Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  krytyka społeczna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Upiór polskości. Galicja w życiu i myśli Stanisława Brzozowskiego

100%
Bohun M.
Galicja. Studia i materiały
|
2016
|
issue 2
197-214
EN
This paper presents some ideas of Stanislav Brzozovsky (1878–1911) concerning the problem of Galicia in his philosopy of history and social philosopy with the highest regard to the problem of Polish national identity. In some aspects Brzozovsky's remarks on historical and contemporary Galicia is a negative of his Polish Idea i.e.the constructive vision of Polish nation's mission in world's history. The article explores the galician episode in the life of polish thinker (1905–1907), his profound connections with galician culture and political life and – last but not least – his galician circle and friendships. The author of this essay claims the following period to be the most important time in the writer's short life with regard – both to – his ideas and private life. In the second part some ideas of Brzozovsky are presented: (i) the concept of Galicia as a „seeming-land”; (ii) the criticism of the Galician philospohy, academic institutions and cultural life and (iii) the ironic vision of Galicia as death land and funeral center of Polish and european culture.
PL
Artykuł przedstawia idee Stanisława Brzozowskiego (1878–1911) dotyczące problemu Galicji w jego filozofii dziejów i myśli społecznej ze szczególnym uwzględnieniem problemu polskiej tożsamości narodowej. Pod pewnymi względami uwagi Brzozowskiego dotyczące historycznej i współczesnej Galicji stanowią negatyw jego „idei polskiej”, tzn. wizji misji narodu polskiego w dziejach powszechnych. Artykuł ukazuje galicyjski epizod w życiu myśliciela (1905–1911), jego głębokie związki z galicyjską kulturą i życiem politycznym, a także – co ważne – krąg jego galicyjskich znajomych i przyjaciół. Autor artykułu twierdzi, że był to najważniejszy okres w krótkim życiu pisarza zarówno pod względem ideowym, jak i losów prywatnych. W drugiej części ukazane są niektóre idee i koncepcje Brzozowskiego: (1) koncepcja Galicji jako kraju pozorów; (2) krytyka galicyjskiej filozofii, instytucji akademickich i życia kulturalnego; (3) ironiczna wizja Galicji jako krainy śmierci i centrum pogrzebowego dla Polski i Europy.
2
Publication available in full text mode
Content available

Organizacje pracodawców jako krytyk moralnego wymiaru życia gospodarczego

72%
Sroka R.
Prakseologia
|
2018
|
vol. 160
103-121
PL
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy organizacje pracodawców mogą i powinny odgrywać rolę krytyka moralnego wymiaru życia gospodarczego. Pod pojęciem krytyka społecznego rozumiemy zdolność i gotowość do etycznej oceny zjawisk gospodarczych i wyznaczania etycznych standardów postępowania. W artykule w pierwszej kolejności przedstawimy rozumienie krytyka społecznego i krytyki społecznej wypracowane przez amerykańskiego filozofa Michaela Walzera. Następnie dokonamy analizy aktów prawnych dotyczących organizacji pracodawców aby sprawdzić, czy z prawnego punktu widzenia od tego typu podmiotów ustawodawca oczekuje działań na rzecz etyki biznesu. Ostatnią część niniejszego artykułu stanowi analiza wewnętrznych aktów prawnych organizacji pracodawców oraz wybranych działań przez nich podejmowanych w celu oceny, na ile reprezentatywne organizacje pracodawców same biorą na siebie rolę krytyka moralnego aspektu życia gospodarczego wyznaczającego etyczne standardy postępowania przedsiębiorców w Polsce.
EN
The goal of presented article is attempt to deliver answer for the question whether employers’ organization should play role of social critic of moral aspect of economic sphere. The social criticism is defined as willingness to reconciliation of the ethical standards in term of economic area. At the beginning of this article is presented an approach to the subject of social criticism worked out by American philosopher Michael Walzer. Then will be checked out whether Polish regulations regarding to employers’ organization expect to play role of ethical social critic by such organizations. The last part of this article is a review of the internal formal documents of representative employers’ organizations. The purpose of these document review is to check whether employers’ organizations define their own role also as a social critic.
3
Publication available in full text mode
Content available

Akcjonizm Wiedeński - transgresja jako sztuka społecznej negacji

72%
Borchardt M.
ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
|
2017
|
issue 35
EN
[abstrakt po polsku poniżej]Marcin BorchardtFaculty of PhilologyUniversity of GdańskPoland Viennese Actionism: Transgression as an Art of Social NegationAbstract: An act of creation, as a form of human activity whose aim is to bring new value into the world of art is of processual character. Transgression is one of many possible forms of this process. It is defined as a violent, radical, irreversible act of creation, an emanation of the artist’s freedom which consists in disturbing, transgressing, and breaking social rules, laws, or cultural norms – willfully or not – in order to cause a certain artistic effect whose consequences are unpredictable and remain completely outside of the creator’s control. In the second half of the 20th century, a group of radicals calling themselves Wiener Aktionsgruppe began to dangerously balance on the verge of crime. Art, based on the acts of transgression, acquired a role as a tool of social critique, a total negation of the values represented in the “society of dwarves,” a resistance towards a dysfunctional reality. Aesthetic terrorism was a weapon of provocation, a manifestation of a revolt, an attempt to make any kind of change, or simply a distinct approach to aesthetic value. The paper analyses the creative attitudes of Rudolf Schwarzkogler, Günter Brus, Hermann Nitsch, and Otto Muehl, and the causes and consequences of their transgressions. The author also investigates the evolution of the reception of the Viennese Actionists as an example illustrating the dangerous process of getting accustomed to transgression in the course of a slow assimilation of all artistic extremisms inspired by political interest.Keywords: Viennese Actionism, cultural anthropology, transgression, social critique Marcin BorchardtWydział FilologicznyUniwersytet Gdański Akcjonizm Wiedeński - transgresja jako sztuka społecznej negacjiAbstrakt: Akt twórczy jako forma aktywności człowieka, której celem jest powstanie wartości, zwykle w świecie sztuki nazwanej dziełem, ma charakter procesualny. Transgresja jest jedną z wielu możliwych postaci tego procesu. Definiowana jako gwałtowny, radykalny, nieodwracalny akt twórczy - emanacja wolności artysty, polegająca na, świadomym lub nie, naruszaniu, przekraczaniu, łamaniu obowiązujących w społeczeństwie zasad, praw, norm kulturowych, celem wywołania określonego efektu artystycznego, którego konsekwencje są nieprzewidywalne i pozostają poza jakąkolwiek kontrolą twórcy. W drugiej połowie dwudziestego wieku grupa radykałów skupionych w Wiener Aktionsgruppe zaczęła niebezpiecznie balansować na granicy zbrodni. Sztuka - oparta na aktach transgresji, wchodziła w rolę narzędzia społecznej krytyki, totalnej negacji wartości reprezentowanych w „społeczeństwie krasnali”, sprzeciwu wobec dysfunkcyjnej rzeczywistości. Estetyczny terroryzm był orężem prowokacji, manifestacją buntu, próbą wprowadzenia jakiejkolwiek zmiany lub po prostu stanowiskiem osobnym. W niniejszej pracy analizuję postawy twórcze Rudolfa Schwarzkoglera, Güntera Brusa, Hermanna Nitscha i Otto Muehla. Przedstawiam przyczyny i skutki podejmowanych przez nich transgresji. Śledzę ewolucję recepcji sztuki Akcjonistów Wiedeńskich, która może być modelowym przykładem ilustrującym niebezpieczny, inspirowany interesem politycznym, proces oswajania transgresji na drodze powolnej asymilacji wszelkich artystycznych ekstremizmów.Słowa kluczowe: Akcjonizm Wiedeński, antropologia kultury, transgresja, krytyka społeczna
PL
[abstrakt po polsku poniżej]Marcin BorchardtFaculty of PhilologyUniversity of GdańskPoland Viennese Actionism: Transgression as an Art of Social NegationAbstract: An act of creation, as a form of human activity whose aim is to bring new value into the world of art is of processual character. Transgression is one of many possible forms of this process. It is defined as a violent, radical, irreversible act of creation, an emanation of the artist’s freedom which consists in disturbing, transgressing, and breaking social rules, laws, or cultural norms – willfully or not – in order to cause a certain artistic effect whose consequences are unpredictable and remain completely outside of the creator’s control. In the second half of the 20th century, a group of radicals calling themselves Wiener Aktionsgruppe began to dangerously balance on the verge of crime. Art, based on the acts of transgression, acquired a role as a tool of social critique, a total negation of the values represented in the “society of dwarves,” a resistance towards a dysfunctional reality. Aesthetic terrorism was a weapon of provocation, a manifestation of a revolt, an attempt to make any kind of change, or simply a distinct approach to aesthetic value. The paper analyses the creative attitudes of Rudolf Schwarzkogler, Günter Brus, Hermann Nitsch, and Otto Muehl, and the causes and consequences of their transgressions. The author also investigates the evolution of the reception of the Viennese Actionists as an example illustrating the dangerous process of getting accustomed to transgression in the course of a slow assimilation of all artistic extremisms inspired by political interest.Keywords: Viennese Actionism, cultural anthropology, transgression, social critique Marcin BorchardtWydział FilologicznyUniwersytet Gdański Akcjonizm Wiedeński - transgresja jako sztuka społecznej negacjiAbstrakt: Akt twórczy jako forma aktywności człowieka, której celem jest powstanie wartości, zwykle w świecie sztuki nazwanej dziełem, ma charakter procesualny. Transgresja jest jedną z wielu możliwych postaci tego procesu. Definiowana jako gwałtowny, radykalny, nieodwracalny akt twórczy - emanacja wolności artysty, polegająca na, świadomym lub nie, naruszaniu, przekraczaniu, łamaniu obowiązujących w społeczeństwie zasad, praw, norm kulturowych, celem wywołania określonego efektu artystycznego, którego konsekwencje są nieprzewidywalne i pozostają poza jakąkolwiek kontrolą twórcy. W drugiej połowie dwudziestego wieku grupa radykałów skupionych w Wiener Aktionsgruppe zaczęła niebezpiecznie balansować na granicy zbrodni. Sztuka - oparta na aktach transgresji, wchodziła w rolę narzędzia społecznej krytyki, totalnej negacji wartości reprezentowanych w „społeczeństwie krasnali”, sprzeciwu wobec dysfunkcyjnej rzeczywistości. Estetyczny terroryzm był orężem prowokacji, manifestacją buntu, próbą wprowadzenia jakiejkolwiek zmiany lub po prostu stanowiskiem osobnym. W niniejszej pracy analizuję postawy twórcze Rudolfa Schwarzkoglera, Güntera Brusa, Hermanna Nitscha i Otto Muehla. Przedstawiam przyczyny i skutki podejmowanych przez nich transgresji. Śledzę ewolucję recepcji sztuki Akcjonistów Wiedeńskich, która może być modelowym przykładem ilustrującym niebezpieczny, inspirowany interesem politycznym, proces oswajania transgresji na drodze powolnej asymilacji wszelkich artystycznych ekstremizmów.Słowa kluczowe: Akcjonizm Wiedeński, antropologia kultury, transgresja, krytyka społeczna
4
Publication available in full text mode
Content available

Analiza relacji władzy w konkurencyjnych perspektywach Noama Chomsky’ego i Michela Foucault

72%
Stachowiak J.
Studia Socjologiczne
|
2012
|
issue 1(204)
93-110
EN
The article aims at presenting two opposite socio-philosophical stances, to which most of research on power within the framework of discourse studies can be attributed. These outlooks are represented by the names of Noam Chomsky and Michel Foucault. The discussion between these intellectuals constitutes the basis for the comparative analysis presented in the article. The competing approaches to the following questions are juxtaposed: what is political power, why power relations need to be analyzed and possibly changed, what is the role of ideas like “struggle”, “freedom” or “justice” in these processes. For many researchers interested in discursive manifestations of power relations, this set of notions delineates the scope of normatively legitimate pragmatic issues inscribed into the research practice. The aim of the paper is to closely examine the assumptions underlying the rival solutions to the above mentioned issues. This is achieved by presenting the contrasting arguments used as a means for the justification of legitimacy and moral rightness of each standpoint.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie dwóch przeciwstawnych stanowisk filozoficzno-nau- kowych, do których można przyporządkować dużą część badań nad władzą prowadzonych w ramach analizy dyskursu. Sygnowane są one nazwiskami Noama Chomsky’ego i Michela Foucault. Podstawą ich prezentacji jest dyskusja, w której udział wzięli obaj uczeni. Artykuł przedstawia opozycyjne spojrzenia na to, czym jest władza polityczna, co jest celem jej bada- nia i ewentualnej zmiany oraz jaką rolę odgrywają w tych procesach takie pojęcia jak: walka, wolność czy sprawiedliwość. Dla wielu badaczy dyskursowych przejawów relacji władzy ten zestaw terminów wyznacza sferę umocowanych normatywnie konkretnych problemów wpisanych w praktykę badawczą. Tekst stawia sobie zadanie prześledzenia przesłanek dwóch sposobów teoretyczno-badawczego rozwiązania tych kwestii, poprzez zaprezentowanie czę- ściowo przeciwstawnych argumentów służących nadaniu własnej optyce prawomocności lub moralnej słuszności.
5
Publication available in full text mode
Content available

Znaczenie Pokolenia ’98 dla narodowej oraz intelektualnej tożsamości Hiszpanów

71%
Kruszyńska K.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2016
|
vol. 33
|
issue 3
321-329
EN
The article presents the characteristics of Spanish modernism. The author points to a group of writers known as Generation ’98, whose shared characteristic was their focus on the criticism of the socio-political situation of their country in the late nineteenth and early twentieth century. The key representatives of the group are: Miguel de Unamuno, José Martínez Ruiz (Azorín), Pío Baroja, Ramiro de Maeztu, and Ramón del Valle-Inclán. The first section of the paper outlines the specific qualities of the literary output and attitudes of the Generation ’98 writers, distinct from modernism as such. The second part focuses on the attitude of thinkers to Spain and Spanishness, as well as intellectual consequences thereof. The final part presents a critique of that trend and its interpretation.
6

Social Criticism without Emancipation: Reflections on Michael Walzer’s Critical Project

58%
Rasiński L.
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
|
2014
|
vol. 65
|
issue 1
7-23
XX
In this paper I discuss and criticize Michael Walzer’s concept of social criticism. I detect in his project an unacknowledged attempt at the reactivation of the young-Marxian idea of criticism as a “reform of consciousness”. However, I argue, Walzer challenges one of the most prominent and controversial assumptions of the Marxian project – the existence of the universal subject of emancipation. I claim that while Walzer’s elimination of this universal claims of social criticism is an understandable and important attempt at freeing political thought from philosophical illusions, it takes away the most significant reason for social criticism − an effort of oppressed groups at emancipation from domination. I agree with Walzer’s critique of the universality of the oppressed subject at the basis of Marxian thought. However, what I find troubling in Walzer’s idea is the resulting separation of criticism and emancipation, and this separation presents an impasse that I will try to illuminate in my article.
PL
Artykuł dotyczy koncepcji krytyki społecznej Michaela Walzera. Przedstawiam jego koncepcję w kontekście Marksowskiej idei krytyki jako „reformy świadomości”, która w moim przekonaniu była dla Walzera ważną inspiracją. Nie zgadzam się jednak z całkowitym odrzuceniem przez Walzera Marksowskiego dyskursu emancypacyjnego. Uważam za słuszną krytykę Marksowskiej idei uniwersalnego podmiotu emancypacji, jednakże, co staram się dowieść w artykule, nie musi to bynajmniej oznaczać odrzucenia samej idei emancypacji, która, zgodnie z koncepcją Marksa, jest zawsze racją i celem krytyki. Niedostrzeganie tej zależności przez Walzera uważam za istotny deficyt jego koncepcji krytyki społecznej.
7
Publication available in full text mode
Content available

Znaczenie Pokolenia ’98 dla narodowej oraz intelektualnej tożsamości Hiszpanów

58%
Kruszyńska K., Uniwersytet Wrocławski W. N. S., kamila.kruszynska@gmail.com
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2016
|
vol. 33
|
issue 3
EN
The article presents the characteristics of Spanish modernism. The author points to a group of writers known as Generation ’98, whose shared characteristic was their focus on the criticism of the socio-political situation of their country in the late nineteenth and early twentieth century. The key representatives of the group are: Miguel de Unamuno, José Martínez Ruiz (Azorín), Pío Baroja, Ramiro de Maeztu, and Ramón del Valle-Inclán. The first section of the paper outlines the specific qualities of the literary output and attitudes of the Generation ’98 writers, distinct from modernism as such. The second part focuses on the attitude of thinkers to Spain and Spanishness, as well as intellectual consequences thereof. The final part presents a critique of that trend and its interpretation.
8
Publication available in full text mode
Content available

Krytykując innych czy nas samych? Spór MacIntyre’a z Winchem i idea krytyki społecznej

58%
Rasiński L.
Forum Oświatowe
|
2017
|
vol. 29
|
issue 2(58)
35-44
EN
MacIntyre states in his criticism of Winch’s Idea of Social Science… that it is impossible to criticize the practices of societies with different forms of rationality in terms of their own forms of rationality;  these practices must be intelligible within our own rationality. In this way he assumes that the only possible way to criticize other cultures is a “view from outside.” Responding  MacIntyre, Winch states that every criticism of other cultures requires “extending of our own ability of understanding.” This seems to suggest that the only possible criticism is the “critique of ourselves.” This paper attempts to support Winch’s position with political argumentation. It refers to the Walzer-Said debate to demonstrate that the logic of social criticism requires reference to the political dimension of domination and the associated concept of emancipation.
PL
Krytykując Idei nauk społecznych… Wincha MacIntyre stwierdza, że niemożliwa jest krytyka praktyk społeczeństw, w których obowiązują inne formy racjonalności w kategoriach ich własnych form racjonalności, ponieważ  praktyki te muszą być zrozumiałe w obrębie naszej własnej racjonalności. W ten sposób zakłada, że jedynym możliwym sposobem krytykowania innych kultur jest „spojrzenie z zewnątrz”. W odpowiedzi Winch zauważa, że każda krytyka innych kultur wymaga „poszerzenia naszej własnej zdolności rozumienia”. To wydaje się sugerować, że jedyną możliwą formą krytyki jest „krytyka nas samych”. Celem tego artykułu jest próba wsparcia tego stanowiska poprzez odwołanie się do argumentów politycznych. Poprzez nawiązanie do debaty między Walzerem a Saidem, staram się ukazać, że logika krytyki społecznej wymaga odniesienia do politycznego wymiaru dominacji oraz połączonego z nim pojęcia emancypacji.
9
Publication available in full text mode
Content available

Праблемна-мастацкае ўвасабленне “паўднёвага пытання” ў рамане Карла Леві Хрыстос спыніўся ў Эбалі

58%
Hanchar S.
Acta Albaruthenica
|
2023
|
issue 23
145-158
PL
„Kwestia południowa” jako zespół problemów spowodowanych ostrym zacofaniem gospodarczym, społecznym i kulturowym południowych regionów Włoch stała się jednym z głównych tematów literatury włoskiego weryzmu końca XIX w. Problem ten, nie do końca rozwiązany, pojawia się ponownie w literaturze neorealizmu w twórczości Francesco Giovine, Rocco Scotellaro, Leonardo Shacha i innych. Artykuł jest próbą historyczno-antropologicznej i literackiej analizy powieści Karla Leviego: przedstawiono wyniki wszechstronnej analizy autorskiej koncepcji świata i człowieka; ukazane są główne zasady i metody artystyczne ucieleśnienia problemów społecznych i gospodarczych południowych Włoch w kontekście literatury neorealistycznej; Zaprezentowano ideowo-artystyczną innowacyjność Leviego oraz oryginalność autorskiego rozwiązania „kwestii południa” za pomocą estetycznego wyrazu rzeczywistości.
BE
“Паўднёвае пытанне” як комплекс праблем, абумоўленых рэзкай эканамічнай, сацыяльнай і культурнай адсталасцю паўднёвых абласцей Італіі, стаў адной з цэнтральных тэм у літаратуры італьянскага верызму канца ХIХ ст. Так і не стаўшы да канца вырашанай, гэтая праблема зноў паўстае ў літаратуры неарэалізму ў працах Франчэска Джовіне, Рока Скотэларо, Леанарда Шаша і інш. Артыкул уяўляе сабой спробу гісторыка-антрапалагічнага і літаратуразнаўчага аналізу рамана Карла Леві: прыведзены вынікі комплекснага аналізу аўтарскай канцэпцыі свету і чалавека; выяўлены асноўныя мастацкія прынцыпы і прыёмы ўвасаблення сацыяльных і эканамічных праблем Паўднёвай Італіі ў кантэксце літаратуры неарэалізму; прадстаўлена ідэйна-мастацкае наватарства К. Леві і своеасаблівасць рашэння аўтарам “паўднёвага пытання” сродкамі эстэтычнага выказвання рэальнасці.
EN
In the late 19th century “The Southern question” as a complex of problems caused by the sharp economic, social and cultural backwardness of the southern Italian regions, became one of the central themes in the literature of Italian verism. As being not resolved till the end, this problem appears again in the literature of neorealism in the works of Francesco Jovine, Rocco Scotellaro, Leonardo Sciascia and others. European reader is familiar with this problem first of all in the connection with the novel “Christ stopped at Eboli” by Carlo Levi that was translated and published in 1955. This article represents itself the attempt of historical-anthropological interpretation of the novel by Levi: the results of author's complex conception of the world and human are given; the main stylistic principles and devices of South Italy social and economical problems realization in the context of the literature of neorealism are revealed; Levi's conceptual-stylistic innovation and his conception of “The Southern question” solution by means of fiction literature are represented.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.