Search results

1

Przygotowanie legendy do pracy z dzieckiem polonijnym

100%

Gaze M.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2020

|

vol. 27

495-504

EN

The article presents the problem of using legends in the process of teaching children form the Polish diaspora in Polish Staurday School. Polish education for children living outside Poland is not easy. Children usually go to Saturday Schools, which build a Polish identity for several hours a week by teaching Polish and Polish culture. Saturday school teachers often do not have the proper preparation and support, and they have a very high responsibility. The article presents the benefits of using Polish legends, which constitute (as one of the few literary texts) a common cultural space for the Polish diaspora child, parents, family and friends in Poland. Author presented how to adapt the texts of Polish legends to the language level of a child and the most common mistakes made during apatation.

PL

Artykuł podejmuje problem obecności legend w procesie nauczania dzieci polonijnych w tzw. szkołach sobotnich. Edukacja polonistyczna dzieci mieszkających poza Polską nie jest łatwa. Zwykle uczęszczają one na lekcje w szkołach sobotnich, które przez kilka godzin w tygodniu mają za zadanie podtrzymać „polskość” dziecka poprzez rozwój biegłości językowej i zapoznanie z polską kulturą. Nauczyciele szkół sobotnich często nie mają odpowiedniego przygotowania i wsparcia, a spoczywa na nich bardzo duża odpowiedzialność. Autor zwrócił uwagę na korzyści płynące z wykorzystania polskich legend, które stanowią (jako jedne z nielicznych tekstów literackich) wspólną przestrzeń kulturową dziecka polonijnego, rodzica, rodziny i kolegów w Polsce. Zaprezentowano zasady adaptacji tekstów legend polskich do poziomu biegłości językowej dziecka oraz przedstawiono najczęstsze błędy popełniane przy przygotowaniu tekstów adaptowanych.

2

Skamieniały chleb w oliwskim kościele. Historia kamienia i rozwój legendy

89%

Kromer A.

Studia Gdańskie

|

2017

|

issue 41

53-74

PL

Przez kilkaset lat we wnętrzu cysterskiego kościoła klasztornego w Oliwie przechowywany był kamień, który uważano za skamieniały chleb oraz towarzysząca mu tablica mówiąca o klęsce głodu. Najstarsze informacje o kamieniu pochodzą z napisanej na początku XVI w. kroniki Simona Grunaua. W kronice znalazła się też legenda przedstawiająca okoliczności przemiany chleba w kamień. Na przełomie XVIII i XIX w. kamień zaginął w nieznanych okolicznościach. Tablica znajdowała się w kościele do 1956 r., kiedy została oddana do konserwacji. Jak dotąd nie powróciła na dawne miejsce. Do obecnych czasów dotrwała legenda o kamiennym chlebie, powtarzana w różnych wariantach przez kolejnych autorów.

EN

Over several hundred of years there was a stone inside the Cistercian Abbey in Oliwa which was believed to be petrified bread, together with a stone tablet telling of famine. The earliest information about the stone come from Simon Grunau’s chronicles (Preussische Chronik) written at the beginning of the 16th century. The legend of the transformation of the bread into stone was also detailed in his chronicles. Between the 18th and 19th centuries the stone was lost in unknown circumstances. The tablet was kept in the abbey until 1956, when it underwent restoration. Since then it has not been returned to its proper place. The legend of the petrified bread has been retold in many different versions by different authors, right up to the present day.

3

Motywy biblijne w polskich legendach lokalnych związanych z Tatarami

89%

Krajcarz J. A.

Nurt SVD

|

2019

|

issue 2

79-92

PL

W legendach lokalnych dotyczących polskich miejscowości, poszczególnych obiektów kultury i przyrody, do dziś są żywe wątki związane z Tatarami. Dotyczą one głównie odniesień do najazdów mongolskich z XIII wieku i późniejszych krymsko-tatarskich, ale konfrontacja wiedzy historycznej i treści legend wskazuje, że najeźdźcami na dane miejscowości nie byli sensu stricto Tatarzy, lecz różne etnosy, grupy różniące się językiem, religią i wyglądem od ludności miejscowej, słowem – inni, np. Litwini, Jaćwingowie, Rusini, Szwedzi, husyci, Węgrzy, a nawet najemne oddziały zbrojne miejscowych możnych. W prezentacji Tatarów w lokalnych legendach często używane jest obrazowanie biblijne, Tatarzy są przedstawiani w kontekście sytuacji identycznych lub podobnych do zdarzeń opisywanych w Biblii. W legendach z wątkami tatarskimi motywy biblijne występują w postaci dalszych i bliższych nawiązań, skojarzeń, scenariuszy zdarzeń, zapowiedzi, zdarzeń identycznych lub wręcz dosłownych cytatów biblijnych.

EN

In local legends about Polish towns, individual cultural and nature objects, there are vivid motifs associated with Tatars to this very day. They refer mainly to references to Mongolian invasions of the thirteenth century and later Crimean-Tatar groups, but the confrontation of historical knowledge and the content of legends indicates that the invaders on the towns were not Tatars in the strict sense, but different ethnic groups, differing in language, religion and appearance from the local population, in other words - others, e.g. Lithuanians, Yotvingians, Ruthenians, Swedes, Hussites, Hungarians, and even mercenary armed forces of the powerful locals. In the Tatars’ presentation in local legends, biblical imaging is often used, with Tatars presented in the context of situations identical or similar to those described in the Bible. In legends with Tatar themes, biblical motifs appear in the form of further and closer references, associations, scenarios of events, announcements, events of identical or even literal biblical quotes.

4

Kreowanie pamięci o księciu Józefie Poniatowskim w społeczeństwie polskim w latach 1813-1913

89%

Załęczny J.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2017

|

vol. 38

|

issue 2

161-173

PL

Życie i bohaterska śmierć Poniatowskiego złożyły się na wizerunek bohatera, który stał się wzorem wierności i honoru. Budowaniu jego legendy służyły uroczystości pogrzebowe, obchody okolicznościowe, a także sztuka. Podniosłym momentem był powrót zwłok księcia do kraju, nabożeństwa żałobne oraz pogrzeb na Wawelu. Towarzyszyły temu liczne teksty, ukazujące patriotyczną postawę Poniatowskiego. Dowodem kultu były starania o wzniesienie pomnika w Warszawie oraz szeroko omówione w tekście uroczystości rocznicowe w roku 1913. Kult księcia Józefa był inspiracją dla kolejnych pokoleń Polaków walczących o niepodległość, stał się integralną częścią mitu armii polskiej.

EN

The life and heroic death of Poniatowski were a notable example of great commitment and honor. Burial ceremonies, numerous anniversaries and art took a great part in building his legend. The returning of Prince’s corpse to Poland, memorial services and a burial at Wawel were significant to the Polish society. Numerous literary works were glorifying Poniatowski’s patriotism. The proof of Poniatowski’s worship were efforts to build his statue in Warsaw and anniversary celebrations in 1913, described in detail in this dissertation. Worship of Prince Józef inspired the following, fighting for independence, generations and became an integral part of Polish army myths.

5

Ozvěna ve svatoivanské legendě F. Bridela (1656)

89%

Smyčková K.

Slovo a smysl - Word & Sense

|

2020

|

vol. 17

|

issue 2

48-56

EN

Tis study focuses on the motif of the echo in Baroque literature. It is based on an analysis of the Latin legend of Saint Ivan by Fridrich Bridel (1619–1680), Vita sancti Ivani, primi in regno Boëmiæ eremitæ (Te Life of Saint Ivan, the First Czech Hermit; Ludmila Sedlčanská, Prague 1656). Tis book was written as a prosaic biography with occasional lyrical passages, one of which is a dialogue between the hermit Saint Ivan and his own echo. As St. Ivan meditates on life in the wilderness and on the vainness of the world, his echo consoles him and gives him advice. Tis text refects a popular motif in other European literature of its time, characterized by a renewed interest in ancient myths and their philosophical and Christian interpretations. In the secular literature, the motif of the echo could be found mainly in love poetry, typically involving an unhappy lover who roams a deserted landscape (locus terribilis) until he is met by his own echo, which responds to his lamentation and gives him comfort. In religious poetry, by contrast, this echo would be understood as the voice of God, responding to a character — ofen in the allegorical fgure of the ‘spiritual bride’ — who has gone in search of God. While Bridel’s legend presents the echo as a spiritual voice, it is also indebted to older myths based on the theme of romantic love, so that the dialog between St. Ivan and his echo efectively produces the motif of the spiritual marriage. Te fgure of the echo was used mainly in the literature of Bridel’s time in connection with popular conceptual poetics. In the fnal analysis, Vita sancti Ivani demonstrates how Bohemian literature was infuenced by the aesthetic theory of its period.

6

Rozwój kultu św. Jadwigi Śląskiej w Wielkopolsce

89%

Wiącek K.

Studia Paradyskie

|

2019

|

issue 29

189-204

PL

Święci Pańscy wskazują nam, jak zmierzać do Boga poprzez ciągłą pracę nad sobą i świadectwo życia. Stanowią specyficzne narzędzie oddziaływania Boga, który przez przykład życia czczonych w liturgii, wzbudza w sercach wiernych pragnienie wcielania w czyn Ewangelii. Autor artykułu zwrócił uwagę, że chrześcijański kult świętych jest wciąż aktualny. W niniejszym artykule podjęto próbę krótkiej syntezy rozwoju kultu św. Jadwigi Śląskiej na ziemi wielkopolskiej. Na podstawie dostępnych materiałów i opracowań ukazano rys historyczny i kwestię rozumienia kultu świętych we wspólnocie kościoła, przedstawiono życie i działalność księżnej Śląska, jej kanonizację, rozwój kultu po śmierci i wpływ jej życia na pobożność średniowieczną. Następnie przedstawiono rozwój kultu świętej w Wielkopolsce od kanonizacji do lat 50 –tych XX w. oraz następstwa kultu w pobożności ludowej, w postaci legend, które stworzono na ziemi poznańskiej na przestrzeni dziejów.

EN

Saints of the Lord show us, how to reach God through the continuous work on ourselves and the testimony of life. They are a specific tool for the influence of God, who, through the example of life of the venerated in the liturgy, arouses in the hearts of the worshippers the desire to incarnate in the Gospel deed. The author of the article took notice that the Christian cult of saints is still valid. This article shows a short synthesis of the cult of St. Hedwig of Silesia in Greater Poland. On the basis of available sources, a historical outline and the issue of understanding the cult of saints in the church community were presented as well as the life and work of the Princess of Silesia, her canonization, the development of worship after her death and the impact of her life on medieval piety were presented. Moreover, the development of sacred worship in Greater Poland from the canonization up to the 1950s and the sequence of worship in popular piety, in the form of legends, which were created in the region of Poznań throughout the history, were presented.

7

Jak číst barokní legendu?: Svatováclavská legenda (1643-1644) Jiljího od sv. Jana Křtitele slovem i obrazem

89%

Škarpová M.

Česká literatura (Czech Literature)

|

2021

|

vol. 69

|

issue 2

197-235

EN

The aim of the study is to cast doubt on the exposition of the second quarter of the seventeenth century as a time when emigration deprived the Czech lands of readers with higher literary requirements. Proof of this thesis includes the artistic and literary activities of the Prague Monastery of the Barefoot Augustinians at Zderaz, especially a book about St. Wenceslas, published in Czech (1643), German (1643), and Latin (1644). Addressing the question of the adequate narrative representation of the past, the book adopts an even-handed position on the visual and textual components. Moreover, every part of the three-part structured chapters calls for different modes of reception. A more proficient reading literacy is also required.

8

Patriarchowie Izraela – postacie historyczne, legendarne czy eponimy?

89%

Chrostowski W.

Collectanea Theologica

|

2018

|

vol. 88

|

issue 4

5-33

EN

The article is an attempt to summarize the problems which come intoview when the patriarchs of Israel are studied. More particularly, the attentionis focused on the question of whether they are eponyms, legendaryfigures or historical persons. The narrative of Gen 12–50 was composedin the Persian period, so the distance from the possible time when Abraham,Isaac and Joseph/Israel lived is very long. This problem is connectedwith the role of archaeology and extra-biblical evidence. Regarding thepatriarchs the question is posed whether they in fact “existed”, that is, ifthey are historical persons or literary imaginations invented by authors ofthe second part of Genesis.

9

Nieznany rękopiśmienny zapis legendy o skamieniałym chlebie

89%

Zuzek T.

Studia Gdańskie

|

2020

|

vol. 47

213-225

EN

The purpose of this article is to supplement the information given in the work of Adam Kromer about petrified bread in the Oliwa church (published in volume 41 of the "Studia Gdańskie"), as well as the edition of an unknown record of this legend, contained in an anonymous manuscript created around 1617 in the Cistercian monastery in Oliwa. This manuscript is kept in the State Archive in Gdańsk, and its author could have been the prior of the Oliwa monastery Filip Adler (1566-1630). It contains unknown informations about the fate of the stone itself and a bilingual inscription (in Latin and German) that was hung above it.Keywords: the Cistercians, Oliwa, legend, the edition of sources, manuscripts of Oliwa

PL

Celem niniejszego artykułu jest uzupełnienie informacji podanych w pracy Adama Kromera o skamieniałym chlebie w oliwskim kościele (opublikowanej w 41 tomie „Studiów Gdańskich”), a także edycja nieznanego zapisu tej legendy, zawartej w anonimowym rękopisie powstałym około 1617 r. w klasztorze cysterskim w Oliwie. Rękopis ten jest przechowywany w Archiwum Państwowym w Gdańsku, a jego autorem mógł być przeor klasztoru oliwskiego Filip Adler (1566-1630). Zawiera on nieznane informacje na temat losów samego kamienia oraz dwujęzyczną inskrypcję (po łacinie i niemiecku), która była nad nim zawieszona.

10

„Poznaj kulturę regionu, czyli bajanie z Żubrozwierzem” – warsztaty artystyczno-edukacyjne dla dzieci

89%

Józefowicz A.

Edukacja Międzykulturowa

|

2015

|

vol. 4

303-313

EN

What is presented in study is the completed project “Explore culture of the region or storytelling with Bison the Animal” – artistic and educational workshops for young schoolchildren, as an attractive proposal for educational activities. The main purpose of the meetings was to introduce children to the culture of the region by reading them the legends of Podlasie.

PL

Przedstawiam zrealizowany projekt „Poznaj kulturę regionu, czyli bajanie z Żubrozwierzem” – warsztaty artystyczno-edukacyjne dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym, jako atrakcyjną propozycję zajęć edukacyjnych. Głównym celem spotkań było przybliżenie dzieciom wielokulturowego bogactwa regionu i jego tradycji poprzez czytanie legend Podlasia.

11

Pieśń i gra obrzędowa „Zelman” u Oskara Kolberga i innych. Materiały i interpretacje

89%

Jasiewicz Z.

Lud

|

2017

|

vol. 101

EN

The folk song and ritual play known under the name of Zelman was recorded and documented in the Ukraine in more than ten varieties by Oskar Kolberg in the 19th century. It may be interpreted from two perspectives: historical and mythological. In the former, its context is the practice of Orthodox churches being leased out to Jews. In the latter, it is related to the gods of ancient mythology. Scholars, like M. Hruszewski, have long dismissed any link between the ritual “Zelman” with Zelman Wolfowicz, who lived in the 18th Century in the town of Drohobych. They believed the practice of Jews taking churches in lease to be no more than a legend. The author presents the social, religious and political background of this legend and examines its parallels both with ‘haijwka’, an Easter ritual, and the forms of the legend which exist to this day. He considers this tradition part of enduring legacy in the relations between Ukrainians, Poles and Jews, which even today is not without significance

PL

W XIX wieku Oskar Kolberg zapisał i udokumentował na Rusi ponad dziesięć wersji pieśni ludowej i gry obrzędowej znanej pod nazwą „Zelman”. Można je interpretować z dwóch perspektyw: historycznej i mitologicznej. W pierwszym przypadku ich kontekstem jestlegenda odzierżawieniucerkwi prawosławnych przez Żydów, natomiast w drugim ujęciu Zelman wiązany jest z bóstwami starożytnej mitologii. Badacze, jak M. Hruszewski, od dawnaodrzucali wszelkie powiązania między pieśnią i obrzędem „Zelman” a Zelmanem Wolfowiczem, który żył w XVIII wieku w Drohobyczu. Ich zdaniem, opowieść o przejmowaniuświątyń przez Żydów jest jedynie legendą.Autor artykułu przedstawia społeczne, religijne i polityczne tło tej legendy i analizuje jej związek z„haijówką”, obrzędem wielkanocnym, oraz omawia wersje legendy, pieśni i zabawy, które istnieją do dnia dzisiejszego.Tradycję tęuznał za część trwałej spuścizny ukraińsko-polsko-żydowskiej, którado dziś zachowała swoje znaczenie

12

Stare i nowe miasto. Przyszłość bohaterów warszawskich legend

89%

Niewieczerzał M.

Literatura Ludowa

|

2019

|

vol. 63

|

issue 1

PL

Niniejszy artykuł przedstawia porównanie sposobów obrazowania wybranych postaci z tradycyjnych legend miejskich oraz ich postmodernistycznych wersji we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży. Pod uwagę zostały wzięte legendy warszawskie i związane z nimi postaci takie jak: Złota Kaczka, Wars i Sawa, Bazyliszek i inne. Zarysowana została problematyka przyszłości jako kategorii, która dotyczy jednostki – wybranych postaci z legend warszawskich. Jak one zmieniają się, dojrzewają, jaka czeka je przyszłość w nowej rzeczywistości. Praca zawiera również omówienie pojawiających się we współczesnych tekstach wybranych strategii narracyjnych, które służą modyfikowaniu pierwowzoru.

EN

This article presents a comparison of depictions of selected characters from traditional urban legends and their postmodern versions in contemporary Polish children's and YA literature. The analysis herein focuses on Warsaw Legends and characters related to them (the Golden Duck, Wars and Sawa, Basilisk and others). The article outlines problems associated with the future as a category concerning the individual, i.e. specific characters from the Warsaw Legends: how do they change and mature? What kind of future awaits them in the new reality? The article also examines selected narrative strategies aimed at modifying the original in the analyzed texts.

13

Polskie krzyże, kapliczki i figury przydrożne zwane tatarskimi

89%

Krajcarz J. A.

Nurt SVD

|

2023

|

issue 1

346-362

PL

Krajobraz polskich miast, wsi, pól, lasów, rozstajów dróg naznacza obecność krzyży, kapliczek, figur. Część obiektów małej architektury sakralnej, które dotrwały do czasów współczesnych, przetrwało w niezmienionej, pierwotnej formie, wiele natomiast jest kontynuacją wcześniejszych budowli, które uległy zniszczeniu przez upływ czasu lub celowe działania człowieka. Niektórych obiektów dotyczą legendy i opowieści związane w różny sposób z Tatarami. Tekst zbiera, prezentuje i omawia tatarskie wątki opisujące historie tych chrześcijańskich obiektów sakralnych.

EN

The landscape of Polish towns, villages, fields, forests and crossroads is marked by the presence of crosses, chapels and statues. Some of the objects of small religious architecture, which have survived to modern times, have survived in an unchanged, original form, while many are a continuation of earlier structures, which were destroyed by the passage of time or deliberate human action. Some of the sites are associated with legends and stories related to the Tatars in various ways. The text collects, presents and discusses Tartar connections describing the stories of these Christian religious buildings.

14

Motyw kreacji przez rysunek w folklorze polskim i wschodniosłowiańskim

89%

Gołębiowska-Suchorska A.

Łódzkie Studia Etnograficzne

|

2023

|

vol. 62

21-33

EN

The article attempts to illustrate the folk motif of bringing objects and people to life by means of drawing them. Such an act of creation has not yet been classified as an independent motif of oral folklore, so the working term: “the creation by drawing motif” was chosen. Examples of the implementation of the motif have been found in various genres of Polish, Ukrainian and Russian folklore (porquoi stories, heroic tales, magical fairy tales, humorous fairy tales), Polish e-folklore (demotivators) and in children’s literature and cinematography (Polish and Russian). This motif is present in cultural texts with different broadcasting intentions – informative (porquoi stories), ludic (humoresques, demotivators), compensatory (heroic legends, magical fairy tales), didactic (children’s literature and cinematography) and nostalgic (demotivators). The permanence of the creation by drawing motif in various cultural texts results from the universal longing for the possibility of a quick fulfilment of desires and improvement of one’s own life or the world.

PL

W artykule podjęta została próba egzemplifikacji ludowego motywu ożywiania przedmiotów oraz ludzi przez rysunek. Taki akt kreacji nie został dotychczas sklasyfikowany jako odrębny motyw ustnego folkloru, dlatego przyjęto termin roboczy „motyw kreacji przez rysunek”. Przykłady realizacji motywu odnaleziono w gatunkach polskiego, ukraińskiego i rosyjskiego folkloru (legendy ajtiologiczne, legendy bohaterskie, bajki magiczne, bajki humorystyczne), polskiego e-folkloru (demotywatory) oraz w polskiej i rosyjskiej literaturze i kinematografii dla dzieci. Motyw kreacji przez rysunek jest obecny w tekstach kultury o różnej intencji nadawczej – informacyjnej (legendy ajtiologiczne, legendy o bohaterach), ludycznej (humoreski, demotywatory), kompensacyjnej (bajka magiczna), dydaktycznej (literatura i kinematografia dziecięca) i nostalgicznej (demotywatory). Trwałość motywu kreacji przez rysunek w różnych tekstach kultury wynika z uniwersalnej tęsknoty człowieka za możliwością szybkiej realizacji pragnień i poprawy własnego życia lub świata.

15

Legenda Piotra Skargi w świetle galicyjskiej prasy doby autonomicznej

89%

Biesiadecka E.

Galicja. Studia i materiały

|

2021

|

issue 7

287-299

EN

The article deals with two positive visions of Piotr Skarga (as an important figure in the national history) created in literature: romantic and positivist ones, and their impact on journalism. The interest in his figure on the part of the Galician press took place on the occasion of the 300th anniversary of the priest’s death and the organization of Skarga Congress in Kraków. The analyzed magazines, regardless of their political affinities, considered and assessed various aspects of Skarga’s activity: political, religious, social and literary-linguistic ones. The presentation of the characters often reflected the socio-political views of the press circles.

PL

Artykuł zajmuje się kreowanymi w literaturze dwiema pozytywnymi wizjami Piotra Skargi (jako ważnej postaci w dziejach ojczystych): romantyczną i pozytywistyczną, i ich oddziaływaniem na czasopiśmiennictwo. Zainteresowanie ze strony prasy galicyjskiej jego postacią nastąpiło z okazji 300. rocznicy śmierci duchownego i organizacji krakowskiego zjazdu skargowskiego. Analizowane czasopisma, niezależnie od sympatii politycznych, podejmowały i oceniały różne aspekty działalności Skargi: polityczny, religijny, społeczny i literacko-językowy. Prezentacja postaci odzwierciedlała często poglądy społeczno-polityczne środowisk prasowych.

16

Bohater w epoce „twardochodów”. Kreacja Romualda Traugutta w powieści Orzeł bielszy niż gołębica Konrada T. Lewandowskiego

89%

Rusin J.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2020

|

issue 1(14)

31-44

PL

W artykule poddano analizie kreację Romualda Traugutta w powieści fantastycznej Konrada T. Lewandowskiego wydanej w 150. rocznicę powstania styczniowego, realizującej model historii alternatywnej w konwencji steampunk. Lewandowski kontynuuje złotą legendę Traugutta – męczennika sprawy narodowej kształtującą się już od dnia egzekucji Rządu Narodowego, a ugruntowaną w literaturze pięknej przez E. Orzeszkową. Nowością zaproponowaną przez pisarza jest rzeczywistość alternatywna, w której powstańcy styczniowi pokonali Rosję dzięki cudowi techniki – specyficznym czołgom wymyślonym przez I. Łukasiewicza. Traugutt w owej rzeczywistości nie ginie, zostaje Naczelnikiem Państwa; podobnie jak realny pierwowzór jest dobrym żołnierzem i człowiekiem głębokiej wiary. Lewandowski podkreśla patriotyzm i heroizm bohatera, gdy ten dobrowolnie godzi się na śmierć dla ojczyzny.

EN

The article analyzes the creation of Romuald Traugutt in the fantasy novel by Konrad T. Lewandowski, published on the 150th anniversary of the January Uprising, which implements the model of alternative history in the steampunk convention. Lewandowski continues the golden legend of Traugutt – a martyr of the national case, which has been evolving since the day the National Government was executed, and grounded in belleslettres by E. Orzeszkowa. A novelty proposed by the writer is an alternative reality in which the January insurgents defeated Russia thanks to the technical miracle, specific tanks invented by I. Łukasiewicz. Traugutt in this reality does not die, he becomes the Chief of State; just like the real prototype, he is a good soldier and a man of deep faith. Lewandowski emphasizes the hero's patriotism and heroism when he voluntarily agrees to die for his homeland.

17

Okulary Traugutta. Z dziejów przedmiotu i motywu literackiego

89%

Rusin J.

Tematy i Konteksty

|

2016

|

issue 6(11)

442-452

EN

Romuald Traugutt was short-sighted. He wore glasses from his early years until the last moments of his life. A moment before the execution, he took them off and threw them on the ground. They had survived their owner – today they are kept in the Licheń sanctuary. The motif of Romuald Traugutt’s glasses is a frequent and important component of his literary legend. It appears multiple times in literature – from Gloria Victis by Eliza Orzeszkowa to the poem Gest [Gesture] by Stanisław Grochowiak.

18

Nálezová zpráva o dobové verzi německé Slávy svatoprokopské F. Bridela

71%

Škarpová M.

Česká literatura (Czech Literature)

|

2016

|

vol. 64

|

issue 1

92-98

EN

This paper summarizes, corrects and supplements knowledge of period foreignlanguage versions of the Legend of St. Prokop Sláva svatoprokopská by Fridrich Bridel (1619–1680). In particular, it presents two new findings: 1) it demonstrates that the belief, which has been passed down, in the alleged existence of a Latin version of Bridel’s Legend of St. Prokop entitled Scintilla gloriae S. Procopii is incorrect; 2) it provides information on the discovery of a previously unknown period translation of the first edition of Sláva svatoprokopská (1662) into German. A unique example of this German Legend of St. Prokop, which was published anonymously under the title Lob des heiligen Procopii in 1666 by Jesuit printers in Prague, has been preserved in the Rajhrad Benedictine Abbey library collection.

CS

Stať resumuje, opravuje a doplňuje znalosti o dobových cizojazyčných verzích legendy o sv. Prokopu Sláva svatoprokopská Fridricha Bridela (1619–1680). Nabízí zejména dvě nová zjištění: 1.) dokazuje, že tradovaná domněnka o existenci údajné latinské verze Bridelovy svatoprokopské legendy s názvem Scintilla gloriae S. Procopii je mylná, 2.) informuje o nálezu dosud neznámého dobového překladu prvního vydání Slávy svatoprokopské (1662) do němčiny. Unikátní exemplář této německé svatoprokopské legendy, kterou vydala anonymně pod názvem Lob des heiligen Procopii r. 1666 Jezuitská tiskárna v Praze, se dochoval ve fondu Knihovny benediktinského opatství Rajhrad.

19

Čechami obchází strašidlo byrokrata. Posmrtné obrazy úředníků

71%

Chalupová H., Reischlová D.

Folia historica Bohemica

|

2019

|

vol. 34

|

issue 1

137-166

EN

The topic of this paper are folklore sources, namely demonological legends in which a revenant is embodied by a real historical personality - an official of the nobility. The study contains comprehensive biograms of officials whose personalities left a significant impression within the oral tradition. A comparison of the historical facts with the content of the plots of individual legends offers several hypotheses that can serve as an answer to the question of why have these personalities of officials of the nobility become the actors of the demonological legends.

20

Tradycja tekstowa i rękopiśmienna legend św. Stefana

71%

Grzesik R.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2016

|

vol. 125

127- 145

PL

Świętość władcy jest fenomenem średniowiecznego chrześcijaństwa. Szczególnie Węgry rozwinęły taki rodzaj patronów Królestwa, podczas gdy idea błogosławiona dynastia pojawiła się w XIII wieku. Trzech członków dynastii Arpadów zostało kanonizowanych w XI i XII wieku: Święty Szczepan, jego syn St Emmerich i św. Władysław. W mojej pracy analizuję hagiografię pierwszego króla węgierskiego, świętego Szczepana (Szt. István). Trzy jego opisy życia o nazwie Legendae zostały napisane na jego kanonizację w 1083 roku a ostatni powstał na początku 12 wieku. Legenda maior, Legenda minor i Legenda skomponował biskup Győr Hartvich, który na początku drugiej połowy XII wieku połączył teksty obu wcześniejszych Legend. Podczas gdy obie pierwsze legendy straciły popularność po około stu latach (3 rękopisy z przełomu XII i XIII wieku i tylko jedna z XV wieku pozostał do czasu dzisiejszego), Legenda Hartvicha była bardzo popularny w całym średniowieczu i czasach nowożytnych i została potwierdzona jako oficjalny tekst liturgiczny przez papieża Innocentego III w 1201 roku. Dlatego zgadzam się z tradycją manuskryptu. Istnieją dwa wczesne kodeksy, w których napisano tekst Legendy. Jednym z nich jest Kodeks Biblioteki Budapeszteńskiej nr 17, który jest w rzeczywistości kompilacją dwóch części. Jednym z nich jest legendarny związany z Kościołem augsburskim i napisany gdzieś w XIII wieku. Druga część to Legenda Hartvicha, napisana prawdopodobnie w XII wieku, tradycyjną minuskułą karolińską. Kodeks ten był podstawą większej liczby krytycznych wydań w nowoczesnej historiografii. Jednak bardziej szczegółowa analiza pokazuje, że ta transmisja tekstu nie jest doskonała, zwłaszcza, że zawiera ogromne interpolacje z Legenda maior. Takie fragmenty jak powielanie informacji o fundacji klasztornej na Górze Świętego Marcina (obecnie Pannonhalma) lub o decyzji Świętego Władysława o wyniesieniu relikwii świętego Króla dowodzi, że były to interpolacje, które nie znalazły swojego miejsca w oryginale Hartvicha. Również drugi wczesny Kodeks klasztoru cystersów w Reun (początek XIII wieku) jest daleki od doskonałości. Wynika z niego, że dwa z tych manuskryptów powinny być podstawą redakcyjną następnego wydania. Ten artykuł jest pierwszym sygnałem przygotowania takiej edycji przez polsko-węgierski zespół wspierany zarówno przez Akademie Nauk: Polską i Węgierską.

EN

The ruler-holiness is a phenomenon of the medieval Christianity. Especially Hun-gary developed such kind of the Kingdom patrons, while the idea of the beata stirps (the blessed dynasty) occurred in the 13th century. Three members of the Arpadian dynasty were canonized in the 11th and 12th centuries: St Stephen, his son St Em-merich and St Ladislas. In my paper, I study the hagiography of the first Hungarian King, St Stephen (Szt. István). Three of his life descriptions called Legendae were written for his canonization in 1083 and close after, at the beginning of the 12th cen-tury. It was Legenda maior, Legenda minor and Legenda composed by the Bishop of Győr Hartvich, who at the beginning of the second decennial of the 12th century combined the texts of both earlier Legends. While both first Legends lost their popu-larity after about a century (3 manuscripts from the turn of the 12th and 13th century and only one from the 15th century remained until the present time), Legenda Hartvici was very popular during the whole Middle Ages and Modern Time and was pro-claimed as an official liturgical text by Pope Innocent III in 1201. Therefore I concen-trate on its manuscript tradition. There are two early codices where the Legend text was written. One of them is the Code of the Budapest Széchényi Library, No. 17, which is in fact a compilation of two parts. One of them is a Legendary connected to the Augsburgian Church and written somewhere in the 13th century. The second part is the Hartvich Legend, written probably in the 12th century yet with a very conserva-tive Carolingian minuscule. This Code was a basis for a greater number of the critical editions in the modern historiography. However, a more detailed analysis shows that this text transmission is not perfect, especially, as it contains huge interpolations from Legenda maior. Such fragments as duplication of information about the monastery foundation at the St Martin’s Mount (now Pannonhalma) or about St Ladislas’ deci-sion of St King’s relics’ elevation proves that it were interpolations, which did not find their place in the Hartvich’s original. Also the second early Code of the Cister-cians monastery in Reun (beginning of the 13th century) is far from perfect. It shows that two of these manuscript should be the editorial basis for the next edition. This article is the first signal of preparation of such an edition by the Polish-Hungarian team supported by both Academies of Sciences: Polish and Hungarian.

Refine search results

Przygotowanie legendy do pracy z dzieckiem polonijnym

Skamieniały chleb w oliwskim kościele. Historia kamienia i rozwój legendy

Motywy biblijne w polskich legendach lokalnych związanych z Tatarami

Kreowanie pamięci o księciu Józefie Poniatowskim w społeczeństwie polskim w latach 1813-1913

Ozvěna ve svatoivanské legendě F. Bridela (1656)

Rozwój kultu św. Jadwigi Śląskiej w Wielkopolsce

Jak číst barokní legendu?: Svatováclavská legenda (1643-1644) Jiljího od sv. Jana Křtitele slovem i obrazem

Patriarchowie Izraela – postacie historyczne, legendarne czy eponimy?

Nieznany rękopiśmienny zapis legendy o skamieniałym chlebie

„Poznaj kulturę regionu, czyli bajanie z Żubrozwierzem” – warsztaty artystyczno-edukacyjne dla dzieci

Pieśń i gra obrzędowa „Zelman” u Oskara Kolberga i innych. Materiały i interpretacje

Stare i nowe miasto. Przyszłość bohaterów warszawskich legend

Polskie krzyże, kapliczki i figury przydrożne zwane tatarskimi

Motyw kreacji przez rysunek w folklorze polskim i wschodniosłowiańskim

Legenda Piotra Skargi w świetle galicyjskiej prasy doby autonomicznej

Bohater w epoce „twardochodów”. Kreacja Romualda Traugutta w powieści Orzeł bielszy niż gołębica Konrada T. Lewandowskiego

Okulary Traugutta. Z dziejów przedmiotu i motywu literackiego

Nálezová zpráva o dobové verzi německé Slávy svatoprokopské F. Bridela

Čechami obchází strašidlo byrokrata. Posmrtné obrazy úředníků

Tradycja tekstowa i rękopiśmienna legend św. Stefana