Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: książęta

Sort By:

Limit search:

Zeměpanské konﬁrmační listiny pro slezská města do počátku 15. století

100%

Velička T.

Roczniki Historyczne

2016

vol. 82

Dokumenty konﬁrmacyjne władców dla miast śląskich do początku XV wiekuStreszczenieCelem artykułu jest przedstawienie przeglądu i opracowania dokumentów konﬁrmacyjnych (czyli dotyczących potwierdzania wcześniejszych dokumentów) wystawionych przez władców Śląska dla należących do nich miast do początku XV w. Jeżeli chodzi o procedurę konﬁrmacji, opierać się trzeba na bardzo ubogich przekazach źródłowych. Zgodnie z dotychczasowymi badaniami, wystawianie tego rodzaju dokumentów wiązać należy przede wszystkim ze zmianami osoby lub statusu władcy, a także ugodę z miastem, problemy z pieczęcią albo wewnętrzne potrzeby samego miasta. Konﬁrmację trudno pod pewnymi względami zasadniczo odróżnić od wystawiania innych przywilejów. Cechą charakterystyczną przy konﬁrmacji było przedkładanie do oceny potwierdzanych dokumentów. Za potwierdzenie odbiorca musiał złożyć wystawcy opłatę kancelaryjną, której wysokość jest jednak poświadczona tylko w nielicznych przypadkach. Dokument konﬁrmacyjny mógł przybierać różne formy: z insertem potwierdzanego dokumentu lub dokumentów, z uzupełnieniem dodatkowych postanowień (tzw. półkonﬁrmacja). Dokumenty potwierdzające dla miast śląskich pojawiają się po 1300 r., a ich liczba wzrasta zwłaszcza w latach czterdziestych XIV w., po czym kolejne dziesięciolecia przynoszą jej zmniejszenie. Jako ich wystawcy występują nie tylko liczni ksiażęta śląscy, ale także królowie czescy i ich starostowie. Największą liczbę tego rodzaju dokumentów wystawili książę Bolesław III legnicko-brzeski oraz król Wacław IV. Z kolei rządzący długie lata Bolko II świdnicko-jaworski wystawiał je rzadko. Wśród odbiorców dominuje miasto Wrocław. Przypada nań prawie 20% wszystkich dokumentów potwierdzających wystawionych dla miast śląskich. Wiele uwagi poświęcono w artykule formularzowi badanych pism, przy czym możliwości badawcze ograniczone są z powodu braku pełnego tekstu wielu dokumentów. Tylko w przypadku Wrocławia i Legnicy dało się stwierdzić zależności formularzowe między wystawianymi dla nich dokumentami konﬁrmacyjnymi. Obydwa te miasta spełniały mianowicie konieczne warunki dla takiego stewierdzenia, a więc istnienie tego samego rodzaju konﬁrmacji (przeważnie ogólnego potwierdzenia), dobry stan zachowania średniowiercznego archiwum miejskiego i ten sam język odpowiednich dokumentów. W badanych dokumentach rzadko zamieszczano inserty starszych dokumentów. Występują one częściej tylko w dokumentach konﬁrmacyjnych Wacława IV, księżnej Agnieszki świdnicko-jaworskiej oraz księcia Henryka IV wrocławskiego. Najczęściej potwierdzane były dokumenty Bolka II świdnickiego. Odbiorcy przedkładali zazwyczaj do potwierdzenia dokumenty wydane stosunkowo niedawno, nie było zwyczajem zabieganie o aprobatę wyraźnie starszych aktów. Większość dokumentów potwierdzających powstawała zazwyczaj w mieście, które było ich odbiorcą. Co się tyczy języka, to łaciny używano w dokumentach konﬁrmacyjnych dłużej niż w reszcie śląskiej produkcji dokumentowej, ale od lat osiemdziesiątych XIV w. także i tu zaczął dominować niemiecki. Z punktu widzenia odbiorców wyróżniać należy konkretne regiony (księstwa), w których kształtowały się odmienne zwyczaje w zakresie potwierdzania czynności prawnych władców. W księstwie wrocławskim pewna tradycja istniała już od końca XIII w. To samo dotyczy miast księstwa legnickiego. Na przeciwległym biegunie znajdowały się miasta księstwa świdnicko-jaworskiego i ziemi nysko-otmuchowsko-grodkowskiej, w których taka tradycja się nie wykształciła. Die landesherrlichen Bestätigungsurkunden für schlesische Städte bis zum Anfang des 15. JahrhundertsZusammenfassungIn der Studie wird der Versuch unternommen, eine Übersicht über den Bearbeitungsstand der landesherrlichen Bestätigungsurkunden, die für schlesische Städte bis zum Anfang des 15. Jahrhunderts ausgestellt wurden, vorzulegen. Was den eigentlichen Bestätigungsvorgang anbelangt, stehen uns nur spärliche Quellenzeugnisse zur Verfügung. Als Ursache für die Ausstellung entsprechender Urkunden konnten, im Einvernehmen mit den bisherigen Forschungen, vor allem Statusund Personalwechsel der regierenden Landesherren, darüber hinaus Versöhnungen mit einer Stadt, Probleme mit der Besiegelung sowie innerstädtische Bedürfnisse ausgemacht werden. Der Konﬁrmationsvorgang hat sich in mancher Hinsicht nicht grundsätzlich von der Ausstellung eines beliebig anderen Privilegs unterschieden. Eine Besonderheit der Bestätigungsurkunde war die vorherige Vorlage der zu bestätigenden Urkunden zwecks ihrer Überprüfung. Für die Bestätigung mußte ihr Empfänger eine Kanzleitaxe entrichten – ihre Höhe ist nur in einigen Fällen zu ermitteln. Die Bestätigungsurkunde konnte verschiedene Formen aufweisen: mit dem Insert der bestätigten (Vor)urkunde(n) oder mit ergänzenden Verfügungen. Privilegienbestätigungen für städtische Empfänger kommen in Schlesien nach 1300 auf, ihre Anzahl steigt besonders in den 40er Jahren des 14. Jahrhunderts an. In den folgenden Jahrzehnten geht ihre Zahl dann wieder zurück. Als Austeller erscheinen nicht nur viele schlesische Fürsten, sondern auch böhmische Könige und deren Hauptleute. Boleslaw II. von Liegnitz-Brieg und Wenzel IV. haben die größte Anzahl von Bestätigungsurkunden ausgestellt. Der sehr lange regierende Bolko II. von Schweidnitz-Jauer hingegen stellte nur relativ selten solche Urkunden aus.Unter den Empfängern von Bestätigungsurkunden dominiert die Stadt Breslau, auf die allein knapp 20% aller für schlesische Städte ausgestellten Konﬁrmationen entfallen. Besondere Aufmerksamkeit wurde dem Formular der Urkunden gewidmet. Der Formularuntersuchung waren jedoch durch die unvollständige Überlieferung vieler Urkunden enge Grenzen gesetzt. Nur im Fall der Urkunden für die Städte Breslau und Liegnitz konnte eine Formularabhängigkeit ihrer Bestätigungsurkunden untereinander festgestellt werden. Denn nur diese beiden Städte verfügten über die erforderlichen Voraussetzungen für diesbezügliche Rückgriﬀe: die Existenz eines Privilegientypus (meistens in Form der allgemeinen Privilegienbestätigung), der gute Zustand des mittelalterlichen Stadtarchivs und dieselbe Urkundensprache. In die untersuchten Urkunden wurden nur selten Inserte eingefügt – meistens kommen diese in den von Wenzel IV., Agnes von Schweidnitz-Jauer und Heinrich V. von Breslau ausgestellten Bestätigungsurkunden vor. Am häuﬁgsten wurden die Urkunden Bolkos II. von Schweidnitz-Jauer bestätigt. Die Empfänger haben gewöhnlich zu Beginn des Konﬁrmationsvorganges die zeitlich jüngsten Urkunden vorgelegt. Die Approbation wesentlich älterer Dokumente war nicht üblich. Die meisten Bestätigungsurkunden wurden in der Stadt ausgestellt, für die sie bestimmt waren. In den Konﬁrmationsurkunden wurde die lateinische Sprache länger benutzt als in anderen schlesischen Urkundentypen. Jedoch löste seit den 1380er Jahren auch hierbei die deutsche die lateinische Sprache ab. Angesichts der unterschiedlichen Empfänger müssen konkrete Regionen (Fürstentümer) unterschieden werden, in denen sich auch, was die Bestätigung der Rechtsakte der Landesherren durch ihre Nachfolger anbelangt, verschiedene Konﬁrmationsgewohnheiten entwickelten. Im Breslauer Fürstentum war diese Tradition bereits am Ende des 13. Jahrhunderts vorhanden. Dasselbe gilt für die Städte des Liegnitzer Fürstentums. Einen Gegensatz bildeten die Städte der Fürstentümer Schweidnitz-Jauer sowie im Neiße-Ottmachauer und im Grottkauer Land, wo sich diese Tradition gar nicht herausgebildet hat. Conﬁrmatory documents of rulers for Silesian towns until early 15th centuryAbstractThe subject of the paper are the documents in which the ruler conﬁrms older documents for a given town. The ﬁrst part deals with conﬁrmatory documents in general, their origins, content and typology. The second part deals with Silesian documents. The author gives a chronological survey, identiﬁes their groups depending on the issuers and receivers, analyses formularies, discusses various types of conﬁrmatory documents, uncovers the connections of places of issue with the itineraries of rulers, and studies the language of the documents. The problem of speciﬁc features of those documents in particular towns is also treated at length. The ﬁnal part summarises the results and attempts a comparison with the situation in Bohemia and Moravia.

Modele chrystianizacji ludów basenu Morza Bałtyckiego – podobieństwa i różnice

80%

Wejman G.

Studia Paradyskie

2014

issue 24

247-260

Misje to ewangelizacyjna działalność Kościoła wśród niechrześcijan (ad gentes), wynikająca z woli i polecenia Jezusa Chrystusa, wyrażona w nakazie misyjnym. Najpierw objęły one Europę. Chrystianizacja ludów Morza Bałtyckiego trwała ok. 600 lat. Rozpoczęła się na początku IX, a zakończyła się na początku XV w. Objęła ona plemiona germańskie – głównie Danię i Szwecję; plemiona i narody słowiańskie – Polskę, a głównie Pomorze oraz plemiona połabskie, a głównie Obodrzyców i Wieletów oraz narody bałtyckie – Prusów, Łotyszy, Estończyków, Finów oraz Litwinów i Żmudzinów. Misjonarze szli na te ziemie z orężem miecza, ale przede wszystkim Słowa Bożego; szli duchowni – zakonni i diecezjalni, kapłani oraz biskupi, a także ludzie świeccy: książęta oraz królowie. Wspólny cel, mimo różnych metod, niestety nieraz kontrowersyjnych, spowodował, że teren Morza Bałtyckiego, ostatni basen pogaństwa, szczęśliwie został przyjęty w orbitę wiary chrześcijańskiej. Chrystianizacja ludów Morza Bałtyckiego, miała różne oblicza; zarówno pełnej ewangelicznej gorliwości, jak i politycznego podboju. Oczekiwany sukces nastąpił, niemniej szkoda, że nieraz pozostawił po sobie ból i rozgoryczenie.

This mission of the Church's evangelizing activity among non-Christians (ad gentes), resulting from the will and command of Jesus Christ, expressed in the warrant missionary. First, they covered Europe. Christianization the Baltic Sea peoples lasted approx. 600 years. Began in early 9th , and ended in the early 15th century. It covered the Germanic tribes - mainly Denmark and Sweden; Slavic tribes and nations - Poland, mainly Western and Polabian tribes, mainly Obodrites and Veleti and Baltic nations - Prussians, Latvians, Estonians, Finns and Lithuanians and Samogitians. The missionaries went to the land with the sword, but most of all with the Word of God; clergy , religious and diocesan priests and bishops, lay people, princes and kings – everyone took part in the mission. Common goal, despite the different methods, but sometimes controversial, meant that the area of the Baltic Sea, the last pool of paganism, happily, was adopted into the orbit of the Christian faith. Christianization the Baltic Sea peoples, have different faces; both full of evangelical zeal and political conquest. The expected success came, but a shame that sometimes left behind the pain and bitterness.

Refine search results

1 Roczniki Historyczne

1 Studia Paradyskie

1 2016

1 2014

1 Velička T.

1 Wejman G.

Search results

Zeměpanské konﬁrmační listiny pro slezská města do počátku 15. století

Modele chrystianizacji ludów basenu Morza Bałtyckiego – podobieństwa i różnice