Search results

1

Kierunki i dynamika rozwoju nauki i dydaktyki prawa wyznaniowego w Polsce

100%

Tunia A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

133-154

PL

W niniejszym artykule autorka przedstawiła kondycję prawa wyznaniowego jako dyscypliny naukowej i dydaktycznej. Omówione w nim zostały główne kierunki badań podejmowane w ostatnich latach przez poszczególnych przedstawicieli doktryny oraz zakres i charakter zajęć dydaktycznych z prawa wyznaniowego prowadzonych na polskich uniwersytetach i innych uczelniach wyższych. Ponadto scharakteryzowała podręczniki prawa wyznaniowego obecne na rynku polskim oraz zobrazowała dokonujące się obecnie zjawisko konsolidacji środowiska prawa wykładowców prawa wyznaniowego w Polsce.

EN

The article presents the condition of ecclesiastical law as a scientific and academic discipline. It describes the main areas of research undertaken by individual representatives of the doctrine during the last years, as well as the scope and character of ecclesiastical law classes taught at Polish universities and colleges. Moreover, the author characterizes the textbooks on ecclesiastical law available on the Polish market and depicts the currently observable phenomenon of the consolidation of ecclesiastical law lecturers in Poland.

2

Main political and legal problems of religious building construction in the Polish People’s Republic between 1945 and 1989

100%

Dyda K.

Przegląd Prawno-Ekonomiczny

|

2020

|

issue 2

7-21

PL

Artykuł traktuje o najważniejszych zagadnieniach prawa i polityki wyznaniowej PRL w zakresie budownictwa sakralnego. Koncesjonowanie zezwoleń na realizację inwestycji budowalnych przez związki wyznaniowe, zwłaszcza Kościół Katolicki, oraz represjonowanie osób i wspólnot podejmujących nielegalne budowy obiektów sakralnych i kościelnych było jedną z głównych form prowadzenia polityki wyznaniowej przez władze Polski Ludowej. Jednocześnie jednolite przepisy obowiązującego w tej materii prawa aplikowano w niezwykle zróżnicowany sposób (zarówno w ramach poszczególnych jednostek Kościoła Katolickiego, jak i nierzymskokatolickich związków wyznaniowych) w zależności od pozaprawnych czynników natury polityczno-wyznaniowej. Stąd też kwestia budownictwa sakralnego jest jednym z najczytelniejszych przykładów instrumentalizacji prawa – zarówno na poziomie jego stanowienia, jak i stosowania – w działalności władz PRL.

EN

The article deals with the most important issues of law and religious policy of the People’s Republic of Poland in the field of religious building construction. Licensing of permits for the implementation of construction projects by religious associations, especially the Catholic Church and the repression of people and communities undertaking illegal construction of religious and ecclesiastical buildings was one of the main forms of conducting religious policy by the authorities of the People’s Republic of Poland. At the same time, uniform provisions of the law in force in this matter were applied in an extremely diverse way (both within individual units of the Catholic Church and non-Roman Catholic religious associations), depending on extra-legal political and religious factors. Therefore, the issue of sacred buildings is one of the clearest examples of instrumentalisation of the law – both at the level of its establishment and application – in the activities of the authorities of the People’s Republic of Poland.

3

Ksiądz Profesor Henryk Misztal (1936-2020): Człowiek – Kapłan – Uczony – Nauczyciel

84%

Stanisz P., Abramowicz A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

7-23

EN

The present study is dedicated to Rev. Prof. Henryk Misztal, who passed away on November 28, 2020. It aims to commemorate this distinguished scholar, engaged academic, tireless educator, and – moreover – a zealous priest and a good man. Prof. Misztal spent his entire academic career at John Paul II Catholic University of Lublin. For many years, he chaired the Department of Law on Religion and the Department of Canonization Law. He also carried a number of other important academic responsibilities, serving as vice-dean (1983–1987) and dean (1987–1989) of the Faculty of Canon Law at the Catholic University of Lublin. His research interests were in the areas of law on religion and canonization law. In both fields, he gained national and international recognition. His publications on law on religion especially highlighted the importance of religious freedom that is every person’s right, whereas as a canonization law expert, he became best known as the author of comprehensive monographs devoted to substantive and procedural law. Over the course of his research, he contributed over 500 different kinds of publications. Prof. Misztal was repeatedly awarded for his research achievements. He received the Knight’s Cross of the Order of Polonia Restituta (2000) and the Medal of the Commission of National Education (2006). In 2018, he was also honoured with the doctorate renewal ceremony at his University. On the Church forum, he was granted the title of Honorary Chaplain of His Holiness (1996). Prof. Misztal’s research activity was constantly inspired by his faith and was inextricably connected with living his priesthood. Only when we are aware of that can we properly understand not only his life choices, but also the deepest sources of the authority that he enjoyed.

PL

Niniejsze opracowanie jest wspomnieniem o ks. prof. dr. hab. Henryku Misztalu, który zmarł w dniu 28 października 2020 r., a jego celem jest upamiętnienie tego wybitnego naukowca, zaangażowanego nauczyciela, niestrudzonego wychowawcy pracowników nauki, a nadto gorliwego kapłana i dobrego człowieka. Swą naukową aktywność Ksiądz Profesor ściśle związał z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II. Przez lata kierował pracami Katedry Prawa Wyznaniowego (której był kierownikiem) oraz Katedry Prawa Kanonizacyjnego (której był kuratorem). Pełnił też szereg innych ważnych funkcji uniwersyteckich. Był m.in. prodziekanem (1983–1987) i dziekanem Wydziału Prawa Kanonicznego KUL (1987–1989). Badania prowadzone przez ks. prof. dr. hab. Henryka Misztala dotyczyły zagadnień z zakresu prawa wyznaniowego i prawa kanonizacyjnego. W obu tych zakresach wypracował sobie pozycję autorytetu uznawanego nie tylko w Polsce, ale i za jej granicami. W pracach dotyczących prawa wyznaniowego szczególnie akcentował znaczenie należnej każdemu wolności religijnej. Natomiast w zakresie prawa kanonizacyjnego zasłynął przede wszystkim jako Autor całościowych opracowań prawa materialnego i procedury. Owocem pracy badawczej Księdza Profesora jest ponad 500 różnego rodzaju publikacji. Znakiem docenienia Jego naukowych osiągnięć są przyznane Mu ordery i odznaczenia. Otrzymał m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2000) i Medal Komisji Edukacji Narodowej (2006). W 2018 r. został uhonorowany odnowieniem doktoratu przez macierzysty Uniwersytet. Na forum kościelnym obdarzono Go godnością kapelana honorowego Ojca Świętego Jana Pawła II (1996). Naukowa aktywność ks. prof. dr. hab. Henryka Misztala była stale inspirowana wiarą, pozostając nierozerwalnie związana z przeżywaniem kapłaństwa. Dopiero świadomość tego faktu pozwala właściwie zrozumieć nie tylko Jego życiowe wybory, ale i najgłębsze źródła autorytetu, którym się cieszył.

4

Gwarancje wychowania religijnego dzieci w prawie polskim

84%

Sztychmiler R.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

211-228

EN

This article addresses the question of the sufficiency of the guarantees for religious upbringing in current Polish law. Parents have a natural right to take action in shaping the psychological, mental, spiritual, moral, philosophical and religious development of their children. This is rightly reflected in the Polish constitutional regulations, which prevent imposing patterns of upbringing and shaping children’s attitudes and convictions against the will of their parents. Likewise, the provisions of the international agreements for the protection of human rights are usually not confined to general guarantees of the freedom of thought, conscience and religion of every person. They often protect parents’ rights over their children’s moral and religious upbringing. The Polish primary and secondary legislation in line with these standards. Irrespective of their religion, everyone is ensured the opportunity to receive religious education at school. It can thus be concluded that the right of parents to the religious upbringing of their children is afforded relatively broad protection in Poland. Its possible limitations may be due to improper application of the law. This issue, however, deserves a separate analysis.

PL

Celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie o wystarczalność gwarancji wychowania religijnego w obowiązującym prawie polskim. Rodzice mają naturalne prawo podejmowania działań zmierzających do ukształtowania swoich dzieci pod względem psychicznym, umysłowym, duchowym, moralnym, światopoglądowym i religijnym. Słusznie znalazło to odzwierciedlenie w polskich przepisach konstytucyjnych, które uniemożliwiają narzucanie wzorców wychowawczych, kształtowanie postaw i przekonań dzieci wbrew woli rodziców. Również postanowienia umów międzynarodowych poświęconych ochronie praw człowieka nie ograniczają się z reguły do generalnego zagwarantowania wolności myśli, sumienia i religii każdemu człowiekowi. Zawierają też zazwyczaj postanowienia chroniące prawo rodziców do decydowania o kierunku wychowania moralnego i religijnego swego potomstwa. W zgodzie z tymi standardami ukształtowano przepisy polskich ustaw oraz wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych. Niezależnie od wyznania wszystkim zapewniono w szczególności możliwość korzystania z nauczania religii w szkołach. Można więc stwierdzić, że prawo rodziców do religijnego wychowania swych dzieci korzysta w Polsce z dość szerokiej ochrony. Jej ewentualne niedostatki mogą wynikać z niewłaściwego stosowania prawa. Kwestia ta zasługuje jednak na osobną analizę.

5

Współdziałanie podmiotów samorządowych z podmiotami wyznaniowymi. Wybrane aspekty

84%

Bielecki M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

193-209

PL

Przedmiotem artykułu są prawne i faktyczne aspekty współdziałania podmiotów samorządowych ze związkami wyznaniowymi w powiecie tomaszowskim w województwie lubelskim. Omówione zostały następujące płaszczyzny współdziałania: kultura, oświata, kultura fizyczna i turystyka, ochrona rodziny i ochrona zdrowia.

EN

The article presents the legal and actual aspects of the cooperation of local government entities with religious denominations in Tomaszów Lubelski County in Lublin Voivodeship. The article discusses the following levels of cooperation: culture, education, physical culture and tourism, family protection and health care.

6

Prawne ramy ekspresji religijnej w amerykańskich uniwersytetach publicznych

84%

Zieliński T. J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

27-46

PL

Judykatura konstytucyjna zabrania prowadzenia w amerykańskich uniwersytetach publicznych działalności religijnej naruszającej proces dydaktyczny i naukowy, w szczególności zaś ekspresji religijnej aranżowanej przez organy publiczne („prohibited government speech endorsing religion”). Niedopuszczalna jest modlitwa (a tym bardziej jej formy złożone) organizowana przez władze uczelni. Zabroniona jest indoktrynacja religijna czyniona w ramach zakresu obowiązków przez osoby zatrudnione w uczelni i związane z tym dostosowywanie treści wykładów i składu grona wykładowców do wymagań ortodoksji którejkolwiek religii. Przedmiotem zakazu jest także instalowanie wyizolowanych od elementu świeckiego emblematów o charakterze jednoznacznie religijnym - mniej surowy reżim w tym zakresie dotyczy terenów publicznych poza pomieszczeniami zamkniętymi. Jednocześnie słuchacze uczelni i jej pracownicy dysponują szerokim zakresem wolności sumienia i wyznania, pozwalającej na działania o charakterze religijnym, które nie naruszają procesu dydaktycznego i badawczego w uczelniach (np. inicjowana przez te osoby modlitwa indywidualna i w grupach, prowadzenie dyskusji na tematy religii, udzielanie porad duszpasterskich, w tym i sprawowanie aktu spowiedzi, dystrybucja literatury religijnej itd.). Począwszy od lat 80. minionego stulecia Sąd Najwyższy USA orzekał w materii tutaj omawianej w sposób, który pozwalał na szerszą niż wcześniej ekspresję religijną na uniwersytecie publicznym. Jednakże ogół obowiązujących w tym zakresie norm posiada nadal charakter daleko bardziej rygorystyczny w zestawieniu z sytuacją panującą w niemal wszystkich państwach europejskich.

EN

The constitutional judicature prohibits American public universities from undertaking religious activity interfering with the didactic and research work, especially religious expression arranged by public bodies. Prayer, especially in its complex form, organized by university authorities is inadmissible, just as the religious indoctrination on the part of university employees during the execution of their duties and the related adjustment of one’s lectures and the composition of the teaching staff to the requirements of the orthodoxy of any religion. The subject matter of the ban also concerns installing emblems which are isolated from the secular element and whose character is unequivocally religious. In that respect, a less rigorous regime applies only to public areas outside the closed spaces. At the same time, students and university employees are entitled to a broad scope of freedom of conscience and religion, which allows for such religious activity which will not infringe on the didactic and research processes at universities (for example, initiating individual and group prayer, holding religious discussions, giving pastoral advice, including acts of confession, distributing religious literature, etc.). From the 1980s, the Supreme Court of the United States made such decisions on the matters presented, which allowed far greater religious expression than before at universities. However, the relevant norms are still much more rigorous than those in almost all European countries.

7

Godność osoby ludzkiej źródełem praw człowieka w świetle nauczania Jana Pawła II

84%

Ćwil W.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

227-241

PL

Godność człowieka stanowi specyficzną wartość osoby ludzkiej, która zakorzeniona jest w ontycznej strukturze człowieka i jego osobowej kondycji. Jan Paweł II w swoim nauczaniu wskazuje na nadprzyrodzony i naturalny charakter godności osoby ludzkiej. W swoich wypowiedziach podkreśla, że godność nadprzyrodzona została człowiekowi nadana przez stworzenie, ponieważ został on stworzony na obraz Boga i Bogu podobny. Pełne potwierdzenie godności następuje w fakcie Objawienia, w nawiązaniu kontaktu między Bogiem a człowiekiem. Dopełnieniem wywyższenia godności jest dzieło odkupienia. W tajemnicy odkupienia człowiek odnajduje swoją wielkość i wartość swego człowieczeństwa. Jan Paweł II godność uznaje jako wewnętrzne znamię osoby ludzkiej tkwiącej w jej naturze. Naturalna podstawa godności tkwi w rozumności i wolności człowieka. Pośród wszystkich stworzeń tylko człowiek jest osobą, podmiotem wolnym i rozumnym, i dlatego stanowi ośrodek i szczyt wszystkiego, co istnieje na ziemi. Według Jana Pawła II godność osoby ludzkiej należy uznać za fundamentalne źródło praw człowieka. Osoba ludzka jest podmiotem niezbywalnych praw, których nie otrzymała z zewnątrz ze strony innych podmiotów, lecz które wypływają z jej natury, a ich korzenie tkwią w tym, co jest najgłębiej ludzkie, tkwią w godności człowieka.

EN

Dignity is a specific value of human being deep-rooted in the ontical structure of the person and its personal condition. In his teaching, John Paul II points to the natural and supernatural character of human dignity. The pope stresses that human being was endowed with supernatural dignity through creation, since it was created in God’s own image. The full affirmation of dignity takes place in the Revelation – in the contact between God and man. The elevation of dignity is completed by the act of redemption. In the mystery of redemption, human being finds their value and importance. John Paul II sees dignity as an internal mark of human being inherent in its nature. The natural foundation of dignity is seated in human rationality and freedom. Among all the creation only human is a person – a free and rational entity – and therefore constitutes the centre and culmination of everything that exists on earth. In John Paul II’s opinion, human dignity needs to be accepted as a fundamental source of human rights. Human being is the subject of inalienable rights granted not by other equal subjects but arising from its nature; these rights emerge from what is most deeply human and are immersed in human dignity.

8

Miejsce duszpasterstwa więziennego we francuskim systemie penitencjarnym

84%

Nikołajew J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

237-254

PL

Artykuł składa się zasadniczo z dwóch części. Pierwsza dotyczy zagadnień teoretycznych francuskiego duszpasterstwa więziennego, druga zaś - praktyki realizowanej w regionie marsylskim. We wstępie autor przybliża zagadnienia duszpasterstwa w systemie penitencjarnym Francji w ujęciu historycznym i przedstawia ewolucję przepisów w tym zakresie. Dalej zajmuje się organizacją francuskiej organizacji penitencjarnej nadzorującej nie tylko wykonywanie kar izolacyjnych, ale i środków probacyjnych realizowanych w warunkach wolnościowych. Wskazuje na odrębne traktowanie części populacji osadzonych (w tym przypadku kobiet i młodocianych), zagadnienia opieki medycznej oraz kwestie natury logistycznej związanej z budową i zarządzaniem więzieniami na zasadzie operatora zewnętrznego. Następnie opisuje takie metody oddziaływania penitencjarnego jak praca, edukacja, kultura, sport oraz kontakty ze środowiskiem pozawięziennym. Oddziaływaniu religijnemu poświęcona jest podstawowa część pracy. Dotyczy ona zagadnień naboru do pracy duszpasterskiej w więzieniu, przygotowania zawodowego do jej wykonywania i osobistych predyspozycji w tym względzie. Autor przybliża dane liczbowe dotyczące ilości etatów kapelańskich z podziałem na wyznania oraz przyznane im uposażenia. W artykule znaleźć też można informacje dotyczące specyfiki posługi wśród wielowyznaniowej populacji francuskich więźniów oraz uczestnictwa katolików w życiu religijnym więzienia, w tym sakramentalnym. Ponadto w materiale znajdują się osobiste refleksje autora na temat religijności współczesnych Francuzów. Artykuł kończy opis życia religijnego więźniów regionu marsylskiego według opinii duszpasterzy tam pracujących: katolickiego księdza i świeckiego wolontariusza. Obydwaj kapelani wskazują na większą swoją aktywność terapeutyczną niż sakramentalną, wynikającą z takich właśnie oczekiwań więźniów wobec swoich duszpasterzy.

EN

The article consists of two parts. The first part concerns some theoretical issues pertaining to French prison chaplaincy, whereas the second describes the practice followed in the Marseille region. In the introduction the author delineates the issue of pastoral work in the French penitentiary system from a historical perspective and presents the evolution of the relevant regulations. Then the author discusses the organization of the French penitentiary institution, which supervises not only the execution of isolation penalties, but also probationary means undertaken at liberty. Subsequently, the individual treatment of the part of the prisoner population is indicated (including women and juveniles), and the questions of medical care and logistics concerning the external construction and management of prisons are discussed. Then the article describes the methods of penitentiary treatment by means of work, education, culture, sport and interaction with the outside world. The major part of the study is devoted to the issue of religious influence in penitentiary treatment. It concerns the issues of recruitment to prison chaplaincy, professional preparation for pastoral work and personal predisposition in that respect. The author quotes some figures concerning the number of chaplains employed, divided with respect to religion and salary. In addition, some information is provided about the peculiarity of pastoral care of the multi-confessional population of French prisoners and the participation of Catholics in the religious life of prison, including the sacramental life. The article also presents the author’s personal reflection on the religiousness of contemporary French people. The article concludes with a description of the religious life of prisoners from the Marseille region according to a Catholic priest and a lay volunteer, both of whom work in that region. Both point to the therapeutic rather than sacramental character of their activity, which follows from such expectations of prisoners towards their chaplains.

9

Relacje pomiędzy państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi w kantonie Vaud

84%

Krajczyński J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

91-119

PL

Autor prezentowanego opracowania podejmuje kwestię relacji pomiędzy Kantonem Vaud (Waadt) a Kościołami i związkami wyznaniowymi. Analizując przepisy Konstytucji federalnej Konfederacji Szwajcarskiej z 18 kwietnia 1999 r. i ustawy zasadniczej Kantonu Vaud z 14 kwietnia 2003 r. oraz inne akty prawa regulujące sprawy natury religijnej, ustala on zasady określające sytuację prawną poszczególnych Kościołów i związków wyznaniowych, wykonujących swe funkcje na terenie Kantonu Vaud. Przeprowadzona analiza obowiązujących przepisów prawa wyznaniowego w zakresie wspomnianych relacji pozwala wysunąć następujące konkluzje natury ogólnej: • System prawa w zakresie regulacji relacji Państwo-Kościoły i związki wyznaniowe, przyjęty w Konstytucji Kantonu Vaud z 14 kwietnia 2003 r. nie ma charakteru nowatorskiego; znaczna część kantonów współtworzących Konfederację Szwajcarską przyjmuje dzisiaj właśnie taki sposób określenia sytuacji prawnej poszczególnych społeczności religijnych. • Zasady prawne przyświecające przyjęciu wspomnianego systemu z jednej strony pozwalają uszanować zasadę pozytywnej laickości Państwa, z drugiej zaś przyznają oficjalnie uznanym wspólnotom religijnym stosowną swobodę w zakresie określenia ich ustroju i realizacji działalności religijnej. • Aktualna regulacja sytuacji prawnej Kościołów i związków wyznaniowych, przyjęta w prawodawstwie Kantonu Vaud, jest wyrazem zapoczątkowanej w II połowie XIX w. oraz systematycznie pielęgnowanej tradycji tolerancji kulturowej i religijnej. Naczelnymi zasadami przyjętego systemu prawnego w zakresie regulacji kwestii religijnych są: wolność sumienia i wyznania, uznanie istotnej roli społeczności religijnych w zakresie kształtowania relacji społecznych i upowszechniania podstawowych wartości ludzkich, pokojowe współistnienie przedstawicieli różnych wspólnot religijnych.

EN

The author of the study reviews the problem of relations among Canton Vaud (Waadt), the Church and other religious associations. By examining the provisions of the Federal Constitution of the Swiss Confederation of 18 April 1999 and the Constitution of Canton Vaud of 14 April 2003 as well as other legal acts regulating religious matters, the author isolates the principles that govern the legal statuses of individual churches and denominations functioning in the Canton of Vaud. The analysis of the law on denominations with regard to these relations leads the author to the following generic conclusions: • The legal system pertaining to the relations among the state, Church and other denominations adopted in Canton Vaud in 14 April 2003 cannot be perceived as novel; the majority of cantons composing the Swiss Confederation adhere to this method of defining the legal situation of individual religious communities. • On the one hand, the legal principles governing the aforesaid system respect the positive secularity of the state; on the other, the officially recognized religious groups are free in proposing their own internal organization scheme and method of religious activity. • The current regulation of the legal situation of churches and religious associations adopted in the legislation of Canton Vaud is the continuation of a well-preserved, mid-19th century tradition of cultural and religious toleration. The prime principles of the binding legal system associated with religious matters are: freedom of conscience and religion, the recognition of a crucial role of religious communities in the shaping of social relations and promotion of fundamental values, harmonious coexistence of the followers of different religious groups.

10

Konstytucyjna zasada współdziałania państwa i Kościoła w kontekście interpretacji zasad poszanowania godności osoby ludzkiej i dobra wspólnego

84%

Steczkowski P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

155-170

PL

Artykuł przedstawia koncepcję występującej w Konstytucji RP zasady współpracy pomiędzy państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi w kontekście problemów interpretacyjnych dwóch pojęć istotnie związanych z tą zasadą, a mianowicie pojęciem „dobra człowieka” oraz „dobra wspólnego”. Rozważania zostały ograniczone do relacji pomiędzy państwem a Kościołem katolickim. W pierwszej części tekstu zostały przedstawione trzy różne interpretacje rozumienia zasady współpracy pomiędzy Państwem a Kościołem, jakie istnieją w aktualnej doktrynie prawa wyznaniowego. Natomiast druga część prezentuje fundamentalne różnice w interpretacji istotnych dla zasady współpracy pojęć „godności osoby ludzkiej” oraz „dobra wspólnego”, które istnieją pomiędzy katolicka nauką społeczną a doktryną prawną. We wnioskach wskazano na niemożliwość identycznej interpretacji zakresu przedmiotowego zasady współdziałania Państwa i Kościoła katolickiego przez obydwie strony. Efektem tego jest konieczność wzajemnego uznania warunków brzegowych tej interpretacji, oraz istnienia forum dialogu, który pozostaje jedynym sposobem uzgadniania zakresu współpracy pomiędzy Państwem a Kościołem.

EN

The article presents the concept of the constitutional principle of cooperation between the state and churches and religious denominations in the context of the interpretation of two notions closely related to this principle: “the individual good” and “the common good.” The discussion is limited to the relationship between the state and the Catholic Church. The first part of the article describes three different interpretations of the principle of Church-State cooperation, which exist in the current doctrine of ecclesiastical law. The second part presents some fundamental differences between the Catholic social doctrine and the legal doctrine in the interpretation of the relevant notions of human dignity and the common good. By way of conclusion, it is indicated that the identical interpretation of the objective scope of the principle of Church-State cooperation by both parties is rather unattainable. As a result, one ought to recognize the necessity to mutually acknowledge the boundaries of this interpretation and to create a climate of dialogue, which remains the only way of agreeing on the scope of cooperation between the state and the Church.

11

Wpływ transformacji ustrojowej państwa polskiego na politykę wobec mniejszości wyznaniowych, narodowych i etnicznych (1989-2005)

84%

Waszkiewicz E.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

151-177

PL

Artykuł jest próbą przedstawienia, jak wraz z transformacją ustrojową Polski w 1989 r. zmieniał się stosunek władz państwowych do mniejszości wyznaniowych i narodowych. Omówione zostały zarówno nowe rozwiązania prawne jak i instytucjonalne, gwarantujące mniejszościom wolność wyznania oraz ochronę swej szeroko rozumianej tożsamości kulturowej. Szczególny akcent położony został na omówienie nowej polityki państwa wobec mniejszości - państwa, które całkowicie zarzuciło próby asymilacji mniejszości narodowych i etnicznych, a przejęło rolę realizatora postulatów mniejszości i gwaranta praw mniejszościowych. Analiza biuletynów będących zapisem posiedzeń Sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz protokołów Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, pozwoliła autorce artykułu na dokonanie kilku konkluzji: w analizowanym okresie polskie władze państwowe podtrzymywały i rozwijały tożsamość kulturową mniejszości narodowych i etnicznych, zagwarantowały używanie języka regionalnego, wspierały finansowo kościoły, związki wyznaniowe, stowarzyszenia kulturalne mniejszości, zapewniały równouprawnienie wobec polskiej większości, uznały mniejszości narodowe i etniczne za pełnoprawny podmiot, wpisany na trwałe w strukturę państwa. Nowa polityka państwa wobec mniejszości narodowych i etnicznych dała impuls członkom tych społeczności do szerokiego prezentowania własnych odrębności kulturowych, odrębnej tożsamości, religii, czy obyczajów. Mniejszości narodowe uznane prawnie i wspierane przez państwo stały się elementem bogactwa kulturowego kraju.

EN

The article attempts to follow through a variable approach of Polish state authorities to religious and national minorities during the political transformation in Poland in 1989. New legal and institutional instruments are discussed that were intended to guarantee the minorities freedom of religion and protection of a broadly understood cultural identity. Much space is devoted to the state’s new policy toward minorities, i.e. the strategy of abandonment of assimilation endeavours in national and ethnic groups in favour of realizing their proposals and guaranteeing minority rights. The examination of bulletins recording the sittings of the Parliamentary Commission for National and Ethnic Minorities and the minutes of the Joint Commission of Government and National and Ethnic Minorities allowed the author to arrive at a number of conclusions: in the period in question, Polish authorities sustained and fostered the cultural identity of national and ethnic minorities; they consented to the use of regional languages, they provided financial support to churches, religious associations and minority cultural groups; they ensured equal rights with the Polish majority; they recognized national and ethnic minorities as a rightful subject permanently ingrained in the state’s structure. The new state’s policy toward national and ethnic minorities stimulated the members of these groups to fully display their cultural independence, identity, religion and customs. Legitimate and supported minorities became a component of the cultural wealth of the country.

12

Umowy w Kodeksie Prawa Kanonicznego w świetle kan. 1290

84%

Rakoczy B.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

57-70

PL

Problemem analizowanym w artykule była wykładnia kan. 1290 Kodeksu Prawa Kanonicznego w odniesieniu do umów. Przepis ten dotyczy zobowiązań zarówno w szczególności, jak i ogólności, co oznacza, że dotyczy także umów. Skuteczność w prawie kanonicznym wywołują wszystkie umowy, czy to nazwane, czy to mieszane niezależnie od tego, czy są uregulowane w kodeksie cywilnym. Wyjątki od zasady kanonizacji umów ustawodawca kościelny dokładnie określa w omawianym kanonie.

EN

A problem analysed in the article was the interpretation kan. 1290 KPK with reference to contracts}. This rule refers obligations law both particularly, as and generalities, what means that it refers also contracts. The efficiency in canonical law call out all contracts, whether is called, whether is mixed aside from of this, whether are ordered in kc. Exceptions from the rule of the canonization of contracts the church-legislator exactly qualifies in this canon

13

Utrata urzędu proboszcza na gruncie prawa kanonicznego i znaczenie tego faktu w procesie eksmisyjnym

84%

Januchowski A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

179-197

PL

Przedmiotem artykułu jest pozbawienie proboszcza urzędu kościelnego przez biskupa i skutki tej decyzji na gruncie prawa polskiego, w szczególności w kontekście ewentualnego procesu eksmisyjnego – z prawa kanonicznego wynika bowiem, że proboszcz pozbawiony urzędu powinien opuścić dom parafialny. Autor zauważa, że z uwagi na wyrażoną w Konstytucji i innych aktach prawnych zasadę autonomii i niezależności Kościoła i państwa władze państwowe nie są kompetentne do oceny decyzji władz kościelnych o pozbawieniu proboszcza urzędu. Ze wspomnianej zasady wynika jednak również i to, że decyzje takie nie mogą być (inaczej niż to było w okresie II Rzeczypospolitej) wykonywane przez władze państwowe. Jeżeli zatem proboszcz nie wyda dobrowolnie plebani konieczne jest wystąpienie do sądu państwowego o wydanie wyroku eksmisyjnego – dopiero taki wyrok może zostać wykonany na drodze przymusu państwowego. Zdaniem autora w procesie eksmisyjnym pozycja proboszcza jest słabsza niż innych pozwanych, albowiem – z uwagi na swobodę Kościoła w obsadzaniu urzędów kościelnych – nie może on w procesie tym podnosić zarzutów dotyczących przesłanek wydania czy też wad formalnych dekretu biskupa o usunięciu. W efekcie postępowanie dowodowe sprowadza się do oceny czy stosowny dekret został wydany. Autonomia Kościoła nie wyklucza jednak zastosowania w procesie eksmisyjnym przepisów prawa polskiego regulujących ochronę lokatorów. Zdaniem autora przedstawione w artykule uwagi dotyczące eksmisji proboszcza mogą znaleźć zastosowanie również w przypadku eksmisji osób sprawujących inne urzędy kościelne, a być może również osób, które sprawują jakiekolwiek funkcje w ramach struktury organizacyjnej Kościoła – problematyka ta wymaga jednak dalszych badań.

EN

The author discusses the problem of removal of a pastor from his parish by a bishop and ponders upon the effects of such a decision in Polish law, in particular when it comes to the eventual eviction process. Canon law stipulates that a pastor removed from his office should leave the parish house. As the author points out, the constitution and other statutes sanction the principle of Church’s autonomy and independence; for this reason, state authorities are not empowered to assess the decision of the ecclesiastical office on the removal of a pastor. Moreover, the same principle says that such decisions may not be (as opposite to the period of the 2nd Republic of Poland) executed by state authorities. Should a pastor refuse to vacate the parish of his own accord, it is necessary to petition a state court for issuing an eviction order. Only such a judicial decision may be suitably enforced. In the author’s opinion, the pastor’s position in the eviction process is less advantageous, compared with other respondents, for – due to the Church’s liberty in filing ecclesiastical officials – he is not in a position to dispute the reasons behind or draw attention to formal defects of the bishop’s decree of removal. As a matter of fact, evidentiary proceedings are confined to an evaluation of whether the decree in question has been issued. Nevertheless, the Church’s autonomy does not rule out the option of recourse to the regulations of Polish law pertaining to the protection of tenants in an eviction process. The author reckons that the opinions concerning the removal of a pastor and put forth in the article may prove workable also in the eviction of persons holding other ecclesiastical offices as well as those in other functions in the Church’s organisational structure – this issue requires further study

14

Prace parlamentarne Sejmu Ustawodawczego 1919-1922 nad rewindykacją dóbr kościelnych skonfiskowanych przez carat

84%

Balicki A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

279-292

PL

Po powstaniu styczniowym społeczeństwo polskie, a zwłaszcza Kościół Polski i duchowni zostali poddani strasznym represjom przez władze carskiej Rosji. Księża masowo skazywani byli na śmierć lub wywożeni na Syberię. Kościół Polski – ostoja polskości, został zaatakowany w szczególny sposób. W 1865 roku rząd dokonał konfiskaty dóbr kościelnych i przestał wypłacać duchownym pensje rządowe. Ponadto w 1867 r. wszyscy biskupi zostali podporządkowani Kolegium Duchownemu w Petersburgu. Ograniczenie praw Kościoła katolickiego oznaczało zupełne uzależnienie tej instytucji od władz carskich. Sejm ustawodawczy obradujący w latach 1919–1922 podjął próbę rewindykacji dóbr kościelnych, skonfiskowanych przez carat. Rozwiązując tę kwestię, Sejm pracował m. in. nad zwrotem dóbr klasztoru w Dubnie Braciom Misjonarzom Bosym, także domagał się zwrotu kościoła w Głębokiem parafii rzymskokatolickiej. Podjęto również próbę przyznania ojcom Karmelitom Bosym w Lublinie prawa własności do ich klasztoru, skonfiskowanego przez rząd carski. Rozstrzygnięcie tych problemów w przytoczonych wyżej sprawach nie było łatwe. W sprawie wspomnianych nieruchomości krzyżowały się interesy Kościoła prawosławnego, Kościoła rzymskokatolickiego, jak również państwa, gdyż władze nie rezygnowały z chęci przejęcia tych dóbr na rzecz skarbu państwa. Posłom sejmu ustawodawczego nie udało się przyjąć ustawy, która kompleksowo rozwiązałaby problem rewindykacji dóbr kościelnych skonfiskowanych przez carat w okresie zaborów.

EN

After the January Uprising, Polish society, especially the Polish Church and the clergy, fell victim to repression by the government of tsarist Russia. Clergymen in large numbers were sentenced to death or deported to Siberia. The Polish Church – the mainstay of Polish identity, was attacked in the heaviest way. In 1865 the government confiscated Church estates and stopped paying government salaries to clergymen. Moreover, in 1867 all the bishops were subordinated to the Board of Clergy in Petersburg. The limitation of the Catholic Church’s rights meant total dependence of this institution on the tsarist government. The Legislative Sejm debating between 1919 and 1922 made an attempt to vindicate the Church estates confiscated by tsarism. While tackling this issue, the Sejm worked on the return of the monastery estate in Dubno to Barefoot Missionary Brethren. It also tried to regain the church in Głębokie for a Roman Catholic parish. In addition, there were attempts to grant Barefoot Carmelites in Lublin ownership of their monastery which had been confiscated by the tsarist government. Settling the above-mentioned matters was not an easy task. The aforementioned estates triggered a clash of interests between the Orthodox Church, the Roman Catholic Church and the state, since the government did not give up its plans to incorporate the estates in question into the State Treasury. Nevertheless, the MPs of the Legislative Sejm did not manage to pass a bill which would completely solve the problem of the vindication of the Church estates confiscated by the tsarist government during the partitions.

15

Stosunki wyznaniowe na pograniczu polsko–ukraińskim na przykładzie działalności powiatu tomaszowskiego

84%

Bielecki M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

219-240

PL

Tematem niniejszego opracowania są stosunki wyznaniowe na pograniczu polsko-ukraińskim, na przykładzie działalności powiatu tomaszowskiego. Stosunki wyznaniowe pojmowane są tu jako korelacje zachodzące pomiędzy podmiotami wyznaniowymi, podmiotami wyznaniowymi a innymi podmiotami, jak również stosunki, w których nie uczestniczą podmioty wyznaniowe, ale opierają się one na normach prawa wyznaniowego. Artykuł podchodzi do zagadnienia w sposób wieloaspektowy, nie ogranicza się jedynie do charakterystyki działań podejmowanych w ramach działalności powiatu tomaszowskiego, ale przedstawia również uwarunkowania historyczne współpracy polsko-ukraińskiej. Charakterystykę umów podpisywanych przez powiat tomaszowski oraz gminy, które go tworzą, poprzedza omówienie rozwiązań zawartych na szczeblu centralnym i wojewódzkim. Ostatnia część opracowania poświęcona jest omówieniu praktycznych form współpracy w oparciu o charakterystykę Transgranicznych Polsko-Ukraińskich Dni Dobrosąsiedztwa, które co roku odbywają się w miejscowości Korczmin, w powiecie tomaszowskim. Spotkania te mają na celu rozwijanie wzajemnych kontaktów osób mieszkających po obu stronach granicy. Podczas odbywających się uroczystości tworzy się prowizoryczne przejście graniczne, które co roku przekracza kilka tysięcy osób. Symbol miejscowości Korczmin, która w wyniki zawirowań historycznych została podzielona na dwie części, teraz staje się symbolem wzajemnego pojednania.

EN

The author discusses the religious relations at the Polish-Ukrainian borderland with particular attention to Tomaszów Lubelski Poviat. By religious relations the author understands the correlations between denominational entities, between denominational entities and other entities as well as the relations involving denominational entities but governed by denominational law. The author’s approach to the issue is multi-faceted and goes beyond plain characteristics of initiatives undertaken by the authorities of Tomaszów Lubelski Poviat. The study does not omit to touch upon the historical context of Polish-Ukrainian cooperation. The author also outlines the underlying ideas of the agreements concluded between Tomaszów Lubelski Poviat and its gimnas and discusses the relevant solutions adopted at the national and regional level. The concluding part of the paper focuses on the practical forms of collaboration such as the Cross-border Polish-Ukrainian Good Neighbourhood Days held annually in Korczmin, Tomaszów Lubelski Poviat. During this event, the inhabitants of either side of the border converge to maintain mutual relationships. In order to help this, a provisional border crossing is established to enable thousands of visitors to attend. The symbol of the village of Korczmin, which was halved by reason of historical turbulence, is now seen as a symbol of reconciliation.

16

Ks. Henryk Misztal (1936-2020)

84%

Misztal-Konecka J.

Studia Prawnicze KUL

|

2022

|

issue 1

11-72

EN

This article commemorates the life and writings of Rev. Prof. Henryk Misztal (1936–2020), a long-termemployee of the Faculty of Law, Canon Law and Administration, an eminent scholar of law on religion and canon law, a teacher and tutor of several generations of young people. The paper discusses his career path associated with The John Paul II Catholic University of Lublin, the formation and development of his research interests and finally his involvement in the various fields of research, teachings, and personal activities. Henryk Misztal was awarded his doctorate (degree of doktor nauk prawnych) in 1968, and his habilitation(the degree of doktor habilitowany nauk prawnych) in 1986 and the professor title in 1992. In the years of 1983–1987 he was the vice-dean of the Faculty of Canon Law and Legal Sciences and in 1987–1989 performed theduties of the dean of the Faculty. In 1996–1997 he was appointed the Head of the Section of Canon Law ofthe Faculty of Canon and Secular Law. Furthermore, Rev. Misztal was assigned as the head of the Departmentof Law on Religion for years 1980-2007 and as the Head of the Department of Canonization Law for 1984–2004.These two areas of interest dominated his research and organizational activity.The article presents the main Henryk Misztal’s fields of research, starting from the prior censorship of churchdocuments, through the canonization law, to the law on religion. It draws attention to the number and qualityof the impressive scale of his scientific achievements that consist of over 500 publications, out of which 42 constitutemonographs. The article also presents the involvement of the Rev. Professor in the activities of the RomanCatholic Church in Lublin. It has not been forgotten that he was a hardworking, dutiful, and modest man

PL

Artykuł stanowi wspomnienie oraz prezentację życia i dorobku śp. Ks. Prof. Henryka Misztala (1936–2020), wieloletniego pracownika Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL, wybitnegoznawcy prawa wyznaniowego i kanonizacyjnego, nauczyciela i wychowawcy młodzieży. Ukazuje jego drogęzawodową, związaną z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II, rozwój zainteresowań badawczychoraz zaangażowanie na rozmaitych polach aktywności naukowej, dydaktycznej i osobistej.Henryk Misztal uzyskał stopień doktora w 1968 r., doktora habilitowanego w 1979 r., tytuł profesora nadzwyczajnegow 1986 r., a profesora zwyczajnego w 1992 r. W latach 1983–1987 był prodziekanem Wydziału PrawaKanonicznego i Nauk Prawnych, zaś w latach 1987–1989 dziekanem tego Wydziału. W latach 1996–1997 pełniłfunkcję Kierownika Sekcji Prawa Kanonicznego na Wydziale Prawa Kanonicznego i Świeckiego. Z największym zaangażowaniem kierował Katedrą Prawa Wyznaniowego w latach 1980–2007, zaś Katedrą Prawa Kanonizacyjnegow latach 1984–2004. Te dwa kierunki zainteresowań zdominowały jego aktywność badawczą i organizacyjną.Artykuł przedstawia główne pola badawczych dociekań Henryka Misztala, poczynając od cenzury uprzedniejdruków kościelnych, przez prawo kanonizacyjne, po prawo wyznaniowe. Zwraca uwagę tak na ilościowo, jaki jakościowo imponującą skalę dorobku naukowego, na który składa się ponad 500 pozycji, z czego 42 są opracowaniami książkowymi. W artykule przedstawiono również zaangażowanie Księdza Profesora na niwie kościołalubelskiego. Nie zapomniano o tym, że był człowiekiem pracowitym, obowiązkowym i skromnym.

17

Darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych

84%

Walencik D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

261-277

PL

Odliczanie darowizn na cele kultu religijnego oraz na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od lat budzi poważne spory doktrynalne. Istotne rozbieżności są widoczne również w praktyce organów podatkowych i orzecznictwie sądów administracyjnych. Przyczyną tej sytuacji jest nieprecyzyjne zredagowanie przepisów zwartych zarówno w ustawach podatkowych, jak i ustawach kościelnych. W artykule dokonano wykładni wspomnianych przepisów, w toku której uwzględniono orzecznictwo sądów administracyjnych oraz dokonywane przez organy podatkowe interpretacje prawa podatkowego. Zgłoszono także postulaty de lege lata pod adresem administracji podatkowej, zwłaszcza Ministra Finansów.

EN

Deduction of donations for religious worship and for the church’s charitable and welfare activity from the income tax base has been arousing doctrinal controversy for many years. Also the approaches of the tax authority and administrative courts reveal vast disparities. The underlying cause seems to be inaccurate phrasing of rules and regulations contained in both tax legislation and in ecclesiastical statutes. The article discusses the relevant regulations and highlights the decisions of administrative courts and interpretations of tax law by the tax authority. Moreover, the author makes de lege lata recommendations for tax administration, in particular for the Finance Minister.

18

Darowizny na cele kultu religijnego i kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Kontrowersje i nowe rozwiązania

84%

Stanisławski T.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

329-339

PL

Darowizny od zawsze stanowiły podstawę funkcjonowania podmiotów kościelnych. Przychylność ustawodawcy wobec podmiotów kościelnych wyraża się w finansowym preferowaniu ich, jak i tych, którzy dokonują na ich cel darowizn. W odniesieniu do instytucji kościelnych oznacza ona przede wszystkim zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych oraz ulgi w niektórych podatkach lokalnych. W przypadku natomiast podatników dokonujących darowizn na rzecz tej działalności, przychylność ta wyraża się w możliwości pomniejszania podstawy opodatkowania. Z racji swojej długiej obecności w polskim systemie prawa wyznaniowego i finansowego darowizny stały się już przedmiotem wielu opracowań. Jednym z powodów tego zainteresowania jest niestabilność przepisów. Uzasadnione jest więc skoncentrowanie się wyłącznie na problematycznych fragmentach tej tematyki oraz na rozwiązaniach stosunkowo nowych. Są to: cele darowizn, wymogi formalne ich przekazywania, kontrowersyjne orzecznictwo, obowiązki rejestrowania danych darczyńców oraz ich publikacji Podsumowując należy stwierdzić, iż niewątpliwie darowizny wciąż odgrywają ogromną rolę w finansowaniu działalności kościołów i innych związków wyznaniowych. Jedynie ich część, niewielka, ale sformalizowana, jest przychylnie traktowana podatkowo przez ustawodawcę. Mimo ugruntowanej pozycji, jaką posiadają w świadomości podatników oraz w polskim systemie prawnym wciąż pozostaje wiele kwestii do ostatecznego rozstrzygnięcia. Nowe elementy owego systemu otwierają również pole do współpracy wyspecjalizowanych instytucji wspólnych łączących przedstawicieli państwa oraz kościołów i innych związków wyznaniowych.

EN

Donations have always been fundamental to the functioning of ecclesiastical entities. The legislator’s favourable response to the needs of such entities is manifested in its support provided to their donors. As far as the Church institutions are concerned, they are exempt from legal persons’ income tax and enjoy concessions in some local taxes. On the other hand, taxpayers donating to ecclesiastical entities may deduct the donation from the taxation base. Having been functioning in the Polish law on denominations and financial law for a long time, donations have been the subject of numerous studies. One of the reasons for their frequent occurrence in research papers is the fluctuating regulations. Hence, it is justified that only some more complex issues of this subject as well as implemented novelties be put to more conscientious examination. These are: purposes of donations, formal requirements of donating, controversial judicial decisions, the obligation of recording and publicizing donors’ details. To conclude, it must be noted that donations play a conclusive and pivotal role in the financing of churches and other religious associations. Only part of them, yet formalized, is approved by the legislator in terms of tax reliefs. Despite their established position in taxpayers’ awareness and in Polish legal system, there is still much left to be resolved in this respect. The new components of the system open new windows of collaboration between specialized institutions intended to provide a meeting ground for the state, Church and other religious associations.

19

Regulacja majątkowa w odniesieniu do mienia żydowskiego w północnej części województwa lubuskiego

84%

Leszczyński P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

121-149

PL

Zagadnienie restytucji mienia żydowskiego w Europie Środkowo–Wschodniej, ma w związku z tragedią Holokaustu kluczowe znaczenie dla zadośćuczynienia krzywd okresu II wojny światowej. Kwestie te stanowią przedmiot bądź ogólnych unormowań restytucyjnych, bądź partykularnych, jak to ma miejsce w tematyce powyższego artykułu, odnoszącego się do regulacji prawnych w Polsce. Autor syntetycznie przedstawia unormowania stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w okresie międzywojennym oraz postanowienia ustawy z 20 lutego 1997 r. o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich – w aspekcie jej regulacji majątkowych obejmujących nieruchomości. Należy zauważyć, iż zakres podmiotowy tej ustawy obejmuje wyłącznie żydowskie osoby prawne w postaci gmin religijnych, tworzących reprezentację w ramach Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Nie obejmuje roszczeń innych osób prawnych żydowskich działających w II Rzeczypospolitej, ani też osób fizycznych – Żydów będących w dniu 1 września 1939 r. obywatelami państwa polskiego i ich prawnych następców. To kwestia, która ma być unormowana w ustawie reprywatyzacyjnej. Autor opisuje schemat normatywny tzw. Postępowania regulacyjnego, dotyczącego realizacji roszczeń majątkowych dzisiejszych gmin żydowskich i Związku Gmin, drogą specyficznego, polubownego postępowania, w którym rozstrzygnięcia podejmowane są przez zespoły orzekające w ramach Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich, działające w oparciu o równą ilość przedstawicieli strony państwowej i religijnej. W artykule podana jest statystyka rozstrzygnięć Komisji. Zakres terytorialny opisywanego tematu dotyczy północnej części dzisiejszego Województwa Lubuskiego, wchodzącej w skład Województwa Gorzowskiego do 31 grudnia 1998 r. Tereny te stanowiły formalnie do Układu Poczdamskiego z 2 sierpnia 1945 r. część Niemiec. Ten fakt rzutuje na pewne odmienności natury materialnej postępowania regulacyjnego na tym obszarze – w porównaniu do reszty terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Autor ilustruje te procesy, śledząc losy wniosków gmin żydowskich i Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich – o przeniesienie własności nieruchomości na terenie czterech gmin opisywanego obszaru: Skwierzyny, Międzyrzecza, Gorzowa Wlkp. oraz Słubic. Praktyka postępowania regulacyjnego wskazuje, iż najwięcej wniosków dotyczy obiektów synagogalnych, posynagogalnych oraz cmentarzy żydowskich (kirkutów). Pilną kwestią są nakłady finansowe na ich renowację. Odnosi się to do wszystkich miejsc żydowskich kultury materialnej i duchowej.

EN

The issue of restitution of Jewish property in East-Central Europe is – due to the Holocaust – of great significance for the reparation for the injustice of the Second World War. This matter has been either the subject of general or particular restitution regulations, as pointed out in the title of this paper treating of the Polish legal backdrop. The author provides a synthesis of the state's attitude to Jewish religious communities in the interwar period and discusses the provisions of the Act on the Relation of the State to Jewish Religious Communities on the subject of property regulations pertaining to fixed property. It should be noted that the act mentions only Jewish legal persons, that is, religious communities represented by the Association of Jewish Religious Communities. Hence, the act omits to include the claims of other Jewish legal persons residing in the 2nd Republic of Poland or Jewish natural persons having the status of Polish citizens on 1st September 1939, including their legal successors. This question shall be normalised in the reprivatisation bill. The author outlines the normative scheme of the so-called “regulatory procedure” concerning the satisfaction of property claims of today’s Jewish communities and of the association through amicable settlement in which the decisions are made by adjudication panels of the Regulatory Committee for the Jewish Religious Communities made up of an equal number of religious and state representatives. The article provides relevant statistics committee's decisions. The actual geographical location of the problem in question is the north part of today’s Lubuskie Voivodeship, formerly Gorzowskie Voivodeship (up to 31st December 1998). Before the Potsdam Agreement of 2nd August 1945, this area had been part of Germany. This reveals certain differences in the substantive character of the regulatory procedure implemented in the region, as opposed to other parts of the Republic of Poland. The author illustrates such processes by tracking the applications of Jewish communities and the Association of Jewish Religious Communities for the transfer of ownership of fixed property in four gminas in the area in question: Skwierzyna, Międzyrzec, Gorzów Wielkopolski and Słubice. The practice of the regulatory procedure proves synagogue and ex-synagogue buildings as well as Jewish cemeteries to be the most frequently listed items in the submitted applications. To secure funds for their renovation is an urgent need. As a matter of fact, it refers to all locations exhibiting Jewish spiritual and material culture.

20

Wolność sumienia i wyznania cudzoziemców w prawie polskim

67%

Borecki P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2014

|

vol. 17

23-46

PL

W prawie polskim, w dziedzinie wolności sumienia i wyznania cudzoziemcy nie posiadają w pełni takich samych uprawnień, co obywatele polscy. Konstytucja z 1997 r. dopuszcza możliwość ograniczenia w drodze ustawy konstytucyjnych wolności i praw cudzoziemców w porównaniu z obywatelami polskimi. Zasadę egalitaryzmu w traktowaniu obu tych grup wyrażają natomiast ratyfikowane lub podpisane przez Polskę najważniejsze akty prawa międzynarodowego dotyczące wolności sumienia i wyznania. Najlepszy poziom gwarancji równego traktowania cudzoziemców z obywatelami w sferze wspomnianej wolności zapewni jednak dopiero ratyfikacja Protokołu nr 12 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. Wskazane jest również przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do najważniejszych aktów prawnych zabezpieczających status bezpaństwowców (z 1954 r. i z 1961 r.). Z kolei przewidziany przez Konkordat polski z 1993 r. wymóg posiadania przez biskupów w Polsce rodzimego obywatelstwa należy ocenić krytycznie jako przejaw postrzegania hierarchii Kościoła Katolickiego w kategoriach politycznych, a zarazem przejaw dyskryminacji tego wyznania. Powyższe zarzuty, uzupełnione także zarzutem naruszenia zasady niezależności i autonomii właściwych konfesji, czy nawet naruszeniem wolności sumienia i wyznania cudzoziemców, można postawić wobec postanowień polskiego ustawodawstwa uzależniającego pełnienie funkcji kierowniczych w niektórych związkach wyznaniowych od posiadania obywatelstwa polskiego. Są to ograniczenia znamienne dla systemu powiązania państwa ze związkami wyznaniowymi. Za najdalej idące ograniczenia swobód religijnych cudzoziemców wypada uznać zakaz ich członkostwa w gminach wyznaniowych żydowskich, a przede wszystkim nie możność wystąpienia z wnioskiem o rejestrację związku wyznaniowego. Wskazane ograniczenia ustawowe zasługują na jak najszybsze zniesienie. Nie odpowiadają one realiom stosunków społecznych, szczególnie w aspekcie międzynarodowym. Ich utrzymanie grozi bowiem porażką Polski przed międzynarodowymi organami ochrony wolności i praw człowieka. Ograniczenia swobody cudzoziemców w sprawach religijnych mają także charakter przedmiotowy i niedyskryminacyjny, tzn. dotyczą ich na równi z obywatelami polskimi. Wynikają one zwłaszcza z uwarunkowań społeczno-politycznych współczesnej Polski. Jesteśmy państwem wciąż dość homogenicznym pod względem etnicznym i wyznaniowym. Czynnik ten nieprzerwanie oddziałuje na polskie ustawodawstwo po roku 1989. Zarazem funkcji liberalizującej w zakresie szeroko rozumianej wolności sumienia i wyznania nie spełniło dotychczas wyraźnie ani orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, ani tym bardziej Trybunału Konstytucyjnego.

EN

According to Polish law foreigners do not have fully the same privileges as Polish citizens in the field of freedom of conscience and religion. The Constitution of 1997 allows the limitation of constitutional rights and freedoms of foreigners in comparison with Polish citizens by law. On the other hand, the principle of egalitarianism in the treatment of both groups is expressed in the most important acts of international law concerning the freedom of conscience and religion ratified or signed by Polish authorities. Nevertheless, the best guarantee of equal treatment of foreigners and citizens in the area of that freedom could only be fully provided due to the ratification of Protocol No. 12 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms of 1950. Moreover, Polish accession to the most vital legal acts protecting the status of stateless persons (from 1954 and 1961) is highly recommended Consequently, the requirement of having native citizenship by Polish bishops provided by the Polish Concordat in 1993 should be assessed critically as the manifestation of the perception of the Catholic Church hierarchy in political terms as well as the discrimination of the Catholic religion. The above mentioned allegations, which can be supplemented with the charges of the breach of the principle of independence and autonomy of the relevant confessions, or even the violation of freedom of conscience and religion of the foreigners, can be put against the provisions of the Polish legislation, which conditions holding managerial functions in some religious associations on having Polish citizenship. There are significant limitations to the system of relations between the State and religious associations. The most far-reaching restriction of the religious freedoms concerning foreigners seems to be the ban on their membership in the Jewish religious communities, and above all, the lack of an opportunity to apply for the registration of a religious association. All of the above mentioned legislative restrictions should be immediately abolished as they do not correspond with the reality of social relations, particularly in an international context. Their maintenance might cause a failure of Polish authorities in case they were sued by the international human rights and freedoms organizations. Additionally, the restrictions of freedom in religious matters concerning foreigners also have objective and non-discriminatory nature, ie. they are the same as the restrictions concerning Polish citizens. In particular, they derive from socio-political condition of contemporary Poland. Unfortunately, our country is still ethnically and religiously homogenical. This factor continuously affects Polish legislation after the year1989. At the same time, neither the case law of ordinary courts nor the case law of the Supreme Court or even the Constitutional Court have fulfilled the liberalizing function in the broadest sense of freedom of conscience and religion.

Refine search results

Kierunki i dynamika rozwoju nauki i dydaktyki prawa wyznaniowego w Polsce

Main political and legal problems of religious building construction in the Polish People’s Republic between 1945 and 1989

Ksiądz Profesor Henryk Misztal (1936-2020): Człowiek – Kapłan – Uczony – Nauczyciel

Gwarancje wychowania religijnego dzieci w prawie polskim

Współdziałanie podmiotów samorządowych z podmiotami wyznaniowymi. Wybrane aspekty

Prawne ramy ekspresji religijnej w amerykańskich uniwersytetach publicznych

Godność osoby ludzkiej źródełem praw człowieka w świetle nauczania Jana Pawła II

Miejsce duszpasterstwa więziennego we francuskim systemie penitencjarnym

Relacje pomiędzy państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi w kantonie Vaud

Konstytucyjna zasada współdziałania państwa i Kościoła w kontekście interpretacji zasad poszanowania godności osoby ludzkiej i dobra wspólnego

Wpływ transformacji ustrojowej państwa polskiego na politykę wobec mniejszości wyznaniowych, narodowych i etnicznych (1989-2005)

Umowy w Kodeksie Prawa Kanonicznego w świetle kan. 1290

Utrata urzędu proboszcza na gruncie prawa kanonicznego i znaczenie tego faktu w procesie eksmisyjnym

Prace parlamentarne Sejmu Ustawodawczego 1919-1922 nad rewindykacją dóbr kościelnych skonfiskowanych przez carat

Stosunki wyznaniowe na pograniczu polsko–ukraińskim na przykładzie działalności powiatu tomaszowskiego

Ks. Henryk Misztal (1936-2020)

Darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych

Darowizny na cele kultu religijnego i kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Kontrowersje i nowe rozwiązania

Regulacja majątkowa w odniesieniu do mienia żydowskiego w północnej części województwa lubuskiego

Wolność sumienia i wyznania cudzoziemców w prawie polskim