Search results

1

Autorytarne prawa naturalne? Kilka uwag o negatywnym potencjale pozytywnych idei

100%

Łuszczyńska M., Łuczyński A.

Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem

|

2017

|

vol. 39

|

issue 2

9-23

EN

The article presents authors’ reflection upon the problem of the law of nature. In the literature on the subject, there is adominant opinion that the natural law is atype of amatrix, which should be duplicated by the legislator in order to prevent unfair laws. Following the Latin maxim: “Lex iniusta non est lex” (“Unfair law is not alaw”), legislator must take into account all non-specified norms of the higher order. According to the authors of this article, in the modern times the natural law rationalism is rather apparent, and its religious foundations will not necessarily be accepted in the culturally plural [multicultural?] society.

2

Prakseologia prawa w pracach Lona L. Fullera i Johna Finnisa

71%

Kantor-Kozdrowicki P.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2018

|

vol. 80

|

issue 4

119-132

EN

The article describes works of Lon L. Fuller and John Finnis as a general attempt to modernise the doctrine of natural law based on universal principles of rationalism. The achievements of the authors allowed to bridge the divide between positivism and iusnaturalism as well as to set a new goal-oriented perspective in the establishment and application of law. A comparison of primary views on internal values of the law in theories of both authors shows a basic similarity of their looking at reason as a substructure and a versatile directive for the statutory law. An especially significant issue is the question of the purposefulness of the law and the paradigm of rational legislation. Their application makes it possible to study law through the perspective of classic praxeology. Pragmatic understanding of the principles of rational law and the admission of the diversity of ethical sources are views shared by both authors who at the same time allow non-metaphysical postulates of the natural law to be treated as the main guarantors of the effectiveness of the legal system in modern society.

PL

W artykule opisano prace Lona L. Fullera i Johna Finnisa jako próbę zmodernizowania doktryny prawa natury w oparciu o uniwersalne zasady racjonalizmu. Dorobek autorów nie tylko pozwolił na zasypanie podziału między pozytywizmem a jusnaturalizmem, lecz także wyznaczył nową celowościową perspektywę w stanowieniu i stosowaniu prawa. Porównanie podstawowych poglądów obu teoretyków na wewnętrzne wartości prawa pozwala doszukiwać się podobieństw w sposobie traktowania rozumu jako fundamentu prawa natury i uniwersalnej wytycznej dla zasad prawa stanowionego. Istotną wartością staje się zagadnienie celowości prawa oraz paradygmat racjonalnego prawodawcy. Ich użycie pozwala na analizę teorii prawa przez pryzmat zasad klasycznej prakseologii. Pragmatyczne rozumienie zasad racjonalnego prawa oraz dopuszczenie różnorodności źródeł etycznych leżących u podstaw prawa łączą obu autorów, pozwalając jednocześnie traktować niemetafizyczne postulaty prawa natury jako główne gwaranty efektywności systemu prawa we współczesnym społeczeństwie.

3

Józefa Życińskiego koncepcja transcendencji Boga jako głębi bytu

63%

Jasiński K.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2014

|

vol. 26

205-220

EN

The paper presents the idea of transcendence of God as depth of being in the philosophy of Józef Życiński (1948–2011). This idea has two main interpretations: moral (searching for the meaning of life by man and discovering it in the world of values) and ontological (the presence of some formal structures in the being of the world as the expression of the divine Logos). The paper consists of three parts: 1) a presentation of those aspects of human existence whose main feature is the question of the meaning of life, and the role of ethics, aesthetics and religion in answering it; 2) a presentation of the idea of God as the depth of the world and structure of laws, ideas and values; 3) a presentation of the aspiration of man to the harmony of life through the openness to the depth of existence in the moral and ontological aspects.

4

Prawo w życiu jednostki w Gorgiaszu Platona

51%

Lewicki P. A.

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

|

2017

|

issue Numer Specjalny

49-67

PL

„Gorgiasz” Platona jest jednym z wcześniejszych dzieł filozoficznych jednego z najbardziej wpływowych filozofów starożytności. Podejmowane są w nim tematy różnic między sztuką a umiejętnością retoryki, prawdy, sprawiedliwości czy prawa, przede wszystkim jednak natury ludzkiej. To właśnie wokół tego ostatniego problemu koncentrują się rozważania dwóch rozmówców zabierających głos jako ostatni w dialogu. Podczas sławnego starcia idei stają przeciwko sobie Kallikles, zwolennik bezwzględnej supremacji prawa natury, zgodnie z którego nakazami silni dominować muszą nad słabymi, oraz Sokrates, mistrz Platona, poprzez którego ten ostatni kreśli wizje ponadludzkiej sprawiedliwości, prawodawstwa zgodnego z ideałem zdrowej duszy i piękna. Te przekonywające stanowiska wykładane są ze swadą godną najlepszych dzieł ateńskiego myśliciela. W istocie rozważania na temat roli prawa w życiu jednostki ukazane w „Gorgiaszu” na przykładzie rozmowy Sokratesa i Kalliklesa należą do najbardziej znaczących ustępów z twórczości Platona poświęconej tematyce prawnej. Osadzenie tego starcia w szerszym kontekście historyczno-filozoficznym, a także przedstawienie struktury narracyjnej dialogu, umożliwia ponadto wniknięcie w istotę „Gorgiasza”, dialogu poświęconego najbardziej podstawowym zagadnieniom antropologicznym, poprzez który ponadto Platon rozwiązuje problem własnego stanowiska wobec śmierci swojego mistrza, Sokratesa.

EN

Plato’s „Gorgias” is considered to be an early work of one of the most influential philosophers of antiquity. It raises subjects such as differences between the arts and ability of rhetoric, truth, justice and law, most of all however – human nature. Contemplations of the last two dialogi personae orbit around exactly this problem. Famous clash of ideas takes place between Callicles – staunch proponent of callous supremacy of law of pure nature according to which the strong must dominate the weak – and Socrates, Plato’s mentor, through whom the latter drafts a vision of supernatural justice, law-making in accordance with ideals of healthy soul and beauty. Both of these convincing visions are laid out as amply as can be expected from the best works of Athenian philosopher. In fact deliberations upon the importance of law in one’s life as presented in „Gorgias” in conversation between Socrates and Callicles are to be considered as one of the most profound pieces of legal thought ever produced by Plato. Putting this confrontation in broad historical and philosophical context, as well as presenting narrative structure of the dialogue make it possible to pierce the heart of „Gorgias” and uncover all meanings of the dialogue devoted to the most fundamental anthropological subjects, through which Plato also resolves very personal dilemma of his own stance towards death of his master - Socrates.

5

Grocjuszowska systematyka prawa

51%

Makiłła D.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2020

|

vol. 30

|

issue 2

35-49

EN

The subject of this article is rendering of law conception presented in Hugo Grotius (1583-1545) learning enclosed in his main work Ius belli ac pacis libri tres (1625). The Grotius law conception that have been had its own systematics was based however not on normative settlements or statements of law regulations serving in juridical practice and also didactics whereas it was construction of law resulting of ideological premises containing law principles and rules being the express of philosophical and theological approach of Grotius to law. Grotius law systematics built on hierarchic order of laws existed on the levels of law from the highest placed and having widest extent law of nature to expanded and differentiated positive law had still also in Grotius understanding a practical meaning. It was a construction of law order existing and functioning in social relations reflecting a certain natural order being an essential element consciousness of men adhering to it. In this approach to law and law order Grotius has been seen the fundamental purpose of his intention.

PL

Przedmiotem artykułu jest odtworzenie koncepcji prawa przedstawionej w nauce Hugo Grocjusza (1583-1545), zawartej w jego głównym dziele Ius belli ac pacis libri tres (1625). Koncepcja prawa Grocjusza mająca swoją systematykę, nie była jednak oparta na ujęciach normatywnych bądź zestawieniach przepisów prawa, służących praktyce jurydycznej czy też dydaktyce; była natomiast konstrukcją wynikającą z przesłanek ideowych, zawierającą zasady i reguły prawne stanowiące wyraz filozoficznego i teleologicznego podejścia Grocjusza do prawa. Systematyka prawa Grocjusza, zbudowana na hierarchicznym porządku praw, występujących w poziomach od najwyżej ustanowionego i najszerszego zasięgiem prawa natury do rozbudowanego prawa pozytywnego, miała jednak w rozumieniu Grocjusza także znaczenie praktyczne. Była ona bowiem konstrukcją istniejącego i funkcjonującego w stosunkach społecznych ładu prawnego, stanowiącego istotny element świadomości ludzi stosujących się do niego. W takim też podejściu do prawa i porządku prawnego Grocjusz upatrywał zasadnicze przeznaczenie swojego przedsięwzięcia.

6

"Princeps educatus" w myśli Jana z Salisbury

51%

Dubel L.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2018

|

vol. 65

|

issue 1

EN

The Middle Ages was the era of the duality of power. The concept and understanding of power was dynamic at that time. The issue looked different in the early Middle Ages and different in the medieval period of “the enlightenment”. In this situation, the rational or rationalizing arguments were supported by both proponents of the papalistic vision of the state, as well as the supporters of the concept of autonomous secular authority. It must be borne in mind that at the time of John of Salisbury (c. 1115–1180), the State was confessional, the difference between the sacred and the profane was only just intuitively perceived and was part of a long and complex process, which in a sense, ended upon the arrival of Niccolo Machiavelli’s definition of the State. John of Salisbury formulates the following opinions on the essence of power: Firstly, it is a vision of a sinless monarch. According to him, it is basically the only condition of the recognition of the ruler as a real prince (princeps). The opposite of this legitimate authority is a tyrant. The requiremen there is appropriate education. It has to be princeps educatus (litteratus). Secondly, it is the organic vision of the state in which the political body is governed by the head, which is the habitat of reason, which is only subject to the conscience or the clergy. The construction of the State reflects the wisdom of God, who created man “in his own image and likeness”. Therefore, the State is the reflection (expression) of humanity and its reasonable part. Thirdly, the particular parts of the State (its members) imitate the man and interact with one another. The two values which were earlier raised by St. Augustine: ordinis and pax can be ensured by reasonable and thus fair authority of a prince, which was already named as public authority by John of Salisbury. Fourthly, the authority of prince is exercised in protecting the law of God both by him and by his subjects, and its objective is the realisation of the common good. The implementation of the above objectives in practice is to be the result of certain rational guarantees which are formulated by John of Salisbury towards the authority of prince.

PL

Średniowiecze było epoką dualizmu władzy. Ujęcie i rozumienie władzy było wówczas dynamiczne. Inaczej problem ten kształtował się we wczesnym średniowieczu, a inaczej w średniowiecznym okresie „oświecenia”. W takiej sytuacji po argumenty racjonalne, czy racjonalizujące, sięgali zarówno zwolennicy papalistycznej wizji państwa, jak i koncepcji autonomicznej władzy świeckiej. Pamiętać należy o tym, że w czasach Jana z Salisbury (ok. 1115–1180) państwo miało charakter wyznaniowy, różnica pomiędzy sacrum i profanum była dopiero intuicyjnie postrzegana, będąc fragmentem długiego i złożonego procesu, który w pewnym sensie zakończy dopiero definicja państwa Niccolo Machiavellego. Jan z Salisbury formułuje następujące opinie dotyczące istoty władzy. Po pierwsze, jest to wizja bezgrzesznego monarchy. To jest w zasadzie jedyny jego zdaniem warunek uznania panującego za prawdziwego księcia (princepsa). Przeciwieństwem takiej prawowitej władzy jest tyran. Służyć temu ma wymóg odpowiedniego wykształcenia. Ma to być princeps educatus (litteratus). Po drugie, organiczna wizja państwa, w którym ciałem politycznym zarządza głowa, czyli siedlisko rozumu, poddana jedynie zwierzchności sumienia, czyli klerowi. Budowa państwa odzwierciedla mądrość Boga, który stworzył człowieka „na swój obraz i podobieństwo”. Stąd państwo jest odbiciem (wyrazem) człowieczeństwa i jego rozumnej części. Po trzecie, poszczególne części państwa (jego członki) imitują człowieka i współdziałają ze sobą. Dwie wartości podnoszone wcześniej przez świętego Augustyna: ordinis i pax są możliwe do zapewnienia dzięki racjonalnie działającej i w efekcie sprawiedliwej władzy księcia nazwanej przez Jana z Salisbury władzą publiczną. Po czwarte, władza księcia realizuje się w strzeżeniu prawa Bożego zarówno przez niego, jak i przez poddanych, a jej celem jest realizacja dobra wspólnego. Realizacja powyższych założeń w praktyce ma być efektem pewnych rozumowych gwarancji, które wobec władzy księcia formułuje Jan z Salisbury.

7

Homo sum, humani nihil a me alienum puto – the imperative of the principle of humanitas in views on slavery derived from natural law. M.T. Cicero’s views on the subject of slavery and slaves

45%

Nowak O. S.

The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II

|

2020

|

vol. 11

|

issue 2

155-186

EN

The phenomenon of slavery existed throughout the entire period of the ancient world and met with interest from both Greek and Roman philosophers. Despite the emerging views of various philosophers criticizing slavery as a social phenomenon, no theory of slavery was formulated then. The philosopher who-, in both his works and correspondence, included numerous references to the situation of slaves and the institution of slavery was M.T. Cicero. Searching for humanism in Cicero’s views on the above-mentioned issue, attention was drawn to the principles of the Stoic doctrine, within which the concept of human freedom was formulated, and to the essence of natural law. These concepts made it possible to analyse the discussed problem in the context of the words of Terence Homo sum, humani nihil a me alienum puto. And as regards humanism in Cicero’s views, it is evident when he recognizes a human being in a slave; when he says that the principles of justice must be observed towards people from the lowest rank, which is the rank of slaves; when he firmly states that slavery is among the worst things that can happen to the human being. On the other hand, we see Cicero’s completely different views on slaves when he talks about punishing slaves, „keeping a tight rein on them,” or „destiny by nature for the best to rule others, and with great benefit for weaker beings”; also when he emphasizes his negative attitude towards the liberation of slaves. To conclude it should be emphasised that this characteristic feature of Cicero, namely his lack of uniformity of views on various philosophical doctrines, which we can also find in his views on slavery and the rank of slaves, does not prevent us from seeing a humanist in Cicero who, with his sense of justice, advocating the stoic doctrine and the principles of natural law, moved very slowly towards the stoic moral philosophy and all the ethical principles that Christianity would bring.

Refine search results

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

1 IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

1 Roczniki Nauk Prawnych

1 Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

1 Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem

1 The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II

1 Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

1 Dubel L.

1 Jasiński K.

1 Kantor-Kozdrowicki P.

1 Lewicki P. A.

1 Makiłła D.

1 Nowak O. S.

1 Łuczyński A.

1 Łuszczyńska M.

2 2020

2 2018

2 2017

1 2014

Autorytarne prawa naturalne? Kilka uwag o negatywnym potencjale pozytywnych idei

Prakseologia prawa w pracach Lona L. Fullera i Johna Finnisa

Józefa Życińskiego koncepcja transcendencji Boga jako głębi bytu

Prawo w życiu jednostki w Gorgiaszu Platona

Grocjuszowska systematyka prawa

"Princeps educatus" w myśli Jana z Salisbury

Homo sum, humani nihil a me alienum puto – the imperative of the principle of humanitas in views on slavery derived from natural law. M.T. Cicero’s views on the subject of slavery and slaves