Search results - CEJSH

1

Judicial Review – historia i współczesność

100%

Justyński J., Justyńska I.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2019

|

vol. 71

|

issue 2

PL

Judicial Review – sądowa kontrola konstytucyjności ustaw, kształtowała się na przestrzeni kilkuset lat, równolegle z formowaniem się podstawowych elementów współczesnych systemów politycznych. Jej pojawianie się poprzedziło ugruntowanie się koncepcji trójpodziału władz, suwerenności narodu (w miejsce suwerenności władzy królewskiej) oraz praw człowieka. Instytucje te oraz zasady ustrojowe wprowadzone zostały do Konstytucji amerykańskiej z 1787 r. , której struktura podkreśla fundamentalny charakter trójpodziału władz, jak również, przez wprowadzenie do niej w procesie ratyfikacji Konstytucji, pierwszych dziesięciu poprawek – praw i wolności obywatela amerykańskiego. Przez okres ponad stulecia debata polityczna, w tym także ustrojowa, Europy koncentrowała się nade wszystko nad problematyką suwerenności i praw, tym samym odsuwała na plan dalszy kontrolę konstytucyjności ustaw. Uważano bowiem, iż formowanie organu sprawującego kontrolę konstytucyjną nad aktami władzy ustawodawczej i decyzjami formowanej przez nią władzy wykonawczej, prowadzi do ustanowienia swoistej super izby wobec parlamentu będącego emanacją woli suwerena. Refleksje ustrojowe A. de Tocqueville'a, następnie rozważania i działania praktyczne H. Kelsena przybliżyły – stopniowo- instytucję sądowej kontroli konstytucyjności ustaw do realiów europejskich. Poważna debata polityczna nad tym zagadnieniem podjęta została w Polsce w latach osiemdziesiątych, a warunki do jej ustrojowej materializacji powstały dzięki regulacjom Konstytucji RP w 1997 r. Proces integracji europejskiej sprawił, iż polski system ustrojowy, w tym także funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego, stało się częścią tworzonego przez Unię Europejską autonomicznego systemu prawnego.

2

Retroaktywność dekretu o stanie wojennym w świetle Konstytucji z 1952 i 1997 r.

100%

Lubera B., Sikorska A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2010

|

issue 4 (4)

125-142

PL

Niniejszy artykuł dotyczy problematyki retroaktywności dekretu o stanie wojennym w świetle Konstytucji z 1952 r. i 1997 r. Punktem wyjścia dla tych rozważań jest wskazanie umocowania prawnego zasady lex retro non agit, która stanowi wstęp do problematyki retroaktywnych przepisów dekretu wprowadzającego stan wojenny na terytorium Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) dnia 12 grudnia 1981 r. Punktem oceny legalności dekretu są przepisy Konstytucji, Kodeksu karnego z 1969 r. oraz Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Synteza podejmowanych w pracy problemów została poparta również orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego.

EN

This article refers to the issues of retroactivity of martial law decree in the light of the Constitution of 1952 and 1997. The starting point of considerations is to identify the legitimacy of the principle of lex retro non agit, which establishes an introduction to the issue of the retroactive provisions of the decree intoducing martial law on the territory of the People’s Republic of Poland in December 12th 1981. The point of assessing the legality of the decree are the provisions of the Constitution of the PRL, the Criminal Code of 1969 and the International Covenant on Civil and Political Rights. The synthesis of the problems undertaken in this work was supported by jurisdiction of the Constitutional Tribunal and the Supreme Court.

3

Mała Konstytucja z dnia 19 lutego 1947 r. – geneza i znaczenie

100%

Skrzydło W., Zakrzewski W.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2012

|

issue 3 (11)

13-30

PL

Prezentowana publikacja stanowi próbę określenia podstawowych wyznaczników miejsca i roli ustawy budżetowej w systemie ustrojowym RP z perspektywy doktryny prawa finansowego i konstytucyjnego jednocześnie. Ustawa budżetowa stanowi jeden z najważniejszych programowych dokumentów państwa, na którym w znacznej mierze rząd opiera prowadzenie gospodarki finansowej w danym roku budżetowym. Rada Ministrów, jak i jej członkowie ponoszą polityczną odpowiedzialność za opracowanie projektu ustawy budżetowej, terminowe wniesienie go do Sejmu, a po rozpoczęciu roku budżetowego realizację postanowień uchwalonej na podstawie tego projektu ustawy oraz sprawozdanie z jej wykonania. Trudności i wątpliwości w zakresie procedury budżetowej i realizacji ustawowego obowiązku Rady Ministrów dotyczącego złożenia projektu ustawy budżetowej w określonym terminie rodzi jego zbieg z terminem wyborów parlamentarnych i wynikającą stąd możliwą zmianą układu sił politycznych i w konsekwencji rządu. Istniejący stan prawny nie eliminuje całkowicie, choć istotnie ogranicza poprzez tzw. procedury awaryjne, sytuacje w której pomimo rozpoczęcia roku budżetowego brak jest budżetu państwa lub jego dopuszczanego normatywnie surogatu. Zasadne wydaje się wprowadzenie regulacji konstytucyjnych i ustawowych, które stanowiłyby ostateczne rozwiązanie sytuacji braku podstaw normatywnych prowadzenia gospodarki finansowej państwa i wykluczenie zjawiska tzw. próżni budżetowej.

EN

The paper discusses the patterns and some details of the Constitutional Act of 19th February 1947 on the system and scope of activity of the supreme organs of the Republic of Poland, which is also called the Small Constitution of 1947. The Small Constitution being a 65 year – old law is still under the historians and constitutional law scholars scrutiny and appraisal. In the light of certain studies it seems that this Act, previously read as an attempt to combine traditional democratic principles with the newly adopted communist rules of government, was more facade and a pretense than a true democratic device. It adopted the separation of powers principle and parliamentary rule (the parliamentary cabinet model). Despite the fact that the Small Constitution incorporated many provisions directly from the March Constitution of 1921, the scope of their legal and practical modification led to their distortion. The position and competences of the Legislative Sejm, the President, and the newly established Council of State were inconsistent with the separation of powers and the parliamentary system of government, as well. The detailed responsibilities of the Sejm, Council of State, the President opened the way to adoption of Soviet Union model of government. Thus, the role of the Small Constitution was to legitimize a communist authority and not to limit its powers. The same is true when we focus on the citizens rights and freedoms. The Declaration of realization of citizen rights and freedoms of February 22nd 1947 did not create the legal standards and guaranties of individual freedoms and rights. On the contrary, the constitutional status of individual was the result of current legislation. Under the rule of the Small Constitution, because of its temporary and incomplete nature, the “new authority” paved the way to enactment of the Constitution of 1952 modeled after the Stalin constitution.

4

Świadomość konstytucyjna obywateli dotycząca wybranych treści Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku

80%

Augustyn B., Fajdek P.

Prawo i Polityka

|

2018

|

issue 8

178-188

EN

The aim of this article is to analyze citizens constitutional awareness of the constitution of April 2,1997. The item concerns the aspects of basic dates and definitions connected with constitution as well as the organization and function of polish parliamentarism, administration of justice and constitutional judiciary. Because of the predilection of the researchers, the article discusses the theme of forming awareness of polish citizens through the mass media- how media appeal to the level of the citizens awareness from the content of Basic Law. The main research method of this article was to prepare a survey for 300 respondents. The survey consists of 12 single choice questions. The literature concerning constitutional law served as particularly significant aid to introduce and explain basic issues relevant to the subject of study

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza świadomości konstytucyjnej obywateli dotycząca treści obowiązującej Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. W artykule szczególną uwagę zwrócono na aspekty dotyczące podstawowych dat i pojęć ściśle związanych z konstytucją, jak również na organizację i funkcjonowanie polskiego parlamentaryzmu, wymiaru sprawiedliwości oraz sądownictwa konstytucyjnego. Ze względu na szczególne zamiłowanie autorzy podjęli temat dotyczący kształtowania świadomości konstytucyjnej polskich obywateli przez środki masowego przekazu – jak media wpływają na poziom wiedzy obywateli z treści ustawy zasadniczej. Zasadniczą techniką badawczą wykorzystaną do opracowania artykułu było sporządzenie ankiety i przeprowadzenie badania na 300 respondentach. W ankiecie zostało zawartych 12 pytań jednokrotnego wyboru. Subsydiarny charakter, lecz nader istotny miała literatura przedmiotu prawa konstytucyjnego, która pomogła wprowadzić i wyjaśnić podstawowe zagadnienia związane z przedmiotem badania.

5

Zasady zmiany Konstytucji Królestwa Belgii w świetle postanowień przejściowych z 2012 r.

80%

Grabowski R.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2013

|

issue 4 (16)

41-50

PL

Zmiana konstytucji następuje zazwyczaj przy zastosowaniu ściśle określonej procedury i ma charakter trwały. Nieliczne współczesne państwa europejskie dopuszczają jednak możliwość uchwalenia odstępstwa od konstytucji, tzw. ograniczonego wyjątku. Tego rodzaju rozwiązanie wprowadziła w 2012 r. Belgia, pomimo braku stosownych przepisów oraz praktyki w tym zakresie. Belgijskie odstępstwo od konstytucji modyfikuje czasowo procedurę zmiany konstytucji. Polega to na odstąpieniu od typowego dla państw nordyckich wymogu uchwalenia zmiany ustawy zasadniczej przez parlament dwu kolejnych kadencji parlamentu. Pozostałe elementy procedury zmiany belgijskiej konstytucji, takie jak zrównanie praw izb parlamentu oraz podwyższone kworum oraz większość wymagana dla uchwalenia zmiany pozostały bez zmian. Odstępstwo od Konstytucji Belgii wygasa wraz z zakończeniem kadencji parlamentu wybranego w 2010 r.

EN

Changing of the constitution is usually followed by using a well-defined procedure. Few European countries allow the possibility of adopting a limited exception to the Constitution. Such a law introduced in 2012, Belgium, despite the lack of appropriate legislation and practice in this field. Belgian exception to the constitution temporarily modifies the procedure for changing the constitution. This involves the withdrawal of typical Nordic countries requiring approval of amendment of the constitution by two term of the parliament. Other elements of the procedure for amending the Belgian Constitution, such as equal rights of the House of Representatives and the Senate, and increased quorum and majority required for approval of amendment, remained unchanged. Validity exception of the Belgian Constitution ends with the term of the parliament elect-ed in 2010.

6

Instytucja odwołalności przedstawicieli przez wyborców w Republice Białoruś

80%

Kryszeń G.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2018

|

issue 2 (42)

83-96

PL

Konstytucja Republiki Białoruś z 15 marca 1994 r., określając status członków parlamentu i deputowanych terenowych rad deputowanych, nawiązała do kanonów konstytucyjnej regulacji statusu przedstawiciela w dawnych państwach socjalistycznych, a przede wszystkim: koncepcji mandatu imperatywnego i sprzężonej z nią instytucji odwołalności reprezentantów przez wyborców. Celem niniejszego opracowania jest przede wszystkim wszechstronne przedstawienie białoruskich unormowań prawnych odnoszących się do wspomnianej instytucji, przesłanek jej stosowania, zasad procesu odwoławczego, jak i jego konsekwencji prawnych. Omówienie tej problematyki jest poprzedzone charakterystyką zakładanej roli odwołalności przedstawicieli w doktrynalnym i prawnym modelu przedstawicielstwa przyjętym na Białorusi.

EN

The Constitution of the Republic of Belarus of March 15, 1994, defining the status of members of the parliament and deputies of the local councils of deputies, referred to the canons of constitutional regulation of the status of a representative in former socialist countries, and above all: the concept of an imperative mandate and the institution of recalling voters by the voters. The aim of this study is first and foremost a comprehensive presentation of Belarusian legal regulations pertaining to the said institution, the conditions for its application, the principles of the appeal process as well as its legal consequences. Discussion of this issue is preceded by a characteristic of the assumed role of the recall of representatives in the doctrinal and legal model of representation adopted in Belarus.

7

Prawna ochrona dóbr kultury – problemy terminologiczne

80%

Bernatek-Zaguła I.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2012

|

issue 4 (12)

135-150

PL

W artykule autor zajmuje się zagadnieniem braku jednolitej oraz precyzyjnej terminologii w regulacji normatywnej w obrębie określonej dziedziny jaką jest ochrona dóbr kultury. Normodawca tworząc mechanizmy ochronne dla szeroko rozumianych dóbr kultury zarówno w Konstytucji RP, jak i w obrębie ustawodawstwa używa wielu określeń dla wyznaczenia podobnego zakresu zastosowania norm. Rozważania czynione są na podstawie Konstytucji RP oraz na gruncie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, które pozwalają autorowi zauważyć niedoskonałości, wręcz niedostatki w zakresie koherentności terminologicznej w obrębie tej samej dziedziny, zarówno w odniesieniu do aktów prawa krajowego jak i ich relacji do prawa międzynarodowego. W pierwszej części artykułu autor przedstawia terminologię stosowaną dla ochrony dóbr kultury w obrębie prawa międzynarodowego, następnie czyni rozważania odnośnie terminologii stosowanej dla wyznaczenia podobnego zakresu w treści Konstytucji RP, w kolejnej części przedstawia terminologię stosowaną na gruncie prawa krajowego wykazując, iż używanie przez ustrojodawcę licznych terminów prawnych dla nazwania podobnego zakresu wskazuje na brak dyscypliny terminologicznej, czego skutkiem jest, zdaniem autora, osłabienia działania ochrony prawnej a nawet do dopuszczenia do powstania luki w prawie.

EN

In article the author occupies herself with the issue of the lack of any uniform or precise terminology in the normative regulation in a such specific domain as the legal protection of the cultural goods. By creating the protection mechanisms for the widely defined cultural goods in the Constitution and the other legal acts the lawmaker used several different terms to define similar fields of legal norms’ usage. The research based on the Constitution and located on the ground of the law that specifies preservation and caretaking of historic monuments enabled the author to perceive some fallacies, that can even be called shortages, in the same field, as the polish law is considered as well as its relation to the international law. In the first part of the article the author presents terminology that is being used in the sphere of the legal protection of cultural goods in the international law. Afterwards she considers the terminology used for defining the same field in the Polish Constitution. In the next part of her thesis she introduces the terminology employed on the ground of polish law pointing out that the legislator uses numerous legal terms for the same field. This leads her to the conclusion about the lack of terminological discipline showed by the legislator, which effects, as she sees it, in the attenuation of the legal protection and even in developing of the legal gap.

8

Instytucja recall na Łotwie

80%

Jackiewicz A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2018

|

issue 2 (42)

69-82

PL

Mechanizm recall, podobnie jak inne formy demokracji bezpośredniej, cieszy się coraz większym zainteresowaniem legislatorów jak i przedstawicieli nauki. W ciągu ostatniego stulecia pojawił się w szeregu państw, tak na poziomie centralnym jak i w szczególności na poziomie regionalnym oraz lokalnym. Do grona tych państw w 2008 r. dołączyła Łotwa wprowadzając do swojego porządku prawnego wyjątkową w skali świata formę recall. Autor w artykule definiuje mechanizm recall, przedstawia państwa w których występuje oraz klasyfikuje rodzaje recall. Następnie prezentuje proces konstytucjonalizacji recall na Łotwie oraz aktualną regulację konstytucyjną oraz ustawową dotyczącą tej instytucji. Podjęto także próbę oceny potencjału ustrojowego mechanizmu recall na Łotwie.

EN

The recall mechanism, like other forms of direct democracy, has raised a growing interest. In the last century, a number of states have used it, both on the central level and,especially, on the regional and local level. The group of such countries was joined in 2008 by Latvia which introduced into its legal system a unique, on the world scale, form of recall. In the article, the author defines the recall mechanism, presents countries where the mechanism exists, and classifies the types of recall. Then the author presents the proces of constitutionalization of recall in Latvia and the current constitutional and statutory provisions pertaining to that institution. Also, an attempt has been made to evaluate the potential of this institution in Latvia’s system of government.

9

Konstytucyjna zasada równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej a jej ustawowa realizacja w prawie polskim. Wybrane problemy

80%

Urbaniak M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2013

|

issue 3 (15)

79-98

PL

Prawo do ochrony zdrowia zawarte w art. 68 ust. 1 Konstytucji RP stanowi jedno z najważniejszych praw człowieka. Przepis ten konstytuuje tzw. publiczne prawo podmiotowe, które ma odpowiednik w konstytucyjnych zadaniach i obowiązkach władz publicznych, polegających na właściwym uregulowaniu zagadnienia w ustawach dotyczących ochrony zdrowia. Z kolei z art. 68 ust. 2 Konstytucji wynika, iż obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Realizacja tej zasady w publicznym systemie opieki zdrowotnej opiera na zasadzie zapewnienia równego dostępu wszystkim uprawnionym podmiotom do świadczeń zdrowotnych. Z konstytucyjnej zasady równości nie wynika obowiązek zapewnienia przez władzę publiczną bezpłatnej, a jedynie równej dla wszystkich obywateli opieki zdrowotnej, która musi być zagwarantowana ze środków publicznych. Realizacja równego dostępu do świadczeń doznaje ograniczeń związanych z niedoskonałością regulacji prawnych w sektorze ochrony zdrowia, spowodowanych przede wszystkich niewystarczającymi środkami finansowymi przeznaczanymi na opiekę zdrowotną.

EN

The right to health contained in art. 68 paragraph 1 of the Constitution is one of the most important human rights. This provision constitutes the so-called public subjective right, which has its equivalent in the constitutional roles and obligations of public authorities, involving the proper settlement of the issues in the laws relating to the protection of health. In turn, art. 68 paragraph 2 of the Constitution reads that citizens, regardless of their financial situation, public authorities provide equal access to health care services financed from public funds. The implementation of this principle in the public health care system is based on the principle of ensuring equal access for all qualified entities to health services. The constitutional principle of equality does not promise the obligation of public authorities to provide free but only equal health care for all citizens, which must be guaranteed by public funds. The implementation of equal access to benefits is limited with imperfect regulation in the health sector, primarily due to insuf- ficient funds allocated to healthcare.

10

Prawa i wolności człowieka i obywatela w świetle Konstytucji RP

80%

Stecko S.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2018

|

issue 1 (41)

171-188

PL

Niniejszy artykuł obejmuje rozważania dotyczące problematyki odnoszącej się do praw i wolności człowieka i obywatela w świetle Konstytucji RP. Celem jego jest przedstawienie powszechnie akceptowanych wartości demokratycznych, których integralnym elementem są prawa człowieka i wynikające zeń mechanizmy gwarancyjne. Na podstawie materiału w nim zgromadzonego, można zasadnie przypuszczać, że zasada wolności i praw człowieka stała się fundamentem ustroju naszego państwa i określiła istotę Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Wejście w życie Konstytucji RP z 1997r. wniosło do polskiego prawa systemowego unormowanie kwestii dotyczącej wolności i praw człowieka.

EN

This article covers considerations on the issues relating to the rights and freedoms of man and citizen in the light of the Polish Constitution. It is a representation of the commonly accepted democratic values, whose integral part are human rights and their mechanisms.On the basis of the material herein, it can be reasonably assumed that the principle of freedom and of human rights became fundamental in the political system of our state and defined the essence of the Constitution of the Republic of Poland of 1997. Its introduction helped regulate issues relating to freedom and human rights in the Polish systemic law.

11

Ewolucja systemu politycznego w Chorwacji 1990-2010. Próba bilansu

80%

Krysieniel K.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2010

|

issue Nr 2,3 (2,3)

241-260

PL

Przed dwoma dekadami w Chorwacji rozpoczęła się ewolucja systemu politycznego, czego symbolem stało się zwycięstwo sił opozycyjnych w pierwszych wolnych i demokratycznych wyborach wiosną 1990 roku. Działając początkowo w realiach pogrążonej w głębokim kryzysie socjalistycznej Jugosławii, nowe władze republikańskie uchwaliły zmiany społeczno-ustrojowe, które doprowadziły do przyjęcia w grudniu 1990 roku konstytucji oraz do wystąpienia z federacji i ogłoszenia niepodległości. Szeroki zakres kompetencji prezydenta w połączeniu z autorytarnymi skłonnościami Franjo Tuđmana, „ojca” niepodległości i lidera największej chorwackiej partii, miały negatywny wpływ na proces demokratyzacji. Niewielkim tylko wytłumaczeniem jest trwający kilka lat stan wojny i brak kontroli rządu w Zagrzebiu nad całym terytorium Chorwacji. Dopiero po śmierci pierwszego prezydenta, w latach 2000-2001 nastąpiła podwójna transformacja – system pół-prezydencki zastąpiono parlamentarno-gabinetowym, jednocześnie rozpoczął się proces realnej demokratyzacji połączony z walką z patologiami, które pozostały po „dekadzie Tuđmana”. Podsumowaniem ewolucji systemu politycznego i swoistą manifestacją proeuropejskich nastrojów władzy w Zagrzebiu stały się zmiany konstytucji przyjęte w 2010 roku, które umożliwią wejście Chorwacji w struktury UE.

EN

The evolution of the political system of Croatia has begun over two decades ago from the victory of the opposition in the first free and democratic election that took place in 1990. The New republican government, working at the beginning in the realities of sunken in crisis socialist Yugoslavia, began social and political changes that led to adopting in December of 1990 constitution and announcing independence. A wide range of president’s competences and the authoritative inclination of F. Tuđman, the “father” of independence movement and leader of the biggest Croatian party, had negative influence on the process of democ- ratization. The state of war that lasted for few years and the lack of control of government in Zagreb over the whole territory of Croatia just added to this process. Only after the first president had died, did the double transformation begun (2000–2001) – the semi presidential system was changed into a cabinet- parliamentary system. At the same time the process of real democratization has started, the government started to fight with the irregularities that remained after the “Tuđman’s decade”. The constitutional changes adopted in 2010, which will allow Croatia to enter the EU structures, are the summary to the evolution of the political system and a specific manifestation of pro-European political moods.

12

Konstytucja RP a ewolucja systemu wyborczego do Sejmu

80%

Sieklucki D.

|

2018

|

vol. 9

|

issue 26

77-91

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest wskazanie znaczenia Konstytucji RP dla procesu ewolucji systemu wyborczego do Sejmu. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Autor weryfikuje trzy hipotezy badawcze. Pierwsza – uchwalenie Konstytucji nie miało wpływu na proces ewolucji systemu wyborczego do Sejmu. Druga – uchwalenie Konstytucji miało istotny jakościowo wpływ na proces ewolucji systemu wyborczego do Sejmu. Trzecia – wpływ Konstytucji na proces ewolucji systemu wyborczego do Sejmu miał charakter wyłącznie formalny i proceduralny. Dla przeprowadzenia analizy autor zastosował trzy metody badawcze: ilościową, jakościową i systemową. PROCES WYWODU: Analiza jest podzielona na trzy części. W pierwszej autor przedstawia proces ewolucji regulacji konstytucyjnych dotyczących systemu wyborczego do Sejmu od początku lat 90. do uchwalenia Konstytucji w 1997 r. W drugiej analizuje proces ewolucji systemu wyborczego do Sejmu na tle procesu kształtowania regulacji konstytucyjnych. W trzeciej przedstawia znaczenie i wpływ zasady proporcjonalności zawartej w Konstytucji na kształt systemu wyborczego do Sejmu RP po 1997 r. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W rezultacie prowadzonej analizy autor stwierdza, że uchwalenie Konstytucji miało wpływ na proces ewolucji systemu wyborczego do Sejmu, określony częściowo w drugiej i całkowicie w trzeciej hipotezie badawczej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zasada proporcjonalności ogranicza możliwość zasadniczej zmiany systemu wyborczego do Sejmu, choć nie można jej wykluczyć w przyszłości. Regulacje konstytucyjne, szczególnie na początku lat 90., określiły i wyznaczyły demokratyczne standardy wyborów.

13

Ustrojowe dylematy prezydentury. Głowa państwa według Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku

80%

Bankowicz M.

|

2018

|

vol. 9

|

issue 26

111-128

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza usytuowania prezydentury w polskim systemie konstytucyjnym oraz ocena adekwatności przepisów konstytucyjnych do rzeczywistej pozycji prezydenta w państwie. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zasadniczy problem to charakterystyka uprawnień prezydenta i relacji pomiędzy głową państwa a innymi organami władzy państwowej. W artykule odwołano się do metody prawno‑dogmatycznej, zakładającej krytyczną analizę przepisów Konstytucji RP, a także do metody instytucjonalnej, na podstawie której opisano reguły polskiego systemu politycznego. PROCES WYWODU: Usytuowanie prezydenta w systemie konstytucyjnym Polski zostało przedstawione poprzez charakterystykę trybu jego wyłaniania, przysługujących mu prerogatyw oraz możliwości wpływania na rząd, parlament i sądownictwo. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza wykazała niekonsekwencje, a nawet błędy przepisów konstytucyjnych odnoszących się do prezydenta. Powszechne i bezpośrednie wybory głowy państwa są niezgodne z zasadniczo parlamentarno‑gabinetowym systemem politycznym Polski. Uprawnienia prezydenta jako strażnika Konstytucji, gwaranta ciągłości władzy państwowej, najwyższego reprezentanta państwa w stosunkach zagranicznych oraz zwierzchnika sił zbrojnych są w dużej mierze pustymi deklaracjami, bowiem Konstytucja nie daje prezydentowi rzeczywistych możliwości działania na tych polach. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Niezbędna wydaje się przebudowa polskiej prezydentury, a tym samym reforma konstytucyjna. System polityczny powinien być klarowny i spójny. Jeśli zatem utrzymany ma być system parlamentarno‑gabinetowy, to uprawnienia konstytucyjne prezydenta powinny zostać uszczuplone i wskazane jest odejście od powszechnych wyborów prezydenckich. Wybranie opcji semiprezydenckiej powinno natomiast skutkować wzmocnieniem pozycji prezydenta poprzez uczynienie zeń podmiotu wytyczającego politykę państwa i podporządkowanie mu rządu.

14

Liberałowie wobec sporów o konstytucję w latach 90. XX wieku w Polsce

80%

Plecka D.

|

2018

|

vol. 9

|

issue 28

93-107

PL

CEL NAUKOWY: Celem naukowym poniższej analizy jest zaprezentowanie liberalnych stanowisk i poglądów prezentowanych podczas procesu tworzenia konstytucji z 1997 r. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy przede wszystkim wskazania różnorodności stanowisk liberalnych względem poszczególnych kwestii ustrojowych. W analizach zastosowano metodę analizy systemowej oraz metodę porównawczą. PROCES WYWODU: Prawa człowieka były centralną wartością w działalności demokratycznej opozycji w latach 70. i 80. XX w. w Polsce. Dlatego też konieczność ich poszerzenia i urzeczywistnienia oraz konstytucjonalizacji nie była po 1989 r. kwestionowana. Katalog praw człowieka, które miały się znaleźć w konstytucji, nie wywoływał większych sporów. Problem pojawiał się dopiero w momencie szczegółowej analizy kwestii związanych z prawami jednostki. Najwięcej emocji budziły zagadnienia dotyczące konieczności wprowadzenia, czy też pominięcia, wolności indywidualnej, a także prawnej ochrony obywatela przed państwem. Tym samym pojawiało się również pytanie, czy konstytucja ma chronić jednostkę jedynie przed państwem, czy również przed innymi obywatelami. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W konsekwencji przeprowadzonych analiz można stwierdzić, iż w liberalnym nurcie myśli politycznej w Polsce po 1989 r. oprócz ogólnej tendencji ustanowienia konstytucji o liberalnej strukturze występowały różnice dotyczące przede wszystkim stosunku do praw człowieka w sferze ekonomicznej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Różnorodność stanowisk dotyczących zapisów konstytucji przyczyniła się do „rozmycia” liberalnego myślenia na jej temat. W konsekwencji można zauważyć osłabienie liberalnego nurtu w myśli politycznej w Polsce po 1989 r.

15

Problem konstytucyjności składu obecnej Krajowej Rady Sądownictwa w Polsce

71%

Skotnicki K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2020

|

vol. 93

47-59

EN

The National Council of the Judiciary was established in Poland in 1989 as a constitutional body. Her most important task is to safeguard the independence of the courts and the independence of judges. From the beginning, it is a mixed body composed of representatives of the legislative, executive and judicial powers dominated by judges. The 1997 Constitution established that this body consists of 25 members: the First President of the Supreme Court, the Minister of Justice, the President of the Supreme Administrative Court, a person appointed by the President of the Republic of Poland, fifteen members selected from among the Supreme Court judges, common courts, administrative courts and courts military members, four members elected by the Sejm from among deputies and two members elected by the Senate from among senators (Article 187 § 1). Therefore, the Constitution does not explicitly state that judges in the composition of the National Council of the Judiciary should be elected by judges. However, by the Constitutional Tribunal and the majority of representatives of the doctrine, this was derived from the principle of a democratic state ruled by law, the principle of the separation of powers, and the principle of the independence of the courts and the independence of judges. This was also the practice until 2017. At the time, based on the linguistic interpretation, it was considered that the judges in the National Council of the Judiciary could be elected by the Sejm, which was also done in 2018, while shortening the term of office of the current judges who are members of this body. This solution is criticized by the vast majority of the legal community, including the judicial one. This raised the question of whether the current composition of the National Council of the Judiciary is compatible with the Constitution. The author fully shares the view that this is not the case.

PL

Krajowa Rada Sądownictwa została utworzona w Polsce w 1989 r. jako organ konstytucyjny. Jej najważniejszym zadaniem jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Od początku jest to organ o mieszanym składzie, który tworzą przedstawiciele władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej, w którym dominują sędziowie. Konstytucja z 1997 r. ustanowiła, że organ ten składa się z 25 członków: Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej, piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów (art. 187 ust. 1). Konstytucja nie stanowi zatem wprost, że sędziowie w składzie Krajowej Rady Sądownictwa powinni być wybierani przez sędziów. Przez Trybunał Konstytucyjny oraz większość przedstawicieli doktryny było to jednak wyprowadzane z zasady demokratycznego państwa prawnego, zasady trójpodziału władzy oraz zasady niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Taka była też praktyka do 2017 r. Wówczas na podstawie wykładni językowej uznano jednak, że sędziowie w składzie Krajowej Rady Sądownictwa mogą być wybierani przez Sejm, co też uczyniono w 2018 r., skracając przy okazji kadencję dotychczasowych sędziów będących członkami tego organu. Rozwiązanie to jest krytykowane przez zdecydowaną większość środowiska prawniczego, w tym sędziowskiego. Zrodziło to pytanie, czy obecny skład Krajowej Rady Sądownictwa jest zgodny z Konstytucją. Autor w pełni podziela pogląd, że tak nie jest.

16

Socjalistyczna demokracja parlamentarna: granice porozumienia ustrojowego w 1989 r.

71%

Słomka T.

Studia Politologiczne

|

2010

|

vol. 15

11-29

EN

The article describes the problem of political system agreement which was drawn up between communist government and opposition during ‘Round Table’ sessions without any demand of resignation from socialist system. The agreement described in article recognizes that socialist parliamentary democracy will be a system which is based on values and principles such as: evolutionary character of transformation; departure from Marxist ideology as system of values in exercised power; leading role of PUWP is kept (the leadership is in the hands of president as a new-created office); political pluralism – freedom to form associations (but not multi-partial system); keeping all previous international alliances etc. New system of leading state bodies is created – the office of president is re-established as well as Senate as a second chamber, but Sejm kept its leading position. The socialist parliamentary democracy was practically only a short – term structure: the December amendment in 1989 terminated its functioning.

17

Prawo do odstąpienia od umowy ubezpieczenia na życie z elementem inwestycyjnym – uwagi na tle projektowanej regulacji

71%

Romanowski M., Weber A.-M.

Wiadomości Ubezpieczeniowe

|

2015

|

issue 1

63-79

PL

Przedmiotem artykułu jest ocena zawartego w projekcie ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej z 16 lutego 2015 r. mechanizmu odstąpienia od umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, umów strukturyzowanych oraz polisolokat. W stosunku do modelu przyjętego w projekcie założeń do projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej z 16 lutego 2015 r. mechanizm odstąpienia został w istotnym stopniu zmodyfikowany. Obecny jego kształt wciąż budzi wątpliwości, choć na skutek wyrażonych przez rynek i regulatora stanowisk kilka fundamentalnych jego wad zostało wyeliminowanych. „Zderzenie” pierwotnego kształtu Mechanizmu Odstąpienia z konstrukcją prawną przyjętą w aktualnym projekcie uzasadnia sformułowanie tezy, iż konsultacyjny tryb procesu legislacyjnego udowodnił swoją skuteczność i zasadność.

EN

This paper aims to review the mechanism of cancellation of unit-linked life insurance contracts, structured contracts and “saving insurance policies”, as laid down in the Insurance and Re-insurance Activity Bill of 16 February 2015. The cancellation mechanism has been seriously modified, as compared with the model adopted in the draft explanatory paper to the Insurance and Re-insurance Activity Bill of 16 February 2015. Although the current wording of the Bill still raises doubts, many of its fundamental shortcomings have been eliminated in the process of addressing the reservations expressed by the market and regulator. The comparison of the original shape of the Cancellation Mechanism with the legal construct adopted in the current version of the Bill begs the conclusion that the consultative legislative process has proven to be an effective and reasonable way to make law. Key words: cancellation, constitution, life insurance, investment, solvency.

18

Narodziny, rozwój i dezintegracja idei praw fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w zachodniej myśli politycznej od renesansu do oświecenia

71%

Wielomski A.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2021

|

vol. 73

|

issue 2

35-61

EN

The paper presents the idea of fundamental laws and of a traditional constitution in the European practice and political thought between the 16th and the 17th century. The article demonstrates that the essence of this concept is the limitation of a sovereign’s power by a parliament, the rights of social estates, religion and traditional institutions. The source of the disintegration and of the collapse of this first wave of European constitutionalism can be found in the Protestant Reformation, domestic and foreign religious wars as well as in the methods employed in confessional wars: Machiavellianism and political mobilisation.

PL

Tekst przedstawia ideę praw fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w europejskiej praktyce i myśli politycznej w XVI i XVII stuleciu. Autor pokazuje, że istotą tej koncepcji jest ograniczenie władzy suwerena przez parlament, prawa stanów, religię i tradycyjne instytucje. Źródło dezintegracji i upadku tego pierwszego europejskiego konstytucjonalizmu widzi w reformacji, wojnach religijnych wewnętrznych i zewnętrznych, a także w środkach stosowanych w walkach konfesyjnych: makiawelizmu i mobilizacji politycznej.

19

Konstytucyjny w ymiar kontroli inwigilacyjnej polityki państwa na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki

71%

Laidler P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

331-341

PL

The aim of the article is the analysis of constitutional oversightof the government su-rveillance in the United States. Referring to Snowden affair and COVID-19 surveillan-ce, the Author discusses the challenges faced by the legislative and judicial branches in pursuing control over the executive’s national security policies. Focusing on the rule of secrecy and other constitutional doctrines and privileges, he tries to explain why effec-tive control of government surveillance is today impossible.

20

Analiza austriackich regulacji prawnych dotyczących odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta

71%

Grabowska S.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2017

|

issue 3 (37)

141-151

PL

Tekst jest analizą austriackich regulacji prawnych dotyczących odpowiedzialności konstytu-cyjnej prezydenta. Prezydent Federalny za popełnienie deliktu konstytucyjnego odpowiada przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wniosek w tej sprawie może złożyć grupa parlamen-tarzystów, a w stan oskarżenia stawia parlament. Jeśli Trybunał Konstytucyjny uzna zasad-ność zarzutów przedstawionych w akcie oskarżenia, to prezydent zostaje złożony z urzędu.

EN

The text is an analysis of the Austrian legal regulations concerning the constitution-al responsibility of the President. Federal President for committing a constitutional de-lict is responsible before the Constitutional Court. The proposal in this regard may sub-mit a group of parliamentarians and parliament puts indictment. If the Constitutional Court decides the merits of allegations made in the indictment, the president shall be deposited with the office.

Refine search results