Search results

1

Wizyta duszpasterska, zwana kolędą, jako szansa na ewangelizację osób dystansujących się od Kościoła

100%

Śmigiel W.

Teologia Praktyczna

|

2013

|

issue 14

PL

.

2

O LUBELSKIEJ KARTOTECE KOLĘDOWEJ

63%

Maksymiuk-Pacek B.

Rocznik Przemyski

|

2018

|

vol. 54

|

issue 2(22): Literatura i Język

131-139

EN

The article is a presentation of the Lublin carol register which is located in the “Ethnolinguistic Archive” Laboratory of the Institute of Polish Philology at the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. The Laboratory collection consists of 1821 phonograms from field recordings from the years 1960-2017 that encompassed various genres of songs and spoken folklore. At the beginning of the 1990s, carol texts were separated from the collection and work on their descriptive-faceted description according to the principles formulated in the Literatura Ludowa (No 4-6, 1979) began. Currently, the carol register contains 6035 texts taken from 97 Polish publications (before 2000) and field recordings. It functions in both computerized (the KarKol database) and paper form. For the KarKol database, special indexes of incipits, sources, geographical names, genres as well as key words were elaborated. One can use the register in the “Ethnolinguistic Archive” Laboratory at the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin.

3

Historyczna wizyta duszpasterska zwana kolędą w nowej perspektywie pastoralno-homiletycznej

63%

Łysy H.

|

2020

|

vol. 40

|

issue 2

87-108

EN

In the pastoral activity of the Church in Poland, a pastoral visit has a specific place and is a great challenge forpastors. It is implemented in a similar way every year, because in this respect a convenient “we have always done it this way” pastoral criterion is applied. Whereas, Pope Francis in Evangelii gaudium states that a pastoral ministry in the missionary meaning requires giving up this convenient criterion. This resignation does not concern the very event of the pastoral visit, but what has become a common pattern of experiencing it. This article is an attempt to share a new approach to pastoral visits. The connection of this issue with the proclamation of the Word of God makes it necessary to speak about a pastoral and homiletic perspective.In order to show the pastoral visit in a new perspective, the history of this issue was consulted and contemporary indications of the Church in Poland in legal, pastoral and liturgical aspects were shown. It was noticed that there are studies that would propose to carry out this pastoral event “differently”. The third point of this study constitutes such a proposal. It was described as “thematic experience of pastoral visits” because of one proposed theme, which dominates the pastoral visit. The prayer and conversational part of the pastoral visit is implemented through the prism of this one topic. The topic is announced in the introductory homily part of the pastoral visit, and summarized in the homily at the end. The author of this article verifies his scientific thoughts in his experience of everyday pastoral life and only when they are effective are they shared. He hopes that this new pastoral and homiletic perspective of the pastoral visit will to some extent contribute to the abandonment of the criterion: “we have always done it this way”.

PL

W działalności duszpasterskiej Kościoła w Polsce wizyta duszpasterska, zwana kolędą, ma swoje określone miejsce i stanowi duże wyzwanie dla duszpasterzy. Jest co roku realizowana w podobny sposób, ponieważ w tym zakresie obowiązuje wygodne kryterium pasterskie: „zawsze się tak robiło”. Papież Franciszek w Evangelii gaudium stwierdza, że duszpasterstwo w kluczu misyjnym wymaga rezygnacji z tego wygodnego kryterium. Ta rezygnacja nie dotyczy samego wydarzenia kolędy, ale tego, co stało się pewnym utartym schematem jej przeżywania. Artykuł jest próbą podzielenia się nowym podejściem do odwiedzin duszpasterskich. Koneksja tego zagadnienia z przepowiadaniem słowa Bożego sprawia, że należy tutaj mówić o perspektywie pastoralno-homiletycznej. Aby ukazać wizytę duszpasterską w nowej perspektywie, sięgnięto do historii tego zagadnienia i ukazano współczesne wskazania Kościoła w Polsce w aspekcie prawnym, pastoralnym i liturgicznym. Zauważono, że brakuje takich opracowań, które zaproponowałyby w ramach tradycji przeprowadzenie tego wydarzenia duszpasterskiego „inaczej”. Niniejsze opracowanie, w punkcie trzecim, stanowi taką propozycję. Została ona określona jako „tematyczne przeżywanie odwiedzin duszpasterskich”, ponieważ proponuje się jeden temat, który stanowi dominantę spotkania kolędowego. Część modlitewna i konwersacyjna wizyty duszpasterskiej są realizowane przez pryzmat tego jednego tematu. Temat jest zapowiadany w homilii wprowadzającej w wizytę duszpasterską, a podsumowywany w homilii na jej zakończenie. Autor tego artykułu swoje naukowe przemyślenia weryfikuje w duszpasterskiej codzienności i dopiero wtedy, gdy się sprawdzają, dzieli się nimi. Ma nadzieję, że ta nowa perspektywa pastoralno-homiletyczna wizyty duszpasterskiej w jakimś stopniu przyczyni się do rezygnacji z kryterium: „zawsze się tak robiło”.

4

Chóralne wydania polskich kolęd na obczyźnie w czasach II wojny światowej

63%

Mazur M. Ł.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 2

91-112

EN

Choirs and vocal ensembles sprang up in many places where Poles lived or stayed during the war and military occupation of Poland. It was for their needs that songbooks comprising arrangements of Polish Christmas carols for unaccompanied choir were published in exile. The present paper is dedicated to these songbooks. A Polish junior and senior high school named after Cyprian Kamil Norwid operated in 1940–46 at Villard-de-Lans near Grenoble. For the needs of the school choir, led by mathematician Ernest Berger (1904–58), the school’s director, his edition of Zbiór pieśni kościelnych [A collection of church songs] was published in 1941 at Villard de Lans. Rudolf Rygiel (1910–86), a soldier in the 1939 Polish defensive war, reached France in 1940, where he became an active member of the resistance movement, as well as working as a conductor and composer. In 1941 he published the third fascicle of Echo ojczyste [Fatherland echo], which comprised twenty-three carols for male unaccompanied choir. The Polish Army Choir, one of the main Polish ensembles in the UK, founded in 1940, collaborated with, among others, Henryk Hosowicz (1910–69), who published for the needs of this ensemble two collections of Christmas carols for 4-part male unaccompanied choir: 16 kolęd [16 carols] (1940) and 50 kolęd [50 carols] (1942). An extensive Zbiór pieśni polskich [Collection of Polish songs] (ed. Juliusz Leo, 1901–62) was published in 1944 in Jerusalem under the imprint of the Polish Ministry of Religious Affairs and Public Education (in exile). It contains 180 works: 150 secular and 30 sacred pieces. In December 1945 the Second Polish Corps publishing section printed a collection of carols for male unaccompanied choir in pre-war arrangements by Kazimierz Garbusiński and Gerard Płachetko. Second lieutenant Feliks Kapała (b. 1909), veteran of the Battle of the Bzura and subsequently a POW at Oflag VIIA Murnau, is the author of Kolędy polskie [Polish carols] (1945), a set of 25 variously scored carols. Composer Szymon Laks (1901–83), an Auschwitz prisoner during the war, had his Pięć kolęd [Five carols] published, already after World War II, by the Union of Polish Music and Theatre Clubs in France. My discussion of the above-listed choral editions of Christmas carols is a contribution to the history of Polish music traditions.

PL

Podczas wojny i okupacji w wielu miejscach, w których przebywali Polacy powstawały chóry i zespoły śpiewacze. Na ich potrzeby zostały wydane na obczyźnie śpiewniki z polskimi kolędami w opracowaniach na chór a cappella. Śpiewnikom tym poświęcony jest niniejszy artykuł. W l. 1940–46 w Villard-de-Lans koło Grenoble działało polskie Gimnazjum i Liceum im. C. Norwida. Na potrzeby chóru szkolnego, prowadzonego przez Ernesta Bergera (1904–58), matematyka i dyrektora szkoły powstał Zbiór pieśni kościelnych E. Bergera (Villard de Lans 1941). Rudolf Rygiel (1910–86), uczestnik kampanii wrześniowej, w 1940 r. dotarł do Francji, gdzie włączył się czynnie do działalności ruchu oporu oraz działał jako dyrygent i kompozytor. W 1941 r. wydał trzeci zeszyt Echa ojczystego zawierający dwadzieścia trzy kolędy na chór męski a cappella. Jednym z najważniejszych polskich zespołów w Wielkiej Brytanii był założony w 1940 r. Chór Wojska Polskiego. Z chórem pracował m.in. Henryk Hosowicz (1910–69), który na potrzeby zespołu wydał dwa śpiewniki kolędowe na czterogłosowy chór męski a cappella: 16 kolęd (1940) i 50 kolend (1942). W 1944 r. w Jerozolimie nakładem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wydany został obszerny Zbiór pieśni polskich w opracowaniu Juliusza Leo (1901–62), który zawiera 180 utworów: 150 świeckich i 30 religijnych. W grudniu 1945 r. Sekcja Wydawnicza 2 Korpusu wydała zbiór kolęd na chór męski a cappella w przedwojennych opracowaniach Kazimierza Garbusińskiego i Gerarda Płachetki. Autor zbioru Kolendy polskie (1945), ppor. Feliks Kapała (ur. 1909), był weteranem walk nad Bzurą, a potem jeńcem Oflagu VIIA Murnau. W zbiorze Kapały znajduje się dwadzieścia pięć kolęd w różnych układach. Kompozytor Szymon Laks (1901–83) w czasie wojny był więźniem obozu w Oświęcimiu. Zbiór pt. Pięć kolęd został wydany już po wojnie przez Związek Polskich Kół Muzyczno-Teatralnych we Francji. Omówienie wymienionych wojennych wydań kolęd na zespoły chóralne jest przyczynkiem do historii polskiej tradycji muzycznej.

5

Okołoplebiscytowa Kolęda śląska Henryka Zbierzchowskiego jako przykład propagandowego wykorzystania semantyki kolęd do walki propolskiej w okresie konstytuowania się granic II Rzeczypospolitej

63%

Albiniak A., Albiniak CSDP E. M.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2021

|

vol. 41

|

issue 2

169-189

EN

In connection with the actions of the Great War and Poland’s regaining of independence, a series of updated carols was created, leading to the development of this species variety. The development of this form of artistic expression was also used in connection with the preparations for the plebiscite. The project was carried out in the Upper Silesian Voivodship. An example is the Silesian carol by Henryk Zbierzchowski published in “Szczutek” in Lviv in January 1921. It was introduced to the text of the Korfanty carol and thus assigned a sacred role of putting Silesia in order. It was not the only text of the carol updated by the same author because around 1919 he published a whole collection of such works, calling them “poetic variants” of carols.

PL

W związku z działaniami Wielkiej Wojny i odzyskaniem przez Polskę niepodległości, powstała seria kolęd aktualizowanych. Rozwój tej formy wyrazu artystycznego wykorzystano również w związku z przygotowaniami do plebiscytu górnośląskiego. Przykładem jest Kolęda śląska Henryka Zbierzchowskiego, opublikowana na łamach lwowskiego czasopisma „Szczutek” w styczniu 1921 r. Poprzez wprowadzenie Wojciecha Korfantego do tekstu kolędy jej autor przypisał mu w ten sposób wręcz sakralną rolę w porządkowaniu Śląska. Nie był to jedyny tekst kolędy aktualizowanej przez tego autora. Około 1919 r. wydał on cały zbiorek tego typu utworów, nazywając je mianem „wariantów poetyckich” kolęd.

6

Sakralność religijnej kontrafaktury świeckich utworów

51%

Kałamarz W., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2013

|

vol. 11

EN

The phenomenon of contrafactum, that is giving new lyrics to the melody that already functioned with different words, is an old and common practice which occurred in many forms. Most often the term is associated with giving religious lyrics to a melody that previously possessed secular words. But this is only one of many possibilities. For centuries valuable melodies were used with both secular and religious words, regardless of original interrelationships of a particular melody.Today, in society sensitive to copyrights, the practice of contrafactum raises a lot of emotions. Also, it often evokes mixed feelings in the milieus which are involved in sacred music. This is because melodies, to some extent, convey with them the meaning of the words to which they are related, especially in the minds of the people who know these words. The secularity of melody can therefore be present not only in purely musical characteristics of a particular melody (e.g., dance rhythm, chromatization, great variety of emotions and emotional intensity), but also with secular context with which it is identified by the people who use this melody, for example, the intention which lead to the creation of a particular melody or with its original meaning. On the other hand, sacred music is the music created to participate in a sacred reality (an integral part of liturgy) and in some sense also to co-create this reality by praising the glory of God and sanctifying the faithful.When giving a secular melody to religious lyrics it is important to make sure that during liturgy their potential users should not associate this melody with anything secular. It should be composed in a perfect manner, in accordance with the rules of counterpoint. It should be a melody containing diatonic sounds, without unnecessary tension, alterations, and with dignified rhythm so that it lent itself to being performed by a large number of people. Moreover, it should simply be beautiful and its proportionally selected components should create internal unity of music and highlight the meaning of the lyrics to which it is to be added. Finally, the melody along with the words should be approved by the appropriate authority of the Church. Only then can we begin to consider it as a sacred, i.e., a liturgical song.

7

Jezus Chrystus w Kolędzie i Pasterce Jerzego Lieberta

51%

Jabłoński R. M.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2015

|

vol. 1

105-114

EN

Jerzy Liebert (1904-1931) is an outstanding representative of Polish catholic poetry. In his Carol and Christmas Eve Mass he uses Christmas motifs. The analysis of Carol brings a discovery of texts’ two layers. The first one is the picture of Mother who cares for her Child – this layer is easy to notice. The second one, an announcement of Jesus passion and death, is only indicated by certain poetic words, e.g. allusions to Jan Kochanowski’s Laments [Treny]. Disclosure of this layer is a kind of a hipothesis. Christmas Eve Mass is a lyric poem, in which the poet describes joy (especially of plants and animals) caused by the Saviour’s birth. In worrisome and paradoxical puenta a picture of sad Christ appears. His presence should evoke a deep religious experience and encourage reflections on values connected with Christmas.

PL

Jerzy Liebert (1904-1931) to wybitny przedstawiciel polskiej poezji katolickiej. W Kolędzie i Pasterce wykorzystuje motywy bożonarodzeniowe. Analiza Kolędy zmierza do odkrycia dwóch warstw tekstu. Pierwsza to ukazanie Matki opiekującej się Dzieciątkiem – jest ona łatwa do uchwycenia. Druga, zapowiedź męki i śmierci Jezusa, jest tylko sygnalizowana za pomocą różnych zabiegów poetyckich, np. nawiązań do Trenów Jana Kochanowskiego – odkrycie tej warstwy to swoista hipoteza. Pasterka to liryk, w którym poeta opisuje radość (przede wszystkim roślin i zwierząt) wywołaną narodzinami Zbawiciela. W niepokojącej, paradoksalnej puencie pojawia się obraz smutnego Chrystusa. Ma on wywołać głębokie przeżycie religijne odbiorcy – nakłonić go do refleksji nad wartościami związanymi ze świętami Bożego Narodzenia.

8

Rękopiśmienne wierszowane litteraria od średniowiecza do końca XVIII wieku w zbiorach benedyktynek sandomierskich. Część druga: winszujące kolędy klasztorne dla ksieni Marianny Siemianowskiej

51%

Trościński G.

Tematy i Konteksty

|

2016

|

issue 6(11)

385-406

EN

The article describes the collection of carols which were written in the Benedictine convent in Sandomierz in the latter half of the 18th century. They belong to the type of congratulatory carols and were dedicated to Prioress Marianna Siemianowska on the occasion of subsequent jubilees of her office as prioress of the Benedictines in Sandomierz. They are preserved in manuscript in Diocesan Library in Sandomierz. They are an interesting contribution to the history of convent folklore and research into the customs of the Benedictine Order in Sandomierz. The pieces centre upon two fundamental themes: firstly, the birth of Christ, and, secondly, creation of the panegyric image of the prioress as well as wishes on the occasion of Christmas and the jubilee.

9

Strofika w XVII-wiecznym zbiorze kolęd Symfonije anielskie Jana Żabczyca

51%

Galilej C.

Facta Simonidis

|

2010

|

vol. 3

|

issue 1

223-241

EN

The aim of this article is a presentation an important versological topic which is an using various stanzaic forms in XVIIth christmas carols by Jan Żabczyc. The cycle Symfonije anielskie is one of the most popular texts since early baroque up today. Some of these carols are still sung in christmas time. This work describes a part of the history and development of polish versification. Baroque versological patterns reveal a great influence of latin and – on the other hand – folk poetry on polish versification. The basic versological achievements in polish literature reached Jan Kochanowski. Żabczyc is one of many poets who imitated the model of versification introduced by Kochanowski. Type of stanzaic structure is mostly depended on syntactic organization of the text, rhyme scheme, type of metre. In the field of versification Żabczyc’s songs represent partly a renaissance style and partly a baroque one. They were from the beginning designed to be sung. Only harmonious relations between all versological components could guarantee them a positive perception. The next centuries showed Żabczyc’s carols succeed.

PL

Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie, który na stałe wpisał się w tradycję polskiej pieśni religijnej, a także szerzej – dzieje kultury narodowej. Niniejszy artykuł stanowi przegląd form stroficznych tytułowego cyklu, przedstawiający pewien wycinek stanu polskiej wersyfikacji uchwycony w ciekawym momencie rozwoju – w 1 połowie XVII wieku, gdy w poezji funkcjonuje jeszcze tradycyjna forma wiersza (znana z epoki staropolskiej, której szczytem rozwoju była twórczość Jana Kochanowskiego), z drugiej zaś strony zauważalny jest już pewien kierunek zmian oraz nowe możliwości (znaczne poszerzenie zasobu form stroficznych, zwrócenie większej uwagi na rolę słowa w pieśni, zwykle przesłanianego melodią, częste stosowanie w tekstach rytmu drobionego odzwierciedlającego skłonność barokowej muzyki do krótkich fraz). Dopracowana, jak pokazują badania, struktura stroficzna ma duży udział w sukcesie, jaki odniósł omawiany zbiór zarówno u współczesnych Żabczycowi, jak i u potomnych.

10

Kultura muzyczna dzieci i młodzieży na przykładzie Dziecięco-Młodzieżowego Stowarzyszenia Śpiewaczego Sancta Musica w Tyczynie

45%

Fudali A., Bober S., Stasiowska-Chrobak B.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

issue 32

260-269

EN

The article ‘The musical culture of children and youths – on the basis of Singing Association for Children and Youths “Sancta Musica” in Tyczyn’ is an attempt to present a short summary of the association’s decade-long activity. The main goals of the association are to spread and develop musical passion among children and youths and combine choral singing with learning history The article presents the ten years of artistic activities of the choir ‘Sancta Musica’. This so-called ‘jubilee’ is a great opportunity to introduce the choir’s performances on the selected examples. It describes the choir’s performances in its homecountry and abroad. This article proves that combining passion with learning history is worthwhile and can be done. ‘Sancta Musica’ from Tyczyn teaches and educates. It can be said without a hint of exaggeration that the contents and matters raised in this article prove the very active role of small local circles. The article shows that taking part in the Tyczyn’s association’s activities is satisfactory for the choristers, their parents, and the people in charge of the choir’s artistic activities.

PL

Artykułu jest próbą zaprezentowania i pewnego niewielkiego zresztą podsumowania dziesięcioletniej działalności Stowarzyszenia. Upowszechnianie i rozwijanie wśród dzieci i młodzieży muzycznych pasji, łączenie chóralnego śpiewu z nauką historii to główne założenia i zadania, które realizowane są przez działające w Tyczynie Stowarzyszenie. Artykuł prezentuje działalność artystyczną chóru „Sancta Musica” na przestrzeni dziesięciu lat jego działalności. Ten swego rodzaju „jubileusz” jest okazją do zaprezentowania, działalności koncertowej na podstawie wybranych przykładów. Mowa w nim o występach chóralnych w kraju oraz poza jego granicami. Artykuł ten dowodzi, że można i warto łączyć pasję muzyczną z nauką historii. Tyczyńska „Sancta Musica” uczy i wychowuje. Bez cienia przesady można stwierdzić, że treści i sprawy poruszone w niniejszym artykule dowodzą dużej aktywności niewielkich środowisk lokalnych. Artykuł pokazuje, że udział w działalności tyczyńskiego Stowarzyszenia stanowi powód do niekłamanej satysfakcji dla chórzystów, ich rodziców oraz osób prowadzących i organizujących działalność artystyczną.

11

Strofika w XVII-wiecznym zbiorze kolęd Symfonije anielskie Jana Żabczyca

45%

Galilej C.

Facta Simonidis

|

2010

|

issue 3

223-242

PL

Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie, który na stałe wpisał się w tradycję polskiej pieśni religijnej, a także szerzej – dzieje kultury narodowej. Niniejszy artykuł stanowi przegląd form stroficznych tytułowego cyklu, przedstawiający pewien wycinek stanu polskiej wersyfikacji uchwycony w ciekawym momencie rozwoju – w I poł. XVII w., gdy w poezji funkcjonuje jeszcze tradycyjna forma wiersza (znana z epoki staropolskiej, której szczytem rozwoju była twórczość Jana Kochanowskiego), z drugiej zaś strony zauważalny jest już pewien kierunek zmian oraz nowe możliwości (znaczne poszerzenie zasobu form stroficznych, zwrócenie większej uwagi na rolę słowa w pieśni, zwykle przesłanianego melodią, częste stosowanie w tekstach rytmu drobionego odzwierciedlającego skłonność barokowej muzyki do krótkich fraz). Dopracowana, jak pokazują badania, struktura stroficzna ma duży udział w sukcesie, jaki odniósł omawiany zbiór zarówno u współczesnych Żabczycowi, jak i u potomnych

EN

The aim of this article is a presentation an important versological topic which is an using various stanzaic forms in XVIIth christmas carols by Jan Żabczyc. The cycle Symfonije anielskie is one of the most popular texts since early baroque up today. Some of these carols are still sung in christmas time. This work describes a part of the history and development of polish versification. Baroque versological patterns reveal a great influence of latin and – on the other hand – folk poetry on polish versification. The basic versological achievements in polish literature reached Jan Kochanowski. Żabczyc is one of many poets who imitated the model of versification introduced by Kochanowski. Type of stanzaic structure is mostly depended on syntactic organization of the text, rhyme scheme, type of metre. In the field of versification Żabczyc’s songs represent partly a renaissance style and partly a baroque one. They were from the beginning designed to be sung. Only harmonious relations between all versological components could guarantee them a positive perception. The next centuries showed Żabczyc’s carols succeed.

Refine search results

Wizyta duszpasterska, zwana kolędą, jako szansa na ewangelizację osób dystansujących się od Kościoła

O LUBELSKIEJ KARTOTECE KOLĘDOWEJ

Historyczna wizyta duszpasterska zwana kolędą w nowej perspektywie pastoralno-homiletycznej

Chóralne wydania polskich kolęd na obczyźnie w czasach II wojny światowej

Okołoplebiscytowa Kolęda śląska Henryka Zbierzchowskiego jako przykład propagandowego wykorzystania semantyki kolęd do walki propolskiej w okresie konstytuowania się granic II Rzeczypospolitej

Sakralność religijnej kontrafaktury świeckich utworów

Jezus Chrystus w Kolędzie i Pasterce Jerzego Lieberta

Rękopiśmienne wierszowane litteraria od średniowiecza do końca XVIII wieku w zbiorach benedyktynek sandomierskich. Część druga: winszujące kolędy klasztorne dla ksieni Marianny Siemianowskiej

Strofika w XVII-wiecznym zbiorze kolęd Symfonije anielskie Jana Żabczyca

Kultura muzyczna dzieci i młodzieży na przykładzie Dziecięco-Młodzieżowego Stowarzyszenia Śpiewaczego Sancta Musica w Tyczynie

Strofika w XVII-wiecznym zbiorze kolęd Symfonije anielskie Jana Żabczyca