Search results

1

Życzenia i winszowanie jako akt mowy

100%

Sikora K.

LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa

|

2013

|

issue 16

179-189

PL

The paper attempts to synthesize and revise the views on wishing and congratulating as specific speech acts which are represented in Polish by the performative verbs życzę, życzymy ‘I/we wish’, winszuję, winszujemy ‘I/we congratulate’, by optative formulas based on aspect operators (niech, oby, aby, żeby ‘let’, ‘so that’ &c.), and sometimes also by imperative sentences. It examines the conditions of fortuitousness of the wishes and their illocutive value, and especially the quite questionable honorific function of wishing formulas, and their connection with the linguistic relics of primitive magical thinking. The proposed interpretations emphasize the cultural and pragmatic function of wishes, rooted in history and tradition.

2

Zwiastowania Guida Reniego w kontekście pragmatyki językowej

86%

Pięcińska A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2018

|

vol. 17

261-269

PL

Przedmiotem badań są cztery obrazy Guida Reniego ukazujące scenę Zwiastowania Marii Pannie. Celem artykułu jest przeprowadzenie analizy tych obrazów za pomocą narzędzi wypracowanych na gruncie pragmatyki językowej. Autorka wskazuje najpierw na źródła tekstowe tematu ikonograficznego Zwiastowania; następnie podstawowy dla niego tekst, czyli fragment Ewangelii św. Łukasza, rozpisuje na poszczególne akty mowy, po czym bada, które z wyodrębnionych aktów zostały ukazane na obrazach. O określeniu typu aktu mowy wnioskuje na podstawie niewerbalnych i konsytuacyjnych komponentów współtworzących dany akt. Analizę pragmalingwistyczną uzupełnia o charakterystykę stricte malarskich środków, pozwalających artyście na gruncie sztuk plastycznych wykreować własną wizję sceny utrwalonej w tekście literackim.

EN

The subject matter of the research presented in the article are four paintings by Guido Reni depicting the Annunciation. The purpose of the article was to analyse those paintings with the instruments created within the discipline of linguistic pragmatics. Firstly, the author of the article indicates the textual sources of the iconographical theme of the Annunciation; secondly, she divides the main text, namely a fragment of the Gospels according to St Luke, into particular speech acts, and next she investigates which of those acts appeared in the paintings. It is possible to define the type of particular speech acts on the basis of non-verbal and accompanying components that contribute to a given act. She supplements the pragmalinguistic analysis with a description of purely painting means, which allowed the artist to create his own version – within visual arts – of a scene immortalised in a literary text.

3

Динамика антропоцентризма в дискурсивной лингвопрагматике

86%

БЕЗУГЛАЯ Л.

Stylistyka

|

2014

|

vol. 23

87-99

EN

This páper reports on the dynamics of the anthropocentrism principle which has deter- mined three development stages o f linguistic pragmatics - communicative, cognitive and discursive ones.In the first (communicative) slage the anthropocentrism principle in the pragmatics involves emphasis on speech acts of one communicant. The second (cognitive) stage is characterized by applying to mental States o f the communicant and aims to explain the relationship language - mind ~ speec h , on the one hand, and involvement of interdisciplinary relations, on the other hand. In the third (discursive) stage, the anthropocentrism principle expands to cognitive and speech interaction o f communicants and their groups within discourses of different types signifying the leading role o f linguistic pragmatics in the evolvemenl o f discourse linguistics. An overview of discourse interpretations is given which include: research materiał (discourse is a text, an excerpt of a text or a complex of texts), object (discourse is a process) and subject (discourse is a unity o f communication process and text).

4

Прагматический компонент как идентификатор этикетности русских обращений

86%

Balakay A.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2018

|

vol. 1

201-208

EN

The article claims the importance of a pragmatic semantics component fordetermining Russian vocative etiquette character. The semantic structure of vocative combineselements of nomination and predication. Being used in a pragmatic field “me – you – here – now”,in speech, the vocative is indicated by intonation. All that is complicated by syntactic meaningsof real modality, frames of speech time and addressing. According to V. V. Vinogradov, generalvocative meaning is “functionally and syntactically limited”. However, its etiquette meaning isdue to the different circumstances and in this way the semantic structure of a term of addressmay have not only denotative (“vocative”) and connotative (“friendly”, “respectful”, “formal”)components, but also the key components of a communicative situation (types of speaker oraddressee, tone, objectives of the speech). Being associated with others into the meaning semanticstructure, these components form pragmatic vocative meaning.

5

Прагматический компонент как идентификатор этикетности русских обращений

86%

Balakay A.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2018

|

vol. 1

201-208

6

Идеологический прагматический компонент семантики слов русского языка (лексикографический аспект)

86%

Кузьмина Е. Б.

Studia Rossica Gedanensia

|

2016

|

issue 3

159-168

RU

В статье в качестве предмета лингвистического исследования в рамках структурно-системного и коммуникативно-прагматического подходов к описанию языка представлен идеологический компонент семантики слова. В работе раскрывается разное содержание термина «идеологический прагматический компонент», описывается природа данного прагматического компонента (тесная связь с оценочным компонентом), определяются его место в структуре лексического значения разных типов слов и способы его лексикографической репрезентации в толковых словарях русского языка.

EN

The article presents the ideological component of the semantics of Russian words as an object of linguistic research in the framework of the structural-systemic and communicative- pragmatic approach. The paper reveals different meanings of the term “pragmatic ideological component” and describes the nature of the pragmatic component (its close connection with the evaluative component). The author also determines the place of the pragmatic ideological component in the structure of meaning in different types of lexemes and its lexicographic representation in monolingual dictionaries of the Russian language.

7

Struktura i funkcje komunikacyjne postscriptum w polskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych

86%

Dzienisiewicz D.

Poradnik Językowy

|

2022

|

vol. 798

|

issue 9

28-47

EN

The aim of this article is to analyse the components of the additional notes contained in Polish language messages sent on postcards in the second half of the 20th century and at the beginning of the 21st century. The conducted examination is intended to identify the elements constituting the structure of the additional notes (i.e. the speech acts used most commonly there) and to determine the functions fulfilled by the individual components of the postscript. The stimulus for taking up this type of investigations was the fact that no research on correspondence sent on postcards had been carried out before. Overall, the analysis covered more than 2,600 postscripts separated from postcard messages. The study proves that constative statements as well as initiative and reactive speech acts are frequently found in the additional notes. It also points to the numerous functions the postscript or its individual components might play in a postcard letter. The polite and phatic functions come to the foreground, but the informative and emotional functions are also among the important ones.

8

Poszerzając kontekst: ku krytycznej socjologii językoznawstwa

72%

Zarycki T.

Studia Socjologiczne

|

2012

|

issue 1(204)

57-73

EN

The paper argues that modern linguistics, despite having developed its own critical and reflexive branches such as the critical discourse analysis (CDA), has not been able to apply a critical perspective towards its own field yet. While the contextual character of its key notions (e.g. meaning or text structures) has been already widely accepted, the contextual nature of linguistics itself with all its tools has not been fully recognized. The paper argues that linguistics, including contemporary schools of discourse analysis, may be seen as strongly entangled in power relations. Several discourse analytical concepts are deconstructed by means of demonstrating their potential role in power structures reproduction. The latter may take shape of introducing or perpetuating textual hierarchies in academia and other social fields. The notions put under critical scrutiny context itself (social nature of which is not yet fully recognized) as well as textuality and its criteria (coherence, language competences, emotions, politicization, meta-discourse and reflexivity).

PL

W artykule przedstawiono wizję rozwoju językoznawstwa rozumianego jako wzrost jego refleksyjności i kontekstowości. Pomimo powstania takich subdyscyplin, jak Krytyczna Analiza Dyskursu, językoznawstwo nie zdołało w pełni zwrócić narzędzi krytycznej analizy ku sobie. Choć kontekstowa natura takich pojęć, jak „znaczenie” czy „struktura” tekstu została już powszechnie zaakceptowana, kontekstowy charakter samego językoznawstwa i większości jego fundamentalnych pojęć nie został jeszcze w pełni uznany. W artykule przedstawiono spojrzenie na językoznawstwo, wraz z analizą dyskursu, jako na narzędzia władzy czy też dziedziny nauki silnie uwikłane w relacje władzy. Na przykładzie analizy szeregu pojęć, głównie z zakresu teorii dyskursu, pokazano, jaką rolę w reprodukcji stosunków władzy oraz budowaniu hierarchii tekstów, w tym naukowych, mogą odgrywać narzędzia językoznawcze. Analizie poddano między innymi rolę pojęć takich jak: kontekst, kryteria tekstowości (w szczególności spójność), kompetencja językowa, emocjonalność, metadyskurs i polityzacja.

9

Rozmowy przy stole w Polsce i w Hiszpanii – analiza zrytualizowanych środków językowych

72%

Urbaniak E.

Forum Lingwistyczne

|

2023

|

issue 11

1-12

EN

The aim of this paper is to describe and compare the linguistic dimension of the ritual of dining among Polish and Spanish speakers. The act of feasting, very important for the analysed cultures, not only does present a specific scheme, but it is also accompanied by a range of linguistic mechanisms introduced in concrete interactive situations. The present article exposes the most frequent speech acts, ritualized expressions and pragmaticalized constructions that are used during the ritual of dining in the Polish and Spanish communities. The analysis is based on the examples from oral language corpora, created in Poland and in Spain, that is transcriptions of everyday conversations of the members of described communities. The research has shown that both communities share a lot of common values related to dining, nevertheless each one of them presents some characteristic linguistic mechanisms used during the ritual.

PL

Celem opracowania jest opis oraz porównanie warstwy językowej rytuału spożywania posiłków wśród użytkowników języka polskiego i hiszpańskiego. Akt biesiadowania, niezwykle istotny w analizowanych kręgach kulturowych, charakteryzuje się nie tylko określonym schematem zachowań, ale i rozmaitymi środkami językowymi towarzyszącymi konkretnym sytuacjom interakcyjnym. W niniejszym artykule przedstawiono najczęściej występujące akty mowy, rytualizmy językowe oraz spragmatykalizowane środki językowe wykorzystywane podczas rytuału jedzenia wśród społeczności polsko- i hiszpańskojęzycznej. Analiza opiera się na przykładach pochodzących z korpusów języka mówionego, stworzonych w Polsce i Hiszpanii, stanowiących transkrypcje codziennych rozmów członków wymienionych społeczności. Badanie pokazało, że obydwie społecznością łączy wiele wspólnych wartości związanych ze wspólnym spożywaniem posiłków, jednak każda z nich charakteryzuje się nieco odmiennymi środkami językowymi używanymi podczas rytuału.

10

Ludzki człowiek. O rzadkim, lecz interesującym użyciu polskiego przymiotnika w zestawieniu z angielskim human

72%

Ciunovič M.

Poradnik Językowy

|

2023

|

vol. 807

|

issue 8

60-71

EN

The lexemes ludzki and human are treated (e.g. in didactics and translation studies) as equivalents, which is reflected in the dictionary descriptions of the meanings of these words. At the same time, the analysis of the contexts where the expression ludzki człowiek is used leads to other conclusions: not all contents of the Polish adjective are present in its English equivalent. Ludzki is also ‘one who suspends the operation of principles for the sake of another human being’. This component of a more general meaning (‘consistent with the human nature, conceived as good; hence: characterised by favourable disposition, understanding for other people; humane, merciful, gentle, kind’, SJPDor) seems to be absent from English (adjectives human and humane). This article applies the methodology based on the pragmatic analysis of the communication situation and consideration for the context of the utterance/statement (after Grzegorczykowa 1990). The language material used was derived from the following corpora: NKJP (National Corpus of Polish), BNC (British National Corpus), and COCA (Corpus of Contemporary American English).

PL

Leksemy ludzki i human traktowane są (np. w dydaktyce i translatoryce) jako ekwiwalenty, co znajduje wyraz w słownikowych opisach znaczeń tych słów. Jednocześnie analiza kontekstów, w których użyto wyrażenia ludzki człowiek skłania do innych wniosków: nie wszystkie treści polskiego przymiotnika obecne są w jego angielskim odpowiedniku. Ludzki to także ‘taki, który zawiesza funkcjonowanie zasad ze względu na dobro drugiego człowieka’. Ten składnik ogólniejszego znaczenia (‘zgodny z naturą człowieka, pojmowaną jako dobra, stąd: odznaczający się przychylnością, wyrozumiałością względem innych ludzi; humanitarny, miłosierny, łagodny, życzliwy’, SJPDor) wydaje się nieobecny w języku angielskim (przymiotnikach human i humane). W artykule zastosowano metodologię opierającą się na pragmatycznej analizie sytuacji komunikacyjnej i uwzględnieniu kontekstu wypowiedzi (za Grzegorczykową 1990). Wykorzystano materiał językowy z korpusów: NKJP, BNC (British National Corpus) oraz COCA (Corpus of Contemporary American English).

11

Dwuznaczność metafor i gier językowych w filozofii

58%

Popek K.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2015

|

vol. 27

225-245

EN

The problem of the ambiguity of metaphors and language games in philosophy is significant. On the one hand, we can talk about philosophers’ openness to specially inaccurate issues. On the other hand, we can note that it is not enough to stand face to face with the problem, or, what is even more difficult, determine and accept the right solution. In the context of the considerations, in my opinion, the thoughts which are especially worthy of attention are the ones of Plato and Wittgenstein, who, although from different perspectives, would reduce the problem of metaphors and language games most willingly, even excluding them from the use, or at least significantly reducing their impact on people. While the former one even “excludes” poets of the ideal state, the latter one practically leaves no room for poetic wordplay, basically pushing so understood non-literality outside his “chessboard”. However, as I wanted to show, Plato as well as Wittgenstein largely “created” poetry themselves, though they were not poets in the strict sense. In the mind of each of them, undoubtedly, there is some ambivalence in the approach to these issues. In my work I attempt to look at the problem from the perspective of deconstruction too, because I think that it sheds new light on it and allows a deeper reflection on the subject. The end of the text provides an incentive to philosophical thought in general which, despite its complexities, brings hope of redemption from daily life.

12

Актуалізацыя прагматычнай інтэнцыі моўцы ў гутарковым маўленні (на матэрыяле гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча)

58%

Mаліцкі Ю.

Acta Albaruthenica

|

2020

|

issue 20

221-228

PL

Do niedawna w badaniach nad pragmatycznymi środkami języka zainteresowanie lingwistów koncentrowało się głównie na jednostkach poziomu leksykalnego. Tymczasem w realnej konwersacji (w komunikacji między ludźmi w sytuacjach codziennych i zawodowych) słowu niezmiennie towarzyszą środki, które aktualizują jego treść, podkreślają i wzmacniają, wyróżniając na tle innych treści oraz powodując wykraczanie poza rzeczywisty poziom leksykalny języka. Badanie sposobów aktualizacji treści pragmatycznych w komunikacji konwersacyjnej jest nowym i obiecującym obszarem badań językowych. Analiza formalnej strony aktualizacji odpowiedniej intencji mówcy wydaje się szczególnie interesująca i owocna w sytuacji wielojęzycznej, więc gwary północno-zachodniej Białorusi i jej pogranicza są niezwykle interesujące z naukowego punktu widzenia.

EN

Until recently, in the study of the pragmatic means of language, linguists’ research interest has been focused mainly on units of the lexical level. Meanwhile, in the real flow of speech (in communication between people in everyday and professional situations) the word is invariably accompanied by means that actualize its content, emphasize and strengthen it, highlighting it against other contents. Thus, there are important elements beyond the actual lexical level of language. Exploring ways to actualize pragmatic content in conversational communication is a new and promising area of linguistic research. The analysis of the formal side of the actualization of the corresponding intention of the speaker seems especially interesting and fruitful in a multilingual situation, so the dialects of North-Western Belarus and its border are extremely interesting from a research point of view.

BE

Да апошняга часу пры вывучэнні прагматычных сродкаў мовы даследчыцкая цікавасць лінгвістаў была скіраваная пераважна на адзінкі лексічнага ўзроўню. Між тым, у рэальнай маўленчай плыні (у зносінах паміж людзьмі ў побытавых і прафесійных сітуацыях) слова нязменна суправаджаецца сродкамі, што актуалізуюць яго змест, падкрэсліваюць і ўзмацняюць яго, вылучаючы на фоне іншых зместаў. Такім чынам, адбываецца выхад за межы ўласна лексічнага ўроўню мовы. Вывучэнне спосабаў актуалізацыі прагматычнага зместу ва ўмовах гутарковай камунікацыі з’яўляецца новым і перспектыўным напрамкам лінгвістычных даследаванняў. Аналіз фармальнага боку актуалізацыі адпаведнай інтэнцыі моўцы падаецца асабліва цікавым і плённым ва ўмовах шматмоўнай сітуацыі, таму гаворкі паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча з’яўляюцца надзвычай цікавымі з даследчыцкага пункту погляду.

13

Le tabou et l’humour – analyse pragmatique, sémantique et stylistique des formes citées françaises à caractère comique

37%

Lipińska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

|

2017

|

issue 12

247-256

EN

In French comic quoted forms mechanisms of comism connected with taboo can be defined by means of semantic and stylistic analysis, however, the most comprehensive description can be obtained by employing linguistic pragmatics research instruments. Comic violation of taboo stems from breaching the maxim of politeness and quantity. Another source of humour comes from the contrast between the cultural presupposition and the sense of the sentence or its implicature. Implied topics are the basis for humour, quite like the implied structure of an utterance. Such sentences represent indirect speech acts: illocutionary tropes, as well as allusive derivatives packed with vulgarisms. From the semantic point of view, contrasts between the specific inherent semes and the afferent ones prevail. Oppositions within specific inherent semes or afferent contextual ones can also be observed. Quoted comic forms represent simple or complex tropes as well as rhymed paraphrases. Taboo content can be found in lexemes with broad connotations.

FR

Dans les formes citées françaises à caractère humoristique, les mécanismes du comique lié au tabou se laissent préciser à l’aide des analyses sémantique et stylistique, mais la description complète est obtenue grâce à l’appareil de la pragmatique linguistique. La violation comique du tabou découle de la transgression des maximes de politesse et de quantité. Comme source de l’humour, il faut citer le contraste entre une présupposition culturelle et le sens de la phrase ou l’implication. Les sujets impliqués se trouvent aussi à la base de l’humour ainsi que la construction implicative de l’énoncé. Les phrases en question appartiennent aux actes de langage indirects : aux tropes illocutoires et aux dérivations allusives truffées de vulgarismes. Du point de vue sémantique, ce sont les contrastes entre les sèmes spécifiques inhérents et afférents qui prévalent. On observe aussi des oppositions à l’intérieur des sèmes spécifiques inhérents ou afférents contextuels. Les formes autonymes comiques sont des tropes simples ou complexes ainsi que des périphrases rimées. Les contenus tabouisés apparaissent dans des lexèmes à connotation large.

Refine search results

Życzenia i winszowanie jako akt mowy

Zwiastowania Guida Reniego w kontekście pragmatyki językowej

Динамика антропоцентризма в дискурсивной лингвопрагматике

Прагматический компонент как идентификатор этикетности русских обращений

Прагматический компонент как идентификатор этикетности русских обращений

Идеологический прагматический компонент семантики слов русского языка (лексикографический аспект)

Struktura i funkcje komunikacyjne postscriptum w polskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych

Poszerzając kontekst: ku krytycznej socjologii językoznawstwa

Rozmowy przy stole w Polsce i w Hiszpanii – analiza zrytualizowanych środków językowych

Ludzki człowiek. O rzadkim, lecz interesującym użyciu polskiego przymiotnika w zestawieniu z angielskim human

Dwuznaczność metafor i gier językowych w filozofii

Актуалізацыя прагматычнай інтэнцыі моўцы ў гутарковым маўленні (на матэрыяле гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча)

Le tabou et l’humour – analyse pragmatique, sémantique et stylistique des formes citées françaises à caractère comique