Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  język serbski
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

O обичном коњу у српским народним приповеткама

100%
Voyvodich D.
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
|
2020
|
vol. 9
EN
The paper analyses the character of the common (nonmagic) horse in Serbian folktales from the following perspectives: (1) names and attributes, (2) function, (3) horse owners, (4) characteristics in animal stories and fables. The first aspect is concerned with the frequency of names and the use of attributes associated with horses. The second one defines functions of the common horse: horse as a vehicle and helper in everyday life, magical function, ancient rituals and religious representations of a horse, horse as a part of the death penalty, etc. The third aspect distinguishes horse owners with relation to social strata (upper/lower class). However, the character of the Gypsy is not subject to that distinction. The fourth one refers to horse characteristics in animal stories and fables. The results of the study show that each of these points is firmly connected to reality and that some folk tale elements are of great significance, due to their role in preserving the ancient religious notions of the world which are forgotten in modern life.
PL
O pospolitym koniu w serbskich podaniach ludowychArtykuł koncentruje się na analizie charakteru pospolitego (niemagicznego) konia w serbskich podaniach ludowych z trzech perspektyw: 1) nazwy i atrybuty, 2) funkcje, 3) właściciele konia, 4) cechy w historiach i baśniach zwierzęcych. Pierwszy aspekt dotyczy częstotliwości nazw i użycia atrybutów związanych z końmi. Drugi definiuje funkcje pospolitego konia: jako pojazdu i pomocy w codziennym życiu, funkcje magiczne, starożytne rytuały i religijne przedstawienie konia, koń, jako część kary śmierci, itp. Trzeci aspekt rozróżnia właścicieli konia ze względu na pochodzenie społeczne (klasa wyższa / niższa). Niemniej jednak typ Cygana nie podlega temu rozróżnieniu. Czwarty aspekt odnosi się do cech w historiach zwierzęcych i baśniach. Wyniki badania pokazują, że każda z tych perspektyw jest ściśle powiązana z rzeczywistością oraz, że niektóre elementy podań ludowych mają ogromne znaczenie z uwagi na ich rolę w zachowaniu starożytnych pojęć religijnych zapomnianych we współczesnym życiu.
RU
This paper analyses the character of the “common” (nonmagic) horse in Serbian folktales by the following points: (1) names and attributes, (2) function, (3) horse owners, (4) characteristics in animal stories and fables. The first point is about the frequency of names and the use of attributes associated with horses. The second defines functions of the common horse: horse as a vehicle and helper in everyday life, magical function, ancient rituals and religious representations of a horse, horse as a part of the death penalty, etc. The third point distinguishes horse owners by upper/lower class. However, the character of the Gipsy is not subject to that distinction. The fourth point refers to horse characteristics in animal stories and fables. The results of the research show that each of these points is firmly connected to reality and that some folk tales elements are of great significance, because of their role in preserving the ancient religious notions of the world which are forgotten in modern life.
2
Publication available in full text mode
Content available

Jak Polacy rozumieją serbską frazeologię, a jak Serbowie polską – na podstawie jednostek odnoszących się do podobnej rzeczywistości pozajęzykowej

84%
Nawrocka-Żarnecka M.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2016
|
issue 31
45-59
EN
The subject of the research has been the issue of comprehending Serbian and Polish phraseologyreferring to the similar situational context by the native users of Polish and Serbian. The relations between Polish and Serbian which belong to the group of Slavic languages are frequent and visible as far as common lexical collocations are concerned. Phraseology constitutes enormously rich group of semantically irregular lexical phrases comprising specific for a given nation events, human features, stereotypes and natural phenomena. The same situational context may be differently described in different languages. The matter of the investigation has been to analyze in what way native users of a given language understand the units which do not occur in their language code, and if they are able to discover the idiomatic sense of formulaic lexical collocations on the grounds of structural meaning and extralinguistic knowledge typical for a given nation.
PL
Przedmiotem badań był problem rozumienia serbskiej i polskiej frazeologii odnoszącej się do tej samej rzeczywistości pozajęzykowej przez użytkowników języka polskiego i serbskiego. Relacje między językiem polskim i serbskim, jako należącymi do jednej grupy języków słowiańskich, są liczne i widoczne także na płaszczyźnie utartych połączeń leksykalnych. Frazeologia stanowi niezwykle bogaty zespół nieregularnych semantycznie związków wyrazowych, które odzwierciedlają specyficzne dla danego narodu wydarzenia, cechy ludzkie, stereotypy, zjawiska przyrody. Ta sama rzeczywistość pozajęzykowa może być w różnych językach różnie opisywana. Istotą rozważań jest to, w jaki sposób użytkownicy danego języka rozumieją jednostki nieobecne w ich kodzie językowym, czy są w stanie na podstawie znaczenia strukturalnego oraz charakterystycznej dla danego narodu wiedzy pozajęzykowej odkryć idiomatyczny sens spetryfikowanych połączeń leksykalnych.
3
Publication available in full text mode
Content available

Tożsamość etnonarodowa w przekładzie literackim (na podstawie przekładu powieści Rosyjski konsul Vuka Draškovicia z języka serbskiego na polski)

84%
Ecler M.
Socjolingwistyka
|
2013
|
issue 27
85-107
EN
The paper discusses some problems of translation from Serbian to Polish in the framework of sociolinguistic and cognitive research. The material consists of statements that include identification markers present in the speech of some characters from the novel “Russian Consul” by Vuk Drašković. In the corpus, there are 38 dialogues from the original work and the same 38 ones from the Polish translation which contains the distinctive features of a characters’ speech (the two variants of Serbian language, dialectic differentiation, improper communication of Albanians in Serbian and the interference of Russian with Serbian). With the use of the methodology that compares the language of both the original and translated text we can show formal and contextual differences between them.
4
Publication available in full text mode
Content available

,,Mješavinu uspite”lub “mešavinu sipajte” – czy tłumaczenia i oddzielne instrukcje konsumenckie na obszarze byłego języka serbskochorwackiego są potrzebne? Analiza wybranych przykładów

84%
Skrzeszewska M.
Socjolingwistyka
|
2015
|
issue 29
337-354
PL
Artykuł przedstawia i analizuje różnice językowe w obrębie obszaru byłej Jugosławii. Polityka językowa państw postjugosłowiańskich ma na celu udowodnienie różnic występujących pomiędzy językami tych państw, dlatego podjęte badania, na podstawie przykładu tłumaczenia z chorwackiego na serbski oraz etykiet produktów spożywczych, chcą udowodnić, że są one symboliczne. Cztery języki powstałe z języka serbsko-chorwackiego wciąż opierają się na nowosztokawskim dialekcie, stąd odmienności dostrzegalne są przede wszystkim na płaszczyźnie leksykalnej właściwej dla danego regionu, nie narodu. Wyniki analizy wybranych przykładów pokazują, że różnice te próbuje się sztucznie uwypuklić, ponieważ często zamieniane leksemy są właściwe dla obu języków, nie tylko dla jednego. Przy analizie zastosowano metodę komparatystyczną.
EN
This article shows and analyses the language differences in the region of former Yugoslavia. Language politics in the countries of former Yugoslavia is aimed to prove that differences really exist, that is why this research would like to show the fact that those differences are symbolical (example of translation from Croatian to Serbian and labels of food products). Four languages which came into being from Serbo–Croatian language family are still based on the New Shtokavian dialect and the differences are discernible only on lexical surface characteristic for region, not nation. The result of the analyses of those examples show that differences are artificially created because very often a word considered to be unique in one language exists in other languages too. During the analyses the comparative method was used.
5
Content available remote

Dušan-Vladislav Paždjerski, Ewelina Chacia, Zarys fonetyki języka serbskiego. Szkic historyczny, dialekty, akcenty. – Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015. – 64 s.

67%
Sawicka I.
Rocznik Slawistyczny
|
2016
|
vol. 65
139-146
6
Publication available in full text mode
Content available

My own will in contemporary Serbian languaculture

67%
Popović D., Mirić D.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2020
|
vol. 32
EN
The article analyzes Serbian words that denote a manifestation of one’s own will. They form a semantic field with the central and unifying element of upornost (persistence). The manifestation of one's own will is considered a behaviour/characteristic of a person that can be evaluated by others. The article defines the types and causes of these assessments and clarifies the relationship between ways of behaviour. Special attention is paid to the characteristics prkos (stubborn pertinacity) and inat (contrariness), as idiosyncratic and typical of Serbian culture, and their place in the value system of Serbs.
PL
W artykule dokonano analizy słów, które w serbskim oznaczają przejaw własnej woli. Dane słowa tworzą pole semantyczne, w którym centralnym i jednoczącym jest komponent „upornost” ‘upór’. Przejaw własnej woli postrzegany jest jako zachowanie/właściwość człowieka, którą oceniają inni. W artykule zdefiniowane zostały typy i przyczyny tych ocen, jak również relacje między sposobami zachowania. Szczególną uwagę zwraca się na charakterystyki znaczeniowe prkos ‘zaciekłość’ i inat ‘przekora’ i ich miejsce w aksjologicznym systemie Serbów.
RU
The article analyzes the words that in Serbian denote manifestation of one's own will. These words form a semantic field in which the component ʽupоrnostʼ (persistence) is the central and unifying element. The manifestation of one's own will is considered a behaviour / characteristic of a person that can be evaluated by others. The article defines the types and causes of these assessments and clarifies the relationship between the ways of behaviour. Special attention is paid to the characteristics prkos and inat, as idiosyncratic and typical for Serbian culture, and their place in the value system of Serbs.
7
Publication available in full text mode
Content available

Jezička stvarnost u Bosni i Hercegovini

59%
Halilović S.
Socjolingwistyka
|
2014
|
issue 28
121-135
XX
Posljednja decenija XX stoljeća donijela je zanimljive promjene oko jezika i u jeziku u Bosni i Hercegovini i susjednim državama. Naročitu pažnju (socio)lingvista pobudila je bosanskohercegovačka jezička stvarnost. Većina autora slaže se u tome da je sociolingvistička situacija u Bosni i Hercegovini iznimno složena. Međutim, ona je jednostavna. Poslije kratkog osvrta na stanje koje je prethodilo samostalnosti Republike Bosne i Hercegovine (aprila 1992) u radu su navedeni glavni problemi koji opterećuju današnju bosanskohercegovačku jezičku situaciju.
PL
Ostatnia dekada XX wieku przyniosła interesujące zmiany zarówno w kwestii języka, jak i w samym języku Bośni i Hercegowiny oraz państw sąsiadujących. (Socjo)lingwiści szczególną uwagę poświęcili językowej sytuacji bośniacko-hercegowińskiej. Większość autorów zgadza się co do tego, że z punktu widzenia socjolingwistycznego sytuacja w Bośni i Hercegowinie jest niezwykle złożona. W rzeczywistości — jest ona prosta. W niniejszym szkicu w pierwszej kolejności analizuje się sytuację sprzed ogłoszenia niepodległości Republiki Bośni i Hercegowiny (kwiecień 1992), a następnie przedstawia się główne problemy, które ciążą na współczesności.
EN
In the last decade of the 20th century in both Bosnia-Herzegovina and its neighbouring countries some interesting changes occured in their languistic situation and the language itself. The linguistic reality of Bosnia-Herzegovina became a subject of particular interest of (socio)linguists. Most authors have agreed that the sociolinguistic status of Bosnia-Herzegovina is extremely complex. However, it is simple. After a brief introduction on the circumstances prior to Bosnia-Herzegovina gaining its independence in April 1992, the paper focuses on key concerns present in the contemporary linguistic reality of Bosnia-Herzegovina.
8
Publication available in full text mode
Content available

What do we have in common; what makes us different? The stereotype of home/house in Polish, Serbian, and Russian

51%
Pazio-Wlazłowska D., Lazić-Konjik I., Ristić S.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2020
|
vol. 32
EN
The artricle compares the concept of home/house in Polish, Serbian, and Russian. It is a continuation of research carried out by the authors within the EUROJOS project and the volume on home/house of the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours. The analysis aims to identify the common conceptual base, as well as the culture-specific aspects that distinguish each of the languacultures under scrutiny. The relevant cultural concepts in the three languacultures share a common base image but are distinguished through their culture-specific characteristics. That base is universal: rather than being limited to the Slavic context, it can be found in other languages, sometimes very distant ones. In Polish, Serbian, and Russian, home is above all viewed as a non-material, social, and functional value, as a community of people that share it, one that provides the sense of security and unconditional acceptance. Common features are also found in the network of relationships triggered by each cultural concept in question, such as the notion of family. The culture-specific content, in turn, derives from different historical and cultural conditions: those contribute to the peculiarities of the Polish patriotic manor, the Serbian Kosovo, or the Russian communal apartments. These specific cultural concepts reflect changes in the culture, mentality, and worldview in each languaculture.
PL
W artykule podjęto próbę porównania konceptu dom w języku polskim, serbskim i rosyjskim. Tekst stanowi kontynuację prac prowadzonych przez autorki w ramach projektu EUROJOS nad tomem dom Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów. Celem analizy jest wyodrębnienie wspólnego pojęcia bazowego oraz wyszczególnienie elementów relewantnych kulturowo, wyróżniających każdą z badanych lingwokultur. Prześledzenie polskiego, serbskiego i rosyjskiego obrazu domu dowodzi istnienia wspólnego wyobrażenia bazowego, na którym w każdym z języków nadbudowany jest konstrukt szczegółowych charakterystyk, doprecyzowujących jego sens. Baza ta jest uniwersalna, charakteryzuje nie tylko Słowiańszczyznę. Odnajdziemy ją również w obrazach domu w innych językach, także bardzo odległych pod względem geograficznym. W językach polskim, serbskim i rosyjskim dom postrzegany jest przede wszystkim jako wartość ponadmaterialna, w wymiarze społecznym i funkcjonalnym, jako wspólnota osób zamieszkujących go, zapewniająca jednostce poczucie bezpieczeństwa i bezwarunkową akceptację. W siatce powiązań domu z innymi konceptami również odnajdujemy cechy wspólne. W każdym z analizowanych języków dom jest ściśle połączony z konceptem rodzina, utożsamiany jest z osobami bliskimi. O cechach specyficznych, jakie dostrzegamy w obrazie domu w badanych językach, przesądziły zaś odmienne uwarunkowania historyczne i kontekst kulturowy. To one ukształtowały obraz polskiego patriotycznego dworu, serbskiego Kosowa czy rosyjskiej komunałki. Koncept dom odzwierciedla zmiany w kulturze, mentalności i poglądach każdej z badanych społeczności.
RU
Статья посвящена сопоставительному анализу концепта ДОМ в трех славянских языках: польском, сербском и русском и представляет собой продолжение исследований, проведенных авторами в ходе работы над томом ДОМ Аксиологического лексикона славян и их соседей. Целью данного текста является выявление общего базового понятия, а также признаков, характеризующих рассматриваемый концепт в каждом их анализируемых языков. Проведенный анализ доказывает существования общей базы, которая, кстати, актуальна также для других языков, на которую, в свою очередь, накладывается целый ряд признаков, характерных для каждого из языков. Исследование показало, что в польском, сербском и русском языках дом воспринимается прежде всего как нематериальная ценность, в социальном и функциональном аспектах. Основной функцией дома является укрытие, обеспечение безопасности и покоя как в физическом, так и духовном отношении. Дом защищает жителей, является для них пристанищем. В каждом из рассматриваемых языков дом тесно связан с концептом СЕМЬЯ, он отождествляется с близкими. В отличительных признаках в каждом из языков, в свою очередь, отражается не только индивидуальный исторический опыт каждого из исследуемых этносов, но также разные культурные контексты, так как именно в концепте ДОМ высвечиваются изменения в менталитете и аксиосфере каждой из рассматриваемых лингвокультур. 
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.