Search results

1

Językowy obraz zwierząt w powieści ks. Stanisława Kujota Pierwsze nawrócenie Prusaków (1877–1878)

100%

Szczaus A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2021

|

vol. 20

181-193

EN

The purpose of the article is to re-create the linguistic image of animals that appears in the novel of Stanisław Kujot Pierwsze nawrócenie Prusaków [“The first conversion of Prussians”] published between 1877–1878. In order to re-create this image 1. the role animals played – according to the novel – in the life of Prussians was described, 2. the words naming animals were identified, and 3. linguistic means used to characterize and value animals were investigated. It was found that the image of animals presented in the novel is rich cognitively (a variety of animals’ roles in everyday life and in the Prussian beliefs are shown), but slightly poorer linguistically (in the novel only basic animal names are used, e.g. koń, niedźwiedź, pies, wilk, żmija, synonyms are rare, used only with regard to two names: koń – rumak, konik, podjezdek and żmija – wąż, gad, gadzina), adjectives that characterize or value are scarce, e.g. rączy, święty, niski, żartki, żwawy, verbs and their modifiers are numerous and mainly describe ways animals produce sound and move, e.g. świegotliwie śpiewać, krakać, syczeć, biegać lotem jastrzębia, hasać, unosić się).

PL

Celem artykułu jest odtworzenie językowego obrazu zwierząt wyłaniającego się z powieści ks. S. Kujota Pierwsze nawrócenie Prusaków (wyd. 1877–1878). By odtworzyć ten obraz: 1. określono, jaką rolę – zgodnie z powieściowym przekazem – odgrywały zwierzęta w życiu Prusów; 2. wydzielono wyrazy nazywające zwierzęta; 3. prześledzono określenia charakteryzujące i waloryzujące zwierzęta. Ustalono, że powieściowy obraz zwierząt jest bogaty poznawczo (w powieści pokazane różnorodne role zwierząt w życiu codziennym i w wierzeniach Prusów), a nieco uboższy językowo (w powieści obecne tylko podstawowe nazwy zwierząt, takie jak np. koń, niedźwiedź, pies, wilk, żmija; uboga synonimia tylko dwóch nazw: koń – rumak, konik, podjezdek oraz żmija – wąż, gad, gadzina; nieliczne przymiotniki charakteryzujące i waloryzujące, takie jak np. rączy, święty, niski, żartki, żwawy; liczne czasowniki i ich określenia wskazujące głównie na sposób wydawania głosu przez zwierzęta oraz nazywające ruch, np. świegotliwie śpiewać, krakać, syczeć, biegać lotem jastrzębia, hasać, unosić się).

2

Obraz rodziny w polskich serialach familijnych (na przykładzie filmów „M jak miłość”, „Klan” i „Barwy szczęścia”)

100%

Skorupska-Raczyńska E., Rutkowska J.

Język. Religia. Tożsamość

|

2017

|

issue 1(15)

85-101

EN

The status of the father in today's world is quite complicated. Still, the overall public perception of fathers is very positive. The way today's society perceives the mother is not very different from her stereotypical image created over the centuries. The image of the fictitious multi-generation family from Grabina featured in the M jak miłość show addresses the expectations of its fans and becomes an unattainable dream model for many. With its indispensable elements such as a front porch overgrown with vine and ivy or the smell of home-made cake and apples, the Mostowiaks' home resembles the traditional Polish household like the one depicted in Adam Mickiewicz's Pan Tadeusz or On the Banks of the Neman by Eliza Orzeszkowa. On a personal level, the TV series allows the viewers to see the Mostowiak family through the lens of their own experiences and expectations, bringing back memories of their own homes or providing a substitute for a family nest they never had. Such transfer is impossible in the case of the other analysed shows: Klan and Barwy szczęścia.

3

„Краще сім раз горіти, ніж один раз вдовіти”: поняття ‘вдівство’ у мовній свідомості українців

84%

Barabasz-Rewak O.

Slavica Wratislaviensia

|

2019

|

vol. 170

109-123

EN

From the analyzed folklore texts, containing linguistic means of expression of the term “widowhood,” a very comprehensive picture of a widowed person emerged, deserving a broader study. Research shows that the linguistic picture of the world of Ukrainians is characterized by more frequent lexemes referring to the term “widow,” which is refl ected, among other things, in the more complicated life of a widow (in comparison with a widower). Some of the attributes of the analyzed subject, e.g. “a special bond with higher powers,” “the ability to enchant,” cause a negative connotation of the notion of “marriage to a widow” and highlight an important aspect of the lexeme’s “abnormal social phenomenon.” An important element of the linguistic image of a widow/widower are the names of the concepts of “deeds of widowed persons,” which are clearly dominated by lexical structures and microtexts defi ning: a) evident joy of not getting married to a disliked person (which indicates numerous cases of forced weddings); b) actions aimed at finding a new husband (in connection with hard physical work on the farm). Within the most widespread “widow-mother” conceptual scheme, we have noted the most extensive linguistic means of expressing the dominant concepts of “mother giving everything to children” and “children’s ingratitude.” On the contrary, the linguistic implementation of the idea of “a widower’s action” occurs on a much smaller scale and is most often the nomination of acts of marriage/non-marriage.

PL

Z przeanalizowanych tekstów folkloru mieszczących językowe środki wyrazu pojęcia „wdowieństwa” wyłonił się niezwykle wszechstronny obraz osoby owdowiałej, zasługujący na szersze studium. Badania pozwalają na stwierdzenie, iż w językowym obrazie świata Ukraińców większą częstotliwością charakteryzują się leksemy nazywające pojęcie „wdowa”, na co przekłada się między innymi bardziej skomplikowane życie wdowy (w porównaniu z wdowcem). Niektóre z atrybutów analizowanego podmiotu, na przykład „szczególna więź z siłami wyższymi”, „umiejętność czarowania”, powodują negatywną konotację pojęcia „ślub z wdową” oraz uwydatniają ważny aspekt leksemu wdowa — „anormalne zjawisko społeczne”. Ważnym elementem językowego obrazu wdowy/wdowca są nazwy pojęć „czyny owdowiałych osób”, wśród których wyraźnie dominują struktury leksykalne i mikroteksty określające: a) wyraźną radość z powodu zerwania ślubu z nielubianą osobą (co wskazuje na liczne wypadki zawierania przymusowych ślubów); b) działania mające na celu znalezienie nowego męża (w związku z ciężką fizyczną pracą w gospodarstwie). W ramach najbardziej rozpowszechnionego schematu pojęciowego „wdowa–matka” odnotowaliśmy najwięcej środków językowych wyrażających dominujące pojęcia „matka oddająca wszystko dzieciom” oraz „niewdzięczność dzieci”. Natomiast językowa realizacja pojęcia „działania wdowca” ma znacznie mniejszą skalę i najczęściej jest nominacją czynów mających/niemających na celu zawarcie ponownego małżeństwa.

4

Semantyka barw wyrażana przez struktury morfologiczne czasownika w gwarach południowomazowieckich

84%

Ejsmut I.

Prace Językoznawcze

|

2008

|

issue 10

49-56

EN

The objective of this article is an attempt to present that semantics and nomenclature of colours in dialects, expressed by verbal structures, may constitute an interesting and original material for research into their origins and functioning, in particular, when compared to the generally employed Polish language.

5

Biedaczyna krakowski – obraz Alberta Chmielowskiego w czasopismach zakładu albertynów

84%

Klimek-Grądzka J.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2018

|

vol. 61

|

issue 2

29-47

EN

The article analyses prosaic and poetic texts published in the years 1932-1939 in two journals run by the Cracow-based Albertine educational facility. The analysis aims to draw a language image of Adam Chmielowski – Brother Albert. The researched texts reveal the domination of the pragmaticsemantic profiles relating to his spiritual life and monastic activity: saint, monk, founder of the congregation, master and mentor, servant of the poor. Such profiles as artist or friend stay in the background. The lexical network that founds the discovered profiles and the positive evaluative utterances that fill the network build a consistent language image of Brother Albert, who had been regarded as a saint before his official beatification.

PL

Na podstawie tekstów prozatorskich i poetyckich zamieszczonych w dwóch czasopismach wydawanych w latach 1932-1939 przez krakowski zakład wychowawczy albertynów poddano analizie przedstawiany w nich językowy obraz Adama Chmielowskiego – br. Alberta. Stwierdzono prymat profili związanych z jego życiem duchowym i działalnością zakonną: święty, zakonnik, założyciel zgromadzenia, mistrz i nauczyciel, opiekun ubogich. Na uboczu pozostają profile artysta i przyjaciel. Tworząca wymienione profile siatka leksykalna i dopełniające ją wartościujące pozytywnie określenia składają się na spójny obraz br. Alberta uznawanego za świętego jeszcze przed oficjalnym wyniesieniem go na ołtarze.

6

Językowy obraz troski o II Rzeczpospolitą utrwalony w nazwach stowarzyszeń

84%

Karamańska M., Młynarczyk E.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2018

|

issue 13

13-24

EN

The article discusses names of associations, hitherto unresearched, from the interwar period in Poland in terms of the linguistic worldview they are a testimony to. Analysing lexical components of the names reflects great care taken of restored statehood in several domains: the Republic’s integration and firm establishment of Polishness throughout, economic and cultural development, civic education and strengthening the state’s defence.

7

Okropni czy wspaniali? Nauczanie języka polskiego jako obcego a negocjowanie znaczeń (na podstawie tekstów podręcznikowych)

84%

Góralczyk-Mowczan P., Katedra Lingwistyki Stosowanej i Kulturowej I. F. P., paulagoralczyk@gmail.com

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2014

|

vol. 21

PL

W artykule zwrócono uwagę na zjawisko negocjowania znaczeń podczas nauczania języka obcego. Zaakcentowana została rola podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego w procesie glottodydaktycznym. Omówiono trudności wynikające z analizowania językowego obrazu Polaków na podstawie tekstów podręcznikowych. Podkreślone zostały korzyści, jakie niesie za sobą negocjowanie znaczeń na lekcji języka obcego. Scharakteryzowano korelację wyników negocjacji ze społeczno-kulturowo-psychicznym uwarunkowaniem interlokutorów.

EN

In the article, the author describes the negotiation of meaning in teaching the Polish language. She emphasizes the role of textbooks in the teaching process and discusses the difficulties arising from the analysis of the image of Poles in these textbooks. She also stresses the advantages of the negotiation of meaning in a foreign language classroom and characterizes the relation between the outcome of the negotiations and the interlocutors’ social, cultural and psychological background.

8

Cierpienie wdowy – językowy obraz cierpienia po stracie męża w poezji Haliny Poświatowskiej

67%

Antczak-Sokołowska J.

Język - Szkoła - Religia

|

2014

|

vol. 9

|

issue 1

107-121

PL

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytania, jakie zabiegi językowe zastosowała Halina Poświatowska w swej poezji, aby opowiedzieć o stracie męża czy o wdowieństwie, jak pojęcie cierpienia (w zawężonym aspekcie) realizuje się w jej twórczości. Analizie zostały poddane teksty poetyckie, dobrane według klucza biograficznego i tematycznego. Odwołano się w niej do szeroko rozumianej koncepcji językowego obrazu świata. W podsumowaniu wymieniono podstawowe sposoby językowej interpretacji doświadczenia cierpienia po stracie męża, jakimi są: metafora, specyficzne użycie schematów składniowych, odwoływanie się do szablonów językowych i potocznych wyobrażeń przeżyć wdowy, jak i wykorzystanie rozmaitych konotacji znaczeniowych kolorów.

EN

The article seeks to identify the linguistic means employed in Halina Poświatowska’s poetry in telling about the loss of her husband and of widowhood, and to investigate how the notion of suffering (in a narrower sense) is realized in her creation. Analized are poetic texts selected by the biographic and the topical keys. The analysis refers to a broadly understood idea of liguistic perception of the world. The article is recapitulated by the listing of essential linguistic ways to interprete suffering, such as metaphor, specific syntactic schema, reference to language patterns and to common conceptions of widow’s experience, as well as application of various connotations of colours.

9

JĘZYKOWE SZATY GRZESZNIKA W ZWIERCIADLE WYBRANYCH PSALMÓW W TŁUMACZENIU IWANA OHIJENKI

67%

Barabasz-Rewak О.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2021

|

vol. 9

|

issue 1

21-33

EN

The proposed article is one of the stages of a comprehensive study aimed at identifying and analyzing the language tools that explicate the language image of God in the psalms translated by Ivan Ohienko. It is established that one of the key fragments of the Old Testament image of God is the concept of the sinner as an element of the thought triangle ‘God – sinner – righteous’. The study, carried out within the field of cognitive ethnolinguistics and based on Jerzy Bartmiński’s methodology, is an attempt to reconstruct the linguistic image of the sinner on the basis of selected translated texts of the psalter. As a result of the analysis of the initial psalms, it was possible to partially recreate the complex linguistic system of elements of the image of the sinner: from numerous names of the mental construct through the extensive network of attributes up to the description of actions according to the semantic roles of the agent or benefactive. According to the principles of cognitive definition, an integral element of the analysis is the evaluative component.

PL

Proponowany artykuł jest kolejnym etapem kompleksowego opracowania mającego na celu wyodrębnienie i analizę werbalnych sposobów opisu językowego obrazu Boga w wybranych psalmach ukraińskiego przekładu Iwana Ohijenki. Jednym z kluczowych fragmentów obrazu Boga Starego Testamentu jest pojęcie grzesznika jako elementu myślowego schematu ‘Bóg – grzesznik – prawy’. Praca wykonana w nurcie kognitywnej etnolingwistyki, oparta na metodologii Jerzego Bartmińskiego, jest próbą rekonstrukcji językowego obrazu grzesznika na podstawie wybranych przetłumaczonych tekstów psalmów. W wyniku analizy początkowych psalmów udało się częściowo odtworzyć złożony system elementów językowych obrazu grzesznika: od licznych nazw mentalnego konstruktu, poprzez rozbudowaną sieć atrybutów, po opis działań według semantycznej roli sprawcy lub beneficjenta. Zgodnie z zasadami definicji kognitywnej integralnym elementem analizy jest komponent aksjologiczny.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

1 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

1 Język - Szkoła - Religia

1 Język. Religia. Tożsamość

1 Prace Językoznawcze

1 Slavica Wratislaviensia

1 Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

1 Studia Ukrainica Posnaniensia

1 Zeszyty Naukowe KUL

2 2021

1 2019

2 2018

1 2017

2 2014

1 2008

1 Antczak-Sokołowska J.

1 Barabasz-Rewak O.

1 Barabasz-Rewak О.

1 Ejsmut I.

1 Góralczyk-Mowczan P.

1 Karamańska M.

1 Katedra Lingwistyki Stosowanej i Kulturowej I. F. P.

1 Klimek-Grądzka J.

1 Młynarczyk E.

1 Rutkowska J.

1 Skorupska-Raczyńska E.

1 Szczaus A.

1 paulagoralczyk@gmail.com