Search results

1

„Sprache der Wende”. Przełom roku 1989 w oczach pisarzy wschodnioniemieckich

100%

Latkowska M.

Kultura i Społeczeństwo

|

2021

|

vol. 65

|

issue 2

7-22

PL

This article presents the involvement of East German writers in the autumn events of the 1989 breakthrough in the wider context. These events included, above all, the demonstrations organized by the liberal wing of the Writers’ Union and the “For Our Country” statement, which aroused wide controversy. The article describes the main axes of the “literature controversy,” a debate which lasted from the beginning to the middle of the 1990s and concerned the political responsibility of East German writers. The author’s reflections are largely based on archival materials, which encompass testimonies of social reactions to the actions of the government, the appeals of intellectuals, and the opinions of writers from the FRG and GDR (including those in exile) on the political future of Germany. The article outlines the specificity of the GDR writers’ milieu over several decades, comparing it with analogous circles in Poland. The article ends with a reflection on the relationship between these two circles and the reaction of East German writers to the events in Poland in the 1980s.

2

Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy

94%

Kulas P.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2018

|

vol. 14

|

issue 4

14-39

EN

The aim of this article is to analyze the anti-elite narrative of intellectuals related to the Polish right. The author analyzes the contemporary Polish right discourse, mainly after 2015, the criticism of elitism and the dominant strategies aimed at depriving the legitimacy of the mainstream elite of the Third Republic of Poland. The charge of elitism is connected with the accusation of lack of empathy, lack of understanding of societal problems and unrepresentation of its interests. In this way, it becomes an important argument that strengthens the political division for social and political change. In the spirit of critical theory, the author argues that the ultimate goal of anti-elitist articulations is not to lead or even articulate an egalitarian order, but to preserve the social hierarchy and present right-wing intellectulas as the legitimate elite who should replace the former ones.

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza antyelitarnej narracji intelektualistów związanych z polską prawicą. Autor analizuje obecną w prawicowym dyskursie, głównie po 2015 roku, krytykę elitaryzmu oraz dominujące strategie, których celem jest pozbawienie legitymizacji tak zwanych elit III RP. Zarzut elitaryzmu jest związany z przypisywaniem braku empatii, niezrozumienia problemów społeczeństwa oraz niereprezentowania jego interesów. Staje się on w ten sposób ważnym argumentem wzmacniającym podział polityczny na rzecz społecznej i politycznej zmiany. W duchu teorii krytycznej autor argumentuje, że ostatecznym celem antyelitarnych artykulacji nie jest zaprowadzenie ani nawet wyartykułowanie egalitarnego ładu, ale zachowanie społecznej hierarchii i przedstawienie samych siebie jako elity prawomocnej, która winna zająć miejsce elity dotychczasowej.

3

Międzynarodowa konferencja naukowa „Intellectuals and the First World War: Central European Perspective” (Kraków, Polska, 20–22 X 2016)

84%

Pudłocki T.

Studia Historiae Scientiarum

|

2017

|

vol. 16

447–454

PL

Konferencja pt. „Intellectuals and the First World War: Central European Perspective”, zorganizowana w dniach 20–22 X 2016 r. w Krakowie, była doskonałą okazją do dyskusji nad fenomenem konfliktu z lat 1914–1918 i jego wpływem na życie przedstawicieli inteligencji oraz twórców kultury. Wojna przerwała niejedne znaczące badania naukowe oraz prace nad dziełami sztuki – wielu intelektualistów zginęło bowiem na frontach jako żołnierze, czy też cywilne ofiary. Z drugiej strony wojna była dla wielu z nich okazją do zaistnienia, m.in. w służbie propagandy wojskowej, i przekierowania swojej profesjonalnej kariery w innym kierunku. Konferencja zorganizowana została przez Instytut Historii UJ, przy wsparciu finansowym Gminy Miejskiej Kraków – Urzędu Miasta Krakowa. Konferencja zgromadziła prawie 30 prelegentów z krajów Unii Europejskiej oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki.

EN

“Intellectuals and the First World War: Central European Perspective”, a conference organized on October 20–22, 2016 in Kraków, was a perfect opportunity to discuss the phenomenon of the 1914–1918 conflict and its impact on the lives of intellectuals and the creators of culture. Many important scientific studies or cultural activities were interrupted by the war as a result of the conscription of the intellectuals and their death either on the WW1 fronts or as civilian victims. On the other hand, the war was also an opportunity for many to redirect professional careers in new directions e.g. in the service of military propaganda. The conference was organized by the Institute of History of the Jagiellonian University with the financial support of the Kraków City Council – City of Kraków. The conference brought together nearly 30 speakers from the European Union and the United States of America.

4

Wędrujące pojęcia czy zjawiska? O podróżach pojęć na przykładzie „intelektualisty”

84%

Peciakowski T.

Stan Rzeczy

|

2016

|

issue 1(10)

258-282

PL

Artykuł przedstawia specyficzną wędrówkę pojęcia „intelektualisty”, która dokonuje się zarówno między językami i kulturami narodowymi, jak i między dyscyplinami naukowymi (filozofią – historią – socjologią), ale także między językiem potocznym a językiem nauki. Pojęcie to przeżywało w różnych etapach swojej podróży swój czas popularności i chwały, ale także banicji i dewaluacji, gdy stawało się upolitycznioną etykietą, przyjmując niejednokrotnie konsekrujące szaty społecznego uznania. Przykład „intelektualisty” pokazuje, że przyjęcie się pojęcia w danym kontekście uzależnione jest od recepcji społecznej i warunków społeczno-politycznych – nie da się więc analizować wędrówki pojęć bez analizy zjawisk społecznych. Dlatego też autor artykułu, odnosząc się do koncepcji „wędrujacych pojęć” Mieke Bal, postuluje, by w naukach społecznych odczytywać ją z perspektywy socjologii historyczno-interpretacyjnej.

EN

This article introduces how the concept of “the intellectual” travels among languages and national cultures, disciplines (philosophy – history – sociology), and also between everyday language and scholarly language. In various stages of this travel, the concept experienced periods of popularity and glory but also exile and devaluation when it became a politicised label. The example of the concept of “the intellectual” shows that the adoption of concepts in a given local context depends on social reception and socio-political conditions. Consequently, it is impossible to analyse the travel of concepts without an analysis of social phenomena. Therefore, the author of the article suggests reading Travelling Concepts in the Humanities by Mieke Bal from the perspective of historical and interpretative sociology.

5

Interaktywna ekspozycja wartości: światopoglądowe manifestacje polskich intelektualistów w dobie wirtualizacji komunikacji

84%

Peciakowski T.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2020

|

vol. 63

|

issue 3

3-18

EN

The article attempts to establish in what way values manifest themselves in the virtual communicationundertaken by Polish intellectuals – creators of culture involved in public life. The article uses qualitativecontent analysis as its research method. The analysis focuses, firstly, on identifying thematic threadspresent in posts published by the researched authors; secondly, on distinguishing those threads thatrelate to axiology; and thirdly, on the discursive analysis of the selected material, in order to exploredeeply their content for its axiological message.When on social media, intellectuals use tools of engaged and engaging communication – emotional,axiologically marked, often controversial. The article discusses four forms of communication builtthis way: recommendation, idea placement, externalization and protest.

PL

W artykule podjęto próbę ustalenia tego, w jaki sposób wartości obecne są w komunikacji wirtualnejpolskich intelektualistów zaangażowanych w życie publiczne twórców kultury. W publikacji zastosowanojakościową analizę treści, skupiając się – po pierwsze – na wskazaniu wątków tematycznychobecnych w postach publikowanych przez twórców, po drugie, na wyodrębnieniu tych, które nawiązujądo sfery aksjologii, i po trzecie, na analizie dyskursywnej wyodrębnionych materiałów, pozwalającejzgłębić ich treść w kontekście przekazu aksjologicznego.Intelektualiści w mediach społecznościowych sięgają po narzędzia komunikacji zaangażowanej,a także angażującej – emocjonalnej, nacechowanej aksjologicznie, nie rzadko budzącej kontrowersje.W artykule omówiono cztery formy budowanej w ten sposób komunikacji: rekomendację, lokowanieidei, eksternalizację oraz protest.

6

Relatywizm i Dusza Zachodu

84%

Ćwikła P.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2015

|

vol. 7(43)

|

issue 4

217-249

EN

The article is dedicated to the interrelation of social and philosophical ideas and the social reality on the example of relations between Western culture (with European culture taken as the main exemplification of it here), and other cultures, which representatives has been living in Europe already or are trying to settle down here. I draw attention to the fact that there are being created too many theories associated with forms of organization of the social order that do not take into account their feasibility in the real world. Their are the intellectuals who are the authors of the ideas – a special category of people who play an important role in live of society of the West. As a starting point it was taken here the famous phrase attributed (wrongly) to Voltaire, who was to say: „I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it”. Voltaire is the kind of an example of the philosophers-writers of the Enlightenment, who might be precursors of contemporary intellectuals implementing new, „correct” ideas to the world of policy and legislation; the ideas that make, that the West is gradually but steadily losing its ties with their own history and tradition, losing identity and replacing the foundations of its culture by the abstraction which is devoid of the soul.

PL

Artykuł poświęcony jest związkowi idei i rzeczywistości na przykładzie relacji zachodzących na styku kultury Zachodu (z Europą jako jego główną tu egzemplifikacją) i innych kultur, których przedstawiciele bądź już Europę zamieszkują, bądź starają się tutaj osiedlić. Zwracam uwagę na to, że nazbyt często formułowane są teorie dotyczące organizacji ładu społecznego, które nie uwzględniają, w należyty sposób, możliwości ich realizacji w realnym świecie. Ich autorami są intelektualiści, szczególna kategoria ludzi odgrywająca istotną rolę w życiu zachodnich społeczeństw. Za punkt wyjścia posłużyło tu słynne zdanie przypisywane (niesłusznie) Wolterowi, który miał powiedzieć: „nie zgadzam się z tobą, ale do śmierci będę bronił twego prawa do posiadania własnego zdania”. Postać Woltera jest przykładem oświeceniowych filozofów-literatów, będących prekursorami współczesnych intelektualistów wnoszących nowe, „poprawne” idee do świata polityki i prawodawstwa; idee, które sprawiają, że Zachód stopniowo ale systematycznie zrywa więzi z własną historią i tradycją, tracąc tożsamość i zastępując fundamenty własnej kultury pozbawioną duszy abstrakcją.

7

The Apostolate of the Book Revisited. New Evangelisation and the Mission of Publishing House Betsaida

84%

De Rycke F.

Polonia Sacra

|

2020

|

vol. 24

|

issue 4

PL

W 2012 roku zostało założone wydawnictwo “Betsaida”, aby służyć nowej ewangelizacji w Holandii i holenderskojęzycznej części Belgii. Ten artykuł próbuje wyjaśnić powodzenie tej inicjatywy z perspektywy najnowszej historii Kościoła.

EN

In 2012, publishing house “Betsaida” was founded to render service to the new evangelisation in the Netherlands and in the Dutch speaking part of Belgium. This article tries to explain the success of this initiative from the perspective of recent Church history.

8

Inteligencja polska, jej ewolucja historyczna przed wojną i w dobie powojennej

67%

Żarnowski J.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2018

|

vol. 79

EN

Autor, który przez wiele dziesięcioleci zajmował się historią inteligencji polskiej w latach międzywojennych, rozszerza swe zainteresowania na cały okres XX i początki XXI w. Dochodzi do wniosku, że inteligencja jako warstwa społeczna zaczyna być mniej ważna od inteligencji w rozumieniu elity kulturowej i intelektualnej. Szkic rysuje w skrócie jej dzieje. The author who, for many decades, worked on the history of Polish intelligentsia in the interwar period, extends his scholarly interest to the whole twentieth and the early twenty-first century. He concludes that the intelligentsia as a social strata begin to be less important than the intelligentsia as a cultural and intellectual elite. The present study sketches a summary of the intelligentsia’s history.

9

Filozof na wygnaniu. Uwagi wokół emigracyjnej twórczości Györgya Márkusa

67%

Bulira W.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2017

|

vol. 1/2017

203-217

PL

Autor artykułu proponuje przyjrzeć się filozofii krytycznej Györgya Márkusa z perspektywy socjologii wiedzy, i potraktować ją jako przykład tego rodzaju myśli, która wpisuje się w nurt tzw. hermeneutyki dystansu. Innymi słowy, chciałby zastanowić się nad tym, na ile krytyczny stosunek Márkusa względem wielu aspektów kultury współczesnej bierze się z zajmowanej przez niego uprzywilejowanej pozycji epistemologicznej wygnańca, który właśnie dzięki temu, że jest wygnańcem potrafi spoglądać na otaczającą go rzeczywistość z innej perspektywy i stawiać jej trudne pytania. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza ma charakter metodologiczny, autor precyzuje w niej swe stanowisko teoretyczne oraz definiuje pojęcia, przy pomocy których – w części drugiej i trzeciej – analizuje wybrane problemy emigracyjnej twórczości Márkusa.

EN

The author of this paper proposes to treat the critical philosophy of György Márkus as an example of the theoretical position which could be named “a hermeneutics of distance”. In other words he tries to look at his work from the perspective of sociology of knowledge and consider to what extent Márkus' critical approach to the many aspects of the contemporary (western) culture may be rooted in his experience of being an exile who – as an outsider – is able to glance at the social and cultural reality and pose it difficult questions. The paper is divided into three parts. In the first one the author defines his theoretical position, in the second and the third parts he tries to analyze the several problems of Márkus' emigrant writings in the light of mentioned theoretical assumptions.

10

Refugees and the Philosophical Debate in Germany

67%

Hudzik J. P.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2017

|

vol. 1/2017

123-143

EN

The latest huge public debate over refugees in Germany – where about one million of them has recently been registered – focuses mostly on such major issues and topics as the relations between nation and modern multi-ethnic society, the state and over state institutions and their responsibilities for protecting human rights, as well as the feelings of anxiety and fear produced by cultural otherness. The debate is becoming part of Germany’s postwar identity discourse. The author asks about philosophy and its role in this discourse. Can it interfere at all in the functioning of the State and its institutions? How can/should one understand the relationships between social theory and praxis? The next questions are already political and moral in nature, for example: does the defense of a particular interest – here: national culture - have to automatically mean the rejection of the universal? Or, should it mean a support for nationalist ideologies? Are there any rational criteria of such a debate? What does the rational mean at all in this context? The purpose of this paper is to present and discuss the selected voices of critical intellectuals who take part in this debate. I consider hermeneutically the relevance of social philosophy, its critical power to change the public sphere, to transcend the academic discourse and interact with – subvert/deform/construct – social institutions.

PL

Najnowsza wielka debata publiczna o uchodźcach w Niemczech skupia się na tak kluczowych problemach, jak relacja między a społeczeństwem wieloetniczny a państwem i jego odpowiedzialnością za ochronę praw człowieka. Debata ta staje się częścią dyskursu tożsa-mościowego powojennych Niemiec. Autor pyta o filozofię/filozofów i jej/ich rolę w tym dys-kursie, próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie: czy jest to debata racjonalna? Jakie są/powinny być kryteria jej racjonalności? Przedstawione wybrane głosy w dyskusji pokrywają się z po-działami światopoglądowymi między lewicą i prawicą polityczną, mają być odpowiedzią na politykę strachu i podziałów narastającą w związku z napływem islamskich imigrantów. Filo-zoficznym zapleczem i wątkiem przewodnim lewicy intelektualnej/liberalnych krytyków spo-łecznych jest myśl Immanuela Kanta.

11

Pierre Bourdieu and Sociology of Intellectuals. A Ttheoretical Framework for the Analysis of the Intellectual Field, With Special References to Poland

67%

Peciakowski T.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2014

|

vol. 6(42)

|

issue 4

99-119

EN

The main goal of the article is to recognize the presence and involvement of Polish artists in public life after 1989. By defining them as intellectuals, the author puts forward a thesis about the existence of an influential group of well-educated people who broaden the well-known sociological categories such as the “intelligentsia,” “elites,” “middle class,” or “experts.” Defined in accordance with the operational definition – proposed after a thorough study of multilingual sources (including Polish studies on the intelligentsia) – Polish intellectuals as politically engaged creators of culture are a clear social category, present in the Polish public life and shaping its ideas.

PL

Głównym celem artykuł jest rozpoznanie obecności i zaangażowania polskich twórców kultury na forum życia publicznego po 1989 roku. Określając ich mianem intelektualistów, autor artykułu stawia tezę, że istnieje w Polsce wpływowa grupa osób wyższego intelektu, wykraczająca poza dobrze znane i rozpowszechnione w polskiej literaturze socjologicznej kategorie „inteligencji”, „elity”, „klasy średniej” czy „ekspertów”. Rozpoznani zgodnie z definicją operacyjną – zaproponowaną po wnikliwej lekturze wielojęzycznej literatury przedmiotu (w tym polskich studiów nad inteligencją) – polscy intelektualiści jako zaangażowani w pole polityczne twórcy kultury są wyrazistą kategorią społeczną, która obecna jest w polskim życiu publicznym i ma bardzo duży wpływ na jego kształt oraz na funkcjonujące w nim idee.

12

Penetrating the Iron Curtain - the Rockefeller and Ford Foundations' Exchange Programs Directed to “Friendly ” Poles, 1948-1962/1968

59%

Nowaczewska R.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2023

|

vol. 41

|

issue 1

401-419

PL

Celem artykułu jest analiza jednej z form międzynarodowej filantropii, świadczonej przez dwie amerykańskie fundacje prywatne: Rockefellera i Forda. Poszukiwane są odpowiedzi na pytania o wpływ programów wymiany, skierowanych do Polski we wczesnym okresie zimnej wojny, na stworzenie możliwości badawczych, służących dogonieniu osiągnięć naukowych na Zachodzie. Cezury czasowe to data pierwszej wizyty przedstawicieli Fundacji Rockefellera w Polsce i rok, w którym fundacje tymczasowo wycofały się ze wsparcia lub zawiesiły swoje rozległe programy. Krytyczna analiza dokumentów archiwalnych obu fundacji pozwala poznać okoliczności ich zaangażowania, procedury wyboru kandydatów oraz różne podejścia do sposobów osiągania wyznaczonych celów. Fundacja Rockefellera koncentrowała się na wynikach naukowych, dążyła do wzajemnej wymiany idei, do tworzenia sieci powiązań współpracujących ze sobą naukowców i intelektualistów, podczas gdy Fundacja Forda prowadziła działania z zakresu dyplomacji kulturalnej, która wywierałaby długofalowy wpływ na grupy „przyjaznych” odbiorców. W artykule przedstawiono kilka studiów przypadku polskich stypendystów, ukazując w ten sposób niedyskryminacyjne praktyki fundacji oparte na zasługach i roli, którą podopieczni mogli odegrać w rozwoju nauki, umacnianiu wolnego świata i promowaniu porozumienia międzynarodowego.

EN

The research objectives of this article are to analyse one form of international philanthropy undertaken by two American private foundations: the Rockefeller and the Ford foundations. It poses questions about the possible impact the exchange programs directed to Poland in the early Cold War period had upon the opening of research opportunities to catch up with peers in the West. The article covers the time span between the first visit of the Rockefeller Foundation representatives and the year when both temporarily withdrew or suspended their extensive programs. The method of critically analysing archival documents of both foundations made it possible to explore the circumstances of their engagement, candidate selection procedures, and the different approaches to achieving set goals. It reveals that the Rockefeller Foundation focused on scientific results, leading to the ‘cross-fertilization’ of ideas, network creation, and the opening up opportunities, while the Ford Foundation aimed at long-term cultural diplomacy, impacting upon groups of ‘friendly’ recipients. The article explores several case studies of Polish grantees, showing the foundations’ non-discriminatory practices based on merit and the role these grantees might have exercised in the development of science, strengthening the free world, and promoting international understanding.

Refine search results

„Sprache der Wende”. Przełom roku 1989 w oczach pisarzy wschodnioniemieckich

Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy

Międzynarodowa konferencja naukowa „Intellectuals and the First World War: Central European Perspective” (Kraków, Polska, 20–22 X 2016)

Wędrujące pojęcia czy zjawiska? O podróżach pojęć na przykładzie „intelektualisty”

Interaktywna ekspozycja wartości: światopoglądowe manifestacje polskich intelektualistów w dobie wirtualizacji komunikacji

Relatywizm i Dusza Zachodu

The Apostolate of the Book Revisited. New Evangelisation and the Mission of Publishing House Betsaida

Inteligencja polska, jej ewolucja historyczna przed wojną i w dobie powojennej

Filozof na wygnaniu. Uwagi wokół emigracyjnej twórczości Györgya Márkusa

Refugees and the Philosophical Debate in Germany

Pierre Bourdieu and Sociology of Intellectuals. A Ttheoretical Framework for the Analysis of the Intellectual Field, With Special References to Poland

Penetrating the Iron Curtain - the Rockefeller and Ford Foundations' Exchange Programs Directed to “Friendly ” Poles, 1948-1962/1968