Search results

1

Kategoria punktu widzenia w instrumentarium badawczym młodych filologów. Punkt widzenia w literaturze, kulturze i języku, red. Elżbieta Muskat-Tabakowska et al., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015, 218 ss.

100%

Wysocka A. J.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2016

|

vol. 34

|

issue 2

PL

Recenzja monografii wieloautorskiej: Muskat-Tabakowska, E. Borowski, G. Cierpich, A. Wąsala, K. (red.). (2015). Punkt widzenia w literaturze, kulturze i języku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 218 ss.

2

JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE A ROZWIJANIE KOMPETENCJI MIĘDZYKULTUROWEJ W KONTEKŚCIE UMIĘDZYNARODOWIENIA SZKOLNICTWA WYŻSZEGO W POLSCE

100%

Strugielska A.

Neofilolog

|

2016

|

issue 47/1

93-107

PL

The article demonstrates possible impact of internationalization at Polish universities on the ways in which research interests can be polarized and intercultural competence fostered. Since international educational programs tend to be created by academics whose interest in intercultural competence is secondary, i.e. it derives from the process of internationalization. The perspectives of various research domains are likely to influence concepts of intercultural competence and the ways of its development. Simultaneously, academic interests of lecturers will be polarized by intercultural and international contexts. The said phenomenon is illustrated with examples from an Erasmus+ seminar at the NCU in Poland.

3

LEGAL SPEECH ACTS IN A COGNITIVE LINGUISTIC PERSPECTIVE – FOCUS ON MODALITY

89%

WITCZAK-PLISIECKA I.

Comparative Legilinguistics

|

2009

|

vol. 1

159-175

PL

Artykuł integruje trzy obszary badań językoznawczych: pragmatyczną teorię aktów mowy, językoznawstwo kognitywne oraz badania nad językiem prawa. Głównym celem dyskusji jest wskazanie na adekwatność użycia aparatu językoznawstwa kognitywnego w analizie aktów mowy występujących w języku prawa. Uwaga skupiona jest na użyciu deontycznych wyrażeń modalnych, przede wszystkim deontycznego użycia czasownika "shall". Dyskusja ilustrowana jest przykładami zaczerpniętymi z korpusu dokumentów prawnych, które były tworzone w języku angielskim i tłumaczone na język polski. Czasownik "shall" w dokumentach prawnych używany jest głównie w celu narzucenia obowiązku lub udzielenia praw, zatem w kategoriach teorii aktów mowy i w ujęciu pragmatycznym często stanowi nośnik dla mocy illokucyjnej wiązanej zarówno z asercją, jak i dyrektywą. W ujęciu gramatyki tradycyjnej w języku angielskim, który nie posiada morfologicznie oznaczonych form czasu przyszłego jego użycie może być widziane jako amalgamat deontyczności i futurum. Artykuł sugeruje, że zaproponowana w językoznawstwie kognitywnym teoria amalgamatów (cognitive blending) pozwala na właściwy opis większości użyć deontycznego "shall" w języku prawa. Semantykę "shall" charakteryzuje bardzo duża wrażliwość na kontekst użycia, natomiast teoria amalgamatów stara się opisać dynamikę konstruowania znaczenia w kontekście. Znaczenie "shall" wykazuje ciągłą dynamikę i jego swoista ewolucja może być widziana jako wciąż dynamiczny proces gramatykalizacji, w którym istotnym czynnikiem są elementy kontekstu prawa.

EN

The paper involves three main fields of linguistic analysis: the pragmatic theory of speech acts, cognitive linguistics and legal language. Its main aim is to demonstrate the relevance of the cognitive framework to the analysis of speech acts and especially the deontic use of the modal verb shall in the legal context. The focus is on the use of the modal, which is mainly used to impose obligations or to confer rights. Thus, its meaning seems to be in most cases a combination of both assertive and directive illocutionary forces when approached from a pragmatic perspective, and a combination of deonticity with futurity and prediction in traditional grammar terminology. The discussion is illustrated with a variety of examples retrieved from a corpus of legal documents drafted in English and translated into Polish. It is argued that the meaning of most instances of shall in the legal domain, due to its context-sensitivity, can be best accounted for in terms of a cognitive blend, which integrates various aspects of its meaning. These aspects are believed to be inherently vague and possibly an instance of ongoing processes of grammaticalisation, which can only be grasped with reference to the context of a particular expression, thus pragmatic in nature.

4

Frazeologizmy Wisławy Szymborskiej w przekładzie. Propozycja kategorii śladu frazeologicznego

87%

Studzińska J., Skibski K.

Przestrzenie Teorii

|

2016

|

issue 25

149-175

EN

The article introduces the concept of the phraseological trace – a tool for the study of modified and non-modified idioms (phraseologisms) in the poetic text and its translated version. It analyses Wisława Szymborska’s poems Census, Conversation with a stone and A speech at the lost-andfound, along with their translations into Spanish. The aim of the juxtaposition of the original text and its translations is to pinpoint the differences in conceptualization and determine their sources.

5

Animated Animals as Conceptual Blends

75%

Leliński M.

Prace Językoznawcze

|

2013

|

issue 15/4

35-45

EN

Summary This article discusses the use of the conceptual theory of blending in the creation of various animated animals known from pop culture. It concerns a central mental ability, one that blends two different frames of thought in order to create an original emergent structure. The examples chosen for the analysis differ greatly in terms of their structural complexity, their time of creation and popularity and their overall goals and target audiences. This working paper acknowledges the difficulties which arise when trying to comprehend the aims of these cartoon characters or, if applicable, the comedic nature of their names and the names of the animated shows they represent.

6

Kognitywna analiza metafor życia i śmierci w poezji Wisławy Szymborskiej

75%

Dobrowolska M.

Prace Językoznawcze

|

2013

|

issue 15/2

19-35

EN

The article presents a linguistic analysis of Wis³awa Szymborska selected poems in terms of the cognitive theory of metaphor. It is based on the works Lakoff and Turner (1989) who proved that literary metaphors, while original and inventive, are based on the same mental processes as everyday life expressions as conceptual metaphors are the basic schemata that organise our thinking and determine the majority of language phenomena. In Szymborska poems the metaphor EVENTS ARE ACTIONS functions as a personifying mechanism (i.e. images of death and the reaper) and justifies the importance of the tripartite cycle domain in the understanding of life and death target domains. The results of the research show that the uniqueness and potency of this Polish poet lies in creative utilisation and subtle elaboration on generic-level metaphors, that can be hard to decipher for the reader. Thank to this she introduces a different perspective of human beliefs about life and death and explains them in a seemingly simple language. The study proves that the theory of conceptual metaphor provides us with the tools appropriate for the exploration of subtle and ambiguous matter of poetic language.

7

Elementy językoznawstwa kognitywnego w dydaktyce filozofii

75%

Zieliński M.

Drogi Edukacji

|

2013

|

vol. 1

25-35

PL

Zgodnie z paradygmatem kognitywistycznym, podstawy wszystkich pojęć są doświadczeniowe (sposób, w jaki myślimy wynika z tego, jakie są nasze ciała i jak doświadczają one fizycznego świata). Pojęcia filozoficzne nie są więc zasadniczo różne od pojęć używanych przez nie-filozofów (w szczególności: młodzież), a jedynie częściej odnoszą się do rzeczy niedoświadczanych bezpośrednio. Sposób rozumienia takich pojęć wyjaśnia między innymi teoria metafor pojęciowych: pojęcia odległe od bezpośredniego doświadczenia rozumiemy w kategoriach pojęć rozumianych bezpośrednio. Traktowanie koncepcji filozoficznych jako domen docelowych metafor pojęciowych pozwala przedstawić je w sposób, w jaki umysł z natury przedstawia sobie rzeczy, których nie może pojąć bezpośrednio. Korzystając z takiego podejścia w nauczaniu, wykorzystujemy naturalne procesy poznawcze uczniów i opisujemy koncepcje filozoficzne w „ojczystym narzeczu umysłu”.

EN

According to cognitive paradigm, the fundaments of all concepts are empirical (the way we are thinking is a result of how our bodies are and how they experience a physical world). Thus, philosophical concepts do not differ from those used by non-philosophers (particularly young people); they just refer more often to phenomena not directly experienced. A theory of conceptual metaphors explains the way of understanding of these concepts: we understand the concepts distant from our direct experience alike those that are understood directly. Considering the philosophical concepts as target domains of conceptual metaphors allows to present them in the same manner as our mind pictures inconceivable issues. Applying this approach in philosophical education, we use natural cognitive processes of students and we describe philosophical concepts in “native dialect of mind.”

8

Metonimiczne postrzeganie rzeczywistości w języku osób z autyzmem w świetle teorii Romana Jakobsona

75%

Boksa E., Kominek A.

Logopedia

|

2023

|

vol. 52

|

issue 1

265-275

EN

The starting point for our considerations is Roman Jakobson’s theory, presented in his 1956 article, Two Aspects of Language and Two Types of Aphasic Disturbances. The existence and functioning of two cognitive styles, metaphorical and metonymic, can be built upon and explained using this theory. In this paper, we were more interested in the latter because, although it is as important in learning about the world as the metaphorical style, it still functions in language and culture as a background to the leading role of the metaphor. In the case of an imposed bipolarity, the utilization of the metonymic style comes by choice, like in cognitive, artistic, or idiolectal usage. On the other hand, when there is a natural bipolarity, as with the two types of aphasic disorders (one of which overlaps with autistic-type disorders) – the metonymic style is determined by necessity. The material underlying the language analysis was extracted from the speech and communication study reports of 10 individuals on the autism spectrum (5 females, 5 males), ages 15–20. The data were collected in 2019. The research was conducted at the Department of Linguistic Communication, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland. The linguistic analysis confirmed that the features of the language of individuals with autism are similar to those of individuals with a disrupted similarity relation.

PL

Punktem wyjścia naszych rozważań jest teoria Romana Jakobsona, przedstawiona w artykule pt. Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń afatycznych z 1956 roku. Na tej teorii można zbudować i wyjaśnić istnienie i funkcjonowanie dwóch stylów poznawczych: metaforycznego i metonimicznego. W artykule interesował nas bardziej ten drugi, bo chociaż jest równie ważny w poznawaniu świata jak styl metaforyczny, to funkcjonuje ciągle w języku i kulturze jako tło dla pierwszoplanowej pozycji metafory. W przypadku narzuconej dwubiegunowości operowanie stylem metonimicznym bierze się z wyboru, jak w przypadku użycia kognitywnego, artystycznego czy idiolektalnego. Kiedy zaś mamy do czynienia z naturalną dwubiegunowością, jak przy dwóch rodzajach zaburzeń afatycznych (z których jedno pokrywa się z zaburzeniami typu autystycznego) – styl metonimiczny jest determinowany koniecznością. Materiał stanowiący podstawę analizy językowej został wyekscerpowany z protokołów badania mowy i komunikacji 10 osób ze spektrum autyzmu (5 kobiet, 5 mężczyzn) w wieku 15–20 lat. Dane zostały zgromadzone w 2019 roku. Badania przeprowadzono w Zakładzie Komunikacji Językowej w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach (Polska). Analiza językoznawcza potwierdziła, że cechy języka osób z autyzmem są podobne do języka osób z zaburzoną relacją podobieństwa.

9

PROTOTYPE THEORY IN THE JUDICIAL PRACTICE OF THE COURT OF JUSTICE OF THE EUROPEAN UNION. A CASE STUDY

71%

Zeifert M.

Comparative Legilinguistics

|

2020

|

vol. 44

93-119

PL

Teoria prototypu jest teorią semantyczną, zgodnie z którą przynależność do kategorii pojęciowych nie opiera się na zestawie określonych cech, lecz na podobieństwie do najbardziej reprezentatywnego egzemplarza danej kategorii. W związku z tym kategorie pojęciowe mogą nie poddawać się klasycznemu definiowaniu, a ich granice bywają rozmyte. Artykuł ten wspiera twierdzenia innych autorów, że teoria prototypów może znacząco pogłębić nasze rozumienie interpretacji prawniczej. Przepisy prawne są tradycyjnie formułowane jak klasyczne definicje, jednak rzadko są stosowane w ten sposób. Pojęcia ustawowe są często interpretowane z dużą elastycznością, przy wykorzystaniu szerokiej palety czynników pozatekstowych. Jest to szczególnie aktualne w przypadku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który stoi przed wyzwaniem stosowania wielojęzycznego, ponadnarodowego prawa Unii Europejskiej.

EN

Prototype theory is a semantic theory according to which the membership of conceptual categories is based not on a list of criterial features, but rather on the similarity to the most representative member of the category. Consequently, conceptual categories may lack classical definitions and rigid boundaries. This article supports the claims, already made by other scholars working in the field, that prototype theory may greatly augment our understanding of legal (i.e. statutory, judicial) interpretation. Legal provisions are traditionally written as classical definitions, but they are rarely applied that way. Statutory concepts tend to be interpreted with a great deal of flexibility, using a wide array of extra-textual factors. This is especially true for the case law of the Court of Justice of the European Union, which has to deal with the challenges of the multilingual, supranational law of the European Union.

10

ORGANIZATION OF BACKGROUND KNOWLEDGE STRUCTURES IN LEGAL LANGUAGE AND RELATED TRANSLATION PROBLEMS

71%

BIEL Ł.

Comparative Legilinguistics

|

2009

|

vol. 1

176-189

PL

Artykuł omawia specyfikę terminów prawniczych i struktury wiedzy aktywowane przez terminy. W analizie zastosowano metodologię językoznawstwa kognitywnego. Terminy pełnią rolę skrótów prowadzących do pojęć zakotwiczonych w strukturach wiedzy, jak np.: domeny, scenariusze, modele kognitywne i ramy. Struktury wiedzy są odmiennie zorganizowane w poszczególnych systemach prawnych, przyczyniając się do nieprzystawalności pojęć. Strategie i techniki translatoryczne w różnym stopniu uzupełniają brakującą wiedzę.

EN

The paper examines the organization of background knowledge structures in legal language and related incongruities of legal terms. The cognitive linguistics methodology, in particular its findings on the nature of meaning, is applied. Terms serve as prompts with a semantic potential to activate various levels of knowledge structures, such as domains, scripts, scenarios, cognitive models and frames. In most cases organization of knowledge will differ in the SL and TL. The final part analyses translation strategies and techniques in terms of their potential to activate relevant knowledge.

11

COGNITIVE CONSEQUENCES OF TRANSLATIONS FOR RENDERING THE MODALITY OF LEGAL DOCUMENTS (A SEMANTIC STUDY BASED ON THE AMSTERDAM TREATY AS AN EXAMPLE)

71%

WAKUŁA-KUNZ W.

Comparative Legilinguistics

|

2009

|

vol. 1

146-158

PL

Celem pracy jest ukazanie konsekwencji, jakie może mieć tłumaczenie czasowników modalnych, które ustanawiają reguły i zasady rozumienia norm w tekstach prawnych. W oparciu o rozróżnienia językoznawstwa kognitywnego zostały wyjaśnione przyczyny, dlaczego deontyczne czasowniki modalne są tak często używane w legislacji. Jako materiał do analizy wybrano Traktat amsterdamski w jego angielskiej oraz polskiej wersji. Przykłady pochodzące z tegoż tekstu ukazują, iż tłumaczenie deontycznych czasowników modalnych może być źródłem wieloznaczności dla jego odbiorców i to właśnie badania oraz definicje lingwistyczne pomagają rozwiązać problemy związane z błędnym rozumieniem znaczenia słów w tak ważnym tekście międzynarodowym.

EN

This study aims at examining how the manifestation forms of linguistic modality, which plays a rule-constitutive role in the content of legal documents, may be changed in the process of translation. Basing on the achievements of cognitive linguistics the author tries to find a solution for a proper translation of root and epistemic modals that would serve the same communicative function. In concluding remarks she notices that the role of linguists in solving the problems of the legal world is essential for checking the occurrence of ambiguity in the interpretation of translated texts.

12

Nazwy własne w strukturze metafor pojęciowych

71%

Rutkowski M.

Onomastica

|

2017

|

vol. 61

|

issue 2

91-104

EN

The present paper examines the issue of conceptual metaphors related to proper names. According to the Lakoff/Johnson’s theory, two types of metaphor are sustained – orientational metaphors and ontological metaphors. The author shows how proper names may be a part of source domains, as well as how they function within the new metaphorical expressions. Some examples from the Polish lexicon are discussed, e.g. the names of Himalaya, Mount Everest, Marian Ditch, Waterloo and the like. Some conceptual metaphors, such as the figuration of the state as a human being, and other sub-metaphors which can be derived from this, are also examined. Proper names may function within the metaphorical expressions due to their specificity, and because their denotata are closer to the human experience.

13

Analyse contrastive dans la perspective de la grammaire cognitive – cas des noms de parties du corps humain dans le domaine des instruments de musique

71%

Taraszka-Drożdż B.

|

2021

|

vol. 69

|

issue 6

139-153

PL

Analiza kontrastywna z perspektywy gramatyki kognitywnej – nazwy części ciała w domenie instrumentów muzycznych Proponując metodologię opartą na postulatach gramatyki kognitywnej, artykuł przedstawia analizę kontrastywną rozszerzeń metaforycznych w języku francuskim i polskim, a dokładniej, relacji kategoryzujących stanowiących ich podstawę. Przedmiotem analizy są nazwy części ciała ludzkiego odnoszące się do części instrumentów muzycznych. Badanie zakłada opis podobieństw i różnic w relacjach kategoryzujących na różnych poziomach abstrakcji: przechodząc od poziomu najwyższego, poprzez strukturę schematyczną [część ciała ludzkiego] - - - > [część instrumentu muzycznego], po poziom poszczególnych elaboracji tej struktury, tj. poziom poszczególnych rozszerzeń. Te ostatnie przeanalizowane zostają na trzech poziomach ekwiwalencji: leksykalnym, referencyjnym oraz aktywowanych domen. Prowadzi to do wskazania kilku typów ekwiwalencji miedzy francuskimi i polskimi uszczegółowieniami wspomnianej wyżej struktury schematycznej. En proposant une méthodologie basée sur les postulats de la grammaire cognitive, l’article présente une analyse contrastive français-polonais des extensions métaphoriques, et plus précisément, des relations de catégorisation sur lesquelles elles sont fondées. L’étude porte sur les noms de parties du corps humain désignant des parties des instruments de musique. Elle vise à dévoiler les similitudes et les divergences entre ces catégorisations aux différents niveaux d’abstraction : allant du niveau le plus élevé, par la structure schématique [partie du corps humain] - - - > [partie d’un instrument de musique], jusqu’aux élaborations de cette dernière, c’est-à-dire aux extensions particulières. Celles-ci sont analysées aux trois niveaux d’équivalence : lexical, référentiel et celui des domaines activés. Cela met en évidence quelques types d’équivalence entre les élaborations françaises et polonaises de la structure schématique citée ci-haut.

EN

Proposing a methodology based on the assumptions of Cognitive Grammar, this article presents a contrastive analysis of metaphorical extensions in French and Polish or, more precisely, of the categorising relationships that constitute their foundations. The object of analysis is the names of body parts that refer to parts of musical instruments. The analysis assumes the description of different levels of abstraction of the similarities and differences in the categorising relationships: beginning with the highest level, through the schematic structure [part of the body] - - - > [part of the musical instrument], to the level of specific elaborations of this structure, i.e. the level of specific extensions. These lowest-level extensions are analysed at three levels of equivalence: lexical, referential, and that of the activated domains. This leads to the identification of several types of equivalence between the French and Polish elaborations of the above-mentioned schema.

FR

En proposant une méthodologie basée sur les postulats de la grammaire cognitive, l’article présente une analyse contrastive français-polonais des extensions métaphoriques, et plus précisément, des relations de catégorisation sur lesquelles elles sont fondées. L’étude porte sur les noms de parties du corps humain désignant des parties des instruments de musique. Elle vise à dévoiler les similitudes et les divergences entre ces catégorisations aux différents niveaux d’abstraction : allant du niveau le plus élevé, par la structure schématique [partie du corps humain] - - - > [partie d’un instrument de musique], jusqu’aux élaborations de cette dernière, c’est-à-dire aux extensions particulières. Celles-ci sont analysées aux trois niveaux d’équivalence : lexical, référentiel et celui des domaines activés. Cela met en évidence quelques types d’équivalence entre les élaborations françaises et polonaises de la structure schématique citée ci-haut.

14

Mentalna reprezentacja terminu – implikacje dla glottodydaktyki języków specjalistycznych

71%

Gonigroszek D.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2016

|

vol. 23

35-45

EN

The aim of the article is to construct a theoretical model of mental representation of terminology as well as to formulate a set of guidelines for teachers of languages for specific purposes. The consecutive parts of the article are devoted to characteristics of languages used for specific purposes, terminology, the relation between a term and its mental representation (concept, domain, domain matrix, knowledge systems).

PL

Celem niniejszego artykułu jest stworzenie modelu reprezentacji umysłowej terminu oraz sformułowanie implikowanych przezeń wskazówek dla nauczycieli języków specjalistycznych. W kolejnych częściach artykułu dokonano charakterystyki języków specjalistycznych, przytoczono definicje terminu, podjęto próbę ustalenia związku między terminem, znakiem językowym a przywoływaną przez niego reprezentacją mentalną (pojęcie, domena, matryca domen, system wiedzy).

15

La joie submerge mon coeur / La alegría inunda mi corazón (radość wypełnia moje serce). Kulturowe uwarunkowania metafor konceptualnych radości w języku francuskim i hiszpańskim

63%

Bazyl M. K.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2018

|

vol. 36

|

issue 1

EN

The purpose of this article is to offer a description of how to conceptualize the joy in French and Spanish. The analysis is based on the concept of a metaphor developed by George Lakoff and Mark Johnson. In the assumptions of cognitive linguistics, metaphor is the main and the most important carrier of thinking and understanding.In the initial part of this article, in order to reflect on the readable image of joy completely, it was considered important to discuss it within the linguistics and psychological perspectives. The analysis reveals that there are a number of expressions that indicate the initial moment of joy. This feeling may appear gradually or occur suddenly. However, most psychologists describe the joy as a dynamic sensation as a result of stimulus.Our analysis shows that metaphorical expressions are common for French and Spanish, which represent joy as a light, a living organism or disease. On the other hand, the differences concern, for example, the consequences resulting from the disease state. In French, a subject experiencing emotions of joy can seem or behave irrationally. In contrast, in Spanish, joy is seen as a contagious disease.

FR

Cet article a pour objectif de décrire les ressemblances et les différences dans la conceptualisation de la joie en français et celle de alegría en espagnol. Dans notre recherche, nous nous appuyons sur la théorie de la métaphore proposée par G. Lakoff et M. Johnson. Dans la linguistique cognitive, la métaphore est un des outils les plus importants pour essayer de comprendre le domaine abstrait de notre expérience.D’abord, nous étudions la joie vue comme un concept psychologique pour passer ensuite à la description d’une série de métaphores conceptuelles et de métonymies de la joie. Les exemples analysés sont tirés de la presse et d’oeuvres littéraires françaises et espagnoles.Notre analyse montre que les expressions métaphoriques communes pour le français et l’espagnol sont celles, qui représentent la joie comme une lumière, un organisme vivant ou une maladie. D’autre part, les différences concernent, par exemple, les conséquences résultant de l’état pathologique. Ainsi, les Français qui éprouvent une grande joie peuvent se comporter de manière irrationnelle. En revanche, en espagnol, la joie est représentée comme une maladie contagieuse, c’est-à-dire une émotion qui se communique d’une personne à l’autre.

PL

Celem niniejszej pracy jest opis sposobu konceptualizacji radości w języku francuskim i hiszpańskim. Analiza opiera się na koncepcji metafory opracowanej przez George’a Lakoffa i Marka Johnsona. W ujęciu językoznawstwa kognitywnego metafora jest najważniejszym narzędziem poznania i rozumienia pojęć abstrakcyjnych.W części wstępnej artykułu, w celu ukazania w pełni czytelnego obrazu radości, emocja ta została przedstawiona z perspektywy językowej i psychologicznej. Istnieje wiele zwrotów i wyrażeń, które wskazują na początkowy moment radości. Uczucie to może pojawiać się stopniowo bądź wystąpić nagle. Jednakże większość psychologów opisuje radość jako uczucie dynamiczne, występujące na skutek bodźca.Analiza pokazuje, że wspólne dla języka francuskiego i hiszpańskiego są wyrażenia metaforyczne, które przedstawiają radość jako światło, żywy organizm lub chorobę. Natomiast różnice dotyczą na przykład następstw wynikających ze stanu chorobowego. W języku francuskim podmiot doznający emocji radości może majaczyć lub zachowywać się irracjonalnie. Natomiast w języku hiszpańskim radość jest postrzegana jako zaraźliwa choroba.

16

Co znaczy „po”? Empiryczne poszukiwanie głównego znaczenia przyimka „po”

63%

Gaszewski J.

Język Polski

|

2019

|

vol. 99

|

issue 2

62-76

PL

Tekst omawia prosty eksperyment psycholingwistyczny, którego celem było określenie głównego znaczenia przyimka po na podstawie zdań stworzonych przez uczestników badania. Inspiracją był po części podobny eksperyment Taylora (1989/1995), a po części rozbieżności pomiędzy istniejącymi analizami semantycznymi po. Za kryterium definiujące znaczenie główne przyjmuję bezpośrednie skojarzenie z danym wyrazem, a eksperyment jest obiektywizacją tego subiektywnego kryterium. Wyniki wskazują, że głównym znaczeniem przyimka po jest „następstwo w czasie”, co stoi w sprzeczności z wcześniejszymi analizami kognitywnymi, które zakładają prymat domeny przestrzeni i w związku z tym za główne znaczenie po uważają jego znaczenie przestrzenne.

EN

The article reports on a simple psycholinguistic experiment which aimed to reveal the main meaning of the Polish preposition “po” on the basis of example sentences provided by informants. The inspiration comes from Taylor’s (1989) description of a similar experiment as well as discrepancies between the analyses of “po” to date. The concept of main meaning adopted in the article is that of immediate association with the word. The experiment is a way of objectivizing this subjective criterion. The results show that “succession in time” (in English expressed by after) is the main meaning of “po”. This largely contradicts earlier cognitive analyses which assume the spatial domain to be basic and hence take the spatial meaning of “po” as the main one.

17

Metafory konceptualne w niemieckich związkach frazeologicznych odnoszących się do ludzkich procesów poznawczych

63%

Iwaniak K.

Językoznawstwo

|

2021

|

vol. 15

199-210

EN

The aim of the paper is to elaborate on conceptual metaphors as a fundamental scheme of human cognition and conceptualization of abstract thinking. The article describes the way they are created and how they exist in the everyday language. Attention has been predominantly directed to phraseological units that often are used to capture the metaphors and express the underlying concepts in the language. The analysis included phrasological units referring to the sphere of human mind.

PL

Artykuł porusza zagadnienie metafor konceptualnych jako podstawowego narzędzia ludzkiego poznania i konceptualizacji pojęć abstrakcyjnych. Opisuje sposób ich tworzenia oraz funkcjonowania w języku potocznym. Tekst zwraca uwagę na rolę związków frazeologicznych jako językowych sposobów realizacji metafor poznawczych. Analizie poddano wybrane związki frazeologiczne odnoszące się do sfery ludzkiego umysłu.

18

Faces of Contemporary Cognitivism

63%

Lewandowska-Tomaszczyk B.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2016

|

vol. 1

|

issue 1&2

PL

Artykuł podejmuje kwestię porównana pojęć i założeń w kognitywnych podejściach do języka we współczesnym Językoznawstwie Kognitywnym reprezentowanym w teoriach Ronalda Langackera, George’a Lakoffa Charles Fillmore’a z jednej strony a generatywnym modelem Noama Chomsky’ego, szczególnie w Programie Minimalizmu. Zagadnienie zaprezentowane odnoszą sią do pojęcia modelowania oraz umiejscowienia poziomu znaczenia w modelach, funkcji intencjonalności w filozofii i teorii języka, natury języka i zdolności językowych oraz prezentują odmienne interpretacje tematyki właściwej dla badań językoznawczych. Status języka publicznego (społecznego) i pozycja znaczenia w takim uwarunkowaniu oraz problemy metodologiczne, które z tego wynikają konkludują dyskusję. Tematem dalszego opisu jest odniesienie się do implikacji dotyczących modeli akwizycji języka oraz dalszych różnic w metodologii badań. We wnioskach wskazane są obszary, w których modele generatywne Chomsky’ego oraz modele postulowane w Językoznawstwie Kognitywnym wykazują znaczne rozbieżności oraz takie, w których implikacje wynikające z nich wydają się zbieżne.

EN

The paper focuses on a comparison of the concepts of language and language studies as presented in contemporary cognitivism and expounded by Ronald Langacker, George Lakoff and Charles Fillmore in their versions of Cognitive Grammar on the one hand and by Noam Chomsky in his Minimalism Program on the other. The theoretical concepts and hypotheses that are discussed relate to the concept of modelling and the locus of linguistic meaning, place of intentionality in the philosophy of language and linguistic theory, the nature of language and cognitive abilities as well as the proper theme of linguistic inquiry. The status of public (shared) language and the position of meaning and semantic theories in linguistic description are dealt with in the next part. Problems evolving from those diverse views on language such as verifiability on the one hand and the methodological constraint on the other conclude the discussion. Referred to are also the generative as opposed to cognitive models of language acquisition and, consequently, diverse methodologies as used by scholars of these persuasions. Conclusions show those aspects of Chomsky’s generativism and Cognitive Linguistics that seem incompatible and those that can be perceived as converging.

19

The semantics of "at"

63%

Brenda M.

Annales Neophilologiarum

|

2015

|

issue 9

26-55

PL

Semantyka angielskiego przyimka przestrzennego "at"

20

Wiara w Boga źródłem poczucia bezpieczeństwa w życiu: metaforyczna perspektywizacja pojęcia wiara w Boga w kontekście bezpieczeństwa na podstawie wywiadów bezpośrednich

63%

Grabowska M.

Rocznik Teologiczny

|

2015

|

vol. 57

|

issue 1

77-92

PL

Artykuł poświęcony jest językowemu obrazowi wiary w Boga rozumianej przez pryzmat potrzeby bezpieczeństwa. Na podstawie zebranego materiału-wypowiedzi pochodzących od osób wierzących, wyodrębniłam warianty metafory WIARA W BOGA TO ŹRÓDŁO POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA wraz z profilami semantycznymi. Z materiału wynika, że badani postrzegają wiarę w Boga jako element życia zapewniający im spokój, gwarantujący zdrowie psychiczne, dający nadzieję, chroniący przed zagrożeniami oraz pocieszenie.

EN

In the paper author discusses the linguistic view of the interplay between the notion of faith in God and the safety need. Main concern is focused on analysing metaphorical extensions of the concept of faith in God as the source of safety. Based on the interviews among Christians, author analyses the problem in question with respect to particular semantic profiles of the metaphor FAITH IS A SOURCE OF SAFETY. In many cases faith is presented as the element that secures human life, guarantees peace, hope, offers protection and consolation. In other words, the picture of faith that emerges from the interviews portrays it as a fundamental notion in life, a source of safety, rescue or even the last resort.

Refine search results

Kategoria punktu widzenia w instrumentarium badawczym młodych filologów. Punkt widzenia w literaturze, kulturze i języku, red. Elżbieta Muskat-Tabakowska et al., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015, 218 ss.

JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE A ROZWIJANIE KOMPETENCJI MIĘDZYKULTUROWEJ W KONTEKŚCIE UMIĘDZYNARODOWIENIA SZKOLNICTWA WYŻSZEGO W POLSCE

LEGAL SPEECH ACTS IN A COGNITIVE LINGUISTIC PERSPECTIVE – FOCUS ON MODALITY

Frazeologizmy Wisławy Szymborskiej w przekładzie. Propozycja kategorii śladu frazeologicznego

Animated Animals as Conceptual Blends

Kognitywna analiza metafor życia i śmierci w poezji Wisławy Szymborskiej

Elementy językoznawstwa kognitywnego w dydaktyce filozofii

Metonimiczne postrzeganie rzeczywistości w języku osób z autyzmem w świetle teorii Romana Jakobsona

PROTOTYPE THEORY IN THE JUDICIAL PRACTICE OF THE COURT OF JUSTICE OF THE EUROPEAN UNION. A CASE STUDY

ORGANIZATION OF BACKGROUND KNOWLEDGE STRUCTURES IN LEGAL LANGUAGE AND RELATED TRANSLATION PROBLEMS

COGNITIVE CONSEQUENCES OF TRANSLATIONS FOR RENDERING THE MODALITY OF LEGAL DOCUMENTS (A SEMANTIC STUDY BASED ON THE AMSTERDAM TREATY AS AN EXAMPLE)

Nazwy własne w strukturze metafor pojęciowych

Analyse contrastive dans la perspective de la grammaire cognitive – cas des noms de parties du corps humain dans le domaine des instruments de musique

Mentalna reprezentacja terminu – implikacje dla glottodydaktyki języków specjalistycznych

La joie submerge mon coeur / La alegría inunda mi corazón (radość wypełnia moje serce). Kulturowe uwarunkowania metafor konceptualnych radości w języku francuskim i hiszpańskim

Co znaczy „po”? Empiryczne poszukiwanie głównego znaczenia przyimka „po”

Metafory konceptualne w niemieckich związkach frazeologicznych odnoszących się do ludzkich procesów poznawczych

Faces of Contemporary Cognitivism

The semantics of "at"

Wiara w Boga źródłem poczucia bezpieczeństwa w życiu: metaforyczna perspektywizacja pojęcia wiara w Boga w kontekście bezpieczeństwa na podstawie wywiadów bezpośrednich