Search results

1

Kultura pamięci w szkolnym dyskursie polonistycznym

100%

Gromadzka B.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia

|

2013

|

vol. 4

|

issue 140

128-141

PL

Popularność badań nad pamięcią pokoleń, sposobami jej utrwalenie, przechowywania i przekazywania zajmują się obecnie badacze wielu dyscyplin. Kultura pamięci rozumiana jest jako społeczne zobowiązanie do zapamiętywania przeszłości w postaci świadectw, form upamiętnienia, rytuałów, obrazów i symboli. Współcześnie, w polskiej szkole, widoczny jest odwrót od przeszłości, historii i pamięci. Nacisk położony został na sukces w przyszłości, a młodzi ludzie odwracają się od historii, coraz powszechniej nie rozumiejąc jej znaczenia dla teraźniejszości. Zadaniem edukacji, także edukacji polonistycznej, powinno być przywrócenie kultury pamięci oraz pokrewnej pamięci kulturowej, to znaczy pamięci wymienionej miedzy członkami społeczności, między pokoleniami w formie języka, narracji, obrazu i dźwięku. W artykule zaproponowano klasyfikację form obecności kultury pamięci w kształceniu polonistycznym. Istnieje ona w trzech wątkach: intertekstualnym, lekturowym i narracyjnym. Każdy z nich jest ważną dla kolejnych pokoleń formą przekazywania pamięci zbiorowej. Intertekstualna kultura pamięci jest formą przechowywania pamięci o motywach, tematach, formach i gatunkami, to pamięć literatury o sobie samej. Lekturowa kultura pamięci przechowuje zbiór tekstów ważnych dla tożsamości kulturowej zbiorowości, a narracyjna kultura pamięci jest formą uczestniczenia w przeszłości poprzez utrwalanie i tworzenie indywidualnych przekazów pamięci. Uzupełnieniem tych trzech modeli jest przestrzenna kultura pamięci, której celem jest rekonstruowanie w formie projektu edukacyjnego pamięci miejsca, czyli zapisu pamięci zbiorowej zakotwiczonej w miejscu. Ślady pamięci utrwalone we współczesnej topografii miasta służą ukazywaniu ciągłości między przeszłością a teraźniejszością.

2

MIECZYSŁAW TRETER, MUZEA WSPÓŁCZESNE

61%

de Rosset T. F.

Muzealnictwo

|

2019

|

vol. 60

103-107

PL

W 2019 r. wydana została przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów wespół z Państwowym Instytutem Wydawniczym – jako pierwszy tom serii Pomniki muzealnictwa polskiego – książka Mieczysława Tretera z 1917 r. zatytułowana Muzea współczesne. Studium to składa się z dwu części opublikowanych pierwotnie w wydawanym przez niego w Kijowie „Muzeum Polskim”, efemerycznym czasopiśmie związanym z Towarzystwem Opieki nad Zabytkami Przeszłości, działającym głównie w Królestwie Polskim, ale mającym swoje liczne oddziały w polskich skupiskach na terenie całej Rosji. Część pierwszą o charakterze teoretycznym otwiera autor syntetyczną prezentacją genezy instytucji muzeum (także na ziemiach Rzeczypospolitej), następnie dokonuje próby jej analizy pod względem charakteru i zakresu jej działalności kolekcjonerskiej i ekspozycyjnej, kategoryzacji wedle typowych dla niej obszarów merytorycznych, chronologicznych i terytorialnych (muzea ogólnoprzyrodnicze i ogólnohistoryczne, a także technologiczne, etnograficzne, historyczno-społeczne i historyczno-artystyczne), zastanawia się również nad problematyką: muzealnej wystawy, zarządzania, muzealnego budynku. Misją muzeów nie jest wedle Tretera dostarczanie prostej rozrywki, ani też tworzenie autonomicznego piękna (przestrzeń sztuki), ma ona natomiast charakter ściśle naukowy, służący nauce i jej popularyzacji, poprzez to jednak muzea stają się elitarne – służąc głównie nauce, nie mogą każdego laika bawić i upajać, nie są też wcale, jako takie, dziełami sztuki, do których można by stosować czysto estetyczne kryteria. Drugą część studium Tretera stanowi obszerny szkic sytuacji polskich muzeów w przededniu I wojny światowej, niejako w cieniu pierwszego zjazdu muzeologów polskich i w perspektywie „świata muzealnego” II Rzeczpospolitej. Jest to zarys monografii polskich muzeów, swego rodzaju raport o ich stanie na rok 1914, z pewnymi odniesieniami do lat późniejszych. Poprzez to natomiast staje się niejako zamknięciem pierwszego okresu ich dziejów – co autor pisząc swoje studium, mógł oczywiście jedynie przeczuwać.

3

Spór o Wilno: wielość obrazów

61%

Chutnik A.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2017

|

vol. 18

149-159

EN

Vilnius plays an important role both for Lithuanian Poles and Lithuanians. By Lithuanians, it is understood as the historical capital of the state, the beginnings of the Lithuanian state. For Lithuanian Poles, in turn, Vilnius it is often a place of identification and a private homeland, a place of residence their ancestors. This article relates to the images of Vilnius presented by narrators during the interviews. I will try to illustrate the multiplicity of approaches using quotes from narrators. These images will show how important history is, especially in contemporary public debate and interpersonal relations, despite frequent declarations that it is currently not playing a role in everyday life.

4

Mitologizacja pamięci. Wokół sporu o ocenę polskiego i litewskiego ruchu oporu

61%

Jundo-Kaliszewska B.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2017

|

vol. 18

127-148

EN

Regarding the dispute about the evaluation of the Polish and Lithuanian resistance. The article presents a number of introductory insights into the subject of forming mutually negative portrayals of the two nations in the period of II World War. Having considered threats resulting from unresolved international conflicts, I point out the reasons for the Polish-Lithuanian exemplified by mutual relations of representatives of the resistance movement of both nations, who were involved in resistance activities during World War II on the territory of the contemporary Vilnius region. At the same time I attempt to specify and systematize the facts from the history of Lithuanian armed formations operating in Lithuania during the period of interest. Particular emphasis is placed on the role of Lithuanian partisans in collective memory of the both Lithuanians and the local Polish minority. I treat this text as a contribution and an encouragement to discuss and intensify research in this area. Issues raised here that would seem long gone, still play a huge role in the politics of Poland and Lithuania and have an impact on the future of our region, especially in the context of international security.

5

Przemiany kultury pamięci – od kultu bohaterów do hołdu oddawanego ofiarom

61%

Nowak L.

Historia i Polityka

|

2019

|

issue 29 (36)

81-100

EN

The author analyzes the reasons for the changes in the culture of memory – from the cult of heroes to paying homage to the victims. According to the author, four reasons played a fundamental role in this transformation. First, the religion of life, which claims that there is no greater value than the temporal life. Second, democratic egalitarianism, which undermines faith in the importance of great individuals in history. Third, the change in the attitude of European countries to war – from the belief that waging war is the most important goal of the state, to believe that the most important task is to preserve peace. Fourth, the sense of guilt of the West regarding its own past. The article explains these causes and presents some of the consequences of this change.

6

Die Inszenierung der Authentizität in der Migrationsliteratur am Beispiel ausgewählter deutschsprachiger Romane nach 2015

57%

Badura A. B.

Transfer. Reception studies

|

2019

|

vol. 4

165-177

PL

Ze względu na swoją tematykę literatura migracyjna jest częścią kultury pamięci. Jej zadaniem nie jest jednak zapisywanie obiektywnych faktów, ale raczej przedstawianie subiektywnych doświadczeń. Aby jednak stać się częścią pamięci zbiorowej, jej treść musi być możliwa do zweryfikowania i obiektywnie prawdziwa. Celem artykułu jest prezentacja różnorodnych procedur generowania autentyczności na różnych poziomach tekstu we współczesnej niemieckojęzycznej literaturze migracyjnej wydanej po 2015 roku.

EN

Migrant literature is a part of the Culture of Remembrance. However, its task is not to record the objective facts, but rather portray subjective experiences. In order to become a part of the collective memory; however, its truth content must be verifiable and objectively true. For this reason, among others, the majority of works of migrant literature work on several text levels with different procedures for generating authenticity.

DE

Aufgrund ihrer Thematik ist die Migrationsliteratur ein Teil der Erinnerungskultur. Ihre Aufgabe ist nicht die objektiven Fakten festzuhalten, sondern vielmehr die subjektiven Erfahrungen darzustellen. Um ein Teil des kollektiven Gedächtnisses zu werden, muss ihr Wahrheitsgehalt jedoch verifizierbar und objektiv wahr sein. Unter anderem aus diesem Grund arbeitet die Mehrheit der Werke der Migrationsliteratur auf mehreren Textebenen mit verschiedenen Verfahren zur Erzeugung von Authentizität.

7

Kwestia upamiętnień władców Wielkiego Księstwa Litewskiego w polityce historycznej współczesnej Białorusi

51%

Figura M., Staśkiewicz Ł.

Historia Slavorum Occidentis

|

2018

|

issue 1 (16)

89-105

EN

Historically-oriented policy is a fairly important element of preserving national identity and building historical awareness. It is reflected, among other things, in the attitude towards monuments. In the past few years, Belarus has witnessed changes in the central authorities’ and the society’s respective perceptions. More and more frequently, discussions are held about the legacy of the Grand Duchy of Lithuania and its role in forging Belarus’ statehood. Among the elements of the historically-oriented policy in Belarus are issues related to mon¬uments to figures from the times of the Grand Duchy of Lithuania. The society’s opinions are extreme, both approving of the new developments and fiercely opposing them. The monument to the Lithuanian grand prince Algirdas in Vitebsk has been at the centre of this dispute, arousing the most intensive emotions. In the past years, efforts have been also made to commemorate prince Vytautas, king Mindaugas as well as Konstanty Ostrogski and Lew Sapieha.

8

Pamięć o złej pamięci [Rec. Dario Calomino, Defacing the Past: Damnation and Desecration in Imperial Rome, London 2016]

51%

Anzorge-Potrzebowska A.

Wieki Stare i Nowe

|

2021

|

vol. 16

|

issue 21

205-215

EN

In her review of Dario Calomino’s book Defacing the Past, Anna Anzorge-Potrzebowska presents her reflections on the condemnation of memory inspired by this publication. Calomino’s aim has been to trace the changes introduced to the images of Roman rulers across various media. Those changes could (though not always had to) bear marks of a negative judgment of a given figure for ideological or political reasons. Calomino’s focus is on numismatics. His considerations are supplemented by references to analogous modifications of images of people from the emperors’ entourage and extensive use of sources other than numismatic. This approach places Calomino in a stream of research connected with the condemnation of memory. The way this author conducts the narrative also highlights such issues as the memory culture, the policy of historical memory in the Roman empire. The reviewer deliberately indicates here the area of the empire because Calomino’s book is not devoted exclusively to the Roman perspective.

PL

W artykule omówiono książkę Daria Calomino Defacing the Past: Damnation and Desecration in Imperial Rome. Jej autor prześledził zmiany wizerunku rzymskich władców i osób z ich kręgu nanoszone na różne nośniki, w tym zwłaszcza na numizmaty. Zmiany te mogły być rezultatem negatywnego osądu konkretnej postaci z przyczyn ideologicznych bądź politycznych, można je więc połączyć z procesem potępiania pamięci - damnatio memoriae. W drugiej części artykułu zaprezentowano skrótowo historię badań nad tym zjawiskiem, wskazując przy tym jego aktualność i atrakcyjność poznawczą.

9

Die andere Shoah: der Genozid an den ,Zigeunern‘ in der Literatur nach 1989

43%

Brittnacher H. R.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 5

81-92

EN

Prejudices against the Romani people, who are still often discriminatorily called Zigeuner, gypsies, gitanes or gitanos, still have an influence on the cultural memory discourse of the Shoah. The genocide of the Romani is either denied or trivialised. The fact that there are hardly any autobiographies of Romani survivors results from an inability to process extreme trauma, while the conventions of the people concerned prohibits them from speaking out about their trauma in the language of the perpetrators. It is thanks to the committed work of civil rights movements that Romani victims could collaborate with writers and publishers to finally tell the majority cultures of their suffering and of the genocide of the Romani people.

PL

Inna Zagłada: Ludobójstwo ‘Cyganów’ w literaturze po roku 1989Uprzedzenia wobec narodów romskich, które ciągle jeszcze w sposób dyskryminujący nazywa się Cyganami, wpływają na kulturowy dyskurs pamięci o Szoah. Ludobójstwu tzw. Cyganów zaprzecza się bądź je bagatelizuje. Jako że istnieje niewiele świadectw tych, którzy przeżyli, z perspektywy większości (kultury dominującej: tu niemieckiej) uporanie się z traumą wydaje się być estetycznie niemożliwe, z drugiej zaś strony reguła kultury wstydu zabrania osobom dotkniętym ową traumą mówić o niej w języku sprawców. Dopiero inicjatywa ruchów obywatelskich oraz współpraca z pisarzami i publicystami kultury dominującej otworzyła Romom możliwość literackiego zmierzenia się z ludobójstwem. Die andere Shoah: der Genozid an den ,Zigeunern‘ in der Literatur nach 1989Vorurteile gegen die Angehörigen der Romvölker, die immer noch als Zigeuner diskriminiert werden, prägen auch den erinnerungskulturellen Diskurs der Shoah. Der Genozid an den sog. Zigeuner wird geleugnet oder bagatellisiert. Dass es nur wenige Zeugnisse von Überlebenden gibt, erscheint in der Perspektive der Mehrheit als ästhetisches Unvermögen, Extremtraumatisierungen zu verarbeiten, während eher die Konventionen einer abweichenden Schamkultur den Betroffenen verbieten, sich darüber in der Sprache der Täter zu äußern. Erst die engagierte Arbeit von Bürgerrechtsbewegungen hat es Betroffenen möglich gemacht, in Zusammenarbeit mit Schriftstellern und Publizisten der Mehrheitskultur über den Genozid an den Roma zu schreiben.

10

Postawy pamięci europejskiej w perspektywie ekumenicznej

41%

Kopiec P.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

vol. 62

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

173-190

EN

Human memory, in both individual and collective dimensions, is recognized as an inherent factor of identity since identity is declared to be a process of one’s reflection on his past and his future. Identity is thus developed in the constant interpretation of both individuals and communities on their history and their future. This is why a way of how past with the transfer of culture, social structure, norms and values is available for us, effects on our identity. One of the ways to petrify a human memory is the culture of remembrance. It may be defined as the whole of undertakings, institutionalized or not, that contributes to strengthen both collective and individual memory about past experiences, in order to use these experiences to construct the future. It is embedded in the conviction that every distinctive society or community must build its identity on the one narrative line which encompasses the past, the present and the future. The culture of remembrance thus reveals itself in number of places of memory, monuments, museums, exhibitions, books, films, websites, memorial days, lectures. In light of how identity is defined, culture of remembrance must be seen as a strong factor of identity creating process. Article discusses a way of how culture of remembrance is developed in order to build common European identity. Considering dialogue as an essential instrument of co-existence of European societies, the article displays the concept of dialogue provided by the World Council of Churches. Ecumenical teaching on dialogue must be received as a fruit of the long-term experience of the Christian Churches living in the various contexts, and as such as an useful tool to interpret the ways of how memory is revealed. Ecumenical perspective might be helpful to build the common European culture of remembrance.

PL

Pamięć ludzka, zarówno w swym wymiarze indywidualnym jak i zbiorowym, jest czynnikiem determinującym tożsamość, skoro tożsamość definiuje się jako proces czyjejś refleksji nad przeszłością i przyszłością. Tożsamość jest więc rozwijana w permanentnej interpretacji tak jednostek, jak i społeczeństw swej historii i przyszłości. To dlatego sposób, w jaki przeszłość, z przekazem kultury, struktur społecznych, norm i wartości, jest nam dostępna, waży na naszej tożsamości. Jedną z dróg utrwalania ludzkiej pamięci jest kultura pamięci. Może być ona definiowana jako całość przedsięwzięć, zinstytucjonalizowanych bądź nie, które przyczyniają się do wzmocnienia zarówno zbiorowej, jak i indywidualnej pamięci o przeszłych doświadczeniach, by wykorzystać tę pamięć w planowaniu przyszłości. W świetle tego, jak tożsamość jest definiowana, kultura pamięci musi być odbierana jako silny czynniki procesu kreowania tożsamości. Artykuł omawia sposób, w jaki kultura pamięci jest rozwijana, aby budować wspólną europejską tożsamość. Uznając dialog za fundamentalny instrument współżycia społeczeństw europejskich, artykuł naświetla koncepcję dialogu sformułowaną przez Światową Radę Kościołów. Ekumeniczna teoria dialogu musi być odbierana jako owoc długoletnich doświadczeń Kościołów chrześcijańskich, żyjących w różnorodnych kontekstach, i jako taka – jako ważne narzędzie interpretacji sposobów odsłaniania się pamięci. Ekumeniczna perspektywa może być pomocna w budowie wspólnej europejskiej kultury pamięci.

11

Zwischen Abschied und Neubeginn - die gemeinsame Erinnerung an 1918 als ökumenische Chance und Herausforderung in Europa

41%

Franzenburg G.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 7: Teologia ekumeniczna

129-149

EN

The year 1918 signifies both, the end of World War I and the beginning of state independence in the Eastern part of Europe. This ambivalence concerns different aspects of life, such as political affairs and society, arts and culture, literature, philosophy and religion. The following study discusses and considers chances and challenges of this ambivalence for an ecumenical dialogue in Europe. Therefore, these aspects of life will be analysed concerning the role of memory culture and also concerning the different kinds of remembrance in particular countries. In order to draw benefit from these results for parish oriented (adult) education and for ecumenical projects, theses considerations can be adopted as impulses for particular situations.

DE

Die Jahreszahl 1918 markiert nicht nur das Ende des Ersten Weltkriegs. Für einige Staaten steht sic für den Beginn ihrer staatlichen Unabhängigkeit. Dieser ambivalente Charakter lässt sich, wie im Folgenden untersucht wird, an mehreren Lebensbereichen aufzeigen. Dazu gehören Politik und Gesellschaft ebenso wie Kunst und Kultur, Literatur, Philosophie und Religion. Der Schwerpunkt der folgenden Überlegungen betrifft die Frage, welche Chancen, aber auch welche Herausforderungen das Erinnern an dieses ambivalente Schicksalsjahr für den ökumenischen Dialog in Europa hat. Daher werden die unterschiedlichen Lebensbereiche daraufhin befragt, welche Rolle die jeweilige Erinnerungskultur und Erinnerungsform in verschiedenen Ländern spielte und spielt. Um die Ergebnisse religions- und gemeindepädagogisch ökumenisch nutzen zu können, werden Projektanregungen gegeben, die zur jeweiligen Situation vor Ort adaptiert werden müssen

PL

Rok 1918 nic oznacza jedynie końca I wojny światowej. Dla kilku krajów jest również początkiem ich państwowej niezależności. Ten ambiwalentny charakter pozwala odnieść się, jak zostanie to przeanalizowane w dalszym toku wnioskowania, do większej liczby obszarów życiowych, takich jak polityka, społeczeństwo, sztuka, kultura, literatura, filozofia i religia. Główny punkt rozważań odnosi się do pytania, jakie szanse, ale też i wyzwania przedstawia pamięć o tej dacie dla dialogu ekumenicznego. Następnie zbadane zostały wymienione wyżej obszary pod kątem pytania, jaką rolę w poszczególnych krajach odgrywają i odgrywały kultura i formy pamięci. Aby umożliwić ekumenicznie wykorzystanie religijnych i pastoralnych wyników, przedstawione zostały sugestie projektów, które powinny być zaadoptowane do konkretnych przypadków.

12

Forgotten Faces of the Great War: The Wounded Servicemen in Henry Tonks’ Surgical Portraits

41%

Gorgula M.

Świat i Słowo

|

2019

|

vol. 32(1)

87-102

EN

Henry Tonks’ pastel portraits of the wounded Great War servicemen have perplexed researchers for years. These stunning pieces of art made by the surgeongone- artist remain an example of a fascinating but shunned history of the war. Unlike other war art, usually representing the wounded covered with bandages or as stoic or martyred heroes, these portraits defy the conventional, idealized memorializing. They are uncannily raw and frank, with fleshy wounds revealed and soldiers staring blatantly, almost defiantly at the onlookers, making Tonks’ portraits impossible not to be questioned beyond their medical function. They were meant to document ‘before’ and ‘after’ images of the wounded, making the artist a “historian of facial injuries” and thus fulfilling a strictly medical, recording function. And yet, these portraits pose much more complex questions of ethics, aesthetics and memorializing, mostly through the ‘healing’ properties of art, which gave the depicted soldiers back some semblance of humanity they were stripped off so unexpectedly, losing an important part of their selves, i.e. their faces. Although focusing on unsettling subject, Tonks’ portraits perform a particular memorial function since they represent a direct, almost intimate experience of war, recording a hidden history that contributes to a more coherent and fleshier understanding of World War I.

13

Adam Mickiewicz’s „Pan Tadeusz” and the culture of remembrance

41%

Speičytė B., Speičytė B.

Ruch Literacki

|

2020

|

issue 6

14

Von der Kaiser-Wilhelm- zur Johannes-Paul-II.-Allee: Straßennamen von Stettin/Szczecin zwischen Geschichte und Politik

41%

Wójcik B.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2015

|

issue 24

65-85

DE

Der Artikel greift das Thema der Namen von Straßen und sonstigen öffentlichen Räumen in Stettin/Szczecin innerhalb der letzten hundert Jahre auf. Da die Stadt innerhalb dieser Zeitspanne im Deutschen Reich, in der Weimarer Republik, im NS-Staat, in der Volksrepublik Polen und in der Republik Polen gelegen war, erfuhren die Stadt und ihre Einwohner einen dramatischen Wandel. Zahlreiche Namen der öffentlichen Räume bieten einen tiefen Einblick in diese Prozesse an. Die meisten Namen wurden mehrmals umbenannt; ein kleiner Teil von ihnen blieb bis heute unverändert. Der Artikel ist kulturwissenschaftlich ausgerichtet und offeriert zwei Methoden der Forschung. Er soll als Basis zu weiteren Analysen fungieren.

EN

This article tackles the topic of street names and other public spaces in the city of Stettin/Szczecin within the last hundred years. As the city was placed in German Empire, Weimar Republic, Nazi Germany, People’s Republic of Poland, and Republic of Poland, the city and its inhabitants have experienced a dramatic change within this period of time. Many names of public spaces offer a deep insight of those processes. Most names have been changed and replaced several times; a very little part of them has remained the same until today. The article takes a cultural science orientation and offers two methods of researching. It is meant to be a contribution to further analysis.

PL

Artykuł podejmuje wątek nazw ulic i innych przestrzeni publicznych w mieście Stettin/Szczecinie na przestrzeni ostatnich stu lat. Z uwagi na fakt, że miasto w owym okresie znajdowało się w Cesarstwie Niemieckim, Republice Weimarskiej, nazistowskich Niemczech, Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz Rzeczpospolitej Polskiej, miasto i jego mieszkańcy doświadczyli dramatycznych zmian. Wiele nazw przestrzeni publicznych Stettina/Szczecina oferuje głęboki wgląd w te procesy. Większość z nazw była zmieniana wiele razy; bardzo niewielka część z nich pozostała w swym oryginalnym brzmieniu do dziś. Artykuł przyjmuje optykę kulturoznawczą, i oferuje dwie metody badań. Ma on w swoim założeniu stanowić przyczynek do dalszych analiz.

15

Memoriał Ofiar Komunizmu w Tallinie. Symbolika miejsca pamięci

41%

Zaborski M.

Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne

|

2020

|

vol. 66

87-100

EN

The author presents a genesis and analyzes the symbolism of the Memorial to the Victims of Communism in Tallinn. It focuses on conceptual assumptions adopted by its authors, but also takes into account later interpretations of the monument’s message. It recalls historical events the memorial site relates to. It describes the period of the Soviet occupation of Estonia and presents the balance of repressions made at that time - mass arrests, secret executions, deportations of people, and brutal collectivization of agriculture. The historical context outlined in such way allows for a better understanding of significance of the monument in question and its place on the memory map of contemporary Estonia. The author also notes that Tallinn’s monument is an important element of not only Estonian, but also - more broadly - of the European memory of the victims of Stalinism and Communism.

PL

Autor przedstawia genezę i analizuje symbolikę Memoriału Ofiar Komunizmu w Tallinie. Skupia się na założeniach koncepcyjnych przyjętych przez jego autorów, ale też bierze pod uwagę dokonywane później interpretacje przesłania monumentu. Przywołuje wydarzenia, do których odnosi się to miejsce pamięci. Opisuje okres sowieckiej okupacji Estonii i przedstawia bilans dokonywanych w tamtym czasie represji - masowych aresztowań, potajemnych egzekucji, deportacji ludności i brutalnej kolektywizacji rolnictwa. Tak zarysowany kontekst historyczny pozwala lepiej zrozumieć znaczenie opisywanego pomnika i jego miejsce na mapie pamięci współczesnej Estonii. Autor zwraca jednocześnie uwagę, że talliński pomnik stanowi istotny element nie tylko estońskiej, ale też - szerzej - europejskiej pamięci o ofiarach stalinizmu i komunizmu.

16

Wkład Kościoła katolickiego w Republice Litewskiej (1918-1940) w narrację o tworzeniu nowoczesnej Litwy

41%

Mačiulis D.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2021

|

vol. 115

301-322

EN

The establishment of the Lithuanian state and the consolidation of independence in the Republic of Lithuania (1918–1940) was accompanied by the construction of an appropriate collective memory and the accompanying historical narrative. The Catholic Church in Lithuania at that time was an authoritative institution that influenced various spheres of domestic life in the country; therefore, it could also influence the collective memory. This article attempts to answer whether the Catholic Church in Interwar Lithuania sought to form a collective memory. It is stated that the Lithuanian Episcopate did not demonstrate a purposeful desire to form a collective memory because it did not have a clear and unified approach to the culture of memory. There were other reasons: at first it was hindered by the worries of creating an independent ecclesiastical province of Lithuania, and from the end of the 1930s the Church’s relations with the government became strained, as the latter hindered the social activity of Catholic society. The Church did not specifically shape its own story about the creation of a modern Lithuanian state and the history of modern Lithuania. However, the Church turned to this past when, in defending the freedom of action of the Catholic Church, it wanted to emphasise the role of the Church in the creation of an independent state of Lithuania.

PL

Powstaniu państwa litewskiego i utrwaleniu niepodległości Republiki Litewskiej (1918-1940) towarzyszyło kształtowanie odpowiedniej pamięci zbiorowej i narracji historycznej. Kościół katolicki na Litwie był wówczas instytucją o dużym autorytecie, która wpływała na różne sfery życia wewnętrznego kraju, mogła więc też oddziaływać na pamięć zbiorową. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy Kościół katolicki na Litwie w okresie międzywojennym dążył do świadomego kształtowania pamięci zbiorowej. Stwierdzono, że Episkopat Litwy nie przejawiał celowej chęci kształtowania pamięci zbiorowej, ponieważ nie miał jasnego i jednolitego poglądu na kulturę pamięci. Były też inne powody: początkowo utrudnienie stanowiły troski o utworzenie samodzielnej litewskiej prowincji kościelnej (1926), a od końca lat 20. XX wieku napięte stosunki Kościoła z władzami, które ograniczały społeczną aktywność katolików. Kościół świadomie nie kształtował własnej opowieści o powstaniu nowoczesnego państwa litewskiego i historii najnowszej Litwy. Zwracał się jednak do przeszłości, gdy broniąc swobody działania Kościoła katolickiego, chciał podkreślić jego rolę w tworzeniu niezależnego państwa litewskiego.

17

“Haec foecunda magnorum virorum parens Academia Cracoviensis.” A History of the Jagiellonian University in Academic Panegyrics for Krakow Bishops in the 1st half of the 17th Century

41%

Zdanek M.

Folia Historica Cracoviensia

|

2020

|

vol. 26

|

issue 2

9-38

PL

Uniwersytet Krakowski w XV-XVI w. wypracował fundamentalne elementy swojej kultury pamięci i świadomości historycznej. W I połowie XVII w. krakowskie środowisko akademickie wzmocniło przekaz dotyczący swojej przeszłości. Bardzo ważnym medium tego oddziaływania była literatura okolicznościowa, a zwłaszcza panegiryki. Liczne druki akademickie poświęcano biskupom krakowskim, ponieważ byli oni kanclerzami uniwersytetu, a często jego wychowankami i mecenasami, uniwersytet zaś był jedną z najważniejszych instytucji diecezji, mocno związaną z Kościołem. Panegiryki takie powstawały głównie z okazji nadania biskupstwa, uroczystego wjazdu biskupów do miasta i ingresu do katedry wawelskiej oraz z racji śmierci i pogrzebu. W analizowanym okresie diecezją rządziło siedmiu biskupów. W tym czasie profesorowie i studenci uniwersytetu dedykowali im 65 panegiryków, z których 43 utwory zawierały treści i nawiązania z przeszłości uniwersyteckiej. Panegiryki były nośnikiem zinstytuzjonalizowanej uniwersyteckiej kultury pamięci. Głównymi figurami tej pamięci były: fundacja 1400 roku, fundator król Władysław Jagiełło, dynastia Jagiellonów jako dynastia fundatorów i reprezentantów złotego wieku w dziejach uniwersytetu, otoczony kultem profesor teologii Jan Kanty (zm. 1473) jako wzorzec profesora i patron uniwersytetu oraz katalogi sławnych profesorów i wychowanków uniwersytetu. Katalogi te miały formę wyliczania nazwisk, a przytaczano je jako dowód żywotności i zasług uniwersytetu dla społeczeństwa,państwa i Kościoła.

EN

In 15th–16th centuries, Krakow University developed fundamental elements of its memory culture and historical awareness. In the first half of the 17th century, the Krakow academic community strengthened its message concerning its past. Occasional literature, in particular panegyrics, was a particularly important medium of this message. Numerous academic prints were dedicated to Krakow bishops, since they were the University’s chancellors, and frequently its alumni and supporters, while the University itself was one of the key institutions in the diocese, closely related to the Church. The panegyrics were created mostly to celebrate the award of bishopric, a ceremonial entrance of a bishop to the city, an ingress to the Wawel Cathedral or were written in the event of death and the funeral. Seven bishops ruled the diocese in the analyzed period. In that time, university professors and students dedicated a total of 65 panegyrics to them, of which 43 contained references to the University’s past. Panegyrics were a medium of the University’s institutionalized memory culture. Key facts and persons mentioned in the works include: the foundation of 1400, founder King Władysław Jagiełło, House of Jagiellon as the dynasty of founders and representatives of the golden age in the University’s history, Jan Kanty – a revered professor of theology (deceased in 1473) as an exemplary lecturer and patron of the University, as well as catalogues of renowned professors and alumni of the University. The catalogues were in fact lists of surnames, and they were supplied as anevidence of the University’s long history and service to the society, the country,and the Church.

18

Zbiory funeralne w zasobach Pracowni Dokumentów Życia Społecznego Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu – nekrologi i obrazki komemoratywne

41%

Urbańska A.

Biblioteka

|

2022

|

issue 26 (35)

135-152

EN

This article focuses on the collection of funeral notices and memorabilia held in the resources of the Social Life Documents unit of the University Library in Poznań. The collection includes a large number of funeral notices and commemorative cards. Both types of texts can be distinguished by their function and characteristic features, though both are related components of the consituation of the contents of the text in terms of their approach to identifying the death of a specific person. Both funeral notices and funeral cards provide significant insights and constitute an important source in relevant social research that supports a deeper understanding of our communities.

PL

Tekst traktuje o zbiorach funeralnych znajdujących się w zasobach Pracowni Dokumentów Życia Społecznego Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Należą do nich m.in. nekrologii oraz obrazki komemoratywne. Oba rodzaje tekstów można zróżnicować ze względu na funkcję i cechy zewnętrzne, łączy je natomiast konsytuacyjność w odniesieniu do śmierci konkretnej osoby. Zarówno nekrologi, jak i karty pogrzebowe pozostają ważnym źródłem do badań.

19

NIEDOKOŃCZONA PARTIA SZACHÓW: DEMISTYFIKACJA FIGURY OFIARY I SUBWERSJA DYSKURSU ODPOWIEDZIALNOŚCI W POWIEŚCI DANAS JE SREDA (DZISIAJ JEST ŚRODA) DAVIDA ALBAHARIEGO

31%

Rosić T.

Porównania

|

2018

|

vol. 23

|

issue 2

201-212

EN

David Albahari’s novel Danas je sreda (Today is Wednesday) belongs to a group of novels in post-Yugoslav literary production in which – since 2010 – paternity policies have been intensely explored in the context of mechanisms of remembering/forgetting. The paper reviews the narrative strategies of son-narrator testimony by which the stabile identity positions and policies within the complex father-son opposition are disintegrated and and annulled. This disintegration occurs in the process of testifying about the past historical events such as the Informbiro Resolution, the organization of the concentration camp on the Goli otok and the collapse of the SFRY. The father figure also makes the reader face the processes of neoliberal globalization and repatriarchalization, on the one hand, as well as with the necessity of re-examination of the past and establishment of the culture of memory in post-Yugoslav region, on the other. But the fundamental demystification of the figure of the victim – both historical and political – subverts the discourse of responsibility that is established as an already impossible speech in Albaharis novel, branding the post-Yugoslav project of a culture of memory as utopian.

PL

Powieść Davida Albahariego Danas je sreda (Dzisiaj jest środa) należy do tych powieści (post)jugosłowiańskiej produkcji literackiej, które od 2010 roku poddają krytycznemu oglądowi polityki ojcostwa w kontekście mechanizmów pamiętania i zapominania. W pracy zanalizowano modele narracyjne oraz strategie dezintegrujące dookreślone pozycje tożsamościowe relacji ojciec – syn w procesie zaświadczania o przeszłości (mowa tu o takich wydarzeniach, jak np. rezolucja Biura Informacyjnego, tworzenie obozu na Nagiej Wyspie czy rozpad Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii). Figura ojca stawia czytelnika w obliczu procesów neoliberalnej globalizacji i repatriarchalizacji z jednej strony, z drugiej zaś – konieczności zweryfikowania przeszłości i tworzenia kultury pamięci na obszarze postjugosłowiańskim. Gruntowna demistyfikacja figury ofiary zarówno historycznej, jak i politycznej prowadzi do subwersji dyskursu odpowiedzialności, który w odniesieniu do krajów byłej Jugosławii w tytułowej powieści Albahariego konstytuuje się jako utopijny projekt kultury.

20

Es war einmal die stadt im schönen schlesierland – Paul Petras’ liebeserklärung an Grünberg

26%

Taraszczuk I.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2021

|

vol. 7

381-398

PL

Artykuł poświęcony jest twórczości poety i wydawcy Paula Petrasa. Autor przyszedł na świat w 1860 roku w ówczesnym Grünberg in Schlesien (Zielona Góra) i jest przykładem pisarza tworzącego w dialekcie śląskim. Petras wpisuje się w poczet osobistości z dawnego Grünbergu i wymieniany jest dzisiaj jednym tchem obok takich nazwisk, jak Georg Beuchelt, Otto Julius Bierbaum oraz Wilhelm Levysohn. Autorka przedstawiła w tekście biografię pisarza, dokonała analizy wybranych utworów (opowiadania i wiersze) oraz sformułowała próbę odpowiedzi na pytanie o współczesną percepcję literackiego dorobku Petrasa w Zielonej Górze i w Niemczech. Warto w tym miejscu przytoczyć słowa historyka regionalisty, prof. Hieronima Szczegóły: „dla zielonogórzan i mieszkańców północnego Śląska jest ta twórczość elementem historii, tradycji i rzadko spotykanym przykładem umiłowania najbliższej ojczyzny”.

EN

This article is devoted to the work of the poet and publisher Paul Petras. The author was born in 1860 in then Grünberg in Schlesien (Zielona Góra) and is an example of a writer publishing in the Silesian dialect. Petras is one of the personalities of the former Grünberg and is mentioned today in one breath alongside such names as Georg Beuchelt, Otto Julius Bierbaum and Wilhelm Levysohn. The article presents Petra’s biography, analyses his selected works (stories and poems), and aims to investigate the contemporary perception of Petras’ literary output in Zielona Góra and Germany. It is worth quoting here the words of a regionalist historian, prof. Hieronim Szczegóła: “for the inhabitants of Zielona Góra and northern Silesia, this work is an element of history, tradition and a rare example of love for the closest homeland”.

DE

Der vorliegende Beitrag ist dem Schaffen des Lyrikers und Verlegers Paul Petras gewidmet. Er wurde 1860 im damaligen Grünberg in Schlesien (heute: Zielona Góra) geboren und ist ein Beispiel für einen schlesischen Mundartdichter. Paul Petras gehört zu den bekannten Persönlichkeiten des alten Grünbergs und wird heute im gleichen Atemzug neben den Namen wie Georg Beuchelt, Otto Julius Bierbaum und Wilhelm Levysohn erwähnt. Die Verfasserin des Beitrags präsentiert in ihrem Text die Biographie des schlesischen Schriftstellers, analysiert dessen ausgewählte Werke (Kurzgeschichten und Gedichte) und versucht, der Frage nach der zeitgenössischen Rezeption von Petras’ literarischem Erbe in Zielona Góra und Deutschland nachzugehen. An dieser Stelle gilt es, die Worte des [polnischen] Regionalhistorikers Prof. Hieronim Szczegóła anzuführen: „für die Bewohner von Zielona Góra und Nordschlesien ist dieses Schaffen ein Element der Geschichte, Tradition und ein selten anzutreffendes Beispiel für die Liebe der [dem Dichter(Herzen) so nah stehenden] Heimat

Refine search results

Kultura pamięci w szkolnym dyskursie polonistycznym

MIECZYSŁAW TRETER, MUZEA WSPÓŁCZESNE

Spór o Wilno: wielość obrazów

Mitologizacja pamięci. Wokół sporu o ocenę polskiego i litewskiego ruchu oporu

Przemiany kultury pamięci – od kultu bohaterów do hołdu oddawanego ofiarom

Die Inszenierung der Authentizität in der Migrationsliteratur am Beispiel ausgewählter deutschsprachiger Romane nach 2015

Kwestia upamiętnień władców Wielkiego Księstwa Litewskiego w polityce historycznej współczesnej Białorusi

Pamięć o złej pamięci [Rec. Dario Calomino, Defacing the Past: Damnation and Desecration in Imperial Rome, London 2016]

Die andere Shoah: der Genozid an den ,Zigeunern‘ in der Literatur nach 1989

Postawy pamięci europejskiej w perspektywie ekumenicznej

Zwischen Abschied und Neubeginn - die gemeinsame Erinnerung an 1918 als ökumenische Chance und Herausforderung in Europa

Forgotten Faces of the Great War: The Wounded Servicemen in Henry Tonks’ Surgical Portraits

Adam Mickiewicz’s „Pan Tadeusz” and the culture of remembrance

Von der Kaiser-Wilhelm- zur Johannes-Paul-II.-Allee: Straßennamen von Stettin/Szczecin zwischen Geschichte und Politik

Memoriał Ofiar Komunizmu w Tallinie. Symbolika miejsca pamięci

Wkład Kościoła katolickiego w Republice Litewskiej (1918-1940) w narrację o tworzeniu nowoczesnej Litwy

“Haec foecunda magnorum virorum parens Academia Cracoviensis.” A History of the Jagiellonian University in Academic Panegyrics for Krakow Bishops in the 1st half of the 17th Century

Zbiory funeralne w zasobach Pracowni Dokumentów Życia Społecznego Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu – nekrologi i obrazki komemoratywne

NIEDOKOŃCZONA PARTIA SZACHÓW: DEMISTYFIKACJA FIGURY OFIARY I SUBWERSJA DYSKURSU ODPOWIEDZIALNOŚCI W POWIEŚCI DANAS JE SREDA (DZISIAJ JEST ŚRODA) DAVIDA ALBAHARIEGO

Es war einmal die stadt im schönen schlesierland – Paul Petras’ liebeserklärung an Grünberg