Search results

1

Quête de soi, quête du sens : alchimie et roman comique à la première personne dans Le Page disgracié et L’Autre Monde

100%

Gauthier P.

Academic Journal of Modern Philology

|

2020

|

vol. 9

255-263

EN

The Other World and Le Page disgracié (The Disgraced Page) occupy a singular place in the luxuriant seventeenth-century novel landscape on account of their first-person writing. In a process quite akin to the formative novel, the experiences of the “I” are stages in the construction of a meaning that is elaborated in the course of adventures rather than set as a goal to be reached. Meaning remains elusive, never predetermined, ravelled and unravelled as it is along with the episodes experienced by the narrator, regardless of whether those episodes are conveyed by the imagination of Cyrano or by the memory of Tristan’s experiences. No matter whether we are dealing with the most unbridled fantasies or autobiographical narrative, the route followed by the “I” is not oriented towards a goal that would make sense. Both texts call for alchemy, but the narrators do not make the quest for the philosopher’s stone the guiding thread of their narrative. Alchemy, described as a deception in Tristan and as an approach among others to the mysteries of the world in Cyrano, is presented as the touchstone of a possible decoding of the world, as the reign of illusion and, therefore, of the impossibility even to fix meaning. A pie-in-the-sky quest for meaning leading to a goal that does not exist (the two texts are abruptly interrupted), the formative novel finds a possible hermeneutic opening in the form of libertinism that forces one to play with meaning. Both works put sensual pleasure at the heart of the adventures lived by the characters and this rehabilitation of sensuality could offer itself as the key to a libertine strategy.

2

Gołębnik przejrzał na oczy. Ludowy spisek w siedemnastowiecznej Italii

94%

Ginzburg C.

Praktyka Teoretyczna

|

2016

|

vol. 19

|

issue 1

217-229

EN

The hero of this essay by Calro Ginzburg is XVII-th century clown and distiller Costantino Saccardino, who also was active in the field of medical art. Accused together with his companions of secretly defiling city saint painting with excrements, Saccardino preached that religion – particularly its approach towards hell – was pure fiction and that first people were not created by God but were born out of mud. Ginzburg draws attention to the affinity between Saccardino’s heretical views (marked by the awareness of crisis and the anticipation of political, religious and cultural revolution) and the diagnoses made by Galileo, Bacon, Campanella, Rosicrusarians or even Descartes. At the same time Sccardino’s sensibility is that of a professional comedian – not a great intellectual – and this is what makes his case exceptional. The case of Saccardino, who – as is demontrated by Ginzburg – had a good knowledge of libertine literature while rejecting libertine elitism, shows that in this period the relations between the high culture and the culture of the subordinated classes could include an exchange that went through a detour, mediated in various, sometimes opposing codes.

PL

Bohaterem eseju Carlo Ginzburga jest siedemnastowieczny błazen i gorzelnik Costantino Saccardino, parający się również sztuką medyczną. Oskarżony wspólnie z towarzyszami o potajemne skalanie odchodami miejskich świętych obrazów, Saccardino głosił, że religia – przede wszystkim zaś pojęcie piekła – stanowi czystą fikcję, a pierwsi ludzie nie zostali stworzeni przez Boga, lecz zrodzili się z błota. Ginzburg zwraca uwagę na pokrewieństwo łączące heretyckie poglądy Saccardina – naznaczone świadomością kryzysu oraz oczekiwaniem politycznej, religijnej i kulturowej rewolucji – z rozpoznaniami Galileusza, Bacona, Campanelli, Różokrzyżowców, nawet Kartezjusza. Zarazem jednak wrażliwość Saccardina jest wrażliwością zawodowego komedianta – nie wielkiego intelektualisty – i to właśnie czyni ten przypadek niezwykłym. Sprawa Saccardina, obeznanego, jak wykazuje Ginzburg, z literaturą libertyńską, zarazem zaś bezwzględnie odrzucającego elitaryzm libertynów, pokazuje, że w tym okresie związki między kulturą wysoką i kulturą klas podporządkowanych mogły obejmować okrężną wymianę, zapośredniczoną przez różne, niekiedy przeciwstawne kody.

3

Od "Theophrastus Redivivus" do Du Maraisa. Źródła laickości w podziemnej filozofii radykalnego Oświecenia we Francji

84%

Budzanowska A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2021

|

issue 4(29)

18-32

EN

The article describes the sources of anti-religious conceptions in French philosophical literature of Radical Enlightenment, based on secret symbolic manuscripts: Theophrastus Redivivus, Le Militaire philosophe, Lettre d'Hypocrate à Damagatte, La vie de Mahomed, Le traite sur les trois imposteurs, La Moysade and Le Philosophe, and aims to explore the radical approach to religion and faith of the following little-known French libertine thinkers, who were representatives of the so-called philosophie clandestine: B. Fontenelle, N. Malebranche, Y. de Vallone, Delaube, R. Challe, H. de Boulainvilliers. Discoveries related to French underground philosophical manuscripts attract the interest of researchers, changing the ideological picture of the Enlightenment. As it appears, underground thinkers – through the scope and radicalism of their ideas – made a so far unrecognized contribution to the not-so-distant age of encyclopaedism and the French Revolution. The libertine theories born in reaction to monarchical and clerical absolutism conceal contextual political and anti-Christian explicitness. Therefore, analyses of the approach to religion and faith expressed in underground philosophical texts allow us to classify them as anti-systemic. Undoubtedly, a great number of observations and recommendations of the secret philosophers was related to the search for understanding the entirety of human religiosity or to the need to articulate the universality of natural religion. However, French ideological continuators of the underground amateur philosophers, including eighteenth-century academics and encyclopaedists who referred to the underground anti-religious impulse, did not postulate introducing broadly-understood religious tolerance; on the contrary, they formulated theories that enabled the gradual removal of religiosity from the public sphere (laïcité). The article presents the idea of secularism in the radical underground Enlightenment movement and refers to the delayed consequences of said phenomenon, when this idea, considered politically dangerous, reappeared in political debates in the second half of the 19th century, and eventually became la loi fondatrice of the republican France under the 1905 law.

PL

Artykuł przedstawia źródła koncepcji antyreligijnych we francuskiej literaturze filozoficznej radykalnego oświecenia podążając za symbolicznymi, tajnymi manuskryptami m.in: Theophrastus Redivivus, Le Militaire philosophe, Lettre d’Hypocrate à Damagatte, La vie de Mahomed, Le traite sur les trois imposteurs, La Moysade oraz Le Philosophe, by ukazać radykalizm podejścia do religii i wiary mało znanych francuskich libertynów, przedstawicieli tzw. philosophie clandestin: Fontenelle’a, Malebranche’a, Yves de Vallone’a, Delaube’a, R. Challe’a, H. de Boulanvilliers, Du Maraisa. Okrycia dotyczące francuskich podziemnych manuskryptów filozoficznych budzą zainteresowanie badaczy zmieniając ideowy obraz Oświecenia. Okazuje się bowiem, jak niebagatelny i do tej pory nierozpoznany wkład, wnieśli ci undergroundowi myśliciele, zakresem i radykalizmem swoich koncepcji, w nieodległą epokę encyklopedyzmu i rewolucji 1789. Libertyńskie teorie zrodzone w reakcji na monarchiczny i klerykalny absolutyzm kryją kontekstualną, antysystemową wyrazistość polityczną. Tajni filozofowie traktując religię jako ludzki zamysł służący podporządkowaniu społeczeństwa politycznym partykularyzmom, wywiedli swoje przekonania z poszukiwań zrozumienia całej ludzkiej religijności lub z potrzeb artykułowania uniwersalności religii naturalnej. Nawiązując do podziemnego impulsu antyreligijnego, ich ideowi kontynuatorzy - osiemnastowieczni akademicy i encyklopedyści, nie sformułowali koncepcji przyznania szerokiej tolerancji religijnej lecz wykreowali teorie, które w kolejnym stuleciu stały się historią konfliktu dwóch wizji Francji prowadząc do usunięcie religijności ze sfery publicznej (laïcité). W artykule opisano formującą się koncepcję laickości w radykalnym, podziemnym ruchu oświeceniowym nawiązując do odłożonych w czasie konsekwencji tego zjawiska, gdy postrzegana jako politycznie niebezpieczna idea ta powróciła do politycznych debat dopiero w drugiej połowie XIX wieku będąc historią konfliktu dwóch wizji państwa, by ostatecznie na mocy ustawy 1905r. stać się la loi fondatrice republikańskiej Francji konstytuując świecką postawę francuskiego społeczeństwa porewolucyjnego i model rozdziału instytucji publicznych od kościołów, w którym państwo nie ingeruje w religię obywatela, a kościoły w funkcjonowanie państwa.

4

Filozofia i koniunktura

71%

Negri A.

Praktyka Teoretyczna

|

2016

|

vol. 19

|

issue 1

104-123

EN

In the text, which consists of the first two parts of the second chapter of Descartes Politico, Antonio Negri defines the change in the thought of René Descartes which took place at the end of the third decade of the 17th century. A crucial category in Descartes’ thought –conjuncture - is connected closely with the economic downturn and deep crisis of the Renaissance project. Negri tries to capture the moment of birth of the “baroque” Descartes and points to a dynamic tension between Descartes’ philosophy (at that particular moment) and a libertine worldview. This ambiguous relation with libertinism (which is the answer to the decline of Renaissance hopes and aspirations) is, according to Negri, the starting point for the Cartesian search for a way to overcome the crisis.

PL

W tekście, na który składają się dwie pierwsze części drugiego rozdziału książki Descartes politico, Antonio Negri definiuje zmianę dokonującą się w myśli Kartezjusza u progu lat 30. XVII wieku. Kluczowa dla analiz Negriego kategoria oddzielenia ujęta zostaje w ścisłym związku z załamaniem koniunktury gospodarczej i głębokim kryzysem projektu renesansowego. Negri stara się uchwycić moment narodzin barokowego Kartezjusza i wskazuje na dynamiczne napięcie między filozofią kartezjańską tego okresu a światopoglądem libertyńskim. To właśnie niejednoznaczna relacja z libertynizmem, stanowiącym odpowiedź na upadek renesansowych nadziei i aspiracji, stanowi, wedle Negriego, punkt wyjścia dla kartezjańskich poszukiwań sposobu przezwyciężenia kryzysu.

5

„Piła” Bolesława Leśmiana – w stronę transu i transgresji

71%

Hejman H.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2018

|

issue 7

147-162

EN

Transgression engages psychosomatically: the corporeal experience of pain and pleasure provoked by self-preservation constraints paves the way for experiences detached from the senses and reason. Violation of barriers violates the man; beyond that lays the impossible, which in the well-known Leśmian’s ballad Piła is transposed as disintegration and dispersion of the body experiencing cruel delight. The article is an attempt at refreshed reading of this ballad; it suggests taking into account a sadistic context which is considered atypical of research into Leśmian. In this poem the inspiration of folk beliefs permeates with the modernist experience of the revolution. The similarity of carnal intercourse to a scene of spectacular torture makes it possible to treat this ballad as an important voice in the issue of distinction between sexuality aimed at progeny, and eroticism leading to barren and unuseful pleasure. The paper focuses on the characteristics of libertine features of Leśmian’s poetics, the indication of potential sources of the woman-saw image, the importance of exclamations of ballad lovers, the issue of rhythm and the symbolism of fragmented body.

PL

Transgresja angażuje psychosomatycznie: cielesne doznanie bólu i rozkoszy, sprowokowane przez samozachowawcze ograniczenia, toruje drogę doświadczeniom oderwanym od zmysłów i rozumu. Naruszenie barier narusza człowieka; potem jest niemożliwe, którego transpozycją w znanej balladzie Leśmiana – Piła – jest dezintegracja i dyspersja ciała, doznającego okrutnej rozkoszy. Artykuł stanowi próbę odświeżonej lektury tej ballady, proponuje uwzględnienie w interpretacji – nietypowego dla badań nad Leśmianem – sadycznego kontekstu. W Pile inspiracja wierzeniowością ludową, na którą wskazywał już Jacek Trznadel, przenika się z modernistycznie przepracowanym doświadczeniem rewolucji. Tematyzowane w utworze podobieństwo cielesnego obcowania do sceny widowiskowej tortury umożliwia potraktowanie tej ballady jako ważnego głosu w kwestii rozróżnienia między seksualnością, której celem jest progenitura, a erotyzmem, zmierzającym do rozkoszy bezpłodnej i nieużytecznej. Artykuł skupia się na charakterystyce libertyńskich rysów poetyki Leśmiana, wskazaniu potencjalnych źródeł obrazu kobiety-piły, znaczeniu eksklamacji balladowych kochanków, zagadnieniu rytmu oraz symbolice ciała pokawałkowanego.

6

„Boski Markiz”, czyli destruktor idei oświecenia

67%

Jaskólski M.

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

|

2012

|

vol. 5

|

issue 3

223–240

EN

The paper provides a brief outline of the major elements that made up the foundations for the political thought of Marquis D. A. F. de Sade. The author of the paper believes that these elements have not been sufficiently presented in the Polish historiography of political doctrines. The Marquis, being deeply anchored in the Enlightenment ideas and stylistics, was simultaneously the thinker who questioned a remarkable number of elements of these ideas. What he challenged were in particular: the previous descriptions of nature, natural state, location and status of the human being, social contract and the concept of State and law. By questioning these concepts he indirectly challenged also the major articles of the Declaration of Rights of Man and Citizen. His political concepts are detectable in most of his literary production and therefore the author of the paper treats what is detectable as a certain whole which perhaps is not fully consistent of morality and law, both those of ancien régime as well as those promoted by too idealistic concepts of the pre-revolutionary era. An interesting example of the originality of his way of political thinking was his attempt to present to the reader the two extremely different socio-constitutional models – that of classical Utopia and that of Anti-utopia – as included in one literary production. The essay is concluded with a brief attempt at the summarizing and assessing of the discussed concepts as viewed against our present-day reception of de Sade’s production and his location in the history of political thought.

Refine search results

2 Praktyka Teoretyczna

1 Academic Journal of Modern Philology

1 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

1 2021

1 2020

1 2018

2 2016

1 2013

1 Budzanowska A.

1 Gauthier P.

1 Ginzburg C.

1 Hejman H.