Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 13

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  kasaty
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

[rec.] Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, red. Marek Derwich, t. 1–4, Wrocław 2014

100%
Kośka M.
Miscellanea Historico-Archivistica
|
2016
|
issue 23
314-317
XX
recenzja
2
Publication available in full text mode
Content available

Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, red. Marek Derwich, t. 1–4, Wrocław 2014

100%
Kośka M.
Miscellanea Historico-Archivistica
|
2016
|
issue 23
314-317
3
Publication available in full text mode
Content available

Monaster bazylianów w Werchracie w świetle dokumentów sporządzonych przed jego kasatą w 1808 r.

89%
Ujma M.
Przegląd Nauk Historycznych
|
2019
|
vol. 18
|
issue 2
151-173
EN
In 1808 was compiled inventories of economic, with which you can approximately assess the situation of material in the basilian monastery in Werchrata. The monastery belonged to the then diocese of Przemysl. Cause the work on the inventory was scheduled confiscation of property Basilian in Werchrata. It turned out, however, that due to the negligence of confiscation was rendered in modes available today regestry was not the first attempt of carrying out of inventory of goods belonging to the Basilian monks during this difficult period. The confiscation of the movable and immovable property of the monastery in Werchrata solved in 1804, so two years later the monks moved to Krechów. Documents related to confiscation real estate bazilian with Werchrata are proof that the Austrian authorities did not seek a forfeiture. The reason for this could be the anticipation of a slight advantage confiscation poor monastery. In addition, benefactors monastery sought to the retardation of confiscation. Surviving inventories of the monastery in Werchrata solve her financial problems. At the time a small community of monks in Werchrata was already associated with the community of monks of the monastery in Jamnica. Threatening with their bad management of Basilian who are unable to properly use the provided privileges and wages. The explanation for this state of affairs would require, however, a deeper scientific analysis is possible only after finding economic documentation with respect to the period before and after partition of the state.
PL
W roku 1808 zostały sporządzone inwentarze, m.in. „Realności klasztoru bazyliańskiego werchrackiego”, dzięki którym można w przybliżeniu ocenić jego sytuację materialną. Dokumenty te są obecnie częścią zasobu Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie. Klasztor należał wówczas do diecezji przemyskiej, dekanatu potylickiego i cyrkułu żółkiewskiego. Przyczyną podjęcia pracy nad inwentarzem była planowana konfiskata mienia werchrackich bazylianów. Okazało się jednak, że z powodu zaniedbania kasata została odsunięta w czasie, a dostępne dzisiaj regestry nie były pierwszą próbą dokonania spisu dóbr należących do bazylianów w tym trudnym okresie. Konfiskatę dóbr ruchomych i nieruchomości monasteru w Werchracie zarządzono już w 1804 r., więc dwa lata później mnisi przenieśli się już do Krechowa. W rzeczywistości jednak aż do 1808 r. nie było mowy o faktycznym przejęciu dóbr klasztornych przez państwo. Dokumenty związane z kasatą nieruchomości bazylianów z Werchraty wydają się jednak dowodzić, że władze austriackie nie naciskały zbyt mocno na szybkie przeprowadzenie konfiskaty. Powodem tego mogło być przewidywanie niewielkiej korzyści z kasaty monasteru. Można sformułować hipotezę, że dobrodzieje monasteru byli zainteresowani odsuwaniem konfiskaty w czasie, a sformalizowane działania austriackiej biurokracji mogły im to skutecznie umożliwić. Zachowane inwentarze kasatowe monasteru w Werchracie ujawniają jego problemy materialne. U progu konfiskaty klasztornego majątku nieliczna społeczność werchrackich mnichów była już połączona ze społecznością zakonników monasteru w Jamnicy, co dowodzi niewielkiej liczebności obu monasterów. Niepokojąca była przy tym niegospodarność bazylianów, którzy nie potrafili należy­cie wykorzystać nadanych sobie przywilejów i uposażeń. Wyjaśnienie tego stanu rzeczy wymagałoby jednak głębszej naukowej analizy, możliwej dopiero po odszukaniu dokumentacji gospodarczej powstałej w okresie przed- i porozbiorowym.
4

Zakony i zgromadzenia zakonne męskie na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku z uwzględnieniem diecezji janowskiej, czyli podlaskiej

63%
Pietrzykowski J.
Roczniki Historii Kosciola (Annals of Church History)
|
2012
|
vol. 4(59)
85-100
EN
This paper is an attempt to illustrate the massive destruction of male religious orders perpetuated by the Partitioners of Poland, and to show how monastic life was reactivated in the early 20th century. These issues are presented in the background of historical events taking place in the Diocese of Janów (that is the Diocese of Podlasie). This is because the history of this diocese serves as a good illustration of the processes in question. On the one hand, the Diocese of Podlasie experienced extremely difficult and painful history. On the other, it was home to the most significant modern Polish promoter of monastic life – the Blessed Father Honorat Koźmiński. On regaining independence by Poland, some monks moved back to their pre-Partition monasteries, which was possible thanks to considerable support on behalf of Bishop Henryk Przeździecki. However, most monks at that time represented newly formed religious orders. Some of them were created in the territories of Poland, others were “imported” to Poland from Western Europe through the region of Borderland Galicia. Male religious orders have always been central to the structure and religious life of the Catholic Church. Monastic life mirrored the patterns of religious life and spirituality, typical of the particular epoch, period and century. Monks-priests were in charge of Marian shrines, parishes, schools. Many were preachers, engaging in numerous missions and religious retreats.
5
Publication available in full text mode
Content available

Kasata klasztoru trynitarzy w Krotoszynie oraz losy jego kultowego dziedzictwa

63%
Sobczyńska-Szczepańska M.
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
|
2017
|
vol. 128
131-153
PL
Klasztor trynitarzy w Krotoszynie podzielił los innych konwentów wielkopolskich, które po drugim rozbiorze Polski znalazły się w granicach królestwa Prus. W wyniku represyjnej polityki wobec Kościoła drastycznie spadła liczba członków wspólnoty zakonnej, a jej majątek uległ znacznemu uszczupleniu. Zarówno pod rządami pruskimi, jak i w okresie istnienia Księstwa Warszawskiego, decyzją władz państwowych część izb klasztornych zajęto pod magazyny i urzędy. Klasztor został zamknięty wn 1819 r., kiedy po śmierci jego przełożonego o. Jana Szkaradowicza ostał się tylko jeden zakonnik. Przy kościele ustanowiono intermistycznego kapłana, od 1824 r. był administrowany przez krotoszyńskiego proboszcza, a w 1925 r. erygowano przy nim parafię pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła. Gmach poklasztorny w 1836 r. stał się siedzibą szkoły powiatowej, następnie szkoły realnej i gimnazjum realnego, a od 1881 – urzędów wojskowych i cywilnych. Od 1969 r. mieści się w nim Muzeum Regionalne w Krotoszynie. Potrynitarskie budowle przetrwały w niezmienionym kształcie – wyburzono jedynie łączącą je dwukondygnacyjną galerię (w 1836 r.). Wystrój malarsko-rzeźbiarski świątyni zachował się z wyjątkiem kilku świętych wizerunków, w tym charakterystycznej dla ikonografii Zakonu Przenajświętszej Trójcy figury Jezusa Nazareńskiego Wykupionego, eksponowanej w ołtarzu głównym. Rozproszeniu uległy aparaty kościelne, przekazane do krotoszyńskiej fary i ubogich kościołów z archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej. Część dokumentów i ksiąg klasztornych, przetrzebionych po zamknięciu klasztoru, w 1869 r. trafiło do Królewsko-Pruskiego Archiwum Państwowego w Poznaniu, a pozostałe, w 1935 r., – do Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu. Te ostatnie zaginęły.
EN
The Trinitarian monastery in Krotoszyn shared the fate of other convents of the Greater Poland, which, after the second partition of Poland, found themselves within the borders of the Kingdom of Prussia. As a result of a repressive policy towards the Church, the number of members of the monastic community fell drastically and its state of possession diminished significantly. Both under the Prussian rule and during the existence of the Duchy of Warsaw, by the decision of state authorities, some monastery rooms were confiscated and turned into storerooms and offices. The monastery was closed in 1819, when – after the death of the superior Fr. Jan Szkaradowicz – only one monk remained. An interim priest was appointed for the church, since 1824 it was administered by the parish priest of Krotoszyn and in 1925 the parish of St. Apostles Peter and Paul was established. The monastery building was turned into the seat of the district school in 1836, later a primary and secondary school and since 1881 of army and civil offices. Since 1969 the building has housed the Regional Museum of Krotoszyn. Post-Trinitarian buildings remained unchanged – only a two-storey gallery was demolished (in 1836). The interior design was preserved with the exception of a few effigies of saints, among them the figure of Jesus of Nazareth the Ransomed exposed in the main altar, characteristic for the iconography of the Trinitarian Order. Liturgical equipment was dispersed among the parish church and poor churches from the Archdioceses of Gniezno and Poznan. Some monastery documents and books remaining after the dissolution of the monastery were handed over to the State Archive of the Kingdom of Prussia in Poznan in 1869 and others to the Archdiocesan Archive in Poznan in 1935. The latter ones became lost.
6
Content available remote

Zmiany własności nieruchomości w Krakowie związane z kasatami klasztorów przełomu XVIII i XIX w.

63%
Follprecht K.
Hereditas Monasteriorium
|
2014
|
vol. 5
27-41
EN
In 1773 there were 39 monasteries in the city of Cracow. Over the following fifty years no fewer than 21 of them ceased to exist. The reduction in the number of church buildings and in the property belonging to the clergy in Cracow began with Pope Clement XIV’s decision of July 1773 to suppress the Society of Jesus. The Society’s property was taken over by the Commission of National Education. Bishop Michał Jerzy Poniatowski, administrator of the Diocese of Cracow from 1782, citing impoverishment and lack of necessary material base, announced dissolutions of monasteries and secularisation of their property or closure of novitiates in female monasteries – a move that would naturally lead to their dissolution. The reduction of the regular clergy in Cracow was continued in 1796–1809 by the Austrian authorities as part of their campaign to close down institutions lacking funds for their operations. A similar policy was pursued by the government of the Duchy of Warsaw in 1810–1815. The campaign ended in the period of the Free City of Cracow. Initially, former monastery buildings did not disappear from the city landscape – they were taken over by other Cracow congregations, transformed into hospitals, barracks, warehouses for the army or offices. However, often abandoned, they became dilapidated and were sold at public auctions, and then turned into e.g. inns or private houses. As Cracow was being transformed into a modern city, the early 19th century saw a demolition of the Church of St. Stephen and former Jesuit buildings in today’s Plac Szczepański (Stephen Square). In the late 19th century the same fate befell the former monastery and hospital of the Oder of the Holy Ghost – a municipal theatre was established in Plac św. Ducha (Holy Ghost Square). Very few Cracow monasteries survived these changes unscathed. Some congregations in the city, both male and female, had to accept monks and nuns from the dissolved monasteries from all over Cracow. Sometimes the authorities would take over just some buildings of a monastery, paying rent to the monastics. Changes in ownership also affected the monasteries’ property – not only located in Cracow – that did not encompass monastic houses but buildings constituting sources of income for the congregations as tenement houses.
7
Content available remote

Wybrane źródła do dziejów skasowanych klasztorów trynitarzy w zasobie Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Sankt Petersburgu

63%
Sobczyńska-Szczepańska M.
Hereditas Monasteriorium
|
2014
|
vol. 4
221-234
EN
The aim of the article is to present selected source documents from the Russian State Historical Archive (Российский государственный исторический архив) in Saint Petersburg relating to the Trinitarian Order. The analysed documents – dealing with the monasteries in Babinoviche, Berestechko, Brailov, Brest, Kamyanets-Podilsky, Kryvichy, Lutsk, Maladzyechna, Orsha, Rzhyshchiv, Shumbar, Teofipol, Trinitopol, Vilnius and Vitebsk – include those of monastic provenance (mainly court files and correspondence), visitation files, correspondence produced by the state administration concerning the dissolutions of the various monasteries, management of the architectural property left by them as well as its measurement drawings.
8
Publication available in full text mode
Content available

Muzyka w służbie klasztornej dyplomacji

63%
Walter-Mazur M.
Muzyka
|
2019
|
vol. 64
|
issue 2
3-19
EN
In the 17th and 18th centuries, a prioress or abbess at a nunnery had a status similar to that of a feudal lord. She represented the monastery in contacts with the ecclesiastic and secular authorities, and felt responsible for its material well-being, which frequently entailed the need to maintain good relations and to negotiate with persons on whom the convent was to some extent dependent, as well as with the parents or guardians of potential rich candidates for the cloistered life. The latter could bring in a large dowry, which was important for the material functioning of the monastic community. Another group of persons to remain on good terms with were the prioress’s relatives and all those who might influence the frequent disputes concerning property. In the period of monastic order dissolutions, it was important to prove to the decision-makers that the given convent was well-off and perfectly organised. Finally, in those turbulent times prioresses frequently had to negotiate with the commanders of troops passing through their lands or cities. I have used the description of events found in the chronicle of the Benedictine Nuns of Sandomierz, compiled in the years 1762–1780, to illustrate the ways in which music performed by the convent’s ensemble was used by the abbess in her diplomatic efforts. I give examples of the representative and ‘accompanying’ functions of music at the Benedictine Nuns’ Monastery in Sandomierz, as well as of the role of a concert as a ‘gift’ which creates an obligation.
PL
W XVII i XVIII wieku status ksieni żeńskiego klasztoru był zbliżony do statusu feudalnego władcy. Reprezentowała ona klasztor wobec władzy duchownej i świeckiej, oraz czuła się odpowiedzialna za jego materialny dobrostan, skąd nierzadko wynikała konieczność utrzymywania dobrych relacji i pertraktowania z osobami, od których klasztor był w jakimś względzie zależny. Dobre stosunki należało utrzymywać także z opiekunami potencjalnych bogatych kandydatek do zakonu, które mogły wnieść pokaźny posag, ważny z punktu widzenia materialnego funkcjonowania wspólnoty, a także z własnymi koligatami i wszelkimi osobami, które mogły wywierać wpływy w częstych sporach majątkowych. Nadciągający okres kasat klasztorów wymagał tego, by decydentom zaprezentować klasztor jako dobrze uposażony i wzorowo funkcjonujący. Wreszcie, w niespokojnych czasach, nieraz przychodziło się ksieniom układać z dowódcami przemaszerowujących przez ich ziemie lub miasta wojsk. Wychodząc od opisu wydarzeń utrwalonych w kronice benedyktynek sandomierskich, spisywanej w latach 1762-1780, ukazuję w jaki sposób w prowadzonych przez przełożoną działaniach dyplomatycznych była wykorzystywana muzyka wykonywana przez klasztorną kapelę. Przykłady, jakie chciałam tu przywołać, ukazują funkcję reprezentacyjną i „towarzyszącą” muzyki w klasztorze benedyktynek sandomierskich,  a także rolę koncertu jako „daru” powodującego zaciągnięcie zobowiązania.
9
Publication available in full text mode
Content available

Spuścizna pojezuicka w zasobach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego we Lwowie

63%
Ujma M.
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
|
2018
|
vol. 20
43-68
EN
In the resources of the Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv, sources about the Jesuits concerns various parts of Galicia, and, in some cases, lands beyond its borders. Most archival units containing documents from the period of kasat are not widely known, and some of them are probably not used at all. The documents archived here may be of interest to art historians, as well as historians of material culture or medical historians. Part of them may prove useful also in research on pre- and fortune-possession of Jesuits in the Austrian Partition and outside its borders. The wide chronological range and the abundance of this material lead to the conclusion that it well reflects the subsequent stages in Jesuit history after the dissolution of the order in 1773. Many documents relate to just this and the period before and after the restoration of the Order in 1814. His delegalization in 1848 and the way of the Jesuits to abolition in 1853 are well documented. Preserved inventories don’t have to be fully reliable, of course. They may also not reflect the actual possession of the order in the period before the dissolution. The important thing is, that they allow at least a partial reconstruction of the equipment of churches, colleges, pharmacies or convents. These documents also contain lists of monks and a discussion on providing them with means of subsistence. Thanks to them, we also get a spatial picture of the development of post-Jesuit plots, gradually merging into the urban organism modernized in the 19th century.
PL
W zasobach Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie źródła odnoszące się do jezuitów dotyczą różnych części Galicji, a w niektórych przypadkach także terenów poza jej granicami. Większość jednostek archiwalnych zawierających dokumenty z okresu kasat zakonu nie jest powszechnie znana, a niektóre z nich prawdopodobnie nigdy nie były wykorzystywane. Zaprezentowane w artykule dokumenty mogą zainteresować historyków sztuki, a także historyków kultury materialnej lub historyków medycyny. Część z nich może okazać się przydatna także w badaniach nad przed- i pokasatowym stanem posiadania jezuitów w zaborze austriackim i poza jego granicami. Szeroki zakres chronologiczny i bogactwo tego materiału prowadzą do wniosku, że dobrze odzwierciedla on kolejne etapy historii jezuickiej po rozwiązaniu zakonu w 1773 r. Wiele dokumentów dotyczy też okresu po jego przywróceniu w 1814 r. Jego delegalizacja w 1848 r. i droga do zniesienia jezuitów w 1853 r. są dobrze udokumentowane. Zachowane zasoby nie muszą być oczywiście w pełni niezawodne. Mogą również nie odzwierciedlać faktycznego stanu posiadania w okresie przed rozwiązaniem. Ważne jest to, że pozwalają przynajmniej na częściową rekonstrukcję wyposażenia kościołów, kolegiów, aptek lub klasztorów. Dokumenty te zawierają również listy mnichów i dyskusję na temat zapewnienia im środków utrzymania. Dzięki nim otrzymujemy także przestrzenny obraz ewolucji działek pojezuickich, stopniowo łączących się z modernizowanym w XIX w. organizmem miejskim.
10
Content available remote

Przebieg postępowania kasacyjnego w klasztorze norbertanek i prepozyturze norbertanów w Czarnowąsach w świetle "Akt Büschinga" ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu

51%
Bończuk-Dawidziuk U., Wojtyła A.
Hereditas Monasteriorium
|
2015
|
vol. 6
411-426
EN
The aim of the article is to discuss and present an edition of sources documenting the takeover of archive, library and art collections from the Norbertine Sisters’ Monastery in Czarnowąsy, dissolved on 24 November 1810. The material comes from the first and fifth volume of the so-called Büsching Papers and mostly consists of letters from 1810 and 1812. In addition, the edition includes correspondence of the local dissolution office concerning similar actions in other towns in Silesia (Brzeg, Gliwice, Głubczyce, Namysłów, Opole, Racibórz, Rudy). The most interesting information in this correspondence comes from letters dealing with the collections of the Norbertine Monastery in Czarnowąsy. Its library, in addition to all the writings of the Church Fathers and a large number of historical works, encompassed manuscripts dealing with the history of the local Norbertine Sisters well as the history of Upper Silesia and its nobility. Among the works of art amassed in the monastery, the one considered to be the most valuable was an unknown painting on wood. Büsching ordered “some silver” to be taken from Czarnowąsy to Wrocław. Works with themes similar to those found in Czarnowąsy were identified in the libraries of Cistercian monasteries in Rudy and Jemielnica, the Reformati convent in Namysłów and an unnamed monastery in Brzeg (of the Capuchins?). Apart from books, two very large and beautiful globes were found in Rudy.
11
Content available remote

O losach archiwaliów z klasztorów dominikańskich w Kamieńcu Podolskim i Smotryczu oraz o kilku wybranych archiwaliach, szczególnie Księdze Arcy-Bractwa Różańca Świętego

51%
Trajdos T. M.
Hereditas Monasteriorium
|
2013
|
vol. 2
271–277
EN
The archive records from the Dominican monastery in Kam’yanets’ Podil’s’kiy were partially destroyed after its dissolution in 1843, and these which remained were taken away and dispersed around many archives and libraries in Poland and Ukraine. In the National Library in Warsaw survived e.g. an 18th century cartulary with documents from this monastery. In Kam’yanets’, in the archives of the local Historical Museum, survived a bound manuscript book which contains the album of entries and the documentation of the joint Rosary and Holy Name of Jesus fraternities from 1605, and from the end of the 17th century also of the Holy Name of Mary fraternity. These entries are continued up to 1912. In a few years’ time an edition of the codex with a scientific commentary is going to be published. Moreover, what is stored in a District Archive in Proskuriv (currently Khmel’nyts’kiy) are the protocols of inspections by bishops of Kam’yanets’ Podil’s’kiy from the years 1823-1827, 1846 and 1857-1858, which illustrate the agony of the Dominican monasteries under the Russian reign in Podolia.
12
Publication available in full text mode
Content available

Stare druki pochodzące z klasztorów skasowanych w Wielkopolsce w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie

51%
Czapnik M.
Biblioteka
|
2020
|
issue 24 (33)
9-45
EN
The University Library in Warsaw houses 3,091 volumes in its collection that originally belonged to a number of monastic libraries located in Greater Poland. This article traces and identifies the successive stages in which individual sections of these collections come into possession of the Library in the early years of the nineteenth century. The first batch of books came from the library of the Warsaw Lyceum (Polish: Liceum Warszawskie) (1806) and the so-called the Library of the Appellate Court (1810). An analysis of the proprietary marks and records (book-plates, stamps, marks of ownership and inventory numbers) pasted into the surviving copies allows us to establish that the latter libraries held volumes that had previously belonged to Cistercian monasteries in Bledzew, Obra, Paradyż and Wągrowiec, and to the Benedictines from Lubiń and the monks of the Trinitarian Order in Krotoszyn. The Dissolution Act of 1819 was followed by an influx of large sections of the book collections from the libraries of the Jesuit and Canons Regular of the Lateran from Kalisz, the Cistercians from Ląd, the Camaldolese monks from Bieniszewo and the Pauline monasteries at Brdów and Wielgomłyny. Over time, the Warsaw library also accommodated volumes from the libraries of the Jesuits and the Discalded Carmelites in Poznań. The books from the latter two batches were incorporated to the Library’s book collection either alongside early books from other book collections, or in some other way yet to be researched, following a procedure that has not yet been clearly established. The article also includes an overview of the bookplates and other proprietary marks that make identification of the copies from the above mentioned libraries possible, i.e. library stamps, monastic inscriptions, labels with library shelf numbers and characteristic markings placed on book spines.
PL
W zasobach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie dotychczas zarejestrowano 3091 woluminów należących do historycznych wielkopolskich bibliotek klasztornych. W artykule omówiono poszczególne etapy napływu fragmentów kolekcji, które zasiliły zbiory biblioteczne warszawskiej książnicy uniwersyteckiej w początkowych latach XIX wieku. Pierwsze z nich pochodziły z biblioteki Liceum Warszawskiego (1806) i tzw. Biblioteki przy Sądzie Apelacyjnym (1810). Analiza znaków i zapisów własnościowych zachowanych egzemplarzy pozwala stwierdzić, że w obu bibliotekach znajdowały się księgi należące uprzednio do klasztorów cysterskich z Bledzewa, Obry, Paradyża i Wągrowca, benedyktynów z Lubinia oraz trynitarzy z Krotoszyna. Akt kasacyjny z 1819 roku spowodował napływ znacznych partii księgozbiorów z bibliotek jezuitów i kanoników regularnych laterańskich z Kalisza, cystersów z Lądu, kamedułów z Bieniszewa oraz paulinów z Brdowa i Wielgomłynów. W zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie znalazły się także woluminy z bibliotek jezuitów i karmelitów bosych z Poznania, włączone z fragmentami innych kolekcji lub w sposób dotychczas niewyjaśniony. Przedstawiono pokrótce zapisy i inne znaki własnościowe umożliwiające identyfikację egzemplarzy z wymienionych bibliotek: pieczątki, typowe zapiski klasztorne, nalepki z sygnaturami bibliotecznymi oraz charakterystyczne oznaczenia na grzbietach opraw.
13
Publication available in full text mode
Content available

Źródła do badań nad kasatami józefińskimi w Galicji (1782-1848) w archiwach wiedeńskich

38%
Ploch G.
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
|
2021
|
vol. 116
331-350
EN
As part of an international, historical research project entitled Cultural heritage of dissolved monasteries in the territories of the former Polish-Lithuanian Commonwealth and in Silesia in the 18th and 19th centuries: fate, significance, inventory carried out in 2012-2016 under the supervision of Prof. Marek Derwich, I conducted a series of queries in the Viennese archives in order to identify and comprehensively study the archives related to the dissolution of monasteries and collegiate churches in Galicia. The main focus of the research was the extensive Stiftungshofbuchhaltung sub-set and the Signatur 102 sub-series. Stifte und Klöster: Galizien, stored in the Österreichisches Staatsarchiv. I finished the elaboration of these collections with monographic publications. In this article, I also present further archival collections, which, due to time constraints and volume of the material, I was only able to view at random. These are the so-called files on Galician domains and other post-Jesuit files found in the Österreichisches Staatsarchiv. I conducted further research in the archives of the Order of the Society of Jesus and the Benedictines in Vienna, whose archives are of interest to us. In addition, in the article, I refer to research issues related to the archival structure, errors and inaccuracies in nomenclature, as well as scarce interest in the history of the Austrian central administration, and I outline research postulates. One of them is the lack of documentation of Galician domains (clergy and state-owned ones). This hitherto unknown resource is a fundamental historical source. The conducted research contributes to the full study of Galician church archives kept in the collections of the Viennese archives.
DE
Im Rahmen des internationalen historischen Forschungsprojektes unter dem Titel Das Kulturerbe der aufgehobenen Klöster auf dem Gebiet der früheren Königlichen Republik der polnischen Krone und des Großfürstentums Litauen sowie Schlesiens im 18. und 19. Jahrhundert: Schicksal, Bedeutung, Inventari-sierung, das in den Jahren 2012-2016 durchgeführt wurde, an der Universität Breslau (Wrocław) angesiedelt war und von Prof. Dr. Marek Derwich geleitet wurde, habe ich eine Reihe von Wiener Archivbeständen auf Archivalien galizischer Kirchenprovenienz erforscht und ausgewertet. Der Schwerpunkt der Untersuchungen wurde auf zwei Archivsammlungen des Allgemeinen Verwaltungsarchives im Österreichischen Staatsarchiv zu Wien gelegt: auf galizische Akten im Bestand Stiftungshofbuchhaltung sowie auf die Unterserie Signatur 102: Stifte und Klöster: Galizien. Beide Forschungsarbeiten wurden mit jeweils einer Monographie abgeschlossen. Im untenstehenden Artikel werden darüber hinaus weitere Archivbestände präsentiert, die aufgrund der eingeschränkten Forschungszeit und der Fülle an zu untersuchendem Material nur oberflächlich gestreift werden konnten. Dazu gehören die Galizischen Domänenakten (samt Geistlichen Domänenakten) und Exjesuitenakten im Bestand des Finanz- und Hofkammerarchivs (ÖStA). Weitere Forschungsarbeiten wurden im Archiv der Österreichischen Provinz der Gesellschaft Jesu und im Musikarchiv des Schottenstiftes durchgeführt. Die Bestände dieser beiden Wiener Archive werden in diesem Artikel nur zusammenfassend vorgestellt. Im vorliegenden Artikel wird zudem auf die grundsätzliche Problematik eingegangen, die gerade mit der Erforschung der im Österreichischen Staatsarchiv befindlichen Dokumente zusammenhängen. Dazu gehören fehlerhafte Orts- und teils irreführende Ordens-einträge, aber auch die Tatsache, dass die josephinischen Klosteraufhebungen bisher kaum vor dem Hintergrund der Geschichte der österreichischen Zentralverwaltung und deren einzelner Behörden erforscht worden sind. Zuletzt zeige ich Forschungsdesiderata auf. Dazu gehören gerade die eher unbekannten und nicht aufgearbeiteten Domänenakten, die aufgrund ihrer Größe einer intensiven Erforschung bedürfen. Die Domänenakten sind jedoch für die Erforschung der galizischen Kirchengeschichte fundamental wichtig. Genauso wenig bekannt sind die im ÖStA und im Wiener Jesuitenarchiv befindlichen (Ex-) Jesuitenakten. Da sie jedoch nur einen Bruchteil der Geschichte dieses Ordens darstellen, ist deren Aufarbeitung weniger aufwendig. Der vorliegende Artikel erhebt keinen Anspruch auf Vollständigkeit, denn die bisher erfolgten Forschungstätigkeiten stellen lediglich einen ersten Beitrag zu einer (hoffentlich zukünftig zu erfolgenden) vollständigen Aufarbeitung des Gesamtbestandes aller in Wien befindlichen Archivalien mit galizischer Provenienz dar. Sicherlich sind bei diesem Aufriss weitere (kleinere) Archivbestände übergangen worden. Es wurde darauf hingewiesen, dass etwa die Erforschung des Kriegsarchivs (ÖStA) aus zeitlichen Gründen übergangen wurde.
PL
W ramach międzynarodowego, historycznego projektu badawczego pt. Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX wieku: losy, znaczenie, inwentaryzacja zrealizowanego w latach 2012-2016 pod kierunkiem prof. Marka Derwicha przeprowadziłem szereg kwerend w archiwach wiedeńskich w celu identyfikacji oraz obszernego opracowania archiwaliów związanych z kasatą klasztorów i kolegiat w Galicji. Głównym punktem odniesienia badań był obszerny podzespół Stiftungshofbuchhaltung oraz podseria Signatur 102. Stifte und Klöster: Galizien, znajdujące się w zasobach Österreichisches Staatsarchiv. Opracowania tych zbiorów zakończyłem monograficznymi publikacjami. W niniejszym artykule przedstawiam również dalsze zbiory archiwalne, które ze względów czasowych oraz objętości materiału mogłem przejrzeć jedynie wyrywkowo. Są to tzw. akta dot. domen galicyjskich oraz dalsze akta pojezuickie znajdujące się w zasobach Österreichisches Staatsarchiv. Dalsze kwerendy przeprowadziłem w archiwum zakonu Towarzystwa Jezusowego oraz benedyktynów w Wiedniu, których interesujące nas archiwalia przedstawiam. Ponadto nawiązuję w artykule do problematyki badawczej związanej ze strukturą archiwalną, błędami i nieścisłościami w nazewnictwie, a także z nikłym zainteresowaniem historią centralnej administracji austriackiej oraz nakreślam dezyderaty badawcze. Do nich należy szczególnie brak opracowania dokumentacji domen galicyjskich (duchownych oraz państwowych). Ten nieznany dotąd zasób jest fundamentalnym źródłem historycznym. Wykonane kwerendy są przyczynkiem do pełnego opracowania galicyjskich archiwaliów kościelnych znajdujących się w zbiorach archiwów wiedeńskich.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.