Search results

1

Film jako źródło wiedzy historycznej: Żydzi w społeczeństwie i filmie amerykańskim XX w.

100%

Zbigniew L.

Kwartalnik Filmowy

|

2016

|

issue 93-94 Kino amerykańskie

154-176

PL

Artykuł dotyczy zagadnienia traktowania filmu jak źródła wiedzy historycznej na przykładzie sposobu traktowania Żydów w społeczeństwie amerykańskim XX w. i odzwierciedlenia tej problematyki w filmach. Z przeprowadzonych analiz wynika, że istnieje wyraźna korelacja wydarzeń historycznych z tego zakresu oraz częstotliwości i sposobu ukazywania dylematów odrębnej religijnie i kulturowo mniejszości żydowskiej w USA. Nie jest to jednak relacja jednostronna, gdyż filmy nie tylko ukazywały ten specyficzny problem społeczny, lecz także wpływały na zmianę nastawienia Amerykanów do grupy żydowskiej. Aczkolwiek kwestia roli, jaką w historiografii odgrywają filmy, wymaga dalszych, poszerzonych studiów, artykuł jednoznacznie wykazuje, że z konieczną dozą ostrożności można uznać dzieła filmowe za uprawnione źródło wiedzy o wydarzeniach historycznych, w tym przede wszystkim o nastrojach społecznych epoki.

EN

The article deals with the question of film as a source of historical knowledge using the example of how Jews were treated in American society in the 20th century and how this was reflected in films. His analysis suggests that there is a clear correlation between historical events of this period and the frequency and manner of portraying the dilemmas of the religiously and culturally separate Jewish minority in the United States. But this is not a one-sided relationship, as films not only reflected this social issue, but also influenced American attitudes towards the Jewish minority. Although the question of the role played by films in historiography requires further, wider investigations, the article clearly shows that with certain caution, films can be treated as a source of historical knowledge, and especially on the social attitudes of the era.

2

Ocena stanu zachowania "tefilin szel rosz" i "tefilin szel jad" pochodzących z wybranych kolekcji muzealnych i prywatnych

75%

Kozielec T., Maciaszczyk M.

Ochrona Zabytków

|

2009

|

issue 3

40-46

EN

r jle fillin are Jewish prayer phylacteries made out J- of un-tanned animal hide. They comprise two black painted, closed boxes, stitched along the edges and containing fragments of the Torah written on strips of parchment. Straps of tanned leather, painted black on the outside, are affixed to the boxes and are used for placing them on the body - one box is attached above the forehead (tefillin shel rosh), and the other - on the upper left arm (tefillin shel yad). The tradition of the tefillin, worn by pious Jews, goes back to antiquity. The phylacteries can be encountered in private collection and at auctions. Unfortunately, the state of their preservation is often highly unsatisfactory and calls for conservation and restoration as well as suitable storage conditions. The article discusses the outcome of studies on the state of the preservation of exhibits featured at the Museum in Chrzanów - the Urbańczyk I louse and the Auschwitz-Birkenau State Museum in Oświęcim as well as in private collections, and analyses the reasons for the damage. The conducted research demonstrated the presence of numerous tvpes of damage, such as deformations, cracks, chipped black paint, dust, scratches and gaps. One of the most important causes involves unstable storage conditions.

3

Uwagi na temat sytuacji mniejszości żydowskiej w Polsce po 1989 roku

63%

Browarek T.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2021

|

vol. 11

|

issue 11

121-140

EN

The Jewish minority in Poland after 1989 is a small, well-educated community of a few thousand people, most of them with a dual Jewish and Polish national identity, mainly secular. Despite their small numbers, Jews in Poland have an extensive organizational life. Indeed, the cultural, religious and educational life of this small community is quite well organized and visible. Every year there are many Jewish cultural events, which bring closer the history and culture of the Polish Jews. There are a few titles of Jewish press and private Jewish schools.

PL

Mniejszość żydowska w Polsce po 1989 roku to niewielka, kilkutysięczna, dobrze wykształcona społeczność, w większości o podwójnej tożsamości narodowej żydowskiej i polskiej, głównie świeckiej. Mimo niewielkiej liczebności Żydzi w Polsce mają bogate życie organizacyjne. Rzeczywiście, życie kulturalne, religijne i edukacyjne tej małej społeczności jest dość dobrze zorganizowane i widoczne. Każdego roku odbywa się wiele żydowskich wydarzeń kulturalnych, które przybliżają historię i kulturę polskich Żydów. Istnieje kilka tytułów prasy żydowskiej i prywatnych szkół żydowskich.

4

Dziedzictwo i pamięć. Szkic o nieobecnej kulturze polskich Żydów

63%

Rusek H.

Edukacja Międzykulturowa

|

2022

|

vol. 16

|

issue 1

50-63

PL

Głównym problemem badawczym opracowania są pytania o to, czy dzisiaj już nieobecna w przestrzeni społecznej lokalnej społeczności kultura uznawana jest za jej dziedzictwo kulturowe? Czy i jak kultura ta zapisała się w pamięci mieszkańców małego miasta, czy wpisuje się w kontekst edukacji regionalnej? Osią artykułu jest kultura żydowska obecna do czasu II wojny światowej w dwóch świętokrzyskich sztetlach – „żydowskich miasteczkach”: we Włoszczowie i Chmielniku. Są to dwa przeciwstawne przykłady budowania tożsamości kulturowej i społecznej miasta w kontekście prawie całkowitej nieobecności kultury żydowskiej i w drugim przypadku, jej szerokiej rewitalizacji. Z prezentowanych badań socjologicznych i antropologicznych wynika, że kontekst ten uwarunkowany jest społecznie i politycznie, a przede wszystkim pożądane jest w procesie przywoływania z przeszłości – tu kontrowersyjnej – nieobecnej kultury, pojawienie się społecznych liderów nazwanych liderami dziedzictwa kulturowego, osób zdolnych organizacyjnie zainicjować działania wsparte określoną podstawą ideologiczną.

EN

The main research problem of the study is the question whether a culture that is already absent from the social space of a local community is the community’s cultural heritage. Has such a culture been remembered by the inhabitants of a small town and how does it fit into the context of regional education? The axis of the article is the Jewish culture that was present until World War II in two shtetls – “Jewish towns” – in the Świętokrzyskie region: in Włoszczowa and Chmielnik. These are two opposite examples of building a town’s cultural and social identity in the context of the almost complete absence of the Jewish culture and, in the second case, its extensive revitalization. The presented sociological and anthropological research shows that this context is socially and politically conditioned, and (above all) that in order to recall an absent culture from the controversial past, the emergence of social leaders, called leaders of cultural heritage, is desirable. They are organizationally able to initiate activities supported by a sound ideological basis.

5

Zapiski ludoznawcze z życia Żydów. Wiara w znaczenie imion

63%

Allerhand M.

Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda

|

2018

|

vol. 1

|

issue 1-2

138-140

EN

The article appeared first in the journal of the Polish Ethnological Society (Polskie Towarzystwo Ludoznawcze) “Lud” in 1899. It concerns the observation of the significance of names in the Jewish culture and faith. The author describes what is the significance of christening (giving names) by the Jewish people and portrays existing rules in this regard partly derived from the Jewish religion, and partly from the Jewish tradition.

6

Sposoby transmisji kultury pochodzenia w rodzinach żydowskich

63%

Krawczyk A.

Kultura i Wychowanie

|

2022

|

vol. 21

|

issue 1

125-142

EN

The transmission of Jewish culture in families of Jewish heritage takes place in three ways: open, secret and hidden. With this article, I would like to answer two research questions: [1] how are the various elements of ethnic culture passed on in families of Jewish heritage? [2] which aspects of culture are included in the intergenerational message? The data were analysed using a linguistic-narrative method, and 12 young adults of Jewish origin took part in the research.

PL

Transmisja kultury żydowskiej w rodzinach pochodzenia odbywa się na trzy sposoby: jawny, niejawny i ukryty. Artykuł stanowi odpowiedź na dwa pytania badawcze: [1] W jaki sposób w żydowskich rodzinach pochodzenia przekazywane są poszczególne elementy kultury etnicznej? [2] Które aspekty kultury stanowią treść międzygeneracyjnego przekazu? Przywołane dane analizowane były za pomocą językowo-narracyjnej metody, a w badaniach wzięło udział 12 młodych osób dorosłych pochodzenia żydowskiego.

7

Odnowa kultury żydowskiej w polskim społeczeństwie

51%

Singer S.

Zeszyty Naukowe Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach. Studia z nauk społecznych

|

2014

|

issue 7

39-54

PL

Artykuł został poświęcony problematyce mniejszości żydowskiej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem efektów działalności Gminy Żydowskiej we Wrocławiu. Autorka postawiła tezę, iż w Polsce, w ostatnich dwóch dekadach zauważalna jest zmiana samopostrzegania się mniejszości żydowskiej, jak i sposobu jej komunikowania się z otoczeniem. Chodzi tu przede wszystkim o transformację tożsamości współczesnej kultury żydowskiej (odnawianie się jej), od wspomnień powiązanych prawie wyłącznie z Holokaustem i dramatem II wojny światowej do pełnej partycypacji w życiu społecznokulturalnym polskiego społeczeństwa. Autorka przytacza konkretne przykłady ponownego włączania się społeczności żydowskiej we współczesną kulturę polską oraz czynnego w niej uczestnictwa.

XX

The article was devoted to the issues of the Jewish minorities in Poland, considering the effects of the activity of the Jewish commune in Wrocław. The author claimed that, over the past two decades in Poland, there has been a noticeable change in selfperception of the Jewish minority as well as in the way of the commune’s communicating with the environment. The point being made here is mainly related to the transformation of the modern Jewish culture identity (their renewal), from memories generally related to Holocaust and the drama of the II World War to complete participation in the sociocultural life of the Polish society. The author brings specific examples of the contemporary active participation of the Jewish society in the modern Polish culture.

8

O relacjach żydowsko-chrześcijańskich w twórczości Szaloma Asza (1880-1957)

51%

Gluba-Pieprz A.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2018

|

vol. 8

|

issue 7-8

63-74

EN

The reflection on Jewish-Christian relations is one of the most significant topics of Sholem Asch’s work. The brilliant author of Yiddish literature, twice nominated for the Noble Prize was born in Kutno in 1880. In his autobiographical works, he mentioned his childhood in a small Jewish-Christian community. Asch noticed that this period influenced his literature, worldview, and his social commitment. For more than 50 years, until he died in 1957, he was a propagator of Judeo-Christian reconciliation, to which he exhorted through his texts.

PL

Refleksja nad stosunkami żydowsko-chrześcijańskimi jest jednym z najważniejszych tematów twórczości Szaloma Asza. Genialny autor literatury jidysz, dwukrotnie nominowany do Nagrody Nobla, urodził się w Kutnie w 1880 roku. W swoich pracach autobiograficznych wspominał o swoim dzieciństwie w małej społeczności żydowsko-chrześcijańskiej. Asz zauważył, że okres ten wpłynął na jego literaturę, światopogląd i zaangażowanie społeczne. Przez ponad 50 lat, aż do śmierci w 1957 r., był propagatorem pojednania judeochrześcijańskiego, do czego nawoływał w swoich tekstach.

9

Возрождение литургической жизни в еврейских семьях города Кемниц

51%

Руцкий М., Коган И., Перцовский Я.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2020

|

vol. 10

|

issue 9-10

135-148

PL

Artykuł jest poświęcony wspólnocie żydowskiej miasta Chemnitz w Saksonii, składającej się obecnie w większości z imigrantów z krajów byłego ZSRR. W artykule krótko scharakteryzowano religijność osób należących do kahału oraz ich znajomość tradycji. Opisano działania podejmowane przez wspólnotę, skierowane na wznowienie aktywności religijnej. Nieco uwagi poświęcono również kwestiom religijnego wychowania młodego pokolenia, którego elementem jest udział przede wszystkim w domowej liturgii przewidzianej na szabat, święta i wszelkie okazje związane z cyklem życiowym. Odnotowano, że pomimo trudności językowych i kulturowych, mają miejsce znaczące zmiany w kierunku odrodzenia życia religijnego, a wraz z nim przywiązania do tradycji żydowskiej.

EN

The article is devoted to the Jewish community of the city of Chemnitz in Saxony, which now consists mostly of immigrants from the former USSR countries. The article briefly describes the religiosity of people belonging to the kehilla and their knowledge of traditions. Actions taken by the community aimed at resuming religious activity are described. Some attention was also paid to the issues of religious education of the young generation, an element of which is primarily participation in the domestic liturgy for the Sabbath, holidays and all occasions related to the life cycle. It has been noted that, despite linguistic and cultural difficulties, significant changes are taking place towards the revival of religious life, and with it, attachment to the Jewish tradition.

10

Żydzi na tle statystyk demograficznych Lwowa 1918-1939

45%

Romantsov R.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2012

|

vol. 2

|

issue 2

105-136

EN

The article characterizes statistical population of Lviv in 1919-1939, particularly referring to the Jews. It describes quantity, ethnic, religious and socio-professional structure of Jewish population, their age and the level of education. Lviv was particularly important center of political and educational life in the Second Polish Re-public. According the results of state censuses, one may conclude that three dominant nations in Lviv used to be the following: Poles, Jews and Ukrainians. Germans, Czechs and Russians constituted smaller percentage. Minorities accounted for abo-ut 50% of the total population of Lviv. Almost 50% of the population constituted Roman Catholics – Poles, 31,5-35% – followers of Judaism – Jews, and 9,2-12% – Greek Catholics – Ukrainians. The characteristic feature of social and professional structure of Lviv was the dominance of Poles. In second place, in the social hierarchy were Jews, dealing mainly with trade. Ukrainians occupied the last place in the social and professional structure. Lviv in the interwar period was a multicultural city and the center of Polish, Ukrainian and Jewish political and cultural life in the south-eastern part of Poland.

PL

Artykuł charakteryzuje statystyczną ludność Lwowa w latach 1919-1939, ze szczególnym uwzględnieniem Żydów. Opisano strukturę ilościową, etniczną, wyznaniową i społeczno-zawodową ludności żydowskiej, jej wiek i poziom wykształcenia. Lwów był szczególnie ważnym ośrodkiem życia politycznego i oświatowego w II Rzeczypospolitej. Na podstawie wyników spisów powszechnych można stwierdzić, że we Lwowie dominowały trzy następujące nacje: Polacy, Żydzi i Ukraińcy. Mniejszy odsetek stanowili Niemcy, Czesi i Rosjanie. Mniejszości narodowe stanowiły ok. 50% ogółu mieszkańców Lwowa. Prawie 50% ludności stanowili Polacy wyznania rzymskokatolickiego, 31,5-35% – wyznawcy judaizmu – Żydzi, a 9,2-12% – Ukraińcy wyznania greckokatolickiego. Cechą charakterystyczną struktury społecznej i zawodowej Lwowa była dominacja Polaków. Na drugim miejscu w hierarchii społecznej znajdowali się Żydzi, zajmujący się głównie handlem. Ostatnie miejsce w strukturze społeczno-zawodowej zajmowali Ukraińcy. Lwów w okresie międzywojennym był miastem wielokulturowym oraz centrum polskiego, ukraińskiego i żydowskiego życia politycznego i kulturalnego w południowo-wschodniej części Polski.

11

Tożsamość nosiciela stereotypów etnicznych

38%

Pisarkowa K.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2002

|

vol. 14

27–45

PL

Autostereotyp narodowy, inaczej niż stereotyp obcego, jest z zasady pozytywny. A rozszerzająca się wielojęzyczność i wielokulturowość społeczeństw współczesnych modyfikuje koncepcje narodu, jego rozwoju lub regresu, zakres ingerencji państwa i samą jego (autostereotypu) istotę „lingwistyczną”. Wielojęzyczność nosicieli stereotypu etnicznego wymaga wiedzy o kilku kulturach, np. w Polsce o polskiej i żydowskiej. Także polski był dla Żydów żyjących w Polsce językiem szkoły, zawodu i fascynującej ich kultury. Na przykład Rubinstein w anglojęzycznej autobiografii wyznał, że „kocha Polskę”, lekcje polskiego były „źródłem radości”, miał pozytywny stereotyp Polaka i Polki, Tatr i Górali – ale i bliski związek z kulturą żydowską. Celan, najwybitniejszy dla Niemców współczesny poeta niemieckojęzyczny, to typowa postać pogranicza, znawca-tłumacz tekstów rumuńskich, niemieckich, hebrajskich, rosyjskich, angielskich, francuskich; trójjęzyczny Reich-Ranicki identyfikuje się z kulturą niemiecką, choć jako Żyd zaznał prześladowań, zakazu studiów, deportacji, getta, a jako jedyny bagaż zabrał ze sobą język i znajomość kultury niemieckiej, i to z nią utożsamia „ojczyznę”. Akceptując niemieckość, „rozumie” i kocha Chopina jako „poetę muzycznego”, reprezentującego Polskę, jej wielką „lirykę”, poezję romantyczną i późniejszą. Po wojnie przybiera drugie nazwisko (słowiańskie), a na pytanie (Grassa), kim jest, powie: „Pół Polakiem, pół Niemcem i pełnym Żydem”. Ojczyznę, której mu brak, znajduje w sztuce. Od innych różni go samotność, zawdzięczana literaturze, która pozwala zająć postawę metajęzykową wobec rzeczywistości odbitej w jednym z języków naturalnych.

EN

A national stereotype, contrary to the stereotype of a foreigner, is positive, while a spreading multilingual and multicultural nature of contemporary societies modifies the conception of a nation, its progress or regress, the interference of the state and the nation’s very essence in the linguistic sense. The multilingualism of the carriers of ethnic stereotypes requires knowledge of several cultures; e.g. in Poland these would be Polish and Jewish cultures. Por Polish Jews, the Polish language was the language of school, profession and a fascinating culture. Rubinstein, for example, claims in his autobiography that he loves Poland, that lessons of Polish were his joy, that he has a positive stereotype of a Polish man and woman, of the Tatras and Tatra-dwellers, but also that he had a close contact with Jewish culture. Celan, in turn, the most distinguished contemporary poet of the German language, is a typical representative of someone functioning in a borderland area, an expert on and translator of Romanian, German, Hebrew, Russian, English and French texts. Reich-Ranicki identifies himself with German culture, although as a Jew he experienced persecution, a ban on higher education, deportation and a stay in ghetto. AU he had was the German language and the knowledge of German culture: it is this culture that he considers his own. However, he also understands and loves Chopin as a „musical poet”, representing Poland, its great: lyricism, Romantic and later poetry. After the war, he assumes another name (a Slavic one) and answering Grass’s question concerning his identity, he answers: „A half-Pole, half-German and fully a Jew. The homeland he misses is found in art. He is distinguished from others by the loneliness he draws from literature, which allows one to take a metalinguistic stance on the reality reflected in one of the natural languages in which one operates.

Refine search results

Film jako źródło wiedzy historycznej: Żydzi w społeczeństwie i filmie amerykańskim XX w.

Ocena stanu zachowania "tefilin szel rosz" i "tefilin szel jad" pochodzących z wybranych kolekcji muzealnych i prywatnych

Uwagi na temat sytuacji mniejszości żydowskiej w Polsce po 1989 roku

Dziedzictwo i pamięć. Szkic o nieobecnej kulturze polskich Żydów

Zapiski ludoznawcze z życia Żydów. Wiara w znaczenie imion

Sposoby transmisji kultury pochodzenia w rodzinach żydowskich

Odnowa kultury żydowskiej w polskim społeczeństwie

O relacjach żydowsko-chrześcijańskich w twórczości Szaloma Asza (1880-1957)

Возрождение литургической жизни в еврейских семьях города Кемниц

Żydzi na tle statystyk demograficznych Lwowa 1918-1939

Tożsamość nosiciela stereotypów etnicznych