The aim of this article is to analyse mutual behaviours, life situations and experiences that heroines of Lars von Trier’s so-called Depression Trilogy share. These female characters are created in such a way that they are unable to function as parts of society or follow some stereotypical roles attached to femininity. They neither understand patriarchal organization of the world nor accept other women who want to follow rules created by men. The author of this article emphasises on the importance of two paradigms of femininity present both in von Trier’s Depression Trilogy and his previous films. The first one is demonic, sexual, free and insane, and the other one – social, obedient to masculinity, ruled by stereotypes of women. The protagonists of Depression Trilogy are unable to fulfil their roles as mothers and wives, which is a consequence of the fact that they feel limited when some rules are imposed on them. They treat their femininity and sexuality rather as natural powers, which means they should be classified into the first of the abovementioned paradigms.
Powstało wiele badań, artykułów naukowych i książek, które podejmują tematykę presji odczuwanej przez kobiety, aby sprostać standardom atrakcyjności fizycznej zawartym w przekazach medialnych. Problematyka ta odnosiła się przede wszystkim do kobiet pełnosprawnych. Warte zgłębienia wydało się ukazanie perspektywy kobiety z niepełnosprawnością intelektualną. Przeprowadzono badanie ukazujące, jak badane kobiety definiują piękno, jakie cechy charakteru przypisują kobietom atrakcyjnym i jaką stereotypową rolę ich zdaniem pełnią one w społeczeństwie. W artykule skoncentrowano się na znaczeniu przekazów medialnych w tworzeniu standardów dotyczących wyglądu. Wykorzystywanie nierealistycznych wizerunków kobiet w mediach może przyczyniać się do powstawania zjawiska niezadowolenia z własnego ciała. Do kryteriów diagnostycznych niepełnosprawności intelektualnej zalicza się ograniczony rozwój poznawczy i emocjonalny oraz obniżoną zdolność adaptacji społecznej, które mogą wpływać na orientację w zjawiskach i standardach społecznych. Stały dystans do ideału atrakcyjności fizycznej może mieć negatywny wpływ na poczucie własnej wartości kobiet z niepełnosprawnością intelektualną.
W funkcjonowaniu szkoły dostrzec można rodzajową polaryzację socjalizacji. Wyróżniliśmy trzy wymiary szkolnej socjalizacji: organizację i strukturę szkoły, wpływ nauczycieli oraz treści kształcenia. Wszystkie te czynniki, poczynając od organizacji szkolnej przestrzeni i struktury personelu, przez przekonania i oczekiwania nauczycieli, a kończąc na programie nauczania i zawartości podręczników, przekazują dzieciom hierarchiczną strukturę społeczeństwa, w którym mężczyźni zajmują wyższe i bardziej prestiżowe pozycje, w którym to, co „męskie” jest wyżej cenione niż to co „kobiece”, w którym obowiązują stereotypowe wizerunki kobiet i mężczyzn. Zadaniem powszechnego systemu edukacji jest stworzenie równych szans wszystkim dzieciom, postulat ten pozostaje jednak tylko życzeniem wobec licznych przyczyn nierówności dostępu do edukacji. Umacnianie przez szkołę stypizowanych płciowo postaw i wzorów zachowań przynosi w efekcie płciowo zróżnicowane edukacyjne szanse życiowe chłopców i dziewcząt. Propagowanie jedynego, „odpowiedniego” wzoru płci niesie negatywne konsekwencje tak dla dziewczynek, jak i dla chłopców. Dziewczynki tracą wiarę we własne możliwości i wybierają drogę życia „właściwą dla kobiet”, a nie odpowiadającą jej własnym aspiracjom. Natomiast dla chłopców, od których oczekuje się sukcesów, i którzy wzrastają w przekonaniu o nieograniczoności własnych możliwości, zderzenie z rzeczywistością: trudnościami w ukończeniu dobrej szkoły czy znalezieniu dobrze płatnej pracy (żywiciela rodziny) przynosi frustracje i zachowania dewiacyjne.
Według kulturowych definicji kobiecości i męskości rola rodzicielska ma różne znaczenie dla kobiet i mężczyzn. Macierzyństwo jest definiowane jako istota kobiecości, najważniejsza rola kobiety, podczas gdy męskość i ojcostwo są utożsamiane z pełnieniem roli głowy rodziny, odpowiedzialnością za bezpieczeństwo materialne jej członków, co oznacza role zewnętrzne, pozadomowe, pełnione w sferze publicznej. Taki sposób widzenia macierzyństwa i ojcostwa wpływać może na inne doświadczanie rodzicielstwa przez kobiety i mężczyzn. Celem badania było przyjrzenie się bliżej doświadczeniom zmian odczuwanych przez kobiety i mężczyzn, którzy zostają rodzicami. Przyjęto tu perspektywę symbolicznego interakcjonizmu, pozwalającej na przyjrzenie się rodzicielstwu jako zjawisku doświadczanemu i przeżywanemu subiektywnie, któremu jednostka nadaje określone znaczenie, definiuje i interpretuje. Proponowane podejście do problematyki macierzyństwa i ojcostwa opiera się na przyjęciu punktu widzenia jednostki pełniącej rolę rodzica i koncentruje się na następujących zagadnieniach: Jak zmienia się życie kobiety i mężczyzny po tym jak zostają rodzicami? Czy i jak zmienia się ich sposób postrzegania siebie? Jak zmienia się ich wzajemna relacja po pojawieniu się dziecka? Rozważania oparte są na pogłębionych wywiadach przeprowadzonych z dziesięcioma parami młodych wykształconych rodziców, jednocześnie z kobietą i z mężczyzną. W rezultacie otrzymano osobiste relacje badanych i skonfrontowano doświadczenia kobiet i mężczyzn będących rodzicami.
W niniejszym artykule autorka prowadzi rozważania dotyczące wzo- rów preferowanych na poziomie świadomości i realizowanych w rzeczywistości przez mężczyzn w kontekście podziału obowiązków domowych i ról pełnionych w rodzinie. Przedstawione w artykule wnioski są wynikiem badania, osadzonego w paradygmacie interpretatywnym, przeprowadzonego metodą wywiadów częścio- wo kierowanych. Wywiady zostały przeprowadzone z mężczyznami przymusowo przebywającymi w domu podczas wprowadzenia stanu epidemii w kraju w wyniku rosnącej liczby zakażeń koronawirusem COVID-19. Celem autorki było ukazanie zmiany perspektywy postrzegania obowiązków pełnionych w domu przez mężczyzn oraz zbadanie i rozważenie edukacyjnego potencjału sytuacji izolacji społecznej. Ostatnia część artykułu została poświęcona przedstawieniu wpływu doświadczeń związanych z przymusowym pozostawaniem w domu na zmianę perspektywy po- strzegania tempa współczesnego życia w społeczeństwach ponowoczesnych i cieszą- cych się w ostatnich dekadach popularnością ruchów slow movement, zachęcających do wolniejszego i uważniejszego życia.
Celem artykułu jest ustalenie, w jaki sposób doświadczenia trudności prokreacyjnych i niepowodzenia prokreacyjnego – poronienia samoistnego własnej kobiecości. Autorka wykorzystuje wypowiedzi dwudziestu kobiet, które uzyskała w trakcie realizacji wywiadów jakościowych opartych na dyspozycjach z wydzielonymi obszarami tematycznymi. Badane były pacjentkami Poradni Diagnostyki Niepłodności w mieście wojewódzkim lub użytkowniczkami forów internetowych poświęconych zagadnieniom związanym z trudnościami prokreacyjnymi. Analiza doświadczeń trudności prokreacyjnych rozmówczyń pozwala na wskazanie zmian, jakie zaszły w ich stosunku do macierzyństwa - od momentu, w którym nie planowały jeszcze rozpoczęcia starań o dziecko, przez okres ich działań prokreacyjnych, następnie okres diagnostyki i leczenia. Zmiany te przebiegały od traktowania macierzyństwa jako jednego z pewnych i oczywistych elementów planu na przyszłość aż do postępującej koncentracji tylko na osiągnięciu tego celu. Utrata ciąży stała się dla badanych kobiet wyzwaniem, które w pierwszej kolejności spowodowało zakwestionowanie ich własnej kobiecości. Jednak po pewnym czasie rozmówczynie zaczęły traktować je jako nadzieję dla ich kobiecości. Wznowienie starań o dziecko stało się dla nich synonimem walki o odzyskanie kobiecości.
EN
The aim of this article is to establish in what way the experience of constricted procreation and miscarriage influence the perception of one’s own femininity. The author uses the statements of twenty women, obtained by her in qualitative interviews based on dispositions in selected thematic areas. The respondents were patients of an Infertility Diagnostic Centre in a city district or users of Internet Forums dedicated to problems of constricted procreation. The analysis of different experiences of constricted procreation makes it possible to identify changes occurring in respondents’ attitudes towards maternity – from the time they were not even planning to have a baby, through the time of procreation activities, up to the period of diagnosis and treatment. These changes went from treating maternity as one of the assumed contingents and obvious elements of future plans, to increasing concentration on reaching this aim. Miscarriage was a challenge for many women who, at first, questioned their own femininity. Nevertheless, after some time, the respondents started to treat it as hope for their femininity. Resuming attempts to have a baby become for them a synonym for the struggle to regain femininity.
Jacek Bocheński’s ancient trilogy includes three novels – Boski Juliusz (1961), Nazo Poeta (1969) and Tyberiusz Cezar (2009). The study is an attempt to analyze the image of two women, supporting characters – Corinna and Julia the Elder. Bocheński described them as persons who are the cause of suffering and great pain for men related to them. At the same time, they are completely subordinated to the patriarchal system.
PL
Na trylogię antyczną Jacka Bocheńskiego składają się trzy powieści – Boski Juliusz (1961), Nazo Poeta (1969) oraz Tyberiusz Cezar (2009). Szkic jest próbą analizy wizerunków dwóch kobiet, drugoplanowych bohaterek – Korynny i Julii Starszej. Bocheński opisuje je jako osoby będące przyczyną bólu i cierpienia mężczyzn. Jednocześnie są całkowicie poddane systemowi patriarchalnemu.
Cel badań. Celem badania było przeanalizowanie, w jaki sposób Maria Konopnicka wykorzystała w swej noweli Anusia, po części o charakterze wspomnieniowym, motyw inicjacji, zwłaszcza w kobiecość. Metodologia. Dociekania oparłam na ustaleniach Mircei Eliadego, Brunona Bettelheima czy Mary Douglas. Powstało dzięki temu szerokie tło, uwzględniające perspektywę religioznawczą, antropologiczną i psychiatryczną, na którym dobrze widać wielkie zalety ujęcia literackiego, całą jego subtelność i sugestywność. Czerpałam również z rozpoznań feministycznych, z tekstów Sandry M. Gilbert i Susan Gubar, Nancy K. Miller czy Krystyny Kłosińskiej, aby podkreślić wyraźną u Konopnickiej persewerację motywów często obecnych w literaturze kobiet: szaleństwo, przebywanie na marginesie, szycie, żałoba. Wyniki. W literaturze XIX wieku i nieco młodszej spotykamy nieraz obrazy domów, w których część kobiet mieszka za kulisami, w miejscach, gdzie życie toczy się intensywniej niż to odmienne, poddane pełnej kontroli życie salonów, często przedstawianych jako bezduszne, a u Konopnickiej wręcz nieobecnych. Ta inna przestrzeń staje się też przestrzenią innej kultury. By to pokazać, przywołuję przykłady baśni i ballad, a także modlitw, legend, pieśni nabożnych, w kulturach tradycyjnych wykonywanych przez kobiety dla kobiet, również dla dzieci. W taką właśnie kulturę włącza Anusia troje swych wychowanków. Następnie za pośrednictwem wariatki Kani, niegdyś ladacznicy i gorszycielki, przez wszystkich odpychanej i pogardzanej, której Anusia udziela swojej opieki, wkracza w ich życie seksualność i śmierć. Wnioski. W Anusi, przypowieści inicjacyjnej, spełnia się potrójne wtajemniczenie zasugerowane przez Eliadego: wedle tego badacza, człowiek wstępuje w dorosłość za sprawą sacrum, Erosa i Tanatosa – z chwilą, kiedy pozna te trzy obszary, nie jest już dzieckiem.
EN
Introduction. In this article, the aim of the author is to analyze how Maria Konopnicka uses the motive of initiation in her early novella called Anusia, bearing a clear resemblance to the author’s past. Methods. Drawing from sources which could be associated with psychiatry, anthropology or feminist critique, by among others Bruno Bettelheim, Mary Douglas, Mircea Eliade, Sandra M. Gilbert, Susan Gubar, Nancy K. Miller or Krystyna Kłosińska, the author has created a background of perspectives which allow Konopnicka show the advantages of a suggestive, subtle and meaningful literary approach. Results. In nineteenth century literature we often meet a special class of women living in the backstage of the house, where life throbs more intensively than in the parlor, so frequently portrayed as stiff and soulless, a parlor which in the story by Konopnicka is significantly never mentioned. Instead we are invited into a small wardrobe, Anusia’s kingdom and center of the children’s world. Here, undisturbed, freely and wildly, blossoms a kind of culture that is partly oral and partly written, and may be easily described as semi-folk. That places Konopnicka in a rich context which the author Illustrates using examples of fairytales, prayers, legends, ballads, and religious songs, traditionally connected with female audience, and the art of interpretation cherished by them. The other crucial question in the children’s lives is their sudden encounter with a despised outcast and scandalizer, a mad woman known by the entire town and notorious for having formerly been a city harlot. Anusia, a respectable, modest old maid, pities her and nurses her when she falls sick, thereby exposing her pupils to the mystery of erotism and death. Conclusion. Konopnicka’s novella seems to be consciously shaped after Eliade’s scholarly work, where the initiation process is divided clearly into three parts: sacrum, death and sexuality.
Uznając płeć jako jeden z istotnych wyznaczników nierówności w stanie zdrowia pomiędzy kobietami a mężczyznami, należy zwrócić uwagę na dwa typy zależności. Pierwszy odpowiadać będzie zróżnicowaniu wynikającemu z przyczyn biologicznych (sex), drugi natomiast – ze społeczno-kulturowych (gender). Obok przyczyn biologicznych wynikających z płci biologicznej, nierówności w stanie zdrowia pomiędzy kobietami a mężczyznami biorą się również z odmiennych wzorów zachowań w ramach pełnionych ról społecznych, odmiennych stylów życia czy zróżnicowanych postaw wobec zdrowia i choroby, które z kolei warunkowane są wieloma różnorodnymi czynnikami społeczno-kulturowymi, wśród których ważną rolę odgrywają stereotypy płci. Odmienne sposoby socjalizowania dziewczynek i chłopców do ról małżeńsko-rodzinnych oraz zawodowych, odmienny rodzaj więzi społecznych charakteryzujący kobiety i mężczyzn, odmienne cechy osobowości uznawane za typowo „kobiece” lub „męskie” – mają bezpośredni wpływ na pozycje obu płci w stratyfikacji społecznej. Wykształcenie, dostęp do pracy, wykonywany zawód czy dochody różnicują dodatkowo w znacznym stopniu postawy wobec zdrowia i choroby. Płeć kulturowa (gender) kształtowana jest już w toku wczesnej socjalizacji i podtrzymywana przez strukturę społeczną, stąd wzory kulturowe w odniesieniu do kobiecości i męskości uwidaczniające się w wielu sferach życia społecznego dotyczą również praktykowania zachowań zdrowotnych zagrażających zdrowiu czy antyzdrowotnych. Mężczyźni i kobiety charakteryzują się odmiennym podejściem do dbania o zdrowie, do profilaktyki zdrowotnej, do zachowań zagrażających zdrowiu czy antyzdrowotnych. Stereotypy związane z płcią w istotny sposób wpływają za zdrowie somatyczne oraz psychiczne kobiet i mężczyzn.
The article is concerned with the self-assessment of the attractiveness of their bodies by widowed women in late adulthood. The psychosocial aspects of old women’s widowhood and the mechanisms that are shaping and maintaining their subjective attractiveness of the body are presented. 134 widows between 61 and 78 years old participated in the research. They were not in new formal or informal relationship with a man. In the presented research, the BES S.L. Franzoi and S.A. Shields test was used to examine a body image. The obtained results in the fitness scale indicate that the respondents (despite the lowered overall level of satisfaction in this scale) find the greatest satisfaction in their health, coordination, muscle strength and agility, while they are least satisfied with reflex or biceps. The results of research on satisfaction with body weight show (taking into account the generally lowered satisfaction) that respondents perceive and evaluate their weight mostly on the basis of the shape of their waist and whole figure, but are not satisfied with their appetite and thighs. Some widows are satisfied with their pretty face. The results show that the subjective assessment of the attractiveness of the widows’ body stems mostly from a sense of sexual attractiveness.
The aim of this paper is to present the main discourses controlling a pregnant body – biomedical and aesthetic and their internalisation. The first is related to the medicalization of the body during pregnancy and focuses on its surveillance from a perspective of a child’s health and life.The second, which is described in this paper, concerns the image of female body and the patterns of femininity. The article is based on the in-depth interviews conducted with the pregnant women from 28 to 40 years old. The results of the author’s own study, as well as, the secondary data, reveal that the time of pregnancy does not liberate women from a pressure to embody the ideals of femininity, imposed by other women, physicians and media. Moreover, the pregnant body is treated as temporary form of embodiment and due to the practices undertaken by nine months, a body should return back to its “normal” form.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie głównych dyskursów kontrolujących ciężarne ciało – biomedycznego i estetycznego − oraz ich internalizacji. Pierwszy z nich powiązany jest z medykalizacją ciała podczas ciąży i skupia się na jego nadzorowaniu z perspektywy zdrowia i życia dziecka. Drugi, na którym koncentruje się autorka artykułu, dotyczy wizerunku i odnosi się do wzorców kobiecości. Artykuł opiera się na wywiadach pogłębionych, przeprowadzonych z ciężarnymi kobietami w wieku 28–40 lat. Wyniki badań własnych, poparte literaturą przedmiotu, wskazują, że czas ciąży nie uwalnia kobiet od presji ucieleśnienia ideałów kobiecości, wywieranej przez inne kobiety, lekarzy i media, a sam czas ciąży traktowany jest jako tymczasowa forma ucieleśnienia, po której ciało, dzięki podejmowanym przez dziewięć miesięcy praktykom, powinno wrócić do „normy”.
The aim of this text is pointed out on phenomenon excluding skinny women from anty-body shaming. The aim of the anty-body shaming movement has broken down the frames connected with women’s body and showed that body which is not defined as skinny, is not a cause for shame. The article is an introduction to the topic of stigmatization of skinny women instead of obsese women.
PL
Tekst ma na celu zwrócenie uwagi na zjawisko wykluczania kobiet szczupłych z anty-body shamingu, którego pierwotnym celem było złamanie ram dotyczących kobiecej sylwetki i ukazanie, że kobiece ciało niedefiniowane powszechnie jako szczupłe nie jest powodem do wstydu. Artykuł stanowi wprowadzenie do tematu stygmatyzacji kobiet szczupłych kosztem kobiet otyłych.
This article analyses two Holocaust novels, Manfred’s Pain (1992) by the Northern Irish novelist Robert McLiam Wilson and Mojry (2005) by the Polish writer Marek Soból, as texts which foreground the female body, female sensibility and the female version of (his)story. Both novels link this theme to sexual violence and emphasise the specificity of the female experience of the Holocaust. This article argues that the gendering of the Holocaust and the focus on its female side constitutes a fundamental difference setting the two novels apart from other, chiefly ‘male’, Holocaust novels, both by Polish authors and by Wilson. The male experience, usually naturalised as the universal human one, is dislocated in these two novels to also include the female perspective. In the case of Manfred’s Pain, this dislocation operates by a change of proportions: although the novel has a male protagonist and narrator, with the female figure seemingly occupying the background, the latter gradually emerges as an equally important protagonist and the female experience becomes as central as the male one. In Soból’s novel, the roles are already reversed: it is the women who come to the fore both as protagonists and narrators, and the text presents both their experience and their points of view, with the male characters reduced to the status of witnesses. Focusing on the fate of women, the novels ‘gender’ the seemingly universal experience of the Holocaust, and draw attention to its gender specificity.
PL
Płeć Holokaustu: Autopsja Roberta McLiama Wilsona i Mojry Marka SobolaArtykuł analizuje dwie powieści dotyczące Zagłady: Manfred’s Pain, czyli (w polskim przekladzie) Autopsję (1992), północno-irlandzkiego pisarza Roberta McLiama Wilsona i Mojry (2005) polskiego autora Marka Sobola jako przykłady prozy skoncentrowanej na kobiecym ciele, kobiecej wrażliwości i kobiecej wersji historii. Obie powieści wiążą ten temat z przemocą seksualną i podkreślają specyfikę kobiecego doświadczenia Holokaustu. Artykuł dowodzi, że spojrzenie na Zagładę z perspektywy płci i przedstawienie jej ‘kobiecej’ strony stanowi swoiste novum odróżniające te powieści od innych, zwykle ‘męskich’ narracji Holocaustu w literaturze polskiej i bardzo ‘męskich’ powieści Wilsona. Męskie doświadczenie, zwykle naturalizowane jako uniwersalnie ludzkie, jest przemieszczone w tych dwóch powieściach w kierunku kobiecej perspektywy. W przypadku Autopsji dokonuje się to poprzez zmianę proporcji: chociaż bohaterem i narratorem powieści jest mężczyzna, a postać kobieca stanowi zaledwie tło, to ta ostatnia okazuje się bohaterką równie ważną, a jej doświadczenie równorzędne z męskim. W powieści Sobola role są już odwrócone: to kobiece postaci wysuwają się na pierwszy plan jako bohaterki i narratorki, a opowiadania prezentują ich doświadczenie i ich punkt widzenia, przeznaczając dla męskich postaci rolę świadków. Skupiając się na losach kobiet, oba teksty opowiadają pozornie uniwersalne doświadczenie Holocaustu z perspektywy płci, zwracając uwagę również na jego płciowe uwikłanie.
Artykuł prezentuje problematykę społecznego wizerunku kobiet z niepełnosprawnością. Niepełnosprawność jest traktowana jako poważny problem o charakterze społecznym, ponieważ ograniczenia sprawności dotyczą dużej części każdego narodu. Przedstawiono różne sposoby rozumienia niepełnosprawności, przytaczając wybrane ujęcia definicyjne. Scharakteryzowano wizerunek jako zjawisko psychospołeczne, opisując jego istotę i omawiając różne aspekty. Analizie poddano psychologiczną i społeczną wartość wizerunku oraz znaczenie, jakie jest mu nadawane w różnych dziedzinach ludzkiego życia. Podjęto tematykę specyficznych cech image’u osób z niepełnosprawnościami. Artykuł omawia także zjawisko kobiecości, traktowanej jako ważny element wizerunku kobiet. Wskazano podstawowe elementy składowe kobiecości oraz zależność, jaka zachodzi między wyglądem kobiecego ciała a poczuciem pełnowartościowości w roli płciowej. Prześledzono ewolucję rozumienia kobiecości na przestrzeni dziejów. Przeanalizowano znaczenie, jakie dla poczucia kobiecości mają kondycja i prezencja ciała, a następnie zaprezentowano wybrane zagadnienia społecznego odbioru kobiet z niepełnosprawnościami. W zaprojektowanych badaniach autorka starała się znaleźć odpowiedzi na 8 szczegółowych pytań badawczych, dotyczących wartości, jaką osoby badane przyznają kobietom z niepełnosprawnościami w różnych rolach życiowych. Ujawniono, że objęte badaniami osoby bez niepełnosprawności na ogół bardzo wysoko oceniają atrakcyjność kobiet z ograniczeniami oraz że ocena ta nie różni się w grupach kobiet i mężczyzn.
EN
The article presents the issue of the social image of women with disabilities. Disability is treated as a serious social problem because limits of mobility apply to a large part of every nation. Various ways of understanding disability are presented, citing selected definitions. The image was characterized as a psychosocial phenomenon, describing its essence and discussing various aspects. The psychological and social value of the image as well as the meaning which is given to it in various areas of human life have been analyzed. The subject of specific features of the image of people with disabilities was discussed. The article also discusses the phenomenon of femininity, treated as an important element of women’s image. The basic elements of femininity as well as the relationship between the appearance of the female body and the sense of fullness in the sexual role are indicated. The evolution of the understanding of femininity throughout history has been traced. The significance of the condition and presence of the body for the sense of femininity was analyzed, and then selected issues of the social reception of women with disabilities were presented. In the designed studies, the author sought to find answers to 8 detailed research questions regarding the value that the respondents attribute to women with disabilities in various life roles. It was revealed that people without disabilities covered by the study generally highly appreciate the attractiveness of women with limitations, and that this assessment does not differ in the groups of women and men.
Celem artykułu jest wyodrębnienie i charakterystyka elementów tożsamości dojrzałych kobiet i mężczyzn w fazie życia pomiędzy średnią i późną dorosłością z perspektywy badań socjologicznych. Analizowane w artykule dane pochodzą z dwóch projektów badawczych: Kobiety dojrzałe – wybrane sfery życia: badanie prowadzone w 2012 roku oraz Dojrzali mężczyźni we współczesnym społeczeństwie polskim - wybrane sfery życia: badanie prowadzone w latach 2014 i 2015 W części teoretycznej odwołano się do koncepcji cykliczności życia Daniela Levinsona oraz zaprezentowano polską propozycję autorstwa Zbigniewa Woźniaka. Odwołano się również do koncepcji tożsamości Erica Eriksona, która opiera się ściśle na triadzie: soma- psyche-ethos, a tym samym wskazuje na nierozerwalność sfery psychicznej, cielesnej i społecznej. W odniesieniu do badanych Lubuszan (kobiet i mężczyzn) jest to czas w ich życiu, w którym następują zmiany wynikające z wielu czynników: przeżywanych fazy życia (kryzys/przełom połowy życia), procesów biologicznych kształtujących podstawy tożsamości kobiety przechodzącej klimakterium i mężczyzny w fazie andropauzy. Ponadto, nakładają się na to nowe role społeczne, których funkcjonujące wzory społeczne mogą wywoływać niezadowolenie, bunt, frustrację. Szczególnie ważne w tej kwestii wydają się nowe role rodzinne: babci/dziadka, rodzica dorosłych dzieci, dojrzałej partnerki/partnera oraz wzór człowieka dojrzałego. Wszystkie wskazane elementy włączone zostały do charakterystyki tożsamości badanych dojrzałych mężczyzn i kobiet, z uwzględnieniem czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych
EN
The aim of this article is to identify and characterize, from the perspective of sociological research, the elements of identity of mature women and men in the stage of life between middle and late adulthood. Data analyzed in the article comes from two research projects: Mature women – selected aspects of life: research carried out in 2012, and Mature men in modern Polish society – selected aspects of life: research carried out in 2014 and 2015. Theoretical part refers to the concept of cyclicity of life by Daniel Levinson, and it presents Polish proposition by Zbigniew Woźniak. This part also refers to the concept of identity by Eric Erikson, which is strictly based on a triad: soma-psyche-ethos, thus indicating integrity of psychic, bodily and social spheres. In case of the people of Lubuskie province who took part in research (women and men), it is the time in their lives when changes take place. These changes result from many factors such as: phases of life they go through (crisis/breakthrough of middle life), biological processes shaping identity attitudes of a woman passing through the menopause and a man in the phase of andropause. Additionally, this is compounded by new social roles whose social stereotypes may cause dissatisfaction, rebellion, frustration. In this respect new family roles of grandmothers/ grandfathers, parents of adult children, mature partners, and a role of mature person seem to be especially important. All these elements have been incorporated into characteristics of identity of mature women and men who took part in research, with reference to biological, psychological and social factors.
Przedmiotem zainteresowania w artykule uczyniono proces socjalizacji współczesnych młodych kobiet żyjących w pojedynkę analizowany w perspektywie kształtowania się płci społeczno-kulturowej. Analizy wyników badań dokonano z uwzględnieniem założeń koncepcji ambiwalencji przekazów w socjalizacji kobiet autorstwa Bardwick i Douvan (1982). W części wprowadzającej – teoretycznej, omówione zostały główne założenia tej koncepcji. Zasadniczą część tekstu stanowi prezentacja ambiwalencji w procesie socjalizacji ról społecznych związanych z płcią roli jaką rozpoznano w doświadczeniach badanych kobiet. Opis obejmuje takie konteksty jak: rodzina, grupa rówieśnicza, edukacja na poziomie podstawowym, średnim i wyższym, praca zawodowa.
EN
The topic of the article is the gender role socialization process of single women living in present time society. This process has been analyzed using gender perspective. Analysis of research data was performed based on Bardwick’s and Douvan’s concept of ambiguity in socialization of women. Main assumptions of this concept are presented at the beginning of the article. Fundamental part of this work is focused on ambiguity in socialization process, which were discovered among interviewed women. This ambiguity is described in several socialization contexts: family, peers, education on various levels (basic, high school, college, university), job.
utworach Andersen przybliża czytelnikom zmagania pierwszych emancypantek, a mianowicie – ich ciężką pracę w celu utrzymania rodziny, znoszenie ostrej krytyki ze strony wrogiego społeczeństwa i poczucie samotności. Kobiety w drugiej połowie XIX wieku były również zmuszane do małżeństwa z narzuconymi partnerami, którzy mogli zapewnić im tytuł i dobre życie. W tekstach Andersena są także postacie wyrażające sprzeciw wobec tego sposobu zakładania rodziny. Wiele bohaterek ustrzega się przed małżeństwem z rozsądku, ale większości brakuje odwagi, by opuścić rodzinne środowisko. W baśniowej twórczości widzimy różne postacie kobiece, od niewinnej pasterki, po kochającą matkę, a kończąc na boskim diable. Warto jednak dodać, że ta ostatnia, tj. Królowa Śniegu, istniała w tym czasie, ale tylko w wyobraźni pisarza.
EN
The article shows the path of women to independence in the nineteenth century, shown in the stories and fairy tales of Hans Christian Andersen. In the era of the author cited, women began to fight for the opportunity to work in more establishments, electoral rights, and access to education. In his works, Andersen brings readers the struggles of the first emancipants, namely − their hard work in order to keep the family, endure harsh criticism from the hostile society, and with a sense of loneliness. Women in the second half of the nineteenth century were also forced to marry with imposed partners who could provide them with a title and a good life. There are also characters in Andersen’s works expressing opposition to this way of starting a family. Many a heroine escapes from a love-free marriage, but everyone lacks the courage to leave the family environment. In fairy-tale creativity, we can see a variety of female characters ranging from innocent shepherdess to a loving mother, and ending with a divine devil. It is worth adding, however, that the latter, ie the Snow Queen, existed at that time, but only in the imagination of the writer. Biogram
The aim of the research presented in this article is to examine whether biological sex and psychological gender distinguish the relationship between work and home. The mentioned relationships will be analyzed both from the negative perspective (conflict and negative spillover between roles), as well as from the positive perspective (positive spillover between roles). The study involved 436 people (218 women and 218 men). Individuals completed the following research tools: a survey, the Masculinity and Femininity Scale by A. Lipinska-Grobelny and K. Gorczycka, the questionnaire Work-Family (W-F) and Family-Work (F-W) Conflict by R.G. Netemeyer, J.S. Boles and R. McMurrian and the Positive and Negative Work-Family and Family-Work Spillover by P. Moen, E. Kelly and R. Huang. The research shows that biological sex differentiates the experience of work-family conflict. Gender diversifies work-family and family-work positive spillover. In turn the interaction of biological sex and psychological changes the intensity of positive work-family spillover. The obtained results present that the perception of work and family relations depends on psychological gender and biological sex, but there are also domains without such differences.
PL
Celem badań prezentowanych w tym artykule jest sprawdzenie, czy płeć biologiczna oraz płeć psychologiczna różnicują relacje między pracą a domem. Wzmiankowane relacje będą analizowane zarówno z perspektywy negatywnej (konfliktu i negatywnego promieniowania między rolami), jak i z perspektywy pozytywnej (pozytywnego promieniowania między rolami). W badaniach uczestniczyło 436 osób (218 kobiet i 218 mężczyzn). Badani wypełniali następujące narzędzia badawcze: ankietę, Skalę Męskości i Kobiecości (SMiK) A. Lipińskiej-Grobelny i K. Gorczyckiej, kwestionariusz Konflikty: Praca-Rodzina (P-R) i Rodzina-Praca (R-P) R.G. Netemeyera, J.S. Bolesa i R. McMurriana oraz Kwestionariusz pozytywnego i negatywnego promieniowania praca-rodzina i rodzina-praca (PRS) P. Moena, E. Kelly’ego i R. Huanga. Z badań wynika, że płeć biologiczna różnicuje doświadczanie konfliktu praca-rodzina. Płeć psychologiczna zmienia natężenie pozytywnego promieniowania praca-rodzina oraz rodzina-praca. Natomiast interakcja płci biologicznej i psychologicznej modyfikuje poziom pozytywnego promieniowania praca-rodzina. Otrzymane rezultaty pokazują, że percepcja stosunków praca-dom zależy od płci psychologicznej i płci biologicznej, ale są także obszary, w których takie różnice nie występują.
Wraz z narodzinami „nowej burleski” (wyrastającej z anglosaskiej tradycji burleski kobiecej) na przełomie XX i XXI wieku pojawiły się palące pytania o uprzedmiotawiające i emancypujące właściwości gatunku, który wyznacza artystce-striptizerce symultaniczne miejsca obiektu i podmiotu. Przede wszystkim jednak należy zauważyć, że sam spektakularny fakt (ponownego) zaistnienia w pejzażu widowisk kulturowych formy zogniskowanej wokół kobiecej cielesności wskazuje na społeczną potrzebę przepracowania problematycznego charakteru tej cielesności, a co za tym idzie, współczesnych definicji płci i seksualności. Interesuje mnie, w jaki sposób i za pomocą jakich środków teatralnych „kobiecość” jest performowana i przeżywana zarówno na scenie, jak i na widowni w nowej burlesce ujmowanej jako „metaspołeczny komentarz” w zakresie obowiązującego paradygmatu płci. Rozpatruję nową burleskę pod kątem jej trajektorii historycznej, nurtów współegzystujących w obrębie gatunku, funkcjonujących w jej ramach kobiecych stereotypów i akcesoriów tradycyjnie pojmowanej „kobiecości” oraz relacji między performerkami a publicznością.
EN
The birth of the “new burlesque” (descending from the Anglo-Saxon tradition of female burlesque) in the late twentieth century has raised burning questions about objectifying and emancipatory properties of the genre, which simultaneously defines the artist-stripper as object and subject. It should be noted that the mere fact of (re)occurrence of a cultural performance focused on the female body indicates the public’s need for working through the problematic nature of this body, and thus, contemporary definitions of gender and sexuality. The article explores how and by what theatrical means “femininity” is performed and experienced both on new burlesque’s stage and in the audience, considering that new burlesque is identified as a “metasocial commentary” to current gender paradigm. The genre’s historical trajectory is analysed, as well as contemporary trends co-existing within the genre. Furthermore, the article examines relation between performers and audience, and new burlesque’s interplay with women’s stereotypes and accessories of traditionally defined “femininity”.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.