Search results

1

Helge Kragh, Wielkie spekulacje. Teorie i nieudane rewolucje w fizyce i kosmologii, tłum. Tomasz Lanczewski, wyd. 1, Copernicus Center Press, Kraków 2016

100%

Sadłocha Ł.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2016

|

vol. 23

331-332

PL

Omówienie książki: Helge Kragh, Wielkie spekulacje. Teorie i nieudane rewolucje w fizyce i kosmologii, tłum. Tomasz Lanczewski, wyd. 1, Copernicus Center Press, Kraków 2016

2

Wyjaśniający charakter wnioskowań antropicznych w kosmologii.

80%

Tambor P.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2017

|

issue 23

7-24

XX

Artykuł stanowi krytykę wybranych koncepcji wyjaśniania w ramach filozofii nauki, które zostały konfrontowane z praktyką badawczą kosmologii. Obok wyjaśniania charakterystycznego dla nauki rozumianej jako fizyka wszechświata pojawiają się nowe typy rozumowań w terminach szczególnego dostrojenia wszechświata do inteligentnego życia. Ujmując te relacje w nomenklaturę eksplanacyjną, tym, co domaga się wyjaśnienia, są takie, a nie inne własności Wszechświata (prawa fizyczne, wartości stałych fizycznych, itp.), natomiast wyjaśniający jest sam fakt istnienia życia biologicznego i świadomego. Ponieważ rozumowania, które rekonstruują relacje między tymi dwoma elementami, nazywane są często wyjaśnianiem antropicznym, zbadana zostanie właśnie taka funkcja zasad antropicznych. Zasadniczą tezą pracy jest stwierdzenie, że wyjaśniający charakter zasad antropicznych można obronić tylko w bardzo specyficznym kontekście metodologicznym. Bronię również wyjaśniania antropicznego w tym sensie, że można na podstawie przesłanek antropicznych formułować predykcje dające się empirycznie testować.

EN

The last decades of cosmology development indicate that it has become, as it were, a rightful discipline of physics researching into the universe with the use of the whole physical knowledge available. In the contemporary cosmology, from the creation of the General Theory of Relativity to the second half of the twentieth century, the main task of cosmologists was to construct and test cosmological models of the universe. Nowadays you will notice that besides these objectives, there is a new type of justifying of the fact that the properties of the observable universe are such as they are, and no other. It is in this context that the anthropic explanation is proposed (the properties of the universe are tuned to the observable biological life forms). The reasonings called an anthropic explanation are formed, attempting to answer the question: why does the universe have the nature (properties) necessary for the biological life coming into existence in it? Their objectives are: firstly, an attempt at solving the difficulties of the Standard Cosmological Model; secondly, seeking explanation of the coincidence of large numbers and the so-called physical constants. The supporters of this kind of explanation are themselves aware of its fundamental weakness: it is neither a causal, nor nomological explanation; it fails to have the structure of a generalizing explanation, it is alleged to be a tautology. The anthropic principle in cosmology was initially regarded as an observational constrain for cosmological parameters of the standard model of the universe. However, it can be shown that some consequences of anthropic reasoning are testable, as well as that its explanatory nature is more evident in the specific forms of the theory of explanation.

3

Kosmologia Jana z Kwidzyna

61%

Wojtkowski J.

Studia Elbląskie

|

2019

|

vol. 20

195-199

EN

A transliteration of the medieval manuscript and its translation from Latin into Polish are in preparation. It is about the "Expositio Symboli Apostolorum" of John of Marienwerder/Kwidzyn (1343 – 1417). In the submitted article there is a fragment of the translation Expositio (No. I). It presents an outline of the cosmological views of the provost of the chapter in Mairenwerder/Kwidzyn and previously a professor at the University of Prague.

PL

W przygotowaniu jest transliteracja średniowiecznego rękopisu i jego tłumaczenia z łaciny na język polski. Chodzi o Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna (1343 – 1417). W przedłożonym artykule znajduje się fragment tłumaczenia Expositio (nr I). Przedstawia on zarys kosmologicznych poglądów prepozyta kapituły w Kwidzynie, a wcześniej profesora uniwersytetu w Pradze.

4

Władza Boga nad światem a ład moralny według Księgi Hioba

61%

Tronina A.

Verbum Vitae

|

2008

|

vol. 14

57-70

PL

Nella cosmogonia vicino-orientale l’ordine politico si riflette in tutto il cosmo. In confronto eon tale concezzione del potere, Israele ha elaborato un altro modelio della creazione, armonizzato eon suo monoteismo rigoroso. Deutero-Isaia era propagatore precipuo di questa fede nel potere universale di Jahve. Il Libro di Giobbe, redatto nell’epoca dell’impero persiano, contiene un testimonio splendido del dibattimento sul probierna della ricompesa e della sofferenza. Immagini mitologici di combattimento delle divinità sono stati applicati ad illustrare il superamento di Jahvè sulle potenze del caos. La sapienza di Jahvè e il suo incrollabile governo guarantirono la stabilità del mondo creato e l’ordine morale. La giustizia (mishpat) divina costituisce fonadamento del potere politico e dell'ordine morale nel mondo.

5

Aesthetic Historism and the Aesthetics of Tidibe: Ritual, Performance, and Contested Perceptions of “Skin” in the Papuan Highlands

57%

Hirsch E.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2021

|

vol. 12

|

issue 1

31-49

EN

The article focuses on a series of dances performed in Fuyuge (Papua New Guinea) ritual, one of which provokes debate about its ancestral appropriateness. I use these examples to examine the distinctiveness of Fuyuge aesthetics and historical understanding as compared with Western aesthetics and historical understanding. Whereas the latter is geographically wide and relativistic the former imagines all aesthetics and historical forms as deriving from the Fuyuge world.

PL

Historyzm estetyczny i estetyka Tidibe: rytuał, performance i kontrolowane postrzeganie „skóry” w papuaskich górach Artykuł skupia się na serii tańców wykonywanych w rytuale Fuyuge (Papua Nowa Gwinea), z których jeden prowokuje dyskusję na temat jego rodowej stosowności. Korzystam z tych przykładów, aby zbadać odrębność estetyki Fuyuge i rozumienia historii w porównaniu z estetyką zachodnią i zachodnim rozumieniem historycznym. Podczas gdy te drugie są geograficznie obszerne i relatywistyczne, te pierwsze wyobrażają sobie całą estetykę i formy historyczne jako wywodzące się ze świata Fuyuge.

6

Rdz 1,1–2,3 na nowo odczytane? Czyli pytanie o to, czy możliwe jest nowe spojrzenie na kapłański opis stworzenia?

51%

Lemański J.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2016

|

issue 23

71-105

PL

W artykule prezentowane są nowe propozycje krytyczno-literackie i egzegetyczne odnośnie interpretacji Rdz 1,1–2,3. Autor ze swej strony proponuje powiązanie ich ze sobą i stawia w związku z tym pytanie o możliwość nowego spojrzenia na interpretację tej perykopy. Spojrzenie na Rdz 1 z uwzględnieniem tych nowych propozycji pozwala w istocie odczytać w wielu miejscach tekst w zupełnie nowy sposób. Nie wszystkie nowe sugestie są jednak akceptowalne. Czysto funkcjonalna interpretacja opisu stworzenia (J. Walton) nie znajduje potwierdzenia w egzegezie.

EN

The article presents new exegetical and literary criticism proposals regarding the interpretation of Genesis 1,1,2,3. The author suggests to link them together and asks for the possibility of a new perspective to interpret the passage. Looking at Genesis 1 with the account of these new proposals enables us to read the text in a new way. Nevertheless, not all new suggestions are acceptable. The purely functional interpretation of the creation (J. Walton) is not confirmed in exegesis.

7

Cykliczny obraz świata we współczesnej kosmologii. Próba filozoficznej oceny modelu ekpyrotycznego Steinhardta i Turoka

51%

Luty D.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2016

|

vol. 28/1

88-104

EN

I present a brief history of cosmology, where I point at a certain class of cosmological models in which the Universe is conceived as an endless cycle of phases evolving in a specific way. Here I state an analogy with the discussion about the status, or rather: the “topology”, of time – is it linear or does it have the structure of a cycle? This leads me to bring up one of the newest concepts in cyclic cosmology – the Ekpyrotic Model. After reconstructing the model and giving a summary of the scenario of how the Universe develops in the Ekpyrotic model, I attempt to criticise it from a philosophical perspective. I make several claims regarding some epistemological and methodological issues. In connection with the Ekpyrotic Model, I discuss problems with underdetermination, theory choice and mathematical simplicity.

8

Wybrane aspekty relacji nauk przyrodniczych do teologii

51%

Tambor P.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 9: Teologia fundamentalna i religiologia

149-166

EN

The article is an elaboration and a critic of certain aspects of the discussion between theology and science with a special respect to its methodological level. I show in the paper that in the domain of natural sciences there is a crucial and substantial evolution of methodology in the terms of scientific explanation, theories of truth, methods of justification of scientific hypotheses, etc. I point on the specific loci where theology can effectively meet science, conserving, however its autonomy and specificity. Modern cosmology is presented as a special case study field for that discussion.

PL

Artykuł jest pewną krytyką współczesnej metodologicznej refleksji nad stanem dyskusji między teologią (w szczególności teologią fundamentalną) a naukami przyrodniczymi. Autor ukazuje w pracy, że w świecie nauk w sensie science dokonuje się wciąż specyficzny rozwój metodologii, która wraca do posługiwania się takimi pojęciami, jak wyjaśnianie, natura zjawisk, prawda teorii naukowych i in. Wskazuje na te zjawiska we współczesnej nauce, które są istotne dla refleksji teologicznej zarówno na poziomie metodologicznym, jak i przedmiotowym. Nakreśla wreszcie pewien zarys problemów, z którymi boryka się zwłaszcza współczesna kosmologia, a które mogą się okazać szczególnie istotne dla teologii fundamentalnej.

9

Początek Wszechświata - między teologicznym stworzeniem a kosmologicznym przekształceniem

51%

Świeżyński A.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2023

|

vol. 20

|

issue 1

1-36

EN

The history of the co-existence of natural science and theology is marked by attempts to confront each of these two levels of cognition of reality with the other. Nowadays, such aims are also pursued in relation to cosmological and theological views regarding the origins of the Universe. In particular, there is a widespread view that the evolutionary nature of the latter’s existence, and the inescapable possibility that it has no temporal beginning, furnish grounds for rejecting a Divine act of creation as being causally responsible for the supposed duration of its existence. It seems that the most important source of this erroneous claim is the mixing up of strictly philosophical (metaphysical) principles and terms with natural science. Contrary to what is sometimes held to be the case, the ontological understanding of the beginning of the Universe as a coming into being of all matter resulting from creative agency on the part of God, construed from the standpoint of Christian theology, does not presuppose at all that this coming into being took place within the framework of linear time, and points instead to a permanent, timeless dependence of creation on the Creator. It should also be emphasized that an analysis of the range of research methods used in the natural sciences leads to the conclusion that they are not capable of furnishing a definitive resolution of the question of the temporal commencement of the material Universe. In fact, taking natural science as one’s sole basis, one can only legitimately consider the question of the temporal onset of the currently observed, physical state of the Universe. It follows that in order to correctly understand the nature of the relationship obtaining between the cosmological and theological conceptions of cosmogenesis it is of crucial importance to have a precise and accurate understanding of the meaning of the concepts used in both conceptions of the origins of the Universe, where these belong to two epistemologically distinct levels of cognition of reality. The aim of this article is to present and compare the cosmological and theological approaches to understanding the beginnings of the Universe, and to answer the question of whether these positions are mutually exclusive or complementary.

PL

Historia współistnienia nauk przyrodniczych i teologii naznaczona jest próbami przeciwstawiania sobie tych dwóch płaszczyzn poznania rzeczywistości. Współcześnie takie próby podejmowane są także względem kosmologicznej i teologicznej wizji powstania Wszechświata. Chodzi przede wszystkim o rozpowszechnianie się poglądu, jakoby ewolucyjny charakter istnienia Wszechświata oraz niedająca się wykluczyć możliwość, że nie posiada on początku czasowego, stanowiły argumenty zaprzeczające działaniu Boskiego aktu stworzenia jako przyczyny trwania rzeczywistości. Wydaje się, że najważniejszym źródłem tego błędnego twierdzenia jest mieszanie zasad i terminów ściśle filozoficznych (metafizycznych) z przyrodniczymi. Wbrew temu, co niekiedy próbuje się głosić, stosowane w obrębie teologii chrześcijańskiej ontologiczne rozumienie początku Wszechświata jako zaistnienia wszelkiej materii wskutek stwórczego oddziaływania Boga nie zakłada wcale, że zaistnienie to dokonało się w ramach czasu linearnego, ale wskazuje na stałą, ponadczasową zależność stworzenia od Stwórcy. Podkreślić trzeba również, że analiza zakresu metod badawczych stosowanych w naukach przyrodniczych prowadzi do wniosku o ich niewystarczalności do definitywnego rozstrzygnięcia kwestii czasowego początku Wszechświata materialnego. Na gruncie przyrodoznawstwa można bowiem w sposób uprawniony rozpatrywać wyłącznie zagadnienie początku czasowego obecnie obserwowanego, fizycznego stanu Wszechświata. Wynika z tego, że dla poprawnego zrozumienia natury relacji zachodzącej między kosmologiczną i teologiczną koncepcją kosmogenezy kluczowe znaczenie ma precyzyjne i ścisłe rozumienie znaczenia pojęć zastosowanych w obu koncepcjach powstania Wszechświata, które przynależą do dwóch odrębnych epistemologicznie płaszczyzn poznania rzeczywistości. Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie kosmologicznego i teologicznego rozumienia początku Wszechświata oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy są to stanowiska wzajemnie wykluczające się czy komplementarne.

10

KOSMOLOGIA BEDY CZCIGODNEGO (VIII WIEK)

51%

Karas M.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 1

7-26

EN

The article presents the universe in cosmology of the Venerable Bede, British scholar of the eighth century. Bede’s description of the world as whole was made by the knowledge of ancient (Pliny the Elder) and Christian (St. Isidore of Seville). Geocentric cosmos conceived as a system of fixed stars and the planets on the circles. Celestial bodies are made of fire. On Earth, there are four elements. Bede was interested in philosophy of nature and enrichment of scientific knowledge with the theological reflection. Cosmology of Bede represents an important stage of development of science in Western Christianity in the early Middle Ages.

PL

Artykuł przedstawia wszechświat w kosmologii Bedy Czcigodnego, brytyjskiego uczonego z VIII wieku. Beda opisywał świat za pomocą elementów wiedzy antycznej (Pliniusz Starszy) i chrześcijańskiej (św. Izydor z Sewilli). Kosmos pojmował jako geocentryczny system gwiazd osadzonych na sferze niebieskiej i planet krążących na okręgach. Ciała niebieskie zbudowane są z ognia. Na Ziemi występują cztery żywioły. Będą interesuje się przyrodoznawstwem i wzbogaca wiedzę naukową z pomocą refleksji teologicznej. Kosmologia Bedy stanowi ważny etap rozwoju nauk w zachodnim chrześcijaństwie wczesnego średniowiecza.

11

Stworzenie i ewolucja – dwa „puzzle” chrześcijańskiego światopoglądu

41%

Napadło M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2019

|

vol. 55

|

issue 1

97-128

EN

The problem of the relationship between religion and science, understood as the relation between the Christian doctrine and natural sciences, is widely known and discussed today. This article undertakes a very practical approach in an effort to represent and reconsider the Christian outlook on life within the context of the encounter of two great ideas in the man of faith: creation and evolution. A basic sketch of the Christian outlook on life along with its essential features is drawn from a proposed definition. Within this framework, we suggest an interpretation of the encounter and interaction of creation and evolution. Dialogue provides the means to achieve a mature attitude towards reality to both the believer and those pursuing natural sciences. At the same time, it may lead to an inner integration of man and answer some current cultural crises.

PL

Problem relacji między religią i nauką, rozumiany jako relacja między doktryną chrześcijańską i naukami przyrodniczymi, jest dzisiaj powszechnie znany i dyskutowany. Artykuł podejmuje bardzo praktyczne zagadnienie, jakim jest formowanie oraz rewidowanie światopoglądu chrześcijańskiego w kontekście spotkania się w człowieku religijnym dwóch wielkich idei: stworzenia i ewolucji. Wychodząc od zaproponowanej definicji światopoglądu, w artykule zostanie ukazany fundamentalny rys światopoglądu chrześcijańskiego oraz jego istotne cechy. Dopiero w takim świetle próbuje się przedstawić propozycję interpretacji spotkania i wzajemnego oddziaływania idei stworzenia i ewolucji. Zaproponowana relacja dialogu jest drogą do zdobywania dojrzałej postawy względem rzeczywistości zarówno dla człowieka religijnego, jak i dla ludzi uprawiających nauki przyrodnicze. Jednocześnie jest to propozycja, która, prowadząc do wewnętrznej integracji człowieka, może stać się odpowiedzią na niektóre współczesne kryzysy kultury.

12

Some remarks on the significance of paradox for science in the context of photometric paradox case

41%

Świeżyński A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2018

|

vol. 54

|

issue 4

89-116

EN

A paradox is an argument that produces an inconsistency, typically within logic or common sense. Most paradoxes are known to be invalid arguments but are still valuable in promoting critical thinking. In astrophysics and physical cosmology, Olbers’ paradox (photometric; “dark night-sky”), named after German scholar Heinrich Olbers, is the argument that the darkness of the night sky conflicts with the assumption of an infinite and eternal static universe. If the universe is static and populated by an infinite number of stars, any sight line from Earth must end at the bright surface of a star, so the night sky should be completely bright. This contradicts the observed darkness of the night. Modern research on the essence of the photometric paradox (and attempts to neutralize it undertaken in the history of science) lead to the conclusion that its paradoxicality is resulting primarily from the precedence of human thought (ideas, theories) in relation to the possibility of its proper empirical verification. Therefore, the paradox of “dark night-sky” and attempts to overcome it may be instructive proof that something so plain and obvious, as available to anyone look at the starry night sky, sometimes, for respectively keen observer, give an opportunity to look ahead much further (and sometimes more accurately to reality) than empirical research allow at the moment. The photometric paradox created an opportunity for the unveiling of a new cognitive horizon by exceeding the existing scheme of thought and thereby acquiring new scientific knowledge, enriching the knowledge gained so far and deepening our understanding of Universe.

13

Apologetic approach on the dialogue between faith and rationality by the Oriental Fathers

41%

Apostolache I.

|

2018

|

vol. 38

|

issue 1

103-120

PL

Jedynie Jezus Chrystus, wcielone Słowo Ojca, dzięki Jego jakości jako Pantokrator uzdolnił nas do „przezwyciężenia autonomii świata naturalnego” i wyzwolił nas z wpływów irracjonalnych mocy. Stąd dialog między teologią i nauką jest ważny dla naszej doczesnej egzystencji. Bez nauki współczesny człowiek nie może żyć w ramach ziemskiej rzeczywistości, a bez teologii nie jest możliwe radowanie się wieczną komunią z Bogiem w królestwie niebieskim. Potwierdzają to Pismo Święte i nauczanie Ojców Wschodnich, którzy jednoczą te dwa elementy; jedność ta jest chroniona przez wiarę, która jest ponad rozumem i wszelkim typem autonomii

EN

Only our Lord, Jesus Christ, the incarnated Word of the Father, made us, due to his quality as Pantocrator, to “overcome the autonomy of the natural world” and liberated us from the power of irrational forces. Therefore, the dialogue between theology and science is very important for our natural existence. Without science, modern man cannot exist within his earthly environment and without theology he is not given the possibility to enjoy eternal communion with God in the Kingdom of Heaven. This being the case, the Holy Scripture and the Holy Father also, unite the two elements; this unity being sheltered by faith, which is beyond reason and any type of autonomy.

14

Idea ewolucji Wszechświata, jej geneza, percepcja i filozoficzne uwarunkowania

41%

Szydlowski M., Krawiec A.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2012

|

issue 18

15

Przygodność i konieczność w komunistycznej kosmologii Ewalda Iljenkowa. Tłum. Karolina Grzegorczyk

41%

Penzin A.

Praktyka Teoretyczna

|

2021

|

vol. 41

|

issue 3

49-69

EN

The article argues for contemporary relevance of "Cosmology of the Spirit" by the outstanding Soviet philosopher Evald Ilyenkov, and explores its historical and intellectual contexts. This short treatise was written in the first half of the 1950s, but only published posthumously in the 1980s as it was too heretical to be published in the author’s lifetime. The text was heretical because of its enormous speculative drive. Addressing the physicist idea of the “entropic death of the universe” and using a combination of materialist dialectics and Spinoza’s concept of attribute, Ilyenkov claimed that thought is a necessary attribute of matter as it is able to prevent the terminal entropy of the universe. The paper uses the ideas of Ilyenkov’s cosmology in order to critically address contemporary currents of “speculative” philosophy.

PL

Artykuł ukazuje aktualność Kosmologii ducha, autorstwa niezwykłego radzieckiego filozofa Ewalda Iljenkowa, a także bada jej historyczny i intelektualny kontekst. Ten niewielki traktat został napisany w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych ale opublikowany dopiero po śmierci autora w latach osiemdziesiątych, ponieważ był zbyt heretycki aby wydać go za jego życia. Heretycki z powodu swojego zadziwiającego spekulatywnego popędu. Odwołując się do fizycznej idei „śmierci cieplnej wszechświata” oraz do dialektyki materialistycznej i spinozjańskiego pojęcia atrybutu Iljenkow twierdzi, że myśl jest koniecznym atrybutem materii, ponieważ może powstrzymać entropię cieplną wszechświata. Tekst wykorzystuje idee kosmologii Iljenkowa w celu krytyki współczesnych nurtów filozofii „spekulatywnej”.

16

Z dziejów arystotelizmu chrześcijańskiego w Polsce. Porównanie kosmologii św. Tomasza z Akwinu i ks. Benedykta Chmielowskiego

41%

Karas M.

Rocznik Tomistyczny

|

2017

|

vol. 6

153-166

EN

The aim of the article is to compare two versions of Christian aristotelism in cosmology: that of Aquinas and of Benedict Chmielowski. The author points to the historiosophic message provided by the long history of this philosophy in Europe. Reflections of the author are the source and inspiration for a general reflection. Both scholars have explained the world in the light of tradition, although they have been dealing with new theoretical ideas in cosmology.

17

Kosmos teorii. Wprowadzenie do konceptu

41%

Regiewicz A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2019

|

vol. 7

16-25

EN

Each social group – including the scientific community – creates a series of internal tensions that determine the relations within that group. They can be explained by social theories, but some phenomena transcend the boundaries of sociology. Theories of the universe provide an interesting perspective in the interpretation of systems within the group. Looking at cosmological models and theories, the article attempts to conceptualize the cosmological metaphor in theoretical and literary reflection. On the basis of Guth’s, Bondi’s or Gödel’s models, the dynamics of development in literary studies is being considered.

PL

Każda grupa społeczna – w tym środowisko naukowe – wytwarza szereg wewnętrznych napięć, które determinują relacje wewnątrz tejże grupy. Można je tłumaczyć teoriami społecznymi, jednak niektóre zjawiska wykraczają poza granice socjologii. Ciekawą propozycję w interpretacji układów wewnątrz grupy przynoszą teorie wszechświata. Przyglądając się modelom i teoriom kosmologicznym, artykuł podejmuje próbę konceptualizacji metafory kosmologicznej w refleksji teoretycznoliterackiej. Na bazie modeli Gutha, Bondiego czy Gödla rozważa się dynamikę rozwoju kierunków badań literaturoznawczych.

18

Kabała, nauka i stworzenie Wszechświata

36%

Aviezer N.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2014

|

vol. 11

243-259

PL

Artykuł podejmuje problem stworzenia Wszechświata z punktu widzenia nauczania kabały (gałęzi judaizmu mistycznego) i argumentuje za podobieństwami pomiędzy tym ujęciem a współczesną hipotezą naukową — teorią strun. Pomysł ten bazuje na założonym przez autora paralelizmie pomiędzy dziesięcioma wymiarami przestrzennymi teorii strun i dziesięcioma sefirot kabały. Rolę centralną odgrywa tu kabalistyczna (z kabały luriańskiej) koncepcja szewirat ha-kelim („rozbicie naczyń”). Autor twierdzi, że trzy górne, „nienaruszone” podczas procesu stworzenia, sefirot (to jest kelim) są odpowiednikami trzech percypowanych wymiarów przestrzennych (góra-dół, wschód-zachód, północ-południe), a siedem dolnych, „rozbitych”, sefirot (kelim) to odpowiedniki zwiniętych w procesie stworzenia siedmiu wymiarów przestrzeni (niedoświadczanych przez ludzi), o których mówi teoria strun.

EN

This paper examines the problem of the creation of the universe from a Kabbalah (viz. Jewish mysticism’s branch) point of view and asserts similarity of this account with one modern scientific hypothesis — namely, string theory. The correlation is put forward by highlighting the parallels between the assumed ten spatial dimensions of string theory and the ten sefirot of Kabbalah. The key role is played here by the kabbalistic (from the lurianic Kabbalah) concept of shevirat ha-kelim (“breaking of the vessels”). The author argues that the three upper, “intact” in the process of creation, sefirot (i.e. kelim) are the counterparts of the three perceived spatial dimensions (up-down, east-west, north-south), and the seven lower, “broken”, sefirot (kelim) are the counterparts of the string theory’s seven spatial dimensions compacted in the proccess of creation (hence not experienced by humans).

19

Zagadnienie personalizmu w "Protreptyku" Klemensa Aleksandryjskiego

31%

Kowalski A.

Vox Patrum

|

2015

|

vol. 64

299-315

EN

The article presents the outline of the pagan and Christian ancient anthropology that is interested in its relations to the cosmology. The antique philosophers describe a man as the microcosmos which belongs to the macrocosmos. According to Aristotle’s metaphysics and the henological metaphysics, the human being occupies the lower place in the hierarchy of the universe. The Christian thinkers, based on the Bible and the Tradition, show the human being as God’s creature made according to the image and similitude of his Creator. The Church Fathers know the Jewish and gnostic anthropologies and they make a polemic on their doctrinal issues. Investigating the patristic anthropology is possible to apply the prosopography exegesis that underlines the interpersonal dialogue. That method indicates three levels of mutual relationships: the analogical and iconic one, the dyadic and dialogical level and the triadic one. The Church Fathers creating the metaphysics of person change their research from the cosmology to the theology and the anthropology. Justin investigates the personalist logos-anthropology. Irenaeus of Lyon and Tertullian of Carthage show the personalist soma-anthropology. Clement of Alexandria elaborates the very interesting concept of the personalist eikon-anthropology that describes the human person as the divine Logos’ image, the living statue, in which dwells the divine Logos and the beautiful instrument fulfilled by God with the spirit. Origen of Alexandria, the Cappadocian Fathers and other Christian thinkers who examine that issue, will use Clément’s personalist eikon-anthropology in their future investigations. That concept helps to define the solemn Christological doctrine of Council of Chalcedon.

PL

The article presents the outline of the pagan and Christian ancient anthropology that is interested in its relations to the cosmology. The antique philosophers describe a man as the microcosmos which belongs to the macrocosmos. According to Aristotle’s metaphysics and the henological metaphysics, the human being occupies the lower place in the hierarchy of the universe. The Christian thinkers, based on the Bible and the Tradition, show the human being as God’s creature made according to the image and similitude of his Creator. The Church Fathers know the Jewish and gnostic anthropologies and they make a polemic on their doctrinal issues. Investigating the patristic anthropology is possible to apply the prosopography exegesis that underlines the interpersonal dialogue. That method indicates three levels of mutual relationships: the analogical and iconic one, the dyadic and dialogical level and the triadic one. The Church Fathers creating the metaphysics of person change their research from the cosmology to the theology and the anthropology. Justin investigates the personalist logos-anthropology. Irenaeus of Lyon and Tertullian of Carthage show the personalist soma-anthropology. Clement of Alexandria elaborates the very interesting concept of the personalist eikon-anthropology that describes the human person as the divine Logos’ image, the living statue, in which dwells the divine Logos and the beautiful instrument fulfilled by God with the spirit. Origen of Alexandria, the Cappadocian Fathers and other Christian thinkers who examine that issue, will use Clément’s personalist eikon-anthropology in their future investigations. That concept helps to define the solemn Christological doctrine of Council of Chalcedon.

Refine search results

Helge Kragh, Wielkie spekulacje. Teorie i nieudane rewolucje w fizyce i kosmologii, tłum. Tomasz Lanczewski, wyd. 1, Copernicus Center Press, Kraków 2016

Wyjaśniający charakter wnioskowań antropicznych w kosmologii.

Kosmologia Jana z Kwidzyna

Władza Boga nad światem a ład moralny według Księgi Hioba

Aesthetic Historism and the Aesthetics of Tidibe: Ritual, Performance, and Contested Perceptions of “Skin” in the Papuan Highlands

Rdz 1,1–2,3 na nowo odczytane? Czyli pytanie o to, czy możliwe jest nowe spojrzenie na kapłański opis stworzenia?

Cykliczny obraz świata we współczesnej kosmologii. Próba filozoficznej oceny modelu ekpyrotycznego Steinhardta i Turoka

Wybrane aspekty relacji nauk przyrodniczych do teologii

Początek Wszechświata - między teologicznym stworzeniem a kosmologicznym przekształceniem

KOSMOLOGIA BEDY CZCIGODNEGO (VIII WIEK)

Stworzenie i ewolucja – dwa „puzzle” chrześcijańskiego światopoglądu

Some remarks on the significance of paradox for science in the context of photometric paradox case

Apologetic approach on the dialogue between faith and rationality by the Oriental Fathers

Idea ewolucji Wszechświata, jej geneza, percepcja i filozoficzne uwarunkowania

Przygodność i konieczność w komunistycznej kosmologii Ewalda Iljenkowa. Tłum. Karolina Grzegorczyk

Z dziejów arystotelizmu chrześcijańskiego w Polsce. Porównanie kosmologii św. Tomasza z Akwinu i ks. Benedykta Chmielowskiego

Kosmos teorii. Wprowadzenie do konceptu

Kabała, nauka i stworzenie Wszechświata

Zagadnienie personalizmu w "Protreptyku" Klemensa Aleksandryjskiego