Search results

1

Maxa Schelera pluralistyczna koncepcja wiedzy

100%

Czerniak S.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2020

|

vol. 8/2

35-46

PL

Celem artykułu jest rekonstrukcja koncepcji trzech typów wiedzy, którą Max Scheler przedstawił w swej późnej pracy Światopogląd filozoficzny (1928). Scheler wyróżnił trzy rodzaje wiedzy: empiryczną wiedzę służącą panowaniu nad przyrodą, wiedzę ejdetyczną/esencjalną oraz wiedzę metafizyczną. Autor rozważa kryteria epistemologiczne tego podziału oraz zastanawia się nad jego założeniami funkcjonalistycznymi. W części polemicznej zarzuca Schelerowi: a) krypto-dualizm w koncepcji wiedzy, która niedostatecznie wyraźnie odróżnia od siebie wiedzę metafizyczną od ejdetycznej; b) całkowite pominięcie w klasyfikacji typów wiedzy statusu humanistyki; c) programowe rozwijanie filozofii wiedzy niezależnie od warsztatu badawczego filozofii nauki, co odrywa tego rodzaju analizę od kontekstu społeczno-historycznego (tzn. od tego, jak się tworzy wiedzę we współczesnych wspólnotach naukowych).

2

Jakim rodzajem wnioskowania jest według Arystotelesa argumentacja przez przykład (paradeigma)?

94%

Stefańczyk A. P.

|

2021

|

vol. 69

|

issue 2

101-129

EN

The paradigm (example) is an inductive argument in rhetoric. However, the paradigm is not about moving from many specific cases to a certain generalization, i.e. universalization of all individual cases - as it normally happens in inductive argumentation. Instead, it is rather a transition from one detail to another similar one; with the condition being that both specific cases belong to the same type. Therefore, the paradigm is not an induction in the strict sense, but it seems more to meet the conditions of analogy. The article formulates the thesis that Aristotle distinguishes three types of inference: deduction, induction and analogy. In order to demonstrate the specific nature of inference by the paradigm, which seems to be a type of analogy, other types of inferences are also examined, i.e. apodeictic, dialectical, and inductive syllogisms. The article is an attempt to present the characteristics of argumentation by paradigm and show its specific nature in the light of Aristotle’s Rhetoric and his logical writings: Prior Analytics, Posterior Analytics, Topics, and Sophistical Refutations.

PL

Argumentem indukcyjnym w retoryce jest paradygmat (przykład); paradygmat jednak nie polega na przechodzeniu od wielu szczegółowych przypadków do pewnego uogólnienia, czyli uniwersalizacji wszystkich poszczególnych przypadków - jak normalnie w argumentacji z indukcji - lecz jest przejściem od jednego szczegółu do szczegółu innego, podobnego, przy czym wymaganym warunkiem jest to, że jeden i drugi konkretny przypadek należą do tego samego rodzaju. Paradygmat zatem nie jest indukcją w znaczeniu ścisłym, ale wydaje się bardziej spełniać warunki analogii. W artykule zostaje sformułowana teza, że u Arystotelesa występują trzy rodzaje wnioskowań: dedukcja, indukcja i wnioskowanie z przykładu; dla zaprezentowania specyfiki wnioskowania przez paradygmat są także analizowane różne typy wnioskowań, tzn. sylogizm apodeiktyczny, dialektyczny, indukcyjny, aby na tym tle wykazać odrębność wnioskowań przez paradygmat, które wydają się być pewnym rodzajem analogii. Prezentowany więc artykuł jest próbą podania charakterystyki i specyfiki argumentacji przez paradygmat u Arystotelesa w świetle jego Retoryki oraz pism logicznych (Analityki I i Analityki II, Topiki, O dowodach sofistycznych).

3

Dedukcyjne aspekty abdukcji. Krytyka i postulaty

84%

Wolak Z.

Logos i Ethos

|

2015

|

issue 2(39)

177–200

PL

Artykuł przedstawia krytykę pewnych ujęć i zastosowań abdukcji, która jest przedstawiana jako przeciwieństwo rozumowań dedukcyjnych. Analizując pewne schematy formalne i kilka przykładów, wskazuję na rzeczywistą obecność schematów dedukcyjnych tam, gdzie miały występować abdukcyjne. Staram się wskazać najważniejsze powody takich pomyłek, są nimi m.in. niewłaściwe rozumienie związku przyczynowego, wieloznaczność pojęcia wyjaśnienia, braki w logicznej analizie rozumowań, nieumiejętność właściwego rozróżnienia rozumowań dedukcyjnych i redukcyjnych. Na zakończenie formułuję postulaty, które mogą pomóc w unikaniu najważniejszych błędów związanych z niewłaściwym posługiwaniem się rozumowaniami abdukcyjnymi.

4

Badania na małych próbach celwych - kilka refleksji z perspektywy budowania teorii

67%

Woroniecka G.

Przegląd Socjologiczny

|

2013

|

vol. 62

|

issue 1

33 - 42

PL

Streszczenie Artykuł stanowi krytykę obecnej mody na prowadzenie badań eksploracyjnych na małych próbach celowych jedynie w celach opisowych. Twierdzę, że zaniechanie analiz komparatystycznych i pracy analitycznej nad socjologicznymi opisami (nawet bardzo dobrymi) znacząco zmniejsza ich użyteczność naukową. Praktyka taka pozostaje również w sprzeczności z własnymi źródłami teoretycznymi, wśród których najczęściej przywoływane, to interakcjonizm symboliczny, teoria ugruntowana i fenomenologia społeczna. Poprawne i zgodne z wytycznymi badania jakościowe na małych próbach celowych swoje bezdyskusyjne walory naukowe zawdzięczają integralnemu związkowi między wglądem empirycznym i refleksją teoretyczną oraz – co jest warunkiem powyższego – poszerzeniu pola badawczego o serie przypadków analogicznych (zgodnie z kryteriami wywiedzionymi z materiału empirycznego). Efektem badań jakościowych ma bowiem – zgodnie z tradycją interpretatywną – być rozwój teorii socjologicznej, a nie mnożenie izolowanych opisów.

EN

The paper criticizes current style of conducting explorative research on small, intentionally collected samples with descriptive aims mainly. I say, their cognitive, scientific value becomes significantly limited when comparative analysis and analytical work on descriptions (even pretty good) is neglected. Such a practice is also in conflict with its own theoretical tradition, including symbolic interactionism, grounded theory and social phenomenology that are most frequently cited. Proper and conducted in accordance with the guidelines, qualitative research on small, intentionally collected samples owe their indisputable advantages to the integral connection between empirical insight and theoretical reflection and – what is a condition of the former – to broadening their research field including analogous cases (according to criteria found in empirical material). The final effect of qualitative research is to be – according to the interpretative tradition – development of the theory, not proliferation of isolated descriptions.

5

Induction and Deduction in Theorizing of International Relations

67%

Gałganek A.

Przegląd Politologiczny

|

2019

|

issue 4

39-54

PL

W artykule ukazano obecne w nauce o stosunkach międzynarodowych sposoby rozumienia miejsca indukcyjnego i dedukcyjnego wnioskowania w procesie budowania teorii i wiedzy o stosunkach międzynarodowych oraz wynikające z nich spory. Autor argumentuje, że w badaniu stosunków międzynarodowych, podobnie jak w naukach przyrodniczych, niezbędne jest łączenie empirycznej obserwacji z kreatywnym budowaniem teorii. Autor dokonuje krytycznej analizy stanowisk wybranych teoretyków stosunków międzynarodowych w kwestiach związanych z problemami indukcji i dedukcji oraz teoretyzowania stosunków międzynarodowych.

EN

The article presents the ways of understanding the place of induction and deductive reasoning in the process of building the theory and knowledge of international relations and the resulting disputes present in the International Relations. The author argues that in the study of international relations, as in the natural sciences, it is necessary to combine empirical observation with creative building of theory. The author performs a critical analysis of the positions of selected theoreticians of international relations on issues related to the problems of induction and deduction and theorizing of international relations.

6

Max Scheler’s pluralistic conception of knowledge

67%

Filozofia i Nauka

|

2020

|

vol. 8

7

Linguistics and philosophy: the dimensions of the 21st century

67%

Biskub I.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2018

|

vol. 1/2018

7-18

EN

The article highlights the new dimensions for the integral interaction between linguistics and philosophy in the 21st century. Starting from the philosophical conceptions of B. Russel and L Wittgenstein the question of how to acquire the linguistic knowledge – by experience or reasoning – still brings about scientific debate. In the present paper we give reasons to the idea that philosophy based on language analysis is one thing; the basing of language analysis on philosophy is quite another. Modern applications of the linguistic analysis based on the use of philosophical methods and categories are suggested; the choice of language means for the effective human-computer interaction via graphical user interfaces of computer software is one of them. The main focus of the article is explaining the mechanisms of formal inductive modeling and deductive reasoning that are involved in selecting appropriate language means for the software discourse. Special attention is given to linguistic categorization that serves as a bridge between deductive reasoning and formal inductive modeling.

PL

Artykuł przedstawia nowe kierunki zintegrowanego badania nad językiem w filozofii XXI wieku. Poczynając od filozoficznych koncepcji Russela i Wittgensteina, do dziś kontynuuje się debatę naukową poświęconą problematyce determinacji znaczenia lingwistycznego – przez doświadczenie lub myślenie. W artykule podjęto próbę wykazania, że filozofia oparta na analizie językowej - to jedno, zaś analiza językowa wywodząca się z filozofii – to zupełnie coś innego. Artykuł proponuje nowoczesną analizę opartą na wykorzystaniu filozoficznych metod i kategorii; jedną z kwestii jest wybór narzędzi językowych w celu skutecznej komunikacji człowiek-komputer za pomocą interfejsu graficznego. Badanie koncentruje się na wyjaśnieniu metod formalnego modelowania indukcyjnego i wnioskowania dedukcyjnego. Powyżej wspomniane metody są wykorzystane w procesie wyboru odpowiednich narzędzi językowych dla oprogramowania komputerowego. Szczególną uwagę zwraca się na kategoryzację językową, która służy jako pomost między wnioskowaniem dedukcyjnym a formalnym modelowaniem indukcyjnym.

8

Wittgenstein i argumentacja krytyczna

59%

Shusterman R.

Przestrzenie Teorii

|

2016

|

issue 25

323-345

EN

In his paper Wittgenstein and Critical Reasoning, Richard Shusterman analyses the influence which Wittgensteinian aesthetics has had on contemporary criticism. Concentrating primarily on the second phase of Wittgenstein’s philosophy, Shusterman first demonstrates how the idea of language games and related concepts undermined both essentialist deductive and quasi-scientific inductive models of criticism. In place of these two approaches, Shusterman argues, Wittgensteinian aesthetics offers a new one, which he describes as perceptual-persuasive. In the next step, however, Shusterman observes that Wittgenstein’s followers often commit the very fallacy that Wittgenstein wanted to avoid, by imposing the perceptual persuasive model as the only valid solution for criticism. However, in order to be more in line with Wittgensteinian aesthetics, he argues, we should rather recognise the plurality of possibilities – perceptual-persuasive, deductive or inductive – whose choice depends on the language game currently played.

Refine search results

1 Filozofia i Nauka

1 Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

1 Language. Culture. Politics. International Journal

1 Logos i Ethos

1 Przegląd Politologiczny

1 Przegląd Socjologiczny

1 Przestrzenie Teorii

1 Roczniki Filozoficzne

1 2021

2 2020

1 2019

1 2018

1 2016

1 2015

1 2013

1 Biskub I.

1 Czerniak S.

1 Gałganek A.

1 Shusterman R.

1 Stefańczyk A. P.

1 Wolak Z.

1 Woroniecka G.