZYRY I EWY KURYLUK

80%

Dąbrowski M.

Porównania

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1

25-38

EN

The article points out the possibility and necessity to expand the meaning of the traditional notion of imagology. The author believes that one should move from the Alien/Other imagology to the image of bodily and mental self. The project of such an analysis is performed on the material from the works by Ewa Kuryluk and Katarzyna Kozyra.

PL

Artykuł wskazuje na możliwość i konieczność poszerzenia znaczenia tradycyjnego pojęcia imagologii. Autor uważa, że od imagologii Obcego/Innego powinniśmy przejść do obrazu Ja cielesnego i mentalnego. Projekt takiej analizy przeprowadza na materiale twórczości Ewy Kuryluk i Katarzyny Kozyry.

9

Rosja i Europa Środkowa w geografii symbolicznej i literackiej (uwagi imagologiczne)

80%

Zelenka M.

Porównania

|

2012

|

vol. 11

31-41

EN

While examining mutual perception of Central Europe and Russia as it has changed against the background of the complex East-West relation, the paper employs the motives of the theory of communication and intercultural studies (C. Guillén, H. Dyserinck, D. H. Pageaux, D. Ďurišin, etc.) known as imagology. As a cultural crossroads and geographicalarea where the non-Slavonic West and the Slavonic East come into contact, Central Europe has always featured a changeable position of transitional centres and peripheries with the specific mingling of ethnics, cultures, religions and ideologies. The fact that it is situated between two powerful nations, such as Germany and Russia, has fundamentally influenced not only political but also aesthetical communication between the Slavonic peoples and the West, which has often been maintained through myths, i.e. fictional and subjective images to interpret the reality. The mutual converging or diverging of Russia and the West has resulted from the religious oscillation and "splitting" of Slavonic peoples (namely the West Slavs) who, despite adhering to Western religion and policies, have fostered awareness of tribal affinity with Russia. The strongest ties with Russia were thus maintained by small Slavonic nations living in the Hapsburg Empire, whereas the Russian interest in Europe was rather aimed at Germany, France or England, and Central European area was deemed to be a zone of transition employed by Tsarist Russia or the Soviet Union as political powers to pursue their goals in the West. In contrast to it, Central European nations, the Czechs not excluding, forged ties with Russia as the inspiring leader and symbol of Slavonic independence, the more so in times of troubles, national danger and political instability. Their expectations were based on the common belief that “non-European” Russia and its otherness would become democratised through following the local tradition and supporting Czech interests in the geopolitical confrontation with the non-Slavonic West. As it seems, the relation between Central Europe and Russia will remain the focus of permanent metacritical discourse even in the early 21st century and one can only cherish hope that it will be a model of harmonious coexistence, mutual understanding and respect.

PL

Badając, jak wzajemne postrzeganie Europy Środkowej i Rosji zmieniało się na tle złożonych relacji między Wschodem a Zachodem, artykuł czerpie z elementów teorii komunikacji i studiów międzykulturowych (C. Gullién, H. Dyserinck, D. H. Pageaux, D. Ďurišin, etc.) znanych jako imagologia. Jako obszar geograficzny kulturowych przecięć, gdzie weszły ze sobą w kontakt niesłowiański Zachód i słowiański Wschód, Europa Środkowa zawsze wyróżniała sięzmienną pozycją przejściowych centrów i peryferii ze specyficzną mieszanką grup etnicznych, kultur, religii i ideologii. Fakt, że leży ona pomiędzy dwoma tak potężnymi narodami, jak Niemcy i Rosja, wywarł fundamentalny wpływ nie tylko na polityczną, ale i estetyczną komunikację pomiędzy narodami słowiańskimi i Zachodem, który często ujmowany był za pomocą mitów, tzn. fikcjonalnych i subiektywnych obrazów służących do interpretowania rzeczywistości. Wzajemne schodzenie się i rozchodzenie Rosji i Zachodu wynikało z różnic religijnych i „rozdarcia” narodów słowiańskich (przede wszystkim Słowian zachodnich), którzy oprócz trzymania się zachodniej religii i reguł politycznych, pielęgnowali niechęć w stosunku do plemiennej wspólnoty z Rosją. Najsilniejsze więzy z Rosją demonstrowały więc małe narody słowiańskie, żyjące w imperium habsburskim, podczas gdy rosyjskie interesy w Europie skierowane były raczej na Niemcy, Francję lub Anglię, a obszar środkowoeuropejski uznano za strefę przejściową, traktowaną przez carską Rosję lub Związek Radziecki jako siłę polityczną do prowadzenia własnej polityki względem Zachodu. W przeciwieństwie do tego stanowiska, narody środkowoeuropejskie, nie wyłączając z nich Czechów, nawiązywały relacje z Rosją jako inspirującym liderem i symbolem słowiańskiej niezależności, szczególnie w czasach kłopotów, zagrożenia narodowego i politycznej niestabilności. Ich oczekiwania opierały się na powszechnym przekonaniu, że „nieeuropejska” Rosja i jej inność zdemokratyzuje się poprzez podążanie drogą lokalnej tradycji i popieranie czeskich interesów w geopolitycznej konfrontacji z niesłowiańskim Zachodem. Jak się wydaje, relacja pomiędzy Europą Środkową i Rosją pozostanie centrum permanentnej refleksji metakrytycznej nawet na początku XXI wieku i pozostaje mieć nadzieję, że będzie to model harmonijnej współegzystencji, wzajemnego zrozumienia i szacunku.

10

CZARDASZ I GULASZ – OBRAZY WĘGIERSKIEJ „INNOŚCI” W TWÓRCZOŚCI KRZYSZTOFA VARGI

80%

Czyżak A.

Porównania

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1

87-95

EN

The article contains interpretations of two compositions written by Krzysztof Varga, Gulasz z turula (2007) and Czardasz z mangalicą (2014). Those works – with their character bordering on autobiography and reportage – constitute a recognition of the contemporary condition of collective consciousness, especially in Hungary, but also in Poland. Imagology as a cultural fact and the methodology of investigating images and ideas assuming the form of myths, patterns or motifs turns out to be a very useful for cultural (postcolonial and comparative) studies.

PL

Artykuł zawiera interpretację dwóch utworów Krzysztofa Vargi, Gulaszu z turula (2007) oraz Czardasza z mangalicą (2014). Teksty te – o zarazem autobiograficznym i reportażowym charakterze – stanowią rozpoznanie współczesnej świadomości zbiorowej zarówno Węgrów, jak i Polaków. Imagologia, jako fakt kulturowy oraz metodologia służąca badaniu obrazów i idei przybierających postać mitów, wzorców i motywów, okazuje się niezwykle przydatnym narzędziem w obszarze studiów kulturowych, szczególnie w nurcie badań postkolonialnych (postzależnościowych) oraz komparatystycznych.

11

IMAGOLOGIA – NARZĘDZIE KREACJI INNEGO W PRZEKAZIE ELEKTRONICZNYM

80%

Grzelak E.

Porównania

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1

9-24

EN

The author focuses on basic rules of communication, which organize the relationship between the sender and the recipient. She notices that, according to these rules, the responsibility for a correct relationship between the majority group and minority groups, rests on both of them. One of the tasks for the minority groups is effective self-creation which should encourage to learn, improve knowledge and neutralize negative stereotypes. It should also equip the recipient with tools that promote a particular group in both worlds – the real and the virtual. The considerations made by the author are theoretical in nature, but are supported by observations concerning the practical implementation of the presuppositions. The author verifes the theory saying that well-implemented assumptions of imagology can help build the positive image of the minority groups in Poland.

PL

Autorka zwraca uwagę na dwie podstawowe reguły komunikologiczne, organizujące relacje między nadawcą a odbiorcą – wzajemności i zwrotności. Zauważa, że zgodnie z nimi odpowiedzialność za poprawne relacje między grupą dominującą a grupami mniejszościowymi spoczywa na wszystkich uczestnikach komunikacji. Do zadań mniejszości należy fortunna autokreacja, która powinna zachęcać do poznawania, pogłębiania wiedzy, neutralizowania negatywnych stereotypów, powinna także wyposażać odbiorcę w narzędzia promujące daną grupę w obu światach – realnym i wirtualnym. Rozważania mają charakter teoretyczny, choć poparte są spostrzeżeniami, dotyczącymi praktycznej realizacji przedstawionych założeń. Autorka weryfikuje teorię, głoszącą, że dobrze realizowane założenia imagologii mogą pomóc w zbudowaniu fortunnego wizerunku polskich mniejszości.

12

KANTOWSKIE WYBORY A DWUMITYCZNOŚĆ, CZYLI O PUNKCIE WYJŚCIA IMAGOLOGA

80%

Wiśniewska L.

Porównania

|

2018

|

vol. 22

|

issue 1

9-25

EN

The article consists of four parts. The first one, Imagology and Kant, reminds of Manfred Baller’s concepts that connect imagology with Kant’s conception. However, it also brings to mind Joep Leerssen’s ideas which ascribe anti-essentialism and not essentialism of the images themselves to the imagologist. The second part, Images and Hermeneutics, that is Ricoeurian Addition/Extension Aiming at Fullness, presents the cognitive approach that connects the two opposing philosophical concepts (by Nietzsche-Freud and by Kant) basing on the two myths – that of God and that of Nature (representing arché and télos). The third part, Images and Constructures. Kantian Subtracting/Diminishing, that is Aiming at the Form, shows how Kant rejects pathologic, in his opinion, aspects of reality (dialectics, coincidence, empiricism, etc.) that fit in the myth of Nature, or the aspects of man (dream, emotions, spontaneity) to justify and to acknowledge as universally applicable those based on the myth of God (also demanding its existence). The fourth part is a collection of questions and answers of why the two mentioned myths and their interrelations may be considered a basis of culture and the comparison of its fields. However, the question of the relationship between the myths as regards imagology remains open.

PL

Artykuł składa się z czterech części. Pierwsza, Imagologia i Kant, przypomina o koncepcjach wiążącego imagologię z filozofią Immanuela Kanta Manfreda Bellera i Joepa Leerssena, który przypisuje imagologowi antyesencjalizm opozycyjny do esencjalizmu samych images. Druga część, Images a hermeneutyka, czyli Ricoeurowskie dodawanie/rozszerzanie zmierzające do Pełni przedstawia ten sposób poznawczego postępowania, który dodaje do siebie przeciwstawne koncepcje filozoficzne (Nietzscheańsko-Freudowską i Kantowską), opierając się na odwołaniach do dwu mitów – Boga i Natury (reprezentujących arché i telos). Trzecia część, Images a konstrukcje. Kantowskie odejmowanie/zawężanie, czyli przejście w stronę Formy pokazuje, w jaki sposób Kant odrzuca wpisujące się w mit Natury, jego zdaniem patologiczne, aspekty rzeczywistości (dialektyka, przypadek, empiria itd.) lub człowieka (sen, emocje, spontaniczność), by uzasadnić i uznać za powszechnie obowiązujące te, które opierają się na micie Boga (i które istnienia tego mitu się też domagają). Czwarta część jest zbiorem pytań i odpowiedzi, dotyczących tego, dlaczego dwa wspomniane mity oraz ich relacje można uznać za podstawę kultury i porównywania jej dziedzin, jednocześnie zaś otwarte pozostawia pytanie o to, w jakich relacjach pozostają one na polu imagologii.

13

RUSSIAN, JEWISH OR HUMAN? JEWISH MYSTICAL THOUGHT IN THE POETRY OF BULAT SHALVOVICH OKUDZHAVA

80%

Kornacka-Sareło K. A.

Porównania

|

2017

|

vol. 21

|

issue 2

PL

Spoglądając na literacki dorobek Bułata Szałwowicza Okudżawy z perspektywy imagologii, można dostrzec, że wizerunek Innego w poezji rosyjskiego barda został ukształtowany – paradoksalnie – właśnie przez Innego, nie zaś przez obrazy (imagines) utrwalone w kulturowej świadomości etnicznie Tożsamego. Innymi słowy – w przypadku Okudżawy – stworzony przez poetę portret Innego powstał dzięki pewnym ideom żydowskich mistyków oraz doktrynie żydowskich filozofów dialogu (Martina Bubera, Franza Rosenzweiga, Emmanuela Lévinasa). Tak więc celem autorki artykułu było ukazanie w pieśniach Okudżawy motywów pochodzących z żydowskiej myśli mistycznej, która, jak się wydaje, wywarła znaczący wpływ na teologiczne, antropologiczne i etyczne poglądy rosyjskiego barda. Charakterystyczne dla nich jest postrzeganie każdego człowieka – niezależnie od jego etnicznego pochodzenia – jako bytu odpowiedzialnego za siebie samego w procesie konstytuowania się w swoim człowieczeństwie oraz definiowania własnej podmiotowości. Ten sam człowiek, na co wskazuje interpretacja utworów rosyjskiego poety, powinien być również odpowiedzialny za innych ludzi, świat natury, a nawet za nieosobowe i nieantropomorficzne bóstwo: obojętne wobec ziemskiego dominium. Okudżawa – podobnie jak żydowscy mistycy i żydowscy filozofowie dialogu – postrzega zatem człowieka jako współtwórcę rzeczywistości, zobligowanego do realizacji aktów pozytywnych w porządku etycznym, podejmowanych w celu „naprawy świata”, określanej przez kabalistów jako tikkun ha-olam.

EN

While looking at the literary output of Bulat Shalvovich Okudzhava from the perspective of imagology, one can see that the image of “the Other” in the poems of the Russian bard was created, paradoxically, just by this “Other”, and it was not constructed by the images (imagines) intrinsically present in the consciousness of the ethnocentric “Self” or “The Same”. In other words, in the case of Okudzhava’s poetry, the image of “the Other” stands on the basis of some ideas of Jewish mystics and the ones of Jewish philosophers of dialogue (Martin Buber, Franz Rosenzweig and Emmanuel Lévinas). Therefore, the aim of this article was to present the motifs stemming from Jewish mysticism in the poems-songs by Okudzhava which, as it seems, influenced theological, anthropological and ethical views of the bard. The distinctive feature of Okudzhava’s philosophical approach is perceiving every person, regardless of their ethnic or cultural origin, as a being responsible for themselves in the process of constituting themselves in their humanity. The same person is also responsible for other people, for the world of nature, and even for an impersonal and non-anthropomorphic godhead who does not intervene in human affairs. Therefore, Okudzhava – similarly to Jewish mystics – regards the human being as a co-creator of reality, obliged to perform ethically positive acts and respect an old Kabbalistic postulate tikkun ha-olam - “to mend the world”.

14

GRANICE PRZYRODY. NATURA POGRANICZA POLSKO-NIEMIECKIEGO W PERSPEKTYWIE IMAGOLOGICZNEJ

80%

Praczyk M.

Porównania

|

2017

|

vol. 21

|

issue 2

EN

The political decision concerning the reallocation of the national border resulted in many consequences, among them – the most dramatic consisting in the resettlement of people. The necessity of creating a sense of national community in the new lands triggered many different activities both in the political and social spheres. The appearance of Poles on the so called Regained Territories after World War II was related to the need of endowing it with meanings that would legitimate its Polishness. The writings of historians, geographers, linguists, economists and eventually biologists which were published in years following the war demonstrate the ways and manners of the inclusion of physical space and nature into the imagined realm of the Polish nation. The deconstruction of narrations regarding nature with special attention to the Polish-German border on the river Oder helps to analyze the inseparable connection of natural and historical arguments as conditioning the constitution of the Polish national identity after World War II.

PL

Polityczna decyzja o zmianie granicy pociąga za sobą lawinę konsekwencji, spośród których przesiedlenie ludności (jeśli wówczas następuje) jest najbardziej dramatyczne. Konieczność wytworzenia poczucia wspólnoty narodowej na nowozamieszkałym terytorium wymusza wiele różnorakich działań w sferze zarówno politycznej, jak i społecznej. Pojawienie się Polaków na tzw. Ziemiach Odzyskanych po II wojnie światowej wiązało się z nadaniem temu obszarowi znaczeń potwierdzających jego polskość. Pisma historyków, geografów, językoznawców, ekonomistów czy wreszcie przyrodników publikowane bezpośrednio po wojnie pokazują, w jaki sposób włączano fizyczną, geograficzną przestrzeń i przyrodę w sferę wyobrażoną polskiego narodu. Dekonstrukcja opisów natury tzw. Ziem Odzyskanych ze szczególnym uwzględnieniem granicy polsko-niemieckiej na Odrze pozwala przeanalizować nierozerwalność argumentów przyrodniczych i historycznych jako takich, które warunkują konstytuowanie się narodowej tożsamości Polaków po wojnie.

15

IMAGOLOGIA: O ZASTOSOWANIU ETNICZNOŚCI DO NADAWANIA ŚWIATU SENSU

80%

Leerssen J.

Porównania

|

2017

|

vol. 21

|

issue 2

EN

This article outlines the theory and method of imagology, the discursive study of ethnotypes (stereotypical attributions of national character). Imagology has a respectable history and academic presence, but adjustments are needed in the light of recent developments. These include: [a] the replacement of the national- modular categorization of literary traditions by a polysystemic approach; [b] the decline of print fiction as a the premier narrative medium, and the rise of film, TV, and other media; [c] the realization that ethnotypes are often encountered in occluded form (deployed ironically or as “meta-images”; or in a «banal» or latent background presence, as dormant frames); [d] new, «intersectional» notions of identity formation; [e] the demise of Eurocentrism and the rise of postnationalism. While these emerging challenges call for an adjustment of imagological analysis, the present climate of identity politics also demonstrates an ongoing, indeed urgent need to address what remains the core business of imagology: deconstructing the discourse of national and ethnic essentialism.

PL

Artykuł przedstawia teorię i metodę imagologii, dyskursywnego studium etnotypów (stereotypowych atrybucji charakteru narodowego). Imagologia posiada znaczącą renomę historyczną i akademicką, ale w świetle ostatnich ustaleń konieczne są przeformułowania, które obejmują: [a] zamianę kategoryzacji tradycji literackich z narodowo-modułowej na podejście polisystemowe; [b] upadek fikcji drukowanej jako przodującego medium narracyjnego na rzecz filmu, telewizji i innych mediów; [c] uświadomienie sobie, że etnotypy często funkcjonują w przysłoniętej formie (wykorzystane ironicznie lub jako „meta-obrazy”, lub ich obecność jest „banalna” albo znajduje się w tle, jako chwilowo zapomniana rama); [d] nowe „krzyżujące się” ujęcie kształtowania się tożsamości; [e] upadek eurocentryzmu i powstanie postnacjonalizmu. Te nowe wyzwania wymagają dopasowania do analizy imagologicznej, a obecny klimat polityki tożsamościowej także zdradza ciągłą, pilną potrzebę, by zwrócić uwagę na to, co pozostaje samym sednem zainteresowania imagologii: dekonstruowanie dyskursu esencjalizmu narodowego i etnicznego.

16

O metodzie dociekań imagologicznych

80%

Libowski Ł.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2021

|

vol. 28

241-262

EN

The aim of this study is to prepare the literary researcher to conduct imagological research. The text is therefore introductory and instructional on the one hand and reviewing and synthetic on the other. It consists of four parts: (1) an explanation of three basic imagological concepts: other / alien, image, and ethnotype; (2) a discussion of the way in which source material for imagological research is collected; (3) the characteristics of the possible ways of developing the selected text material and therefore possible profiles of imagological research; (4) a presentation of some of the most important findings of imagology and an indication of the related moments of imagological analysis, in which the scholar should exercise particular caution.

PL

Niniejszy artykuł ma na celu przygotowanie badacza literaturoznawcy do prowadzenia dociekań imagologicznych. Tekst ma więc z jednej strony charakter wprowadzający i instrukcyjny, z drugiej zaś przeglądowy i syntetyczny. Składają się nań cztery części: 1) wyjaśnienie trzech podstawowych pojęć imagologicznych: innego/obcego, obrazu oraz etnotypu; 2) omówienie sposobu doboru materiału źródłowego do badań imagologicznych; 3) charakterystyka możliwych sposobów opracowania wyselekcjonowanego materiału tekstowego, a zatem możliwych profili badań imagologicznych; 4) prezentacja kilku najważniejszych ustaleń imagologii i wskazanie związanych z nimi momentów analizy imagologicznej, w których badacz winien zachować szczególną ostrożność.

17

A Comparatist Perspective in Intercultural Research and Imagology

71%

Zelenka M.

Porównania

|

2016

|

vol. 19

EN

Abandoning its exact subject and methodological delimitation, contemporary comparative literature rather takes the form of intellectual reflection whose interdisciplinary linkage lies in the aspect of comparison. Among major contemporary initiatives, the most prominent are two, known as intercultural research and imagology. Whereas intercultural comparative studies explore interlocution between cultures through understanding “otherness”, imagology deals with the themes and motifs of “other landscapes” in literary texts, using its own and other people´s images. Such images mostly originate in the form of stereotypes and myths representing concrete social and ethnic communities. Thus both methods which exploit emotional experience in literary communication can advance dialogue between nations (e.g. Czech-German or Slovak-Hungarian relations).

PL

Współczesna komparatystyka oddala się od swojej ścisłej, przedmiotowej i metodologicznej definicji, stając się bardziej intelektualną refleksją, która jest interdyscyplinarnie powiązana poprzez aspekt porównawczy. Do najbardziej znaczących współcześnie inicjatyw w tym względzie należą badania międzykulturowe oraz tzw. imagologia. Podczas gdy komparatystyka studiuje dialog pomiędzy kulturami za pośrednictwem badania „inności”, imagologia poprzez obraz „swojego” i „cudzego” zajmuje się tematami i motywami „innych” w tekstach literackich, wykorzystując do tego obrazy ludzi bliskich i obcych. Te obrazy w większości powstają w fomie stereotypu lub mitu, za którymi stoją konkretne grupy społeczne i etniczne. Obie metody, które wykorzystują emocjonalne doświadczenia w literackiej komunikacji, mogą przyczynić się do dialogu między narodami (np. stosunki czesko-niemieckie albo słowacko-węgierskie).

18

Stereotypizacja obrazu Polaków w literaturze ukraińskiej na początku XX wieku z uwzględnieniem współczesnych reminiscencji

71%

Kupidura R.

Porównania

|

2014

|

vol. 14

189-205

EN

The first part of the article is a reflection on the state of research of the Polish-Ukrainian culturaldialogue. The author argues that the dialogue determined the asymmetrical nature of the subjectof this studies, which in turn resulted in the marginalization of certain areas of research (e.g.images of Poles in the Ukrainian literature). In the following part he discusses in detail the Polishcharacters appearing in Ukrainian literature of the period of modernism (Mykhailo Kotsiubynsky,Volodymyr Vynnychenko) and postmodernism (Tanya Malarchuk, Irena Karpa). The juxtapositionof writers from two distant periods allowed to show the modifications to which imagesof Poles in Ukrainian literature have been subjected in the past hundred years, and also to provethat contemporary creations of Polish etnoimages continue to rely on stereotypes grounded inthe collective imagination.

PL

Pierwsza część artykułu stanowi refleksję na temat stanu badań nad polsko-ukraińskim dialogiem kulturowym. Autor dowodzi, że asymetryczna natura dialogu zdeterminowała tematykę podejmowanych studiów, co z kolei zaowocowało marginalizacją pewnych obszarów badawczych (np. polskich obrazów w literaturze ukraińskiej). W dalszej części szczegółowo omówione zostały postaci polskich bohaterów pojawiających się w ukraińskiej literaturze epoki modernizmu (Mychajło Kociubynski, Wołodymyr Wynnyczenko) oraz postmodernizmu (Tania Malarczuk, Irena Karpa). Zestawienie pisarzy z dwóch odległych okresów literackich pozwoliło na ukazanie modyfikacji, którym poddane zostały obrazy Polaków w literaturze ukraińskiej w ciągu ostatnich stu lat, a także na udowodnienie, że współczesne kreacje polskich etnobrazów w dalszym ciągu opierają się na stereotypach ugruntowanych w wyobraźni zbiorowej.

19

Między ideologią a wyobraźnią literacką: spór o jednostkę i jej miejsce w historii (na przykładzie noweli Łaska Księcia Hieronima Uładzimira Arłoua)

71%

Kliabanau D.

Acta Albaruthenica

|

2023

|

issue 23

177-192

PL

Władze Białorusi demonstrują bardzo specyficzne podejście do kwestii pamięci historycznej oraz podejmują próby weryfikacji historii i wartościowania dziedzictwa narodowego. Oficjalna propaganda patrzy na historię Białorusi przez pryzmat zachodniorusizmu i idei trójjedności narodu rosyjskiego. Uładzimir Arłoŭ w swoich utworach koncentruje się na tworzeniu obrazu historii przez pryzmat ludzkich zachowań, zasad moralności oraz wyborów dokonywanych w określonych okolicznościach – zarówno przez bezpośrednich uczestników, jak i naoczynych świadków wydarzeń. W opowiadaniu Łaska księcia Hieronima (1987) centralną staje się kwestia zderzenia człowieka z władzą, konieczność dokonania wyboru w obliczu presji i zachowaniu własnej tożsamości – przynależności do „swoich” reprezentowanych przez Iwana Karpacza i wyraźnie przeciwstawionych pod kątem wyznawanych wartości „obcym” reprezentowanych przez księcia Hieronima Radziwiłła.

BE

Беларускія ўлады дэманструюць спецыфічны падыход да праблематыкі гістарычнай памяці і актыўна спрабуюць змяніць вобраз нацыянальнай гісторыі і культурнай спадчыны. Афіцыйная прапаганда разглядае айчынную гісторыю праз прызму ідэалогіі заходнерусізму і ідэі трыадзінага рускага народа. Уладзімір Арлоў у сваіх літаратурных творах канцэнтруецца на стварэнні вобразу гістарычных падзей праз прызму паводзінаў людзей – непасрэдных удзельнікаў і сведкаў здарэнняў, іх маральна-этычных прынцыпаў, выбару, які яны робяць у тых ці іншых акалічнасцях. У аповесці Мілась княза Гераніма (1987) цэнтральнаю тэмаю з’яўляецца праблема сутыкнення чалавека з уладаю, неабходнасць выбару ў сітуацыі ціску з боку ўлады і захавання чалавечага аблічча – прыналежнасці да “сваіх”, якіх прадстаўляе ў аповесці Іван Карпач, і выразнае супрацьстаянне з пункту гледжання маральных каштоўнасцяў “чужым”, якіх сімвалізуе вобраз Гераніма Радзівіла.

EN

Belarusian authorities have a very specific perception of historical memory and have made a number of attempts trying to verify national history and to question the value of some parts of the national heritage. Official propaganda looks at the history of Belarus through the prism of West Russianism and the idea of the trinity of the Russian nation. Uładzimir Arłoŭ in his literary works focuses on creating an image of history through the prism of human behavior, moral principles and choices which were made in specific circumstances – both by direct participants and eyewitnesses of history. In the novel Prince Hieronim's Grace (1987), the main theme is the clash between the individual and the authorities. It forces the individual to make a choice in the face of pressure and the desire to maintain one's own identity – belonging to "our own people" represented in the novel by Ivan Karpač and clearly contrasted in terms of their values with "outsiders", represented by prince Hieronim Radziwiłł.

20

On the Imagological Reflection of The Tinker Topos in the Librettos of J.K. Chmelenský and K. Želenský (“Image of The Neighbour” in the 19th Century´s Czecho-Slovak Cultural Relations)

61%

Zelenková A.

Porównania

|

2016

|

vol. 19

EN

The paper draws on the ideas of one of the co-founders of imagology H. Dyserinck who claims that in the “image of the neighbour” there should be the prevalence of reception over the theory of influence, i.e. the prevalence of intercultural dialogue over the manifestation of the level of development of one literature over another. In Czecho-Slovak relations, the image of “one´s own” (autoimage) and the image of the “other” (heteroimage) were in the 19th century limited, out of ideological reasons, to the creation of such cultural discourse in the narrative form which would include the themes and images supporting the theory of intra-cultural unity. Making use of intertextuality, the paper analyses semantic and generic transformations of the tinker topos which was in the 19th century the most frequent stereotype associated with the Slovak context, namely, in the opera librettos of J.K. Chmelenský Dráteník [The Tinker] (the first Czech singspiel from 1826 by F. Škroup) and K. Želenský U Božích muk [At the Calvary] (composed by S. Suda, Prague premiere in 1898). The genetic dependence of both texts is also supported by analogical motifs, especially a high profile acquired by the song Kde domov můj [Where is my home], which later became the Czech national anthem. In spite of the distance of more than half a century, the popularity of both operas points to the potential connotations of this topos (exotic otherness, social degradation, a type of Slovak patriot, etc.) which suited the growing political topicality of the Czecho-Slovak solidarity at the end of the 19th century.

PL

Artykuł wychodzi z poglądów jednego ze współzałożycieli imagologii H. Dyserincka, według którego „obraz sąsiada” musi mieć przewagę recepcji nad teorią wpływu, tj. przewagę dialogu międzykulturowego nad manifestowaniem przewagi poziomu rozwoju jednej literatury nad drugą. W stosunkach czesko-słowackich obraz “własnego” (autoobraz) i obraz „cudzego” (heteroobraz) w XIX wieku z powodów ideologicznych były ograniczane, gdy chodzi o wytworzenie takiego dyskursu kultury w formie narratywnej, w którym pojawiałyby się tematy i obrazy wspierające teorię wewnątrzkulturowej jedności. Poprzez wykorzystaną w artykule koncepcję intertekstualności dokonuje się analizy semantycznej i genologicznej transformacji toposu naprawiacza garnków (druciarza), który był w XIX wieku najczęstszym stereotypem związanym ze słowackim kontekstem, a zwłaszcza w operowych librettach J.K. Chmelenskiego Dráteník (chodzi o pierwszą czeską śpiewogrę z roku 1826 F. Škroupa) i K. Želenskiego U Božích muk (kompozytor S. Suda, praska premiera 1898). Genetyczną zależność obu tekstów podtrzymują analogiczne motywy, także eksponowane w pieśni Kde domov můj, późniejszym czeskim hymnie narodowym. Pomimo ponad półwieku odstępu popularność obu oper u widzów wskazuje na potencjalne konotacje tego toposu (egzotyczna odmienność, społeczna niższość, typ słowackiego patrioty itp.), które odpowiadały narastającej politycznej aktualizacji czesko-słowackiej solidarności w końcu XIX wieku.

Refine search results

Wstęp do imagologi

LUSTRA IMAGOLOGICZNE MICKIEWICZA

IMAGOLOGIA A PRZEKŁAD – NA PRZYKŁADZIE POLSKICH PRZEKŁADÓW LITERATURY CZESKIEJ

Obrazy przyszłości

Czystość Lorda Singelworth

Rewolucja białoruska 2020–2021 w zwierciadle publicystyki rosyjskiej (ze szczególnym uwzględnieniem tygodnika „Zawtra”)

ҐЕНДЕРНІ ВИМІРИ ЄВРЕЙСЬКОЇ ТЕМИ У ПОЕЗІЇ ЛЕСІ УКРАЇНКИ

MIĘDZY OBRAZEM PUBLICZNYM A INTYMNYM. PROJEKT POSZERZENIA IMAGOLOGII NA PRZYKŁADZIE TWÓRCZOŚCI KATARZYNY KOZYRY I EWY KURYLUK

Rosja i Europa Środkowa w geografii symbolicznej i literackiej (uwagi imagologiczne)

CZARDASZ I GULASZ – OBRAZY WĘGIERSKIEJ „INNOŚCI” W TWÓRCZOŚCI KRZYSZTOFA VARGI

IMAGOLOGIA – NARZĘDZIE KREACJI INNEGO W PRZEKAZIE ELEKTRONICZNYM

KANTOWSKIE WYBORY A DWUMITYCZNOŚĆ, CZYLI O PUNKCIE WYJŚCIA IMAGOLOGA

RUSSIAN, JEWISH OR HUMAN? JEWISH MYSTICAL THOUGHT IN THE POETRY OF BULAT SHALVOVICH OKUDZHAVA

GRANICE PRZYRODY. NATURA POGRANICZA POLSKO-NIEMIECKIEGO W PERSPEKTYWIE IMAGOLOGICZNEJ

IMAGOLOGIA: O ZASTOSOWANIU ETNICZNOŚCI DO NADAWANIA ŚWIATU SENSU

O metodzie dociekań imagologicznych

A Comparatist Perspective in Intercultural Research and Imagology

Stereotypizacja obrazu Polaków w literaturze ukraińskiej na początku XX wieku z uwzględnieniem współczesnych reminiscencji

Między ideologią a wyobraźnią literacką: spór o jednostkę i jej miejsce w historii (na przykładzie noweli Łaska Księcia Hieronima Uładzimira Arłoua)

On the Imagological Reflection of The Tinker Topos in the Librettos of J.K. Chmelenský and K. Želenský (“Image of The Neighbour” in the 19th Century´s Czecho-Slovak Cultural Relations)