Search results

1

Cześć Świętych w liturgii Kościoła i poza nią

100%

Mieszczak S.

Sympozjum

|

2004

|

issue 2(13)

9-24

PL

Kult świętych budzi czasami kontrowersje, ponieważ jest rozumiany jako konkurencyjny w stosunku do kultu oddawanego samemu Bogu. Tak rozumiany był zresztą powodem ostrej krytyki ze strony Marcina Lutra i często trwa to do dzisiaj w środowiskach protestanckich. Aby uniknąć nieporozumień, należy sprecyzować kilka pojęć.

2

Kult przodków w Afryce Subsaharyjskiej i kult świętych - refleksje teologiczne

100%

Piotrowski J.

Sympozjum

|

1997

|

issue 1(1)

25-35

PL

Kult przodków w Afryce Subsaharyjskiej i kult świętych - refleksje teologiczne

3

Różnorodność i hierarchizacja świętych w Kościele prawosławnym

88%

Charkiewicz J.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2014

|

vol. Synody Cerkwi Prawosławnej w I Rzeczypospolitej

|

issue 5

241-254

EN

The cult of the saints forms an integral part of the Orthodoxy. The Church Fathers make a distinction though between veneration of the saints and adoration due to God only. The saints form so called “triumphant Church” – the Church of heaven. Through the example of their lives and their intercession before God for us the saints lead us on the path of salvation. Each saint, including the Most Holy Mother of God, received unique charisms, followed Christ in his own way, bore his cross and through martyrdom, askesis or other virtues crucified in himself the old, fallen man in order to restore His image in him, become like Him, participate in God’s eternal glory. We pray the saints, paint their icons, asking for their intercession as well as for their help in all sorts of problems. The terms like “local saint” or “universal saint” just underline the character of their liturgical celebration, though the saints themselves can be venerated all over the world. In the relatively complicated system of classification of the feasts in the Orthodox Church we find also the liturgical commemoration of the saints. There we have, apart from the great feasts with three of them dedicated to saint John the Baptist and the saint apostles Peter and Paul, five other categories of the feasts with decreasing solemnity in each group.

4

Dzieje kultu Świętego Antoniego z Padwy w kościele OO. Bernardynów w Przeworsku

75%

Wilk S. M.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2019

|

vol. 132

219-244

PL

W gotyckim, XV-wiecznym kościele oo. Bernardynów w Przewor-sku otaczany jest kultem barokowy obraz przedstawiający św. Antoniego z Padwy, autorstwa o. Franciszka Lekszyckiego. Do świadectw czci oddawanej Padewczykowi w okresie staropolskim należą: wydane drukiem kazanie ks. Ignacego Kocieńskiego, czy informacja o pierwszej łasce doznanej za wstawiennictwem św. Antoniego. Po pewnym regresie kultu w okresie józefinizmu, u schyłku XIX w. nastąpiło odno-wienie czci wobec Padewczyka, które przypisuje się o. Rudolfowi Wadze. Snycerz Antoni Rarogiewicz wykonał nowy ołtarz dla wizerunku, a w 1895 r. powołano do życia Pobożne Stowarzyszenie Świętego Antoniego z Padwy. Bernardyni odnotowali kilkanaście łask, głównie uzdrowień za wstawiennictwem Padewczyka. W 1962 r. cudowny obraz umieszczono w bocznej kaplicy. O szczególnej czci, jaką darzą świę-tego przeworszczanie, świadczą rzesze wiernych przybywające nabożeństwo z od-śpiewaniem responsorium „Si quaeris miracula” w każdy wtorek. W 2016 r. Kongre-gacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów ustanowiła św. Antoniego z Padwy patronem miasta Przeworska.

EN

In the gothic 15th century Bernardine church in Przeworsk a baroque portrait of St. Anthony of Padua, painted by Fr. Franciszek Lekszycki is an object of worship. The printed sermon of Fr. Ignacy Kocieński and the information about the first favour granted through the intercession of St. Anthony testify to St. Anthony’s cult in the times of Old Poland. After a certain regression of the cult in the period of Josephinism, in the late 19th century, the worship was renewed, which was attributed to Fr. Rudolf Waga. Antoni Rarogiewicz, a woodcaver, built a new altar for the por-trait and in 1895 a Pious Association of St. Anthony of Padua was founded. The Bernardines noted several favours – mainly healings – through the intercession of the saint. In 1962 the miraculous painting was moved to a side chapel. The special rever-ence with which the inhabitants of Przeworsk treat the saint is visible when multitudes of the faithful attend the service each Tuesday and sing the responsorium „Si quaeris miracula”. In 2016, the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments made St. Anthony of Padua patron of the city of Przeworsk.

5

Kult świętych w islamie – między „fundamentalizmem” a „tradycjonalizmem” (na przykładzie państw Azji Środkowej)

75%

Jessa P.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia Sociologica

|

2008

|

issue 18

9-31

PL

Kult świętych obserwowany jest w prawie każdej części świata. Nigdzie jednak nie wywołuje tak wielu kontrowersji, spolaryzowanych postaw i emocji, jak w świecie muzułmańskim. Autor koncentruje się na opisie i wyjaśnieniu dwóch skrajnie różnych postaw wobec kultu muzułmańskich świętych. Pierwsza postawa odmawia kultowi świętych miejsca w islamie, nie uważa go za komponent islamu. Druga – charakterystyczna dla religijności ludowej – uważa kult ten za integralną część religijnego życia i element legitymizowanego przez tradycję muzułmańskiego stylu życia.

EN

The worship and cult of saints is commonly observed in almost every part of the world and it is practiced in many religions, including Islam. However, nowhere the cult of saints triggers off so many controversies, extremely different attitudes and emotions as in Muslim world. The author concentrates on describing and explaining two totally different attitudes towards cult of Muslim saints. One of them denies that this cult could be estimated as a component of Islam. The second one – characteristic to folk religiosity – perceives cult of saints as an integral part of religious life and an element legitimated by tradition of “Muslim lifestyle”.

6

Kult świętych w regułach zakonnych na przykładzie Zgromadzenia sióstr Felicjanek

75%

Rotter L.

Folia Historica Cracoviensia

|

2007

|

vol. 13

EN

In every order or monastic congregation a group of ‘favourite’ saints can be selected. The reasons differ. Most often the foremost place goes to the congregation’s founder or founders. It should be emphasized that in a number of orders, monastic congregations, monasteries, or abbeys the cult is given to benefactors and founders not formally canonized by the Church. The other group of saints venerated with a particular cult in congregations are those recognised as patrons or protectors of their congregations and saints and beatified coming from the ranks of their order. In the history of the Congregation o f the Sisters o f Saint Felix o f Cantalice Third Order Regular o f Saint Francis o f Assisi we can clearly see the care of the cult of a number of saints and beatified who in a distinctive way affected the Congregation’s spirituality and activity. First the founders of the Congregation, Blessed Honorat Koźmiński (1826-1916) and Blessed Mother Angela Truszkowska (1825- 1899), should be mentioned. From the beginning of its existence the Congregation was deeply rooted in Franciscan spirituality. The Congregation was established after approval by sisters of the Tertiary Order of Saint Francis of Assisi. It should not come as a surprise that in monasteries of the Felician Sisters the cult of Saint Francis of Assisi (1181-1226) and also of Saint Clare (1194-1253) was cherished with great popularity. The Saint to whom the Felician Sisters owe their name is Saint Felix of Cantalice (1515-1587), while in a special way the Congregation was entrusted to the care of Saint Joseph and Immaculate Heart of Mary.

PL

W każdej regule zgromadzenia zakonnego może zostać wybrana grupa „ulubionych” świętych. Różne są przesłanki takich wyborów. Poczesne miejsce zajmuje najczęściej założyciel (bądź założyciele) danej kongregacji zakonnej. Należy podkreślić, że w wielu zgromadzeniach zakonnych, klasztorach bądź opactwach istnieje kult dobrodziejów i fundatorów formalnie nie beatyfikowanych czy kanonizowanych przez kościół. W historii Zgromadzenia Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego wyraźnie widać troskę o kult wielu świętych i błogosławionych, którzy w szczególny sposób dotykają duchowości i działalności Zgromadzenia. W pierwszej kolejności powinni zostać wymienieni błogosławiony Honorat Koźmiński (1826-1916) i błogosławiona Matka Angela Truszkowska (1825- 1899). Od początku swojego istnienia Zgromadzenia była głęboko zakorzeniona w duchowości franciszkańskiej. Reguła felicjanek wywodzi się z tercjarstwa franciszkańskiego. Nie powinno więc dziwić, że w klasztorach Sióstr Felicjanek szczególnie pielęgnowany i cieszący się wysoką pozycją jest kult świętego Franciszka z Asyżu (1181-1226), a także św. Klary (1194/53). Świętym któremu Siostry Felicjanki zawdzięczają swoją nazwę jest św. Feliks z Kantalicjo (1515-1587). W sposób szczególny Kongregacja została powierzona opiece św. Józefa i Niepokalanego Serca Maryi.

7

W swoim Kościele Pan otworzył jego usta (por. Syr 15, 5). Orędownictwo św. Jana Apostoła i Ewangelisty w świetle formularzy mszalnych Kościoła zachodniego do Soboru Trydenckiego

71%

Pałęcki W.

Roczniki Teologiczne

|

2020

|

vol. 67

|

issue 8

39-57

EN

From the first centuries the Christian cult of saints has been inseparably linked to the mystery of Christ. Particularly at the beginning, special veneration was given to the Mother of Jesus and to the closest disciples of Christ the Lord. One of these disciples of the Lord, belonging to the Twelve, whose cult has been known since the first centuries of Christianity, is St. John the Evangelist. In western tradition two feastdays are observed in his honor: the day of his birth into heaven, December 27, and the memorial of when he was given over to torture, May 6. Along with the biblical accounts, New Testament apocrypha played an important role in the formation of the cult of St. John. The biblical passages most often used in Mass formulas are the calling of St. John to be a fisher of men, his special relationship with Christ at the Last Supper, and the Mother of the Lord being entrusted into his care. In quoting his teaching, reference is often made to his proclamation of the Eternal Word, Who was with God from the beginning. A reading of the liturgical texts honoring St. John the Evangelist makes it possible to see this saint in the mystery of the Church as a model of union with Christ and with His Mother, and as an intercessor in the daily life of the faithful.

PL

Od pierwszych wieków chrześcijaństwa kult świętych był nierozdzielnie związany z misterium Chrystusa. Zwłaszcza na początku oddawano szczególną cześć Matce Jezusa i najbliższym uczniom Chrystusa Pana. Jednym z tych uczniów Pana należących do grona Dwunastu, którego kult znany był od pierwszych wieków chrześcijaństwa, jest św. Jan Ewangelista. W tradycji zachodniej obchodzono dwa święta ku Jego czci: dzień narodzin dla nieba, 27 grudnia, oraz wspomnienie poddania go torturom, 6 maja. W kształtowaniu się kultu św. Jana oprócz przekazów biblijnych ważną rolę odegrały apokryfy Nowego Testamentu. Najczęściej z biblijnych przekazów w formularzach mszalnych przywoływano powołanie św. Jana jako rybaka ludzi, jego szczególną relację z Chrystusem podczas Ostatniej Wieczerzy oraz przekazanie pod jego opiekę Matki Pana. Wskazując na Jego naukę często odwoływano się do głoszonego przez niego Odwiecznego Słowa, które od początku było u Boga. Lektura tekstów liturgicznych ku czci św. Jana Ewangelisty pozwoliła ukazać tego Świętego w misterium Kościoła jako wzór zjednoczenia z Chrystusem i Jego Matką, oraz jako orędownika w codzienności życia wiernych.

8

Kult świętego Klimenta w hagiografiach i podaniach ludowych (wizja macedońska)

63%

Stamatoski Z.

Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne

|

2015

|

vol. 1

|

issue 2

EN

Saint Clemence from Ohrid is the most known pupil and follower of Saint Brothers from Thesalonic, Cyril and Methodius. His incredibly literary output by this days gives us a lot of very usefully information about the organization of orthodox people life, moralizing Christian education and wide comprehend literature on the area South Slavs. About his person by this days you can hear a lot of legends and stories, cult of this important saint is such strong, that it permit to the folklores, what is manifest in still strong tradition and maintain Saint Clemence’s cult. Saint Clemence is very interesting personage. His work has contributed a cyrylic alphabet to the range of more prestige, although the first alphabet which was in use on the area of Saint Clement’s activity (Ohrid and the western Macedonia) was the glagolic alphabet.His achievements are various and universal. Apart from the values mentioned above, we should underline the creation and organization of first "Slavic university" in Ohrid, where a group of monks and secular pupils afford the knowledge in various sphere of Christianity life (writing, prayers, proper celebration of church holidays, liturgical chant). In Macedonia his cult is treated timeless and he enjoy the unimpaired respect. He is also patron of all orthodox people and Macedonian Orthodox Church and a lot of public institutions like libraries, schools or streets are named by Saint Clemence.

PL

Św. Kliment Ochrydzki to najbardziej znany uczeń wielkich Braci z Salonik – Cyryla i Metodego. Jego niezwykle bogata twórczość do dziś pozostawia nam dużo cennych informacji na temat organizacji życia wiernych, moralizatorskiej edukacji chrześcijańskiej oraz piśmiennictwa szeroko pojętego na terenie zamieszkałym przez Słowian Południowych. Wokół jego postaci do dziś krążą liczne legendy, podania i opowiadania, kult tego wielkiego świętego jest na tyle silny, że przenika do tradycji ludowej, o czym świadczą wciąż żywe zwyczaje w zakresie pielęgnowania jego kultu. Św. Kliment to niezwykle barwna postać, zasłużona również w sprawie podniesienia cyrylicy do rangi bardziej prestiżowego alfabetu, mimo iż pierwszy alfabet używany na terenie, gdzie jego działalność się odbywała (Ochryd i okolice w zachodniej Macedonii), to głagolica. Jego zasługi są wielostronne i uniwersalne. Prócz wspomnianych walorów przede wszystkim należy wyróżnić powołanie i zorganizowanie pierwszej tzw. „słowiańskiej uczelni” w Ochrydzie, na której liczna grupa mnichów i świeckich uczniów zdobywała bogatą wiedzę w różnych zakresach życia chrześcijańskiego (nauka pisania, modlitwy, właściwy stosunek do obchodzenia świąt, śpiewy liturgiczne itp.).W Macedonii jego kult traktuje się ponadczasowo, cieszy się on nienaruszalnym autorytetem i jest odbierany również m.in. jako patron wszystkich prawosławnych oraz Macedońskiej Cerkwi Prawosławnej, a liczne publiczne instytucje, jak biblioteka czy szkoły i ulice, noszą jego nazwę.

9

Kult św. Jana de Matha i św. Feliksa Walezego w Brewiarzu rzymskim

63%

Kowalski M.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2015

|

vol. 34

|

issue 2

EN

The purpose of the article is to present the cult of St. John de Matha and St. Felix de Valois in the Roman Breviary. The article consists of two parts. In the first part discussed is the way these saints gained the honors of the altar, and the development of their liturgical cult. In the second part author analyzes hagiographic readings from the Roman breviary dedicated to them, which contain a lot of information about their life and holiness. He also acknowledges changes in these texts resulting from the subsequent liturgical reforms. It allows not only to get a better understanding of the Founders of the Order of the Most Holy Trinity and of Captives but also to show their importance in different periods.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie kultu św. Jana de Matha i św. Feliksa Walezego w Brewiarzu rzymskim. Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej autor omawia drogę świętych do chwały ołtarzy oraz rozwój ich kultu liturgicznego, w drugiej natomiast analizuje poświęcone im czytania hagiograficzne z Brewiarza rzymskiego, zawierające wiele informacji na temat ich życia i świętości. Uwzględnia przy tym zmiany, jakie dokonały się w tych tekstach w wyniku kolejnych reform liturgicznych. Pozwala to nie tylko lepiej poznać sylwetki założycieli Zakonu Przenajświętszej Trójcy i Niewolników, lecz także ukazać ich znaczenie w różnych epokach.

10

Saints in the Kurpie folk culture

63%

Hochleitner J.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2017

|

vol. Zeszyt

|

issue XXXI

73-90

PL

W kulturze ludowej kult świętych zazwyczaj przybierał lokalny koloryt, który w dużym stopniu mówi nam dziś o stopniu recepcji nauczania katolickiego w społecznościach wiejskich. W tej atmosferze kształtował się m.in. sensualizm religijny ludności wiejskiej, o którym traktuje także niniejszy materiał. Ludność chłopska na Kurpiach często figury świętych traktowała praktycznie. Podobne zjawisko obserwujemy w kulturze duchowej. W omawianej obrzędowości dorocznej popularni święci mieli bowiem strzec wiernych od nieszczęść życiowych, a także zapewnić urodzaj, dobrobyt i pomyślność. Kalendarz kościelny pomagał chłopom podejmować ważne decyzje dotyczące rozpoczynania okresowych prac w swoich gospodarstwach. Zwłaszcza ci święci, którzy byli co roku wspominani w Kościele, stawali się ważnymi postaciami w życiu chłopów. Obserwujemy liczne formy wspominana tych świętych orędowników w trakcie poszczególnych prac gospodarskich, które co roku podejmowano. Ten powtarzany cyklicznie zestaw modlitw i praktyk ludowych utrwalał kult poszczególnych świętych, wzbogacając go o liczne odniesienia symboliczne. Te nawarstwienia wierzeniowe często są świadectwem długiego okresu chrystianizacji ziemi kurpiowskiej, która dopiero dzięki zabiegom duszpasterskim w XVII i XVIII w. właściwie ukształtowała religijność kurpiowską.

EN

In folk culture, the cult of saints usually took a local from, which tells us extensively about the reception level of Catholic education in rural communities. In this atmosphere was shaped i.a. religious sensualism of a rural community, about which is also this material. Frequently, the peasant community in Kurpie treated the figures of saints practically. A similar phenomenon is observed in spiritual culture. In the described annual ceremonials, popular saints were supposed to protect the faithful from misfortune in life, as well as provide abundant harvest, prosperity and success. The Church calendar helped peasants make important decisions related to beginning seasonal works in their farms. Especially those saints, who were commemorated in the Church every year, became important figures in the peasants’ lives. We observe various forms of remembering those holy intercessors during particular farmyard works, which were undertaken annually. That cyclically repeated set of prayers and folk practices strengthened the cult of particular saints, enriching it with numerous symbolic references. Those religious accumulations often reflect the long period of Christianization of Kurpie lands, which only due to pastoral activity in the 17th and 18th centuries actually shaped the Kurpian religiousness.

11

Martyrdom in early Christian Rus’

63%

Wood I.

Historia Slavorum Occidentis

|

2018

|

issue 3 (18)

11-26

EN

The author hypothesizes that the corpses of Bruno of Querfurt (+1009) and his companions were buried among the Rus‘, possibly in Svyatopolk’s city of Turov. Such burial and cult could have influenced both the placing of the tomb of Vladimir and decorations of the St. Sophia church.

12

Litwin-katolik? Witold Wielki i św. Kazimierz jako bohaterowie narodowi w litewskiej prasie niezależnej 1972–1988

63%

Korzeniowska K.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2017

|

issue 29

219-235

EN

The article analyses the content of the longest running Lithuanian underground magazines from the 1970s and 1980s: Lietuvos katalikų bažnyčios kronika, Aušra, Rūpintojėlis and a few others, were published in independent circles associated with the Church. The aim of the analysis is to verify whether the figures of medieval Lithuanian heroes, Grand Duke Vytautas and Saint Casimir, were presented in those magazines as models for the Lithuanian Catholic. Scholars note that the notion of a Lithuanian Catholic and, in a broader sense, of an almost inseparable link between Lithuanian culture and Catholicism as a prerequisite of survival in Soviet reality, were present in the Lithuanian national ideology among both the emigrants and in the country. It was also important as motivation for the underground publishing activity. The analysis of the texts devoted to these two heroes leads to the conclusion that their identification with the model of a Lithuanian Catholic can only be observed in a very narrow aspect of their image in the underground press. At the same time, it demonstrates the tendencies and directions of the development of their images. This article is therefore also a study on social memory in which I attempt to investigate how the memory of the country’s patron saint and of its most distinguished ruler was actualized or evoked in the conditions created by late Sovietism in Lithuania. Not only did the analysis offer the answer to the research question, but it also permitted the author to sketch the direction of development of these two images. Vytautas was portrayed by referencing his nationalist and secular cult, consolidated during the interwar period, while the authors of the articles published by the underground did not add much to his image, and certainly did not make it more Catholic. The image of Saint Casimir was more dynamic and ambiguous, as he was depicted as a figure in the national (next to Vytautas and other great dukes) and Catholic national (e.g. next to the Blessed Bishop Jerzy Matulewicz) pantheon, as well as – in a more novel way, albeit evoking hagiographical tradition – an ideal of both a ruler and a citizen. I draw my methodological models from two sources: the classic work by Stefan Czarnkowski devoted to the cult of a national hero (I examine Vytautas and Casimir as such) and a study by Jan Kubik (Power of Symbols against the Symbols of Power). I attempt to apply the category of discourse that he introduced and used for a reconstruction of the political situation in Poland in the period before and during Solidarity’s activity.

13

U źródeł świętości. Wokół problemu początków kultu św. Teodozego - ihumena Ławry Peczerskiej w Kijowie

63%

Bartnicki M.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2022

|

vol. 29

|

issue 2

31-49

EN

The article depicts the circumstances of the origin of the cult of St. Theodosius, ihumen of the Kiev-Pechersk monastery. The text analyzes the preserved sources (The Tale of Bygone Years, The Kie- Pechersk Patericon) concerning the events of the translation of Theodosius' remains to the monastery church of the Dormition of the Mother of God, which, in the opinion of many researchers, gave rise to the cult of the saint. The examination of this issue allows for a thesis that the events of 1091 could have resulted from prosaic reasons – the right of ihumen to be buried in the monastery church as well as the fact that he was one of the initiators of the construction of the temple. The textological observations also make it possible to question the chronology of events related to the formation of the cult of Theodosius, as presented in the Tale of Bygone Years, which was based on the Life of St. Theodore the Studite, as can be assumed. The beginning of the cult of St. Theodosius was associated with cultural changes, whose first symptoms can be observed in Ruthenia in the first decade of the 12th century. At that time, the Metropolitan of Kiev, Nikifor I, entered the name of Theodosius in Sinodik, officially including him among the saints of the Church of Kievan Rus.

PL

Artykuł został poświęcony okolicznościom powstania kultu św. Teodozego, ihumena klasztoru kijowsko-peczerskego. W tekście dokonano analizy zachowanych tekstów źródłowych (Powieści minionych lat, Pateryku kijowsko-peczerskiego) dotyczących okoliczności translacji szczątków Teodozego do klasztornej cerkwi Zaśniecia Bogurodzicy, która w przekonaniu wielu badaczy stała się zaczynem kultu wspomnianego świętego. Rozpatrzenie wspomnianego zagadnienia pozwoliło na postawienie tezy, że wydarzenia z 1091 r. mogły wynikać z prozaicznych powodów – prawa ihumena do pochówku w cerkwi klasztornej, jak również faktu, że był on jednym z inicjatorów budowy wspomnianej świątyni. Obserwacje tekstologiczne pozwoliły również podać w wątpliwość prezentowaną w Powieści minionych lat chronologię zdarzeń związanych z kształtowaniem się kultu św. Teodozego, dla której osnową był, jak można przypuszczać, Żywot św. Teodora Studyty. Początek kultu św. Teodozego wiązał się z przemianami kulturowymi, których pierwsze symptomy widać na Rusi w pierwszym dziesięcioleciu XII w. Wówczas to metropolita kijowski Nikifor I, na polecenie księcia Świętopełka i prośby ówczesnego ihumena klasztoru peczerskiego Teoktysta, wpisał imię Teodozego do Syondyku, oficjalnie zaliczając go do grona świętych Kościoła Rusi Kijowskiej.

14

Kaplice św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja w przestrzeni katedry krakowskiej w XIII–XV wieku

63%

Pajor P.

TECHNE. Seria Nowa

|

2020

|

issue 5

39-59

EN

The article presents a proposal for a new reading of the functions, history and formal transformations of the chapels of St. st. Peter and Paul and St. Nicholas. The chapels were added to the aisles of the romanesque cathedral, but during the construction of the present church (1320–1364) they were included in the new building, which lead to their extensive reconstruction and enlargement. The time and circumstances of the construction of the chapel of St. Nicholas are unknown. Chapel of St. st. Peter and Paul, according to the local tradition, in its original form, was founded by Bishop Prandota, most likely in connection with the cult of St. Stanislaus, canonized in 1253. Although, according to almost all the literature to date, a year later the saint’s relics were placed in the center of the nave of the cathedral, it seems more likely that they were placed in the aforementioned chapel. In the Gothic cathedral, the altar of St. Stanislaus was moved to its central point, but the chapel of St. st. Peter and Paul retained an important role in the worship of the martyr, as it included his arm reliquary, and from some point on also an old empty sarcophagus, in which, after canonization, the main particle of the remains were laid. In the 15th century chapel of St. Nicholas was the place where the reliquary of the saint’s head was presented. Fot this purpose, gallery was erected above its entrance. The chapels were extended so that they joined both the aisles and the transept, in the center of which the altar of St. Stanislaus was placed; thus, all three objects form a line that crosses the main axis of the church. It seems that the decision for such a sacral topography composition was made already during the construction of the cathedral, modifying the original project, assuming the erection of a narrow transept.

PL

Artykuł prezentuje propozycję nowego odczytania funkcji, historii i przekształceń formalnych kaplic św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja, przylegających do korpusu nawowego katedry w Krakowie. Kaplice te dostawiono jako aneksy do katedry romańskiej, ale podczas powstawania obecnego kościoła (1320–1364) zostały przebudowane i włączone do nowej budowli. Kaplica św. św. Piotra i Pawła została prawdopodobnie ufundowana przez biskupa Prandotę jako miejsce spoczynku relikwii św. Stanisława po jego kanonizacji w 1253 roku. W gotyckiej katedrze ołtarz tego świętego przeniesiono do jej centralnego punktu, ale obie kaplice także odgrywały rolę w jego kulcie. W kaplicy św. Mikołaja wystawiano bowiem relikwie głowy męczennika, zaś w kaplicy św. św. Piotra i Pawła – relikwie ramienia oraz dawny kamienny sarkofag, w którym szczątki spoczywały w okresie po kanonizacji.

15

„Fenomen świętego” wśród antropologicznych uwarunkowań wiary religijnej

63%

Parzych-Blakiewicz K.

Paedagogia Christiana

|

2015

|

vol. 1/35

201-214

PL

Autor omawia „fenomen świętego” jako element należący do przestrzeni wiary religijnej. Według biblijnego przekazu, Bóg szuka człowieka i prowadzi do spotkania ze sobą. Ze strony człowieka warunkiem tego spotkania jest wiara. Wiara jest cnotą i charyzmatem. Cnota służy zbawieniu człowieka, a także prowadzi do osobistego spotkania z Bogiem. Charyzmat uzdalnia do pracy na rzecz wspólnoty eklezjalnej. Wiara rozwija się w środowisku „ludzkim”, na które składa się wspólnota, działania edukacyjne oraz osobiste życie religijne. Święci należą do ludzkiego środowiska wiary, jako bohaterowie cnót chrześcijańskich, nauczyciele wiary i cudotwórcy. Beatyfikacja i kanonizacja wskazuje na charyzmat wiary zmarłego chrześcijanina. „Fenomen świętego” wyraża chrześcijański etos oraz nadrzędność życia wiecznego wobec doczesnego. Oznacza też istnienie relacji między żywymi i zmarłymi.

EN

The author discusses “the saint phenomenon” as an element in the extension of the religious faith. According to the biblical message, God seeks human beings, which leads to a meeting. From the perspective of human, the religious faith is a condition for this meeting. We talk about the religious faith as the virtue or charisma. The virtue ministers to the salvation, and also leads to the personal meeting with God. The charisma qualifies a person to working for the ecclesial community. The religious faith develops in a “human” milieu consisting of the community, educational activities, and personal religious life. The saints belong to the human milieu of faith, as heroes of Christian virtues and teachers of faith, and also miracle workers. The beatification or canonization points to the charisma of faith of the deceased Christian believer. “The saint phenomenon” expresses the Christian ethos and the precedence of the eternity to the temporal life. It also means the existence of relationships between the living human and the late.

16

Kult św. Cecylii, Dziewicy i Męczennicy w polskiej pieśni religijnej na przykładzie pieśni J. Łuciuka, M. Świerzyńskiego, A. Chlondowskiego i Z. Piaseckiego

51%

Szczeblewski Ł.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2015

|

vol. 36

|

issue 2

197-213

EN

The contemporary religious songs in honour of Saint Cecile presented in this work prove that the cult of the Saint Virgin and Martyr is still prevailing in the Catholic Church. The article describes the life of Saint Cecile and provides a brief history of her cult. Presentation of songs in honour of this Patron of music constitutes an essential part of the study. The author begins with an analysis of their melodic aspects focusing, among others, on the kinds of melodies and intervallic scales. The article discusses also rhythmicity and the lyrics of the presented works . It is worth emphasizing that these songs might be used during celebration of Eucharistic Liturgy on the Day of Saint Cecile as well as during other services held in honour of the Roman Martyr.

17

Obraz kultu uhorských svätcov v stredovekých notovaných rukopisoch z územia Slovenska

51%

Bednáriková J.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 13: Muzykologia

25-43

EN

The aim of the submitted contribution is to present references to important Hungarian saints in preserved notorious manuscripts of the territory of Slovakia and to point out their specific cult in the domestic liturgical tradition. In the Slovak Archival Collections, there are today only 17 musical sources from the Middle Ages. The following overview of the presence of saints in their context was focused only on accessible manuscripts. At the same time, we have narrowed the selection of saints, taking into account their frequencies in the respective sources. As a result of these criteria, the author focused on two Hungarian kings – St. Štefan and St. Ladislav, the royal prince St. Imrich, as well as on St. Elizabeth of Thuringia and finally on two Slovak hermits – St. Andrej-Svorad and Benedict.

PL

Autor artykułu ma na celu zaprezentowanie odniesień do węgierskich świętych w najważniej- szych rękopisach zachowanych na terytorium Słowacji oraz zwrócenie uwagi na ich szczególny kult w narodowej tradycji liturgicznej. W słowackich zbiorach archiwalnych znajduje się obecnie tylko 17 średniowiecznych źródeł muzycznych, przy czym zaprezentowany poniżej przegląd skupiał się jedynie na dostępnych rękopisach. Ze względu na ograniczone rozmiary tekstu wyboru omawianych świętych dokonano biorąc pod uwagę ilość poświęconych im opracowań w poszczególnych źródłach. W rezultacie skupiono się na dwóch świętych węgierskich królach: Stefanie i Władysławie, a także na św. Emeryku, św. Elżbiecie Węgierskiej oraz dwóch świętych pustelnikach: Andrzeju Świeradzie i Benedykcie.

18

Patron Saints in the times of Christianization. Some reflections about Great Moravian dedications

51%

Jokeš P.

Folia Historica Cracoviensia

|

2017

|

vol. 23/1

77-89

EN

The study sums up previous research of Great Moravian dedications. The research of this issue is rather challenging – mainly because a lot of then churches existed only for a short period of time. Many of Great Moravian churches were built during the 9th century and perished around 900 AD which means that they were in existence only for several decades and only few of them “managed“ to leave some traces in historical sources during such short time. Nevertheless, the presented data proves that to a certain extent, reconstruction of Great Moravian dedications is possible. Obviously, this is a difficult task. Without a doubt, dedications of some sacral objects will never be found out. The text focuses mainly on 22 sacral objects, which have – surely or very likely – Great Moravian origin. Dedications of 12 objects are unknown (it concerns mainly the churches of destroyed hillforts in Mikulčice and Pohansko). Dedications of remaining 10 sacral objects are either known or we can reconstruct them with some degree of probability. Thus, in Great Moravia existed cults of most common Christian saints there – Mary, John (probably the Baptist), perhaps also Peter, George and Michael, but also cults connected with some specific missions – that from Diocese of Passau (Hippolytus, probably connected with missionaries from Austrian Benedictine abbey in Sankt Pölten ) and that of Cyril and Methodius (Clement). Dedications to Hippolytus and Clement are particularly interesting, also because in Moravia there are some later medieval churches dedicated to those saints. The possible connection between Great Moravian and post-Great-Moravian cults of those saints is one of the most interesting tasks for future research in this respect.

PL

Autor podsumowuje dotychczasowe badania nad wezwaniami kościołow wielkomorawskich. Badanie wezwań z tego okresu jest trudnym wyzwaniem, ponieważ wiele wielkomorawskich obiektow sakralnych istniało tylko przez krotki okres – obiekty te powstawały w ciągu IX wieku, a już na początku X wieku w wyniku najazdu węgierskiego wiele z nich przestało istnieć, nie pozostawiając śladow w źrodłach pisanych. Mimo to w części przypadkow można poznać patrocinia, z reguły wykorzystując ich ślady w źrodłach poźniejszych. Przedmiotem zainteresowania autora są 22 obiekty sakralne, ktore z pewnością lub dużą dozą prawdopodobieństwa powstały w czasach wielkomorawskich. Patrocinium 12 obiektow nie udało się określić (chodzi głownie o kościoły z grodow w Mikulčicach i Pohansku), natomiast w przypadku pozostałych 10 albo wezwanie jest znane, albo można go określić z pewnym prawdopodobieństwem. Z badań wynika, że w państwie wielkomorawskim nadawano patrocinia Najświętszej Marii Panny oraz św. Jana (najprawdopodobniej Chrzciciela), stosunkowo prawdopodobne są rownież wezwania św. Jerzego, św. Michała Archanioła oraz św. Piotra. Na Wielkich Morawach istniało rownież patrocinium św. Hipolita, związane najpewniej z działalnością misjonarską austriackich benedyktynów z klasztoru Sankt Polten, oraz dość prawdopodobnie św. Klemensa, związane z misją świętych Cyryla i Metodego, ktorzy relikwie tego świętego przynieśli na Morawy.

19

Kult świętych w piśmie Hieronima „Przeciw Wigilancjuszowi”. Kwestia współczesnych tłumaczeń

51%

Nocoń A.

Vox Patrum

|

2020

|

vol. 76

87-106

EN

One of the controversies between Catholicism and Protestantism is the problem of the mutual influence of the community of saints in heaven and the pilgrimaging people on earth. As is known, Protestantism has greatly reduced the impact of the community of saints on the faithful on earth, profiting undoubtedly from the heritage of one of the precursors of Protestant thought – Vigilantius. It is a fact that most of the views of this Gallic priest on the veneration of the saints are binding today in Protestant ecclesial communities. As we are celebrating the 1600th anniversary of the death of St. Jerome, it seems appropriate to recall his reaction to the views held by Vigiliantius. St. Jerome’s teaching expressed in the little work Adversus Vigilantium not only blocked the expansion of the doctrine of this Gallic priest, but also entered to a large extent into the official teaching of the Church and the liturgy. Unfortunately, this work of St. Jerome has not had many translations into modern languages and most of the existing versions are based on the text taken from the Patrologia Latina, which complicates the understanding of the most original thought of St. Jerome on the communion of the saints and on relics. The Adversus Vigilantium explains that the “communion” of the saints with the living is more intensive in the burial places of the saints, and so, adjacent to their relics. In his short treatise, St. Jerome does not specify the character of this intensive presence. He only writes that it manifests itself in “signs and miracles” done by the saints and in their powerful impact on evil spirits.

PL

Zagadnienie wzajemnego oddziaływania wspólnoty świętych w niebie i ludu pielgrzymującego na ziemi, jest jedną z kontrowersji między katolicyzmem a protestantyzmem. Ten ostatni, jak wiadomo, ograniczył w znacznym stopniu wpływ wspólnoty świętych na wiernych na ziemi, korzystając niewątpliwie z dorobku jednego z prekursorów myśli protestanckiej – Wigilancjusza. Faktem jest, że większość poglądów tego galijskiego prezbitera na temat kultu świętych obowiązuje dzisiaj w protestanckich wspólnotach kościelnych. Obchodząc 1600. rocznicę śmierci św. Hieronima wydaje się ważne przypomnieć jak zareagował on na poglądy Wigilancjusza. Jego nauczanie zawarte w dziełku Adversus Vigilantium nie tylko bowiem zatrzymało ekspansję doktryny Galijczyka, ale w znacznym stopniu weszło do oficjalnego nauczania Kościoła i do liturgii. Niestety, pismo Hieronima nie doczekało się dotąd wielu tłumaczeń na języki nowożytne, a te które są opieraja się często na wydaniu w Patrologii Łacińskiej, komplikującym zrozumienie najbardziej oryginalnych myśli Hieronima dotyczących świętych obcowania i relikwii. Z pisma „Przeciw Wigilancjuszowi” wynika bowiem, że „obcowanie” świętych z żyjącymi na ziemi byłoby najbardziej intensywne w miejscach pochówku świętych, czyli przy ich relikwiach. W swoim krótkim traktacie Hieronim nie precyzuje charakteru tej intensywnej obecności, pisze tylko, że przejawia się ona w „znakach i cudach” dokonywanych przez świętych, oraz ich silnym oddziaływaniem na złe duchy.

20

„Aby świętemu złożyć hołd męczennikowi” : wybrane zagadnienia związane z kultem św. Tomasza Becketa w średniowiecznej Anglii

51%

Grzebyk T.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2021

|

issue 28

119-137

EN

On December 29, 2020, 850 years have passed since the martyrdom of Saint Thomas Becket. However, the story of this character in Polish hagiographic and historiographic literature, is very often compared to Stanisław of Szczepanów, the forms of worship and the extent of the cult of the English martyr were much wider than the worship given to the Bishop of Kraków. The task of the author of the article is to present some aspects of the cult of Thomas Becket in the lands of medieval England, expressed in literature, jewelry, art and architecture. For this purpose, the author used the latest findings available on this subject, representing fields such as history, archeology and art history.

Refine search results

Cześć Świętych w liturgii Kościoła i poza nią

Kult przodków w Afryce Subsaharyjskiej i kult świętych - refleksje teologiczne

Różnorodność i hierarchizacja świętych w Kościele prawosławnym

Dzieje kultu Świętego Antoniego z Padwy w kościele OO. Bernardynów w Przeworsku

Kult świętych w islamie – między „fundamentalizmem” a „tradycjonalizmem” (na przykładzie państw Azji Środkowej)

Kult świętych w regułach zakonnych na przykładzie Zgromadzenia sióstr Felicjanek

W swoim Kościele Pan otworzył jego usta (por. Syr 15, 5). Orędownictwo św. Jana Apostoła i Ewangelisty w świetle formularzy mszalnych Kościoła zachodniego do Soboru Trydenckiego

Kult świętego Klimenta w hagiografiach i podaniach ludowych (wizja macedońska)

Kult św. Jana de Matha i św. Feliksa Walezego w Brewiarzu rzymskim

Saints in the Kurpie folk culture

Martyrdom in early Christian Rus’

Litwin-katolik? Witold Wielki i św. Kazimierz jako bohaterowie narodowi w litewskiej prasie niezależnej 1972–1988

U źródeł świętości. Wokół problemu początków kultu św. Teodozego - ihumena Ławry Peczerskiej w Kijowie

Kaplice św. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja w przestrzeni katedry krakowskiej w XIII–XV wieku

„Fenomen świętego” wśród antropologicznych uwarunkowań wiary religijnej

Kult św. Cecylii, Dziewicy i Męczennicy w polskiej pieśni religijnej na przykładzie pieśni J. Łuciuka, M. Świerzyńskiego, A. Chlondowskiego i Z. Piaseckiego

Obraz kultu uhorských svätcov v stredovekých notovaných rukopisoch z územia Slovenska

Patron Saints in the times of Christianization. Some reflections about Great Moravian dedications

Kult świętych w piśmie Hieronima „Przeciw Wigilancjuszowi”. Kwestia współczesnych tłumaczeń

„Aby świętemu złożyć hołd męczennikowi” : wybrane zagadnienia związane z kultem św. Tomasza Becketa w średniowiecznej Anglii