Search results

1

Pojęcie prawa u Freuda i Durkheima. Fakt społeczny, obiekt czy tabu?

100%

Katkowski K.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2023

|

vol. 15

|

issue 1

153-175

PL

Zamiarem autora artykułu jest przedstawienie teoretycznoprawnych poglądów Zygmunta Freuda i Emila Durkheima oraz umiejscowienie ich w kontekście klasycznych tekstów z zakresu teorii polityczno-prawnych. Obaj myśliciele, raczej kojarzeni z socjologią czy psychologią niż z prawem, traktowali prawo jako jeden z najważniejszych punktów odniesienia w swoich koncepcjach społecznych. W obu wypadkach mamy do czynienia z traktowaniem ładu społecznego jako transcendentnego wobec empirycznej jednostki, a zarazem tworzonego przez społeczeństwo. Prawo jednocześnie ma utrudniać emancypację jednostki oraz umożliwiać jej realny wpływ na tworzenie struktur władzy. Jednocześnie, mimo licznych analiz poglądów teoretycznoprawnych tych myślicieli w europejskiej literaturze naukowej, jest to pierwsza tego typu analiza w języku polskim. Poza prezentacją poglądów Freuda i Durkheima, otwiera możliwości nie tylko ich umiejscowienia wśród teorii polityczno-prawnych, ale także wskazuje na perspektywy operacjonalizacji tych teorii – a także ich możliwych społecznych implikacji. W tym celu w poniższym artykule zostaje dokonane zestawienie ich teorii z tradycjami pozytywizmu prawniczego, reprezentowanego przez Hansa Kelsena i Herberta L.A. Harta – dwóch autorów, którzy byli inspirowani odpowiednio właśnie przez Freuda i Durkheima.

2

Sędzia między realiami polityczności a imperatywami etycznymi. Odpowiedź na recenzję Mateusza Wojtanowskiego

84%

Rafał M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 4(25)

127-132

EN

The project of a critical philosophy of adjudication – the application of the presuppositions of critical jurisprudence to the area of judicial application of law – is, to a large extent, a polemic with Artur Kozak’s project of juriscentrism. Whereas the critical philosophy of adjudication accepts, by and large, juriscentrism’s claims concerning especially the social construction of legal reality, it does not accept the views concerning the determination of judicial decisions by institutional imperatives. Adopting Duncan Kennedy’s conception of the moderate indeterminacy thesis, critical philosophy of adjudication claims that the imperatives following from so-called traditional legal methods cannot be seen as limiting the judge when she needs to decide an intepretive dilemma. What the judge may perceive as resistance, are in fact ideological, political and economic imperatives, only cloaked in legal form. This leads to the conclusion that, in essence, a judicial decision has a political character, because it is never fully determined in an unequivocal manner by legal materials (provisions, precedents, intepretive habits), but it always remains, to a certain extent, open. In consequence, the judge, acting under the reality of the political (i.e. structural social conflicts) should not only follow the imperatives of the lex (legislation) and the ius (legal tradition), but also should abide by moral imperatives. The latter include, on the one hand, the requirement of transparency of legal reasoning (e.g. not concealing the extra-legal factors behind a decision), and, on the other hand, a conscious choice of the ideological premises of the decision. Critical philosophy of adjudication, as an emancipatory project, prefers in this respect a pro-emancipatory stance of the judge, i.e. that she strives to make decisions maximising the actual scope of freedom of the individual and liberating her from any form of domination.

PL

Projekt krytycznej filozofii orzekania – aplikacji założeń jurysprudencji krytycznej do problematyki sądowego stosowania prawa – stanowi w istotnej mierze polemikę z projektem juryscentryzmu Artura Kozaka. O ile krytyczna filozofia orzekania podziela tezy juryscentryzmu dotyczące w szczególności społecznego tworzenia rzeczywistości prawnej, o tyle nie podziela wywodzonych stąd wniosków o zdeterminowaniu sędziowskich rozstrzygnięć przez imperatywy instytucjonalne. Przyjmując za Duncanem Kennedym umiarkowaną wersję tezy o niezdeterminowaniu, krytyczna filozofia orzekania stoi na stanowisku, że imperatywy wynikające z tzw. tradycyjnych metod prawniczych nie stawiają sędziemu oporu przy poszukiwaniu rozstrzygnięcia dylematu interpretacyjnego. To, co sędzia odczuwa jako opór, ma w istocie charakter imperatywów ideologicznych, politycznych i ekonomicznych, ujętych jedynie w formę prawną. Wypływa stąd wniosek, że w istocie decyzja sędziowska jest decyzją polityczną, gdyż nie jest nigdy do końca zdeterminowana w sposób jednoznaczny przez materiały prawne (przepisy, precedensy, zwyczaje intepretacyjne), lecz zawsze pozostaje w pewnej mierze otwarta. W konsekwencji prowadzi to do stwierdzenia, że w realiach polityczności (strukturalnych konfliktów społecznych) sędzia powinien kierować się nie tylko imperatywami lex i ius, ale także powinien on podążać za imperatywami etycznymi. Te ostatnie obejmują, z jednej strony, wymóg transparentności rozumowań prawniczych (nieukrywania pozaprawnych przesłanek rozstrzygnięcia), a z drugiej – uświadomiony wybór ideologicznych przesłanek orzekania. Krytyczna filozofia orzekania, jako projekt zorientowany emancypacyjnie, preferuje w tej mierze proemancypacyjną orientację sędziego, tj. dążenie do podejmowania rozstrzygnięć maksymalizujących rzeczywisty zakres wolności jednostki i uwolnienie jej od wszelkich form dominacji.

3

Legal Form, COVID and the Political: Notes Towards a Critique of the Corpus Iuris Pandemici

84%

Mańko R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2021

|

vol. 96

33-46

PL

Akademicka analiza i krytyka prawa zawsze odbywa się w warunkach niedostatku zasobów. W danym momencie liczba prawników-akademików, którzy znają dany system prawny i są w stanie go analizować i poddawać krytyce na profesjonalnym poziomie naukowym jest ograniczona. Pandemia COVID-19 jedynie pogłębiła to zjawisko, uwypuklając znaczenie dokonywanych wyborów dotyczących metody i paradygmatu badań. Krytyczna teoria prawa wskazuje, że wybór metody i podejścia do analizy i krytyki materiałów prawnych nie jest neutralny politycznie. Pytanie o polityczne cele i wybory stojące za rozwiązaniami przyjmowanymi przez ustawodawców, ministrów, urzędników państwowych, funkcjonariuszy organów ścigania i sędziów, a także o rzeczywiste interesy, na które wpływają ich decyzje, jest niezwykle aktualne w tych trudnych czasach. Socjologicznie zorientowana krytyczna teoria prawa może dostarczyć niezbędnych do tego narzędzi do prowadzenia tego rodzaju badań nad corpus iuris pandemici.

EN

The scholarly analysis and critique of law always take place under circumstances of scarcity of academic resources. At any given moment, the number of academic jurists mastering a given legal system and being capable of analysing and critiquing it at a professional scientific level is limited. The pandemic of COVID-19 only exacerbated this phenomenon, exposing the importance of making methodological and paradigmatic choices. What critical legal theory teaches us is that the choice of method and approach to the analysis and critique of legal materials is not politically neutral. Asking about the political goals and choices behind solutions adopted by legislators, ministers, civil servants, law enforcement officers, and judges, and about the actual interests impacted by their decisions is much more important and topical in these difficult times. A sociologically oriented critical legal theory can provide the necessary tools for such an analysis of the corpus iuris pandemici.

4

Law in the Snares of the Political. Addressing Rafał Mańko’s Critical Philosophy of Adjudication

67%

Pichlak M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2020

|

vol. 12

|

issue 3

109-125

PL

Tekst ma na celu rekonstrukcję i krytyczną polemikę z głównymi założeniami politycznej teorii orzekania, przedstawionej w pracy Rafała Mańki W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja. Wykazuję kolejno, że: interpretacja kluczowego dla całej pracy pojęcia, jakim jest pojęcie polityczności, zostaje wybrana przez Mańkę w sposób ideologiczny i aprioryczny; wybór ten uniemożliwia realizację głównego celu książki, czyli legitymizację orzekania; realizacja proponowanej przez autora etyki orzekania jest (w świetle jego własnych założeń) zarówno mało prawdopodobna, jak i niezbyt pożądana. Wreszcie, z racji na totalny charakter krytyki, teoria ta nie jest zdolna odróżnić legitymowanego prawa od przemocy, a orzeczenia uzasadnionego od nieuzasadnionego. W konsekwencji, traci ona swoje krytyczne ostrze. Jak wskazuję, nie są to przypadłości wyjątkowe dla omawianej koncepcji, ale bardziej powszechne słabości różnych wariantów krytycznej teorii prawa.

EN

The paper aims at reconstruction and critical discussion with the main tenets of political theory of adjudication, as presented by Rafał Mańko in his book, W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja [Towards a Critical Philosophy of Adjudication. The Political, Ethics, Legitimacy]. In the paper, I demonstrate: that the interpretation of the concept crucial for the entire theory – which is the concept of political – has been chosen by Mańko in an ideological and a priori manner; that the choice above effectively prevents the realisation of the main objective of the book, which is to legitimise adjudication; that the adoption of the ethics of adjudication advocated in the book is – in the light of the basic assumptions of that very publication – both improbable and hardly acceptable. Finally, I claim that Mańko’s theory, due to its totality, can distinguish neither between legitimate law and violence, nor between justified and unjustified adjudication. As a result, it loses its critical force. All these problems are not peculiar to Mańko’s theory, but they are general weaknesses of various versions of critical jurisprudence.

Refine search results

2 Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

1 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

1 2023

1 2021

2 2020

1 Katkowski K.

1 Mańko R.

1 Pichlak M.

1 Rafał M.

Pojęcie prawa u Freuda i Durkheima. Fakt społeczny, obiekt czy tabu?

Sędzia między realiami polityczności a imperatywami etycznymi. Odpowiedź na recenzję Mateusza Wojtanowskiego

Legal Form, COVID and the Political: Notes Towards a Critique of the Corpus Iuris Pandemici

Law in the Snares of the Political. Addressing Rafał Mańko’s Critical Philosophy of Adjudication