Search results

1

Jałowiec/kadyk w świetle „etymologii globalnej”

100%

Wojan K.

Studia Rossica Gedanensia

|

2014

|

issue 1

100-141

EN

The article describes the etymology of the words jałowiec/kadyk in the aspect of global etymology. The description supports the thesis of a West-Finnish transfer of the word kadyk to Baltic, Germanic and Slavic languages. The Author presents different sources of these words, taking into consideration Slavic, Ugro-Finnish, Turkish and Altay lexis. She quotes a series of lexicosemantic analogies in various related and unrelated languages and dialects. She expresses her belief in the necessity of further research in the field of Nostratics.

PL

Artykuł opisuje pochodzenie słów jałowiec/kadyk w aspekcie etymologii globalnej. Jest potwierdzeniem tezy o zachodniofińskim transferze słowa kadyk do języków bałtyckich, germańskich i słowiańskich. Autorka prezentuje różne źródłosłowy tych nazw, uwzględniając leksykę słowiańską, ugrofińską, turkijską i ałtajską. Przytacza szereg analogii leksykalno-semantycznych w różnych językach, zarówno w genetycznie spokrewnionych, jak i niespokrewnionych. Wyraża przekonanie o celowości prowadzenia szerszych badań w ramach nostratyki.

2

Kadyk, czym jest i na jakich obszarach jest?

89%

Szcześniak K.

Studia Rossica Gedanensia

|

2014

|

issue 1

89-99

EN

The article refers to the presence and origin of the Masurian dialect token kadyk. It can be found in literary texts written in German (relating to the Masuria region, such as Siegfried Lenz novels and Gunter Schiwy tales), as well as south German dialects and the language of German inhabitants of Gdansk and also in the central and northern region of Kaszuby. The author, comparing the dictionary, literary and onomastic sources argues that this token (or perhaps only the core, though) is a very early loan word (probably done already in the Balto-Slavic era) from the Finno-Ugric languages. The author uses the Grammar of the Lithuanian Language of Jan Otrębski who stated that the Finnish language contains many loans from the Baltic languages and drew attention to the fact that they date back to the period when the Finns created very a diverse tribal unity, and their dialects were very close. He continues further, that during this period also the languages called by linguists as Baltic were dialects of one language, not very different from each other1. Since then, taking into account the above statement, author of the article notes, there were loan words, including very early ones, from the Baltic languages, it can be assumed that a similar process could happen also in the other way. The early time of this loan can be proved by by the fact that the same root *kad / iti remained in all Slavic languages. Although the kadyk token is currently known (outside of the area from which it was borrowed) only in the Baltic languages, and in the area of Baltic settlements (particularly the area of the so-called Lithuania Minor), and in the German dialects of Gdansk and through South German dialects (or not, as the worth-mentioning theory of Hanna Popowska-Taborska and Witold Cienkowski of a direct loan token from Old-Prussian language) was transferred to northern and central Kaszuby (where it is existing among other forms: iglena, jiglica, heifer, Jodłowiec). It seems that it might be assumed that that it had been transferred to these areas by the German inhabitants of Gdansk to whom it was known from the area of East Prussia. In such case it would be a phenomenon of secondary assimilation to the new area.

PL

Artykuł dotyczy obecności i pochodzenia leksemu kadyk w gwarze mazurskiej. Można go spotkać w tekstach literackich pisanych po niemiecku (dotyczących regionu mazurskiego, jak na przykład powieści Siegfrieda Lenza i baśnie Güntera Schiwego), a także w dialektach dolnoniemieckich, języku niemieckich mieszkańców Gdańska oraz na Kaszubach środkowych i północnych. Autorka, porównując dane słownikowe, literackie i onomastyczne, stawia tezę, iż leksem ten (choć być może tylko sam rdzeń) jest bardzo wczesną pożyczką (prawdopodobnie dokonaną już w epoce bałtosłowiańskiej) z języków ugrofińskich. Korzysta przy tym z Gramatyki języka litewskiego Jana Otrębskiego, który pisał, że w językach fińskich istnieje wiele pożyczek z języków bałtyckich i zwrócił przy tym uwagę na to, że „datują się one z okresu, kiedy Finowie tworzyli niezbyt zróżnicowaną plemiennie jedność, a ich dialekty były sobie bardzo bliskie. Ale, kontynuuje tenże badacz dalej, w tym okresie i języki nazywane przez językoznawców bałtyckimi były mało różniącymi się od siebie dialektami jednego języka” . Skoro zatem, uwzględniając powyższy sąd, zauważa autorka artykułu, istniały pożyczki z języków bałtyckich i to tak wczesne, to można założyć, że mogły one również zachodzić i w drugą stronę. A o wczesności tej pożyczki świadczyć może to, iż sam rdzeń *kad/iti pozostał wszak we wszystkich językach słowiańskich, choć leksem kadyk (poza obszarem, z którego go zapożyczano) znany jest obecnie tylko w językach bałtyckich, a także na terenie osadnictwa bałtyckiego (szczególnie tak zwanej Małej Litwy), w dialektach niemieckich Gdańska i poprzez dialekty dolnoniemieckie (lub nie, tu warto wspomnieć o teorii Hanny Popowskiej-Taborskiej i Witolda Cienkowskiego o bezpośredniej pożyczce leksemu z języka staropruskiego) przedostał się na Kaszuby północne i środkowe, gdzie jest on znany obok innych form: jiglena, jiglica, jałowić, jodłowiec. Wydaje się, że równie dobrze można założyć, że przenieśli go być może na te obszary niemieccy mieszkańcy Gdańska, którzy znali go z obszaru Prus Wschodnich, a w takim razie mielibyśmy do czynienia ze zjawiskiem wtórnej asymilacji na nowym obszarze.

3

Potencjał rodzimych iglastych gatunków drzew leśnych w uprawach agroleśnych

89%

Baranowska M., Kobus-Cisowska J.

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

|

2023

|

vol. 113

|

issue 3

50-67

EN

Agroforestry is a type of farming that integrates agricultural crops with trees, and is a way of managing the land in which crop and livestock production coexist in the same area with woody plants and/or shrubs. Agroforestry promotes efficient use of soil and environmental resources compared to monoculture farming. The integration of trees in agroforestry improves the fertility and physical, biological and chemical properties of the soil, and consequently food, timber and fodder. Such cultivation promotes an appropriate microclimate by influencing soil properties and moisture content. Integration of trees on agricultural land provides additional climate and environmental benefits and can be a cost-effective and climate-friendly practice. The article identifies native coniferous forest tree species that could potentially be part of agroforestry crops with a view to their use in functional foods.

PL

Agroleśnictwo to rodzaj upraw integrujący uprawy rolne z drzewami i jest sposobem gospodarowania ziemią, w którym produkcja roślinna i zwierzęca współistnieje na tym samym obszarze z roślinnością drzewiastą i/lub krzewami. Agroleśnictwo sprzyja efektywnemu wykorzystaniu zasobów glebowych i środowiskowych w porównaniu z uprawą monokulturową. Integracja drzew w uprawie rolniczej poprawa żyzność i właściwości fizyczne, biologiczne i chemiczne gleby, a w konsekwencji żywności, drewna i paszy. Taka uprawa sprzyja odpowiedniemu mikroklimatowi wpływając na właściwości i wilgotność gleby. Integracja drzew na gruntach rolnych zapewnia dodatkowe korzyści dla klimatu i środowiska, dlatego może stanowić opłacalną i przyjazną praktykę. W artykule wskazano rodzime gatunki iglastych drzew leśnych, które potencjalnie mogłyby stanowić element upraw agroleśnych z uwzględnieniem ich wykorzystania w żywności funkcjonalnej.

4

Problem nieobecności nazw gatunków drzew w Pieśniach ludowych z Warmii i Mazur na tle analizy etnograficzno-przyrodniczej

89%

Lechocka E.

Prace Językoznawcze

|

2015

|

issue 17/4

41–59

EN

This article attempts to analyze ethnographically the species of trees, whose names have not been mentioned in the collection of folksongs originating in Warmia and Mazury edited by Marian Sobieski. From the ethnographical point of view and with respect to the natural environment, they seem to be the most valuable plants in the region. The research falls within the framework of studies called “absence figure” that are currently popular and has been conducted on the premises of the theory of bioregionalism. Bioregionalism assumes a particular relationship between the world of plants and humans, their tradition, habits and culture. Accordingly, some species of trees, such as spruce, pine, juniper, birch-tree, and willow have been examined and analyzed. The description of each includes examples of main dialect variations of plant names, information about the place occupied by each species in the natural habitat of Warmia and Mazury and the role it played in the material heritage of local inhabitants. The conducted research allowed the author to determine the reason for the absence of key tree species. The cause (in everyday life and the sacrum sphere as well) might have been the specificity of the discussed anthology, the frugality of artistic devices in the songs or changes in the structure of tree stands.

Refine search results

2 Studia Rossica Gedanensia

1 Prace Językoznawcze

1 Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

1 Baranowska M.

1 Kobus-Cisowska J.

1 Lechocka E.

1 Szcześniak K.

1 Wojan K.

1 2023

1 2015

2 2014

Jałowiec/kadyk w świetle „etymologii globalnej”

Kadyk, czym jest i na jakich obszarach jest?

Potencjał rodzimych iglastych gatunków drzew leśnych w uprawach agroleśnych

Problem nieobecności nazw gatunków drzew w Pieśniach ludowych z Warmii i Mazur na tle analizy etnograficzno-przyrodniczej