Search results

1

O pożytkach interpretacyjnych brytyjskiej filozofii analitycznej

100%

Barankiewicz T.

Studia Prawa Publicznego

|

2015

|

issue 2(10)

57-75

EN

The article enumerates the main models of language analysis which constitute the achievements of British analytic philosophy of the 20th century. They are as follows: 1. descriptive analysis of linguistic expressions, characteristic of the philosophy of G.E. Moore; 2. analysis as logical reconstruction, so called a “hard” analytical approach, proposed by G. Frege and B. Russell as well as L. Wittgenstein from the early period of his views; 3. therapeutic interpretation of language, when it is assumed that philosophical problems stem from errors and faulty language (J.L. Austin, G. Ryle and L. Wittgenstein of the second period of views); 4. the model of connective analysis, which is based on the assumption that concepts form a well-ordered system, where each of the elements can be properly interpreted only through mutual relations, i.e. through a defined position and function with respect to the other elements of the system (P.F. Strawson). Common among Polish theoreticians of law, mainly by M. Zielinski, the principle omnia sunt interpretanda (all and always should be interpreted) points out to the conditions of wider understanding of the choice of legal interpretation methods. The presented models of analysis of the British twentieth century analytic philosophy justify the necessity of the use of interpretation because of the full “restoration” of the contents of a legal norm. Too narrow approaches to interpretative analysis of language, confined merely to so-called “therapeutic” treatments, removing ambiguity, lack of clarity or focus, as well as error in the legal text, should be regarded as untenable. After reviewing the main models of analysis, it can be reasonably argued that in the phenomenon of language, its interpretation and openness to interpretation, as well as liaison with the pragmatic elements resulting from social communication, it is difficult to find any justification for only a narrow understanding of interpretation. This leads therefore, to a situation requiring the “breaking” of the rule clara non sunt interpretanda.

PL

W artykule zestawione zostały główne modele analizy języka stanowiące dorobek brytyjskiej filozofii analitycznej XX w. Są to kolejno: 1. analiza opisowa (deskryptywna) wyrażeń językowych, charakterystyczna dla filozofii G.E. Moore’a; 2. analiza jako rekonstrukcja logiczna, tzw. „twarde” podejście analityczne, proponowane przez G. Fregego i B. Russella oraz L. Wittgensteina z wczesnego okresu poglądów; 3. interpretacja terapeutyczna języka, gdy zakłada się, że problemy filozoficzne mają źródło w błędach i wadliwości języka (J.L. Austin, G. Ryle i L. Wittgenstein z drugiego okresu poglądów); 4) model analizy konektywnej, który opiera się na założeniu, że pojęcia tworzą pewien dobrze uporządkowany system, gdzie każdy z elementów może zostać właściwie zinterpretowany tylko poprzez wzajemne odniesienia, tj. poprzez określoną pozycję oraz funkcję w stosunku do innych elementów systemu (P.F. Strawson). Upowszechniona w środowisku polskich teoretyków prawa, głównie przez M. Zielińskiego, zasada omnia sunt interpretanda (wszystko i zawsze powinno być interpretowane) wskazuje na warunki szerszego rozumienia doboru metod interpretacji prawniczej. Przedstawione modele analizy brytyjskiej filozofii analitycznej XX w. uzasadniają konieczność zastosowania wykładni ze względu na pełne „odtworzenie” treści normy prawnej. Zbyt wąskie ujęcia analizy interpretacyjnej języka, sprowadzonej jedynie do tzw. zabiegów „terapeutycznych”, usuwania wieloznaczności, niejasności, nieostrości i błędów tekstu prawnego, uznać należy za nie do utrzymania. Po zapoznaniu się z głównymi modelami analizy można w sposób uzasadniony twierdzić, że w samym zjawisku języka, jego interpretacyjności i otwartości na interpretację, a także powiązaniu z elementami pragmatycznymi, wynikającymi z komunikacji społecznej, trudno doszukać się uzasadnienia dla wąskiego tylko rozumienia interpretacji. Dochodzi zatem do sytuacji koniecznego „przełamania” zasady clara non sunt interpretanda.

2

O sposobach pojmowania twórczego charakteru interpretacji

100%

Bogucki O.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2013

|

vol. 1(6)

21-33

PL

The purpose of this paper is to analyse the notion of creative interpretation (of any text, especially creative interpretation of a legal text). The author points out that there are two different meanings of the expression “creative interpretation”. The first one can be called “ontological” and the second one – “methodological”. A given interpretation is ontologically creative when it creates a new object (which is a new meaning of some sort) and it is methodologically creative when it is established without applying any rules. Different theoretic approaches to legal interpretation presuppose different relations between ontological creativeness and methodological creativeness. The article explores some of them. The main thesis of the article is that when we say that a given interpretation is ontologically creative, we do not need to say it is methodologically creative (and vice versa).

3

Dialogiczna koncepcja interpretacji prawa

100%

Tobor Z., Kobyliński K.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 2(23)

35-48

PL

Celem niniejszego tekstu jest przedstawienie zarysu dialogicznej koncepcji interpretacji prawa. Wiąże się ona z koniecznością ustalenia relacji pomiędzy prawodawcą a sądami. W wymiarze normatywnym koncepcja ta obejmuje analizę założeń odnośnie wzajemnej roli prawodawcy i sądów w ustalaniu treści prawa. W wymiarze opisowym polega on na przedstawieniu narzędzi, za pomocą których prawodawca i sądy mogą nawiązywać komunikację zmierzającą do usprawnienia procesu interpretacyjnego. Opisujemy wymagania, jakie spełniać powinna komunikacja między sądami a prawodawcą oraz odnosimy się na do istniejących rozwiązań funkcjonujących w Polsce oraz Stanach Zjednoczonych. W tekście sygnalizujemy jedynie doniosłość tego zagadnienia, które, w naszym przekonaniu, warte jest dalszych prac badawczych.

EN

The purpose of this text is to present an outline of the dialogical concept of legal interpretation. It involves the need to establish the relationship between the legislature and courts. In the normative dimension, this concept includes an analysis of assumptions about the mutual roles of the legislature and courts in determining the substance of the law. In the descriptive dimension, the authors present tools that enable communication between the legislature and courts in order to improve the interpretation process. The authors describe the requirements for communication between courts and the legislature, and refer to existing solutions in Poland and the United States. In the text the importance of this issue is only signaled, but the authors believe that it is worth further research.

4

VAGUENESS IN POLISH AND AMERICAN CRIMINAL LAW LANGUAGE AND DEFINITIONS (A STUDY OF POLISH AND US LEGAL SYSTEMS)

94%

STRĘBSKA K.

Comparative Legilinguistics

|

2015

|

vol. 23

41-57

PL

Niniejszy artykuł ma na celu dokonanie przeglądu oraz ocenę teorii dotyczących zjawiska nieostrości w języku prawa karnego na przykładzie definicji legalnych. W teorii mając za zadanie ułatwienie interpretacji przepisów i ustaw, w praktyce definicje legalne często same posądzane są o nieostrość, zjawisko, które z jednej strony zagraża stabilności systemu prawnego, z drugiej zaś czynią prawo bardziej elastycznym i zaadaptowanym do zmieniających się warunków. W jaki sposób to zjawisko potraktujemy zależeć będzie od wielu czynników. Wśród nich można wymienić gałąź prawa, z która mamy do czynienia lub też typ systemu prawnego. W przypadku prawa karnego, wyrażenia nieostre powinny być unikane. Jednakowoż niektóre systemy prawne “piętnują” nieostrość bardziej niż inne. W amerykańskim systemie prawnym doktryna “void-for-vagueness” najlepiej ilustruje negatywny stosunek tamtejszych instytucji do nieostrego języka. Z kolei w polskim systemie prawnym wyrażenia te nie są tak otwarcie krytykowane. Pozostawiając luz interpretacyjny, język tego typu może ułatwić wyrokującym zadanie w przypadku, gdy zbyt sztywne trzymanie się litery prawa doprowadzi do zaprzeczenia regułom zdrowego rozsądku. Po dokonaniu przeglądu obu systemów, autorka próbuje wysunąć definitywne wnioski, czy nieostrość w języku prawa karnego powinna być postrzegana jako cecha istotna czy też niepożądana.

EN

The paper below intends to present and evaluate the theories of vagueness in the language of criminal law as exemplified in legal definitions. In the theory aimed to facilitate the task of interpretation of laws and statutes, in practice legal definitions they may be vague themselves, a phenomenon which either jeopardizes the stability of law and order, or makes law more flexible and compliant with the changing status quo. How one approaches the matter would depend upon a variety of factors. Among them we will find the branch of law or the type of the legal system. As far as criminal law is concerned, vague expressions are to be avoided. However, some legal systems “stigmatize” them more than others. In the American legal system the “void-for-vagueness” doctrine best illustrates the negative attitude of law enforcement institutions towards vague and unclear language. In the Polish law, on the other hand, it is not so explicitly criticized. Leaving room for free interpretation, vague language may prove a useful tool if literal interpretation defies the so-called “common-sense” understanding (very often referred to in works dedicated to law interpretation). Once a review of both legal systems is made, the author tries to arrive at a definite conclusion whether we should treat vagueness in the language of criminal provisions as something sought-for or rather undesirable.

5

PROTOTYPE THEORY IN THE JUDICIAL PRACTICE OF THE COURT OF JUSTICE OF THE EUROPEAN UNION. A CASE STUDY

94%

Zeifert M.

Comparative Legilinguistics

|

2020

|

vol. 44

93-119

PL

Teoria prototypu jest teorią semantyczną, zgodnie z którą przynależność do kategorii pojęciowych nie opiera się na zestawie określonych cech, lecz na podobieństwie do najbardziej reprezentatywnego egzemplarza danej kategorii. W związku z tym kategorie pojęciowe mogą nie poddawać się klasycznemu definiowaniu, a ich granice bywają rozmyte. Artykuł ten wspiera twierdzenia innych autorów, że teoria prototypów może znacząco pogłębić nasze rozumienie interpretacji prawniczej. Przepisy prawne są tradycyjnie formułowane jak klasyczne definicje, jednak rzadko są stosowane w ten sposób. Pojęcia ustawowe są często interpretowane z dużą elastycznością, przy wykorzystaniu szerokiej palety czynników pozatekstowych. Jest to szczególnie aktualne w przypadku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który stoi przed wyzwaniem stosowania wielojęzycznego, ponadnarodowego prawa Unii Europejskiej.

EN

Prototype theory is a semantic theory according to which the membership of conceptual categories is based not on a list of criterial features, but rather on the similarity to the most representative member of the category. Consequently, conceptual categories may lack classical definitions and rigid boundaries. This article supports the claims, already made by other scholars working in the field, that prototype theory may greatly augment our understanding of legal (i.e. statutory, judicial) interpretation. Legal provisions are traditionally written as classical definitions, but they are rarely applied that way. Statutory concepts tend to be interpreted with a great deal of flexibility, using a wide array of extra-textual factors. This is especially true for the case law of the Court of Justice of the European Union, which has to deal with the challenges of the multilingual, supranational law of the European Union.

6

Opozycje aksjologiczne w wybranych uchwałach Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego kwestionowanych złożonym votum separatum

84%

Wojciechowski M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2020

|

vol. 12

|

issue 4

249-267

EN

The object of the study the findings of which are presented in this article is the written statements of reasons of selected resolutions issued by the Polish Supreme Court and the dissenting opinions submitted in opposition to them. The situation of this type constitutes a relationship of two or more standpoints regarding a problem presented to a bench, referred to in the text as an opposition. The aim of the article is to offer a typology of opposition that can be reconstructed as a result of a dissenting opinion being submitted. It encompasses axiological oppositions in the strong sense and interpretation oppositions (axiological in the weak sense). Axiological oppositions in the strong sense take the form of unipolar or bipolar opposites. The examined group of resolutions has given grounds to also isolate doctrinal disputes as well as disputes over the legal nature of a given institution. The article, however, focuses only on axiological opposites. The cognitive value of the conducted analyses lies: (1) in the identification of the limited role of interpretation guidelines on the level of written statements of reasons, and (2) in the identification of the dissimilarity of situations where a votum separatum becomes an expression of an equal standpoint on the grounds of ius interpretandi considered in broad terms and situations where a votum separatum is a dissenting opinion not so much against a decision that has been made but against the legal regulation that has required this decision to be as it is.

PL

Przedmiotem badania, którego wyniki przedstawia niniejszy artykuł, są pisemne uzasadnienia wybranych uchwał Sądu Najwyższego oraz złożonych do nich zdań odrębnych. Sytuacja tego typu konstytuuje relację dwu lub więcej stanowisk dotyczących problemu przedstawionemu składowi orzekającego nazywaną w tekście opozycją. Celem artykułu jest zaprezentowanie typologii opozycji dających się zrekonstruować w wyniku złożenia zdania odrębnego. Obejmuje ona opozycje aksjologiczne w mocnym sensie oraz interpretacyjne (aksjologiczne w sensie słabym). Opozycje aksjologiczne w mocnym sensie przybierają postać opozycji jednobiegunowych albo dwubiegunowych. Badana grupa uchwał SN dała podstawę do wyodrębnienia również sporów doktrynalnych oraz sporów o charakter prawnych danej instytucji. Artykuł prezentuje jednak wyłącznie opozycje aksjologiczne. Wartość poznawcza przeprowadzonych analiz polega na: (1) dostrzeżeniu ograniczonej roli dyrektyw wykładni na poziomie pisemnego uzasadnienia oraz (2) dostrzeżeniu odmienności sytuacji, w których votum separatum stanowi wyraz równouprawnionego stanowi ska na gruncie szeroko rozumianego ius interpretandi oraz sytuacji, w których votum separatum jest głosem sprzeciwu nie tyle wobec rozstrzygnięcia, jakie zapadło, ale wobec regulacji prawnej, która spowodowała, że nie mogło ono być inne.

7

On legal situations and the interpretation of European Union law

84%

Godek A.

Studia Prawa Publicznego

|

2015

|

issue 2(10)

35-55

PL

Prawo unijne stanowi źródło praw, uprawnień, kompetencji, obowiązków i zobowiązań różnych podmiotów: instytucji unijnych, państw członkowskich oraz podmiotów krajowych. Ponieważ eksplikacja, w jaki sposób prawo unijne to w istocie czyni, nie jest wcale sprawą trywialną, podstawowym celem artykułu jest ustalenie, na rudymentarnym poziomie przepisów i norm prawnych, jak to się dzieje, że podmiotom krajowym przysługiwać mogą prawa i obowiązki w jakiś sposób zakorzenione w prawie unijnym. Jako że udzielenie odpowiedzi na to pytanie zakłada akceptację pewnej koncepcji wykładni prawa, drugim celem opracowania jest wykazanie, że derywacyjna koncepcja wykładni prawa prof. Macieja Zielińskiego umożliwia eksplikację, a nawet rozwiązanie niektórych problemów ujawniających się w ramach wykładni i stosowania prawa unijnego w państwach członkowskich. Przeprowadzona analiza normatywna wybranych przepisów wykazuje, że prawo unijne wyznacza w istocie pierwotne, pochodne i złożone sytuacje prawne podmiotów krajowych. Przepisy unijne wysłowiają bowiem normy (elementy norm), które czynią podmioty krajowe ich adresatami, beneficjentami lub podmiotami uprawnionymi. W artykule wykazano, że zarówno konceptualizacje, jak i metodologia koncepcji derywacyjnej mogą być z powodzeniem wykorzystane w procesie rekonstrukcji norm prawnych w ramach wykładni prawa unijnego. Koncepcja ta okazuje się przydatna zwłaszcza wówczas, gdy elementy syntaktyczne i semantyczne rekonstruowanej normy są rozczłonkowane krzyżowo między aktami prawnymi ustanowionymi przez instytucjonalnie różnych prawodawców. Okazuje się również, że wypracowane w koncepcji derywacyjnej pojęcie pluralności przepisów przyczynia się do rozwiązania interesujących problemów dotyczących prawa unijnego, jak problem wielości i założonych adresatów norm.

EN

European Union (EU or Union) law is a source of rights, entitlements, authorisations, duties and obligations for all kinds of subjects: European Union institutions, Members States and their nationals. Since it is not a trivial question to explore how Union law actually does this, the primary purpose of this paper is to analyse how, at the rudimentary level of legal provisions and rules, it is at all possible for any national to enjoy rights or obligations that are in one way or another rooted in EU law. As arriving at an answer presupposes a certain concept of legal interpretation, the second purpose of this paper is to demonstrate how, by applying Professor Maciej Zieliński’s derivative concept of legal interpretation, one may clarify and possibly even offer solutions to some puzzling problems that the interpretation and application of EU law in the Member States have revealed. Through the normative analysis of selected provisions it is demonstrated that Union law in fact defines the primary, secondary and complex legal situations of national subjects because its provisions express legal rules (their elements) which designate such nationals as their addressees, beneficiaries or authorized subjects. It is shown that both the apparatus and methodology designed under the derivative concept of interpretation may be successfully applied to reconstruct legal rules as part of the interpretation of EU law. This concept has proven particularly useful where different syntactic and semantic elements of legal rules are cross-distributed across legal acts enacted by institutionally distinct legislators. Furthermore, the notion of the plurality of legal provisions, developed within the derivative concept of interpretation, contributes to the explanation and resolution of some puzzling questions that EU law has presented one with, such as the problem of multiple and implied addressees of legal rules.

8

Rola wartości w interpretacji prawa. Ujęcie normatywne

84%

Bogucki O.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 2(23)

96-108

PL

Artykuł przedstawia i analizuje pewną teorię wartości i ich roli w interpretacji prawnej. W artykule teoria ta została nazwana „składnikową” teorią wartości. Zgodnie z tą teorią wartości w prawie tworzą struktury oparte na ocenach globalnych – kompleksowych sądach aksjologicznych uwzględniających wszystkie istotne w danym przypadku wartości i stopnie ich realizacji. Podstawowym twierdzeniem teorii jest twierdzenie o izomorfii między globalną oceną a treścią normy prawnej. „Składnikowa” teoria wartości stanowi podstawę normatywnego modelu interpretacji. Zgodnie z tym modelem interpretator powinien zrekonstruować ocenę globalną i wybrać jeden możliwy wynik interpretacji – jedną normę postępowania – która będzie najbardziej spójna z tą oceną. Aby zrekonstruować wspomnianą ocenę globalną interpretator powinien uwzględnić tekst prawny, orzecznictwo i doktrynę, materiały legislacyjne i domniemanie interpretacyjne. Artykuł rekonstruuje filozoficzne założenia wspomnianej teorii i modelu. Artykuł wskazuje, że podstawową wartością wskazanego modelu normatywnego jest intersubiektywność interpretacji prawnej jako element praworządności. W artykule wskazano również, że opisana teoria i model są oparte na pozytywizmie prawniczym, ale mają również znaczące powiązania z hermeneutyką prawniczą, Dworkina teorią prawa oraz argumentacyjnymi ujęciami prawa. Ponadto, opisana teoria wydaje się również zakładać słabą współmierność wartości.

EN

The article presents and analyses a certain theory of values and their role in legal interpretation. The article calls it a ‘componential’ theory of values. According to the theory, values in law create structures based on global assessments: comprehensive axiological judgements that consider all the relevant values and degrees of their realization. The basic theorem of the theory is the theorem on isomorphy between the global assessment and the content of the legal norm. This ‘componential’ theory is the basis of the normative model of legal interpretation. According to this model, the interpreter should reconstruct the global assessment and choose the one possible result of interpretation – the one norm of conduct – which will be the most consistent with this judgement. In order to reconstruct the aforementioned global assessment, the interpreter should consider the legal text, case law and legal literature, legislative materials and interpretative presumption. The article reconstructs the philosophical presumptions behind the aforementioned theory and model. The article points out that the fundamental value behind the normative model is the intersubjectivity of legal interpretation as an element of the rule of law. The article also indicates that the theory and model described above are based on legal positivism, but with significant connections with legal hermeneutics, Dworkin’s theory of law, and argumentative approaches to law. In addition, the theory seems to presume weak commensurability of values.

9

Legalność jako zgodność z intencją prawodawcy. Rozumienie legalności w pracach Józefa Nowackiego

84%

Tobor Z.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2023

|

vol. 36

|

issue 3

34-43

EN

The issue of legality is one of the most important threads in the scientific achievements of Professor Józef Nowacki. He distinguished two ways of understanding legality: a stronger one, which boils down to determining the compliance of behaviour with the contents of a duly enacted provision, and a weaker one, when the only legal basis is an obligation to employ a specific kind of evaluation. In the author’s opinion, Nowacki’s idea does not adequately take into account the fundamental problems with determining the meaning of a legal provision, i.e., problems of interpretation. The proposition that legality means compliance with the contents of a provision transfers the burden of making findings in this respect onto the subject interpreting it. The author discusses two approaches to statutory interpretation, i.e., the eclectic approach, in which there is no universal criterion for the correctness of interpretation, and the categorical approach, in which it is assumed that such a criterion exists. He points out that only a categorical approach can be reconciled with the idea of the rule of law and the role of judges as faithful agents of the legislator. Therefore, he proposes that compliance with the intention of the legislator should be taken as a criterion for the correctness of the interpretation. When legality is approached this way, the need to distinguish its stronger and weaker versions disappears. The qualification of a behaviour as legal or illegal will be based on the criterion of compliance with the intention of the legislator.

PL

Problematyka legalności stanowi jeden z najistotniejszych wątków w dorobku naukowym Profesora Józefa Nowackiego. Wyróżniał on dwa rozumienia legalności: mocniejsze, sprowadzające się do ustalenia zgodności zachowania z postanowieniami należycie ustanowionego przepisu i słabsze, gdy jedyną podstawą prawną jest nakaz kierowania się określoną oceną. W opinii autora koncepcja J. Nowackiego nie uwzględnia w należyty sposób rzeczywistych problemów z ustalaniem znaczenia tekstu prawnego, tj. problemów interpretacyjnych. Stwierdzenie, że legalność to zgodność z treścią przepisu przenosi bowiem ciężar ustaleń w tej materii na podmiot dokonujący jego interpretacji. Autor omawia dwa podejścia do wykładni prawa, tj. podejście eklektyczne, w którym zakłada się brak uniwersalnego kryterium poprawności wykładni i podejście kategoryczne, w którym zakłada się, że takie kryterium istnieje. Wskazuje, że jedynie podejście kategoryczne daje się pogodzić z ideą rządów prawa i rolą sędziów jako wiernych powierników (faithful agents) prawodawcy. Proponuje zatem, by jako kryterium poprawności wykładni przyjąć zgodność z intencją prawodawcy. W takim ujęciu znika potrzeba rozróżniania legalności w wersji mocniejszej i słabszej. Kwalifikacja zachowania jako legalnego lub nielegalnego następować będzie w oparciu o kryterium zgodności z intencją prawodawcy.

10

Linguam novit curia? Analiza korpusowa w prawie karnym – przyczynek do dyskusji

84%

Tobor Z., Zeifert M.

Forum Polityki Kryminalnej

|

2021

|

issue 1

1-25

EN

In the interpretation of criminal law, an important role is played by the presumption of the common (general, colloquial) meaning of statutory expressions. Determining the common meaning in the process of applying the law is usually based on the linguistic intuition of the procedural authority or on dictionaries. In the article, we present an alternative sourceof knowledge about the common meaning of linguistic corpora. The use of corpora as a tool of legal interpretation has been intensively discussed in American literature for several years. The main objections are raised in the context of criminal law. The article reviews the main arguments raised in the American debate and relates them to Polish legal culture. Moreover, some exemplary corpus analyzes in criminal cases are presented, both in the context of legal interpretation and the assessment of linguistic elements of the facts of the case.

PL

W interpretacji prawa karnego dużą rolę odgrywa domniemanie znaczenia powszechnego (ogólnego, potocznego) wyrażeń ustawowych. Ustalanie znaczenia powszechnego w procesie stosowania prawa odbywa się zwykle na podstawie intuicji językowej organu procesowego lub słowników. W artykule przedstawiono konkurencyjne źródło wiedzy o znaczeniu powszechnym, jakim są korpusy językowe. Wykorzystanie korpusów jako narzędzia wykładni prawa jest od kilku lat intensywnie dyskutowane w literaturze amerykańskiej. Główne zastrzeżenia zgłaszane są w kontekście prawa karnego. Artykuł zawiera przegląd głównych argumentów podnoszonych w amerykańskiej debacie i odniesienie ich do polskiej kultury prawnej. Ponadto, przedstawione zostały przykładowe analizy korpusowe na gruncie spraw karnych, zarówno w kontekście wykładni prawa, jak i oceny językowych elementów stanu faktycznego.

11

Naturrechtslehre jako ideologia: Hansa Kelsena odczytanie Tomasza Hobbesa nauki o prawach państwowych

84%

Krzynówek-Arndt A.

|

2021

|

vol. 12

|

issue 41

211-224

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The article is an attempt to provide reconstruction of Kelsen’s reading of Hobbes’ theory of natural law in the context of Kelsenian critique of Naturrechtslehre. THE RESEARCH PROBLEMS AND METHODS: The article focuses on an analysis of the pararells and similarities in the recognition of the relationship between natural and positive law between Kelsen’s critical positivism and Hobbes’ theory of natural law. The method applied is textual interpretation as consisted with Skinner’s historical contextualism. We do not trace “unit ideas” or “perennial problems” rather than individual answers to individual questions which nevertheless help to reveal similarities in using the concepts and modes of argument important in the context of contemporary disputes. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article presents the basic outline of Kelsen’s pure theory of law, contemporary “therapeutic” and “secularistic” lectures of Hobbes’ political theory, Kelsenian critique of Hobbes’ “ideology of natural law” and examines the similarities between Kelsen’s and Hobbes’ line of arguments. RESEARCH RESULTS: The article concludes that Kelsen’s reading of Hobbes’ theory of natural law shows how the idea of justice “becomes a logical pattern”. Nevertheless, the tensions present in Kelsen’s and Hobbes’ theories of legal interpretation reveal the dubiousness of long-lasting attempts to construct political and legal theory unburdened by “religious and metaphysical mortgages”. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The intention of the article is to show that analysis of Kelsen’s and Hobbes’ critical contribution to natural law theory may broaden our understanding of the modern problem of judicial activism and relationship between law and politics.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest rekonstrukcja rozumienia przez Hansa Kelsena Hobbesowskiej teorii prawa natury w kontekście przeprowadzonej przez Kelsena krytyki Naturrechtslehre. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule podjęta jest analiza analogii i podobieństw w rozumieniu relacji między prawem pozytywnym a prawem natury w krytycznym pozytywizmie Kelsena i teorii prawa natury Hobbesa. Zastosowana metoda analizy tekstu wpisuje się w Skinnerowski kontekstualizm historyczny. Nie dążymy do analizy „idei elementarnych” ani „odwiecznych problemów”, lecz indywidualnych odpowiedzi na indywidualne pytania, pozwalających jednak ujawniać ciągłość problemów i trwałość znaczeń ważnych z punktu widzenia współcześnie dyskutowanych zagadnień. PROCES WYWODU: Artykuł ukazuje kolejno zarys Kelsenowskiej czystej teorii prawa, współczesne „terapeutyczne” i „sekularystyczne” odczytania Hobbesowskiej teorii politycznej, Kelsenowską krytykę „ideologii prawa natury” oraz analizę podobieństw między Kelsenowską i Hobbesowką argumentacją. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Artykuł zamyka konkluzja – w odczytaniu Kelsena Hobbesowska nauka o prawie natury stanowi przykład „ulogicznienia ideałów sprawiedliwości”. Zarazem możliwe do zidentyfikowania napięcia w teoriach interpretacji prawa obydwu autorów eksponują problematyczność podejmowanych prób konstruowania teorii państwa i prawa wolnej od „metafizycznej hipoteki”. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W zamyśle artykułu jest ukazanie, że analiza sposobu, w jaki Kelsen i Hobbes ujmują problem prawa natury, może przyczynić się do lepszego zrozumienia współczesnych dyskusjiwokół aktywizmu sędziowskiego i relacji między prawem a polityką.

12

Wprowadzenie do zagadnienia posłuszeństwa konstytucyjnego

67%

Gasz S., Kaczmarczyk M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2022

|

issue 1(30)

17-32

EN

The time of changes taking place in the constitutional order, both constitutional and fait accompli changes, is undoubtedly an interesting opportunity for in-depth analyses. These analyses can be made from various perspectives. The authors focus on three basic perspectives – that of law, philosophy and political science – in order to investigate what they refer to as constitutional fidelity. The limited framework of the paper only permits providing an introduction to the subject. In this text, the authors indicate the basic categories of constitutional fidelity, reflect on the dimensions of this fidelity, and try to propose a solution to the puzzle of the future of Polish constitutionalism. The entire analysis repeatedly refers to sociological and, to some extent, psychological categories, because constitutional fidelity is, first of all, a proper civic attitude and a relationship, the awareness of which is often only discovered at a moment of crisis.

PL

Czas zmian zachodzących w porządku konstytucyjnym, zarówno tych konstytucyjnych jak i tych prowadzonych metodą faktów dokonanych, stanowi niewątpliwie ciekawą okazję do pogłębionych analiz. Analizy te czynione mogą być z różnych perspektyw. Autorzy skupiają się na trzech podstawowych perspektywach – prawnej, filozoficznej i politologicznej po to, aby zbadać zjawisko, które określają mianem posłuszeństwa konstytucyjnego. Ograniczone ramy tekstu pozwalają jedynie na wprowadzenie do rzeczonego zagadnienia. W niniejszym tekście Autorzy wskażą na podstawowe kategorie dotyczące posłuszeństwa konstytucyjnego, zastanowią się nad wymiarami tego posłuszeństwa i spróbują zaproponować rozwiązanie zagadki przyszłości polskiego konstytucjonalizmu. Cała analiza nawiązuje wielokrotnie do kategorii socjologicznych i poniekąd psychologicznych, gdyż posłuszeństwo konstytucyjne jest przede wszystkim właściwą postawą obywatelską i relacją, której świadomość częstokroć odkrywa się dopiero w kryzysowym momencie.

13

Wyrażenie „godność” – pojęcie godności – godność. O niektórych teoretycznych aspektach ujęcia godności w Konstytucji RP

67%

Piechowiak M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2022

|

issue 6(70)

17-34

PL

Opracowanie zmierza do uwyraźnienia trzech, zasadniczych z punkty widzenia semiotyki, sfer czy płaszczyzn, na których toczy się dyskurs (raczej – toczą się dyskursy) dotyczące godności, oraz do doprecyzowania relacji zachodzących między tymi płaszczyznami. W analizach wykorzystuje się koncepcję Kazimierza Ajdukiewicza. Można wskazać trzy zasadnicze płaszczyzny, w których ma miejsce dyskurs o godności – płaszczyznę wyrażeń językowych, na której znajduje się nazwa „godność”; płaszczyznę znaczeń, na której znajduje się pojęcie godności; oraz płaszczyznę przedmiotową, na której znajduje się godność. Między wyrażeniem „godność”, a różnymi pojęciami godności zachodzi relacja znaczenia, między wyrażeniami, a ich desygnatami zachodzi relacja oznaczania, a między pojęciami godności, a ich desygnatami relacja ujmowania.

EN

The study aims at making explicit the three spheres or planes, essential from the point of view of semiotics, on which the discourse regarding dignity takes place, and at clarifying the relations between these planes. The analysis uses the conception of Kazimierz Ajdukiewicz. There are three principal areas in which the discourse on dignity is conducted – the plane of linguistic expressions on which the name “dignity” is used; the plane of meanings on which the notion of dignity is placed; and the plane of objects on which there is dignity itself. There is a relationship of meaning between the different concepts of dignity and the expression “dignity”, a relationship of signification between expression “dignity” and dignity as its referent, and a relationship of apprehension between the concepts of dignity and their referents.

14

Istota i znaczenie (funkcje) zasad postępowania sądowoadministracyjnego

67%

Wiktorowska A.

Studia Prawa Publicznego

|

2016

|

issue 2 (14)

31-47

EN

There are two main platforms on which the role and importance of the principles of procedural law can be observed. One concerns the basic functions played by these principles, i.e. the function that orders the process, the function that shapes the process model, the interpretative function and the cognitive function. The other platform concerns the reference sphere i.e. a sphere to which these principles are or may be of importance owing to the functions they have. Thus it comprises the sphere of making and enforcing law and its criticism, the law teaching and researching sphere, the practical sphere, the political-ideological sphere and last but not least the sphere of codiﬁ ed and non-codiﬁ ed law. This division however is not absolute. There exists, for example, convergence between the sphere of law enforcement and law practice as well as between the sphere of law criticism and law teaching or researching. A similar convergence may be observed between the law making and the political-ideological spheres. The two platforms cross over and create meeting points in which individual functions of principles in relevant reference spheres may be marked. At the law-making stage, the ordering function harmonises legal solutions adopted in a legislative act whereas at the law-enforcement stage it facilitates construction of a legal text. The shaping of a model of proceedings in administrative courts by principles means that these principles make it possible to determine the structure of institutions and procedural solutions in proceedings before administrative courts, while the interpretative function occurs only in the sphere of law enforcement and criticism. The cognitive function is mainly signiﬁ cant for the law teaching and researching sphere, but also for the law practice, including criticism.

Refine search results

O pożytkach interpretacyjnych brytyjskiej filozofii analitycznej

O sposobach pojmowania twórczego charakteru interpretacji

Dialogiczna koncepcja interpretacji prawa

VAGUENESS IN POLISH AND AMERICAN CRIMINAL LAW LANGUAGE AND DEFINITIONS (A STUDY OF POLISH AND US LEGAL SYSTEMS)

PROTOTYPE THEORY IN THE JUDICIAL PRACTICE OF THE COURT OF JUSTICE OF THE EUROPEAN UNION. A CASE STUDY

Opozycje aksjologiczne w wybranych uchwałach Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego kwestionowanych złożonym votum separatum

On legal situations and the interpretation of European Union law

Rola wartości w interpretacji prawa. Ujęcie normatywne

Legalność jako zgodność z intencją prawodawcy. Rozumienie legalności w pracach Józefa Nowackiego

Linguam novit curia? Analiza korpusowa w prawie karnym – przyczynek do dyskusji

Naturrechtslehre jako ideologia: Hansa Kelsena odczytanie Tomasza Hobbesa nauki o prawach państwowych

Wprowadzenie do zagadnienia posłuszeństwa konstytucyjnego

Wyrażenie „godność” – pojęcie godności – godność. O niektórych teoretycznych aspektach ujęcia godności w Konstytucji RP

Istota i znaczenie (funkcje) zasad postępowania sądowoadministracyjnego