Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: innowacje formalne

Sort By:

Limit search:

Modyfikacje zwrotu "podbijać komuś bębenka" we współczesnej polszczyźnie

100%

Ignatowicz-Skowrońska J.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

2016

vol. 15

145-165

Analizowany w artykule stary, pochodzący z XVI wieku zwrot podbijać komuś bębenka jest współcześnie często używany, ale w postaciach innowacyjnych zarówno na poziomie formalnym, jak i semantycznym. Takim aktualizacjom sprzyja mało dziś znana geneza związku i – jak z analizy wynika – jego słabe utrwalenie formalno-znaczeniowe w pamięci mówiących. Ponieważ z jakichś powodów zwrot dla użytkowników języka jest wciąż atrakcyjny, jest używany w formach zmodyfikowanych. Pod względem formalnym pojawiają się wszelkie możliwe transformacje jego struktury: leksykalne, gramatyczne i łączliwościowe. Pod względem semantycznym najbardziej czytelne okazują się aktualizacje tradycyjnej treści ‘pochlebiać komuś’. Pozostałe użycia są mniej wyraziste. Można wskazać konteksty, zdecydowanie mniej liczne, w których realizowane jest znaczenie ‘zachęcać do czegoś’, przy czym – jak przekonują badania – aktualizowany jest zarówno pozytywny odcień zachęcania: ‘zachęcać do czegoś dobrego’, jak i negatywny ‘judzić, podburzać, zachęcać do złego’. Obok nich występują liczne cytaty, w których innowacyjnie pod względem formalnym użyty zwrot staje się nośnikiem nowych treści: ‘podbijać stawkę, potęgować coś’, ‘grać na jakichś nastrojach, emocjach, wykorzystywać je dla osiągnięcia jakichś interesów’ i ‘podgrzewać atmosferę, podsycać emocje’. Obecność takich treści jest efektem nawiązywania przez stary zwrot o genezie nieprzejrzystej dla współczesnych użytkowników języka wtórych relacji znaczeniowych z innymi wyrazami i związkami oraz wiązania go ze zjawiskami pozajęzykowymi, którym towarzyszy bicie, walenie w bębny.

An old expression, coming from the 16th century, podbijać komuś bębenka, ‘to flatter somebody’, which is analysed in the article, is now frequently used, but in some innovative forms both at the formal and semantic levels. Such updates are favoured by the fact that the genesis of the expression is not widely known, and – as suggested by the analysis – its formal and semantic consolidation in the memory of the speakers is rather weak. The expression is still used, although in modified forms, because it is somehow attractive for the speakers. From the formal point of view there appear all possible transformations of its structure: lexical, grammatical and collocative. From a semantic point of view the most clear are the updates with the original meaning: ‘to flatter somebody’. The other options are less clear. It is possible to find contexts, definitely less numerous, with the meaning: ‘to encourage somebody’, and – accord ing to the results of the research – both the positive and the negative connotations might appear: ‘to encourage somebody to do something positive’, ‘to stimulate’ or ‘to encourage somebody to do something negative’, ‘to egg on’. In addition, there are numerous quotations in which the expression – formally innovative – becomes a carrier of new meanings: ‘to bid up’, ‘to heighten’, ‘to play on somebody’s emotions’, and ‘to add fuel to something’. The occurrence of such meanings results from the fact that the old expression of unclear genesis for the present-day speakers has developed new semantic relations with other words and expressions, and because it associates with non-linguistic phenomena: drumming, beating the drum.

Refine search results

1 Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

1 2016

1 Ignatowicz-Skowrońska J.

Search results

Modyfikacje zwrotu "podbijać komuś bębenka" we współczesnej polszczyźnie