Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  linguistic unit
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Kilka pytań o definiowanie błędu

100%
Wołk M.
Linguistica Copernicana
|
2015
|
issue 12
123-135
EN
This paper aims at determining the semantic representation of the expression błąd ('mistake'). The presented deliberations focus on a few questions that need to be answered in order to fulfil this aim. The first one relates to the isolation of linguistic units that represent the notion of błąd, and additionally, the issue of the characteristic lack of summetry between the functioning (including semantic funtioning) of the expressions błąd and błądzić / zbłądzić (błądzenie / zbłądzenie) ('to make a mistake / to have made a mistake (making a mistake / having made a mistake)'). The second question is associated with, as it appears, a commonly held differentiation into systemic mistakes (spelling mistakes, calculation mistakes, etc.), and mistakes made in life (mistakes relating to the decision resulting in someone's specific behaviour, e.g. undertaking a traineeship, resigning from work, taking out a loan) that - in the light of the hetero conclusions - seem neither necessary, nor needed. The third question refers to the basic issues in determining the meaning of the expressions, that is determining the obligatory features, and at the same time, sufficient ones so that one can say about something: to (jest) błąd ('it is a mistake'). According to the presented interpretation, błąd is the result of someone's controlled, intentional activity, leading to negative consequences. A readiness to evaluate something done by someone as błąd implies the possibility of choosing a particular action by someone who makes a mistake. The fourth question develops the idea of being aware of making a mistake, introduced earlier. Acknowledging the effect of someone's action as błąd is related to the perception of the doer as someone who may know that what he is doing may lead to an adverse result. The final question is in fact a synthesis of the solutions adopted with regards to the previous questions. This synthesis proposes an explication of the expression under discussion.
2
Publication available in full text mode
Content available

Czasownik stracić i jego właściwości, Analiza semantyczno-składniowa

100%
Kruk D.
Linguistica Copernicana
|
2016
|
issue 13
159-171
EN
The purpose of the article is to describe semantic and syntactic characteristics of one of many linguistic units containing the form stracić (to lose). Dictionaries of contemporary Polish language consider stracić as a one, polysemous unit. Nevertheless, there are at least several units which are represented by the form of stracić, among others, [ktoś] stracił [kogoś] z oczu, [ktoś] stracił głowę, [ktoś] stracił panowanie nad sobą, as well as [coś] straciło [coś] dla [kogoś], which is very similar to the analyzed unit. The unit, which is the subject matter of the article is [ktoś] stracił [kogoś/coś]. The author, by analysis syntactic and semantic characteristics of the unit, attempts to define its selectional restrictions and tries to answer the question on what this unit might mean. As a result, a representation of its semantic content is presented.
3
Content available remote

Jednostka 'najróżniejsze' na tle operacji semantycznej stopniowania

75%
Grochowski M.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2015
|
issue Numer Specjalny
47-60
EN
The paper presents a detailed semantic and syntactic analysis of such linguistic units in Polish as różne, najróżniejsze, and a preliminary description of such units as przeróżne, najprzeróżniejsze. The following hypotheses are substantiated: 1. The adjectives różny, przeróżny are not gradable; 2. The sequences najróżniejsze, najprzeróżniejsze resemble the superlative form of adjectives, but are separate linguistic units, and not in fact superlatives.
4

Polisemia czy pozory polisemii? Między znaczeniem a użyciem wyrażenia

63%
Wołk M.
Język Polski
|
2020
|
vol. 100
|
issue 1
57-67
PL
Przedmiotem analizy w artykule jest zjawisko polisemii (wieloznaczności) w opisie języka. Inspiracją do podjęcia takich badań stały się tezy Magdaleny Danielewiczowej przedstawione w tekście pt. Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie? (2011). Autorka postuluje w nim ostrożność w orzekaniu polisemii. W podobnym kierunku zmierzają także niniejsze rozważania, tyle że problem rozstrzygania wieloznaczności wydaje się złożony jeszcze bardziej, niż przedstawia to Danielewiczowa. W proponowanej charakterystyce rozpatruje się osiem polskich, dyskusyjnych pod tym względem, wyrażeń – sześć rzeczowników: kazanie, najazd, wojna, tornado, kaloryfer, akcja i dwa przymiotniki: regularny i rasowy. Podstawowe pytanie sprowadza się do tego, czy możliwość co najmniej dwojakiej interpretacji tych słów to rzeczywiście kwestia ich znaczenia, a więc właściwości semantycznych, czy też może – użycia, a więc właściwości pragmatycznych. W rozwikłaniu postawionego problemu odwołano się do rozwiązań przyjętych w trzech wybranych słownikach języka polskiego (Słowniku języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Innym słowniku języka polskiego pod red. M. Bańki i Wielkim słowniku języka polskiego pod red. P. Żmigrodzkiego). Analizie poddano autentyczne konteksty z opisywanymi wyrażeniami (wzięte z Narodowego Korpusu Języka Polskiego), sięgając do prac podejmujących podobne problemy (m.in. tekstów autorstwa A. Bogusławskiego). Analizowany problem wpisuje się w ustalenia z zakresu leksykologii i leksykografii.
EN
The analysis focuses on the phenomenon of polysemy in the description of language. The article was inspired by the theses of Magdalena Danielewicz presented in Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie? [Polysemy – a flaw of language or its description?] (2011). The author postulates caution when determining polysemy. This is the perspective also assumed in this article, yet the problem seems to be even more complex than Danielewicz propounds. The proposed description considers eight Polish expressions, which are interesting in the discussed aspect, six nouns: kazanie, najazd, wojna, tornado, kaloryfer, akcja, and two adjectives: regularny and rasowy. The basic question is whether the possibility of at least two interpretations of these words is actually related to their meaning, that is their semantic properties, or to their usage, which means their pragmatic properties. In order to address the question the article references solutions embraced in three selected dictionaries of the Polish language (Słownik języka polskiego ed. by M. Szymczak, Inny słownik języka polskiego ed. by. M. Bańko, and Wielki słownik języka polskiego ed. by. P. Żmigrodzki), analysing authentic contexts with the examined expressions (excerpted from the National Corpus of Polish). Additionally, works which undertook similar problems are mentioned (among others, by A. Bogusławski). The scrutinised issue can be looked at from the perspective of both lexicology and lexicography.
5

Problem synonimii wyrażeń inny niż_ i różny od_

63%
Wołk M.
Prace Językoznawcze
|
2021
|
vol. XXIII/1
37–48
PL
Przedmiotem badań w niniejszym artykule jest rodzaj relacji semantycznej, jaka zachodzi pomiędzy dwiema jednostkami języka: inny niż_ i różny od_. Ponieważ uznawanie ich synonimiczności wydaje się raczej powszechne, w rozważaniach tych podjęta została próba sfalsyfikowania tej hipotezy. W tym celu przywołane zostały zarówno argumenty za jej utrzymaniem (np. testy substytucji pokazujące możliwości zamieniania porównywanych przymiotników w wielu kontekstach), jak i za jej odrzuceniem (np. ograniczenia nałożone na dystrybucję jednostki różny od_). W analizie uwzględnione zostały także propozycje definiowania obu wyrażeń w słownikach współczesnej polszczyzny. Ustalenia końcowe zawierają rozstrzygnięcie badanego problemu oraz wstępne eksplikacje opisywanych jednostek.
EN
The study presented in the article focuses on a semantic relationship between two linguistic units: inny niż_ [other than] and różny od_ [different than]. Since their synonymy seems to be a common assumption, an attempt is made to classify this hypothesis. For that purpose arguments supporting (e.g. substitution tests showing to what extent the units can be used interchangeably in particular contexts) as well as those negating (limitations imposed on the distribution of the unit różny od_) the hypothesis are quoted. Additionally, the analysis encompasses definitions of both expressions available in dictionaries of modern Polish. The article includes a conclusion of the discussed problem as well as preliminary explications of the analysed linguistic units.
6

O sile emocji. Analiza semantyczna wyrażeń kogoś wryło, kogoś zamurowało i kogoś zatkało

63%
Wołk M.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
issue XX/4
PL
Przedmiotem badań w niniejszym artykule są trzy jednostki języka: kogoś wryło, kogoś zamurowało i kogoś zatkało będące jednoargumentowymi predykatami relacjonującymi rezultaty intensywnych emocji. Mieszczą się one w kategorii leksykalnych wykładników ‘zdziwienia’ i pojęć mu pokrewnych, choć odróżniają się od reprezentujących je wyrażeń m.in. nacechowaniem pragmatycznym (także obrazowością) i intensywnością emocji, które nazywają. W artykule opisane są ich właściwości syntaktyczne i mechanizmy predykacji (swoisty rodzaj przeniesienia z konkretu na abstrakt, hiperbolizacja), przede wszystkim jednak wyodrębnione są elementy struktury semantycznej analizowanych jednostek. Ostatecznym celem podjętej charakterystyki jest próba zdefiniowania wszystkich trzech badanych wyrażeń.
EN
The paper focuses on three linguistic units: kogoś wryło, kogoś zamurowało and kogoś zatkało. These are one-argument predicates which encode results of intense emotions. They can be treated as lexical exponents of ‘surprise’ and similar concepts, although they differ from other expressions representing this category in, among other factors, their pragmatic value (as well as their vividness) and the intensity of the emotions that they convey. The paper describes the syntactic properties of the expressions and the mechanisms of predication (a specific shift from the concrete to the abstract, hyperbolisation), but most importantly it distinguishes elements of the semantic structure of the linguistic units. The ultimate aim of the presented characterization is an attempt to define the three examined expressions.
7

O sile emocji. Analiza semantyczna wyrażeń kogoś wryło, kogoś zamurowało i kogoś zatkało

63%
Wołk M.
Prace Językoznawcze
|
2019
|
issue XXI/1
171-183
PL
Przedmiotem badań w niniejszym artykule są trzy jednostki języka: kogoś wryło, kogoś zamurowało i kogoś zatkało będące jednoargumentowymi predykatami relacjonującymi rezultaty intensywnych emocji. Mieszczą się one w kategorii leksykalnych wykładników ‘zdziwienia’ i pojęć mu pokrewnych, choć odróżniają się od reprezentujących je wyrażeń m.in. nacechowaniem pragmatycznym (także obrazowością) i intensywnością emocji, które nazywają. W artykule opisane są ich właściwości syntaktyczne i mechanizmy predykacji (swoisty rodzaj przeniesienia z konkretu na abstrakt, hiperbolizacja), przede wszystkim jednak wyodrębnione są elementy struktury semantycznej analizowanych jednostek. Ostatecznym celem podjętej charakterystyki jest próba zdefiniowania wszystkich trzech badanych wyrażeń.
EN
The paper focuses on three linguistic units: kogoś wryło, kogoś zamurowało and kogoś zatkało. These are one-argument predicates which encode results of intense emotions. They can be treated as lexical exponents of ‘surprise’ and similar concepts, although they differ from other expressions representing this category in, among other factors, their pragmatic value (as well as their vividness) and the intensity of the emotions that they convey. The paper describes the syntactic properties of the expressions and the mechanisms of predication (a specific shift from the concrete to the abstract, hyperbolisation), but most importantly it distinguishes elements of the semantic structure of the linguistic units. The ultimate aim of the presented characterization is an attempt to define the three examined expressions.
8

Wyrażenie nic dziwnego na tle leksykalnych wykładników kategorii dziwności

63%
Wołk M.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
vol. XX/3
165–175
EN
The paper focuses on the Polish expression nic dziwnego [Eng. no wonder, literally: it is not strange/surprising], which can definitely be related to the concept of strangeness. The analyzed unit refers to strangeness on the surface (that is in the sphere of signifiant), yet it is not a representative member of this cognitive category. It is not used to predicate about strangeness, on the contrary – presenting nic dziwnego against the background of lexical exponents of the category of strangeness, one may consider this expression one of the negated variants of predicates which determine the analyzed property. Apart from the clause which is a simple negation of the expression to (jest) dziwne, że_ [it is strange that_] (that is nie jest dziwne (to), że_ [it is not strange that_]), the negated predicates include also nie dziw, że_ oraz i dziwić się, że_ [no wonder that_ as well as and you would wonder that_]. The analysis presented in the paper is to determine the meaning of the analyzed expression in order to try to formulate its definition. This main part of the text is preceded by an attempt to determine the grammatical status of the expression nic dziwnego.
9

Błąd a pomyłka. Rozpoznanie semantyczne

63%
Wołk M.
Prace Językoznawcze
|
2015
|
issue 17/4
123–132
EN
This paper analyzes the semantic properties of two semantically related expressions błąd (‘mistake’) and pomyłka (‘error’). The presented hypotheses are of a preliminary nature and are limited to the recognition of the basic problems associated with the description of the analyzed expressions, followed by ordering arrangements and research differentiations. This article discusses the current state of research (E. Grodziński’s article (1980) and dictionary definitions) concerning the investigated topic, isolates linguistic units representing the analyzed notions, and examines the most significant problems related to the description of the meanings of the analyzed expressions. One of the most important issues is the question of relating the expressions błąd and pomyłka to the phenomena that occur in the system (mistake / error in spelling, calculation, etc.) and to life situations (mistakes made giving away one’s children to one’s sister, resigning from work, etc.). Deliberations presented here are treated as an introduction to a detailed semantic analysis of the described units.
10
Publication available in full text mode
Content available

Wilhelm von Humboldt a Jan Baudouin de Courtenay i Ferdinand de Saussure: filozoficzne podstawy nowożytnej myśli lingwistycznej

63%
Sobotka P.
Linguistica Copernicana
|
2019
|
vol. 16
EN
The article attempts to present a synthetic and confrontational outline of views on the language theory of Humboldt, Baudouin, and Saussure. The author indicates the relationship between their ideas, as well as traces the most important relations between the scholars. Finally, a hypothesis is formulated explaining the relationships between their doctrines. The conceptions of the language of Humboldt, Baudouin, and Saussure correspond to the Kant's hypothesis that the objects of experience are the product of the mind, which should be considered as one of the forms of idealism.
PL
Celem artykułu jest próba syntetycznego i konfrontacyjnego nakreślenia poglądów odnoszących się do teorii języka Humboldta, Baudouina i Saussure’a. Autor wskazuje na zależności między tymi koncepcjami, a także śledzi najważniejsze związki między uczonymi. Ostatecznie formułuje hipotezę wyjaśniającą relacje pomiędzy doktrynami. Koncepcje języka Humboldta, Baudouina i Saussure'a nawiązują do hipotezy Kanta głoszącej, że przedmioty doświadczenia stanowią wytwór umysłu, co trzeba uznać za jedną z postaci idealizmu.
11
Publication available in full text mode
Content available

Czasownik 'mieć' – jednostka elementarna czy wykładnik operacji?

63%
Kruk D.
Linguistica Copernicana
|
2019
|
vol. 16
EN
The aim of the article is to describe a few problems with the Polish verb mieć ('to have') which is considered as a unit representing the elementary concept which is present, for example, in the verb stracić ('to lose'). However, there are problems with determining language units which are represented by the form mieć.The autor analizes only these sentences based on mieć which are related to sentences with the verb stracić, e.i. Janek ma samochód /żonę /nogę /pewność. vs. Janek stracił samochód /żonę /nogę /pewność, and she attempts to distinguish the linguistic units containing the form mieć, as well as to define the number of syntactic positions of the analyzed units.As a result, three lexical units of the following form are distinugished: [ktośi] ma [cośj] (as a candidate to the status of semantic primitive), as well as [ktośi/cośj] ma [cośk] and [ktośi] ma [kogośj] (that can be expressed in simpler concepts and, according to the author, they are the exponents of linguistic operation).
PL
Celem artykułu jest opisanie problemów związanych z czasownikiem mieć, który przez wielu badaczy jest uznawany za jednostkę reprezentującą pojęcie elementarne, obecne na przykład w znaczeniu czasownika stracić. Ustalenie kształtu jednostek konstytuowanych przez mieć nastręcza jednak wielu kłopotów (ze względu na jego szeroką dystrybucję).Autorka analizuje jedynie te konteksty, w których mieć wchodzi w relację z czasownikiem stracić, takie jak: Janek ma samochód /żonę /nogę /pewność. vs. Janek stracił samochód /żonę /nogę /pewność, i próbuje wskazać jednostki języka zawierające formę mieć (których realizację stanowią analizowane wypowiedzi) wraz z liczbą otwieranych przez nie pozycji.Rezultatem analizy jest wyróżnienie trzech jednostek języka o następującym kształcie: [ktośi] ma [cośj] (kandydat do statusu wykładnika pojęcia elementarnego), jak również [ktośi/cośj] ma [cośk] i [ktośi] ma [kogośj] (które mogą być definiowane za pomocą prostszych pojęć i, według autorki, stanowią wykładniki operacji).
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.