Search results

1

Dietetyka w De re coquinaria

100%

Kokoszko M., Rzeźnicka Z., Katedra Historii Bizancjum W. F.-H.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2011

|

vol. 10

|

issue 2

EN

The article tries to demonstrate connections of De re coquinaria with the re-sults of the ancient and Byzantine research into dietetics. First, the authors present an overview of the established doctrines on the role of food in preserving human health. They resort to the Hippocratic and Galenic teachings, as well as exemplifying the presence of the dietetic knowledge in the literature of Antiquity and Byzantium (first and foremost in Deipnosophists by Atenaeus of Naucrats, De observatione ciborum by Anthimus and in Geoponica). Subsequently, they analyze select fragments from De coquinaria (i.e. the recipes for sauces [oxyporum, oxygarum digesti bile, oenogarum], flavoured salts, sales conditi, spiced wine, conditum paradoxum, honey wine, conditum melizomum viatorum, Roman absinth, absintium Romanum, rose wine, rosatum, vegetable purée, pulmentarium, the soups called tisana vel sucus and tisana barrica, and finally the commentary on nettles) , and show their analogies to the doctrines present in medical writings (mostly to those by Galen, Orybasius and Aetius of Amida).

2

Brytyjskie naczynie z emaliowanym zoomorficznym wylewem z Łęgu Piekarskiego – nowe ustalenia i hipotezy

61%

Bochnak T., Czarnecka K.

Wiadomości Archeologiczne

|

2019

|

vol. LXX

|

issue 70

105-127

EN

From the accidently discovered “grave I” from Łęg Piekarski (Turek County, Poland) comes a unique bronze bowl with a perforated wall and an enamelled, zoomorphic spout, which finds analogies among the Late Celtic vessels from the British Isles. A re-analysis, which took into account the increase in the reference material, made it possible to present a new interpretation of this unusual find, both in regard to its form and supposed use. The strainer and spout suggest that the vessel might have been used to prepare herbal infusions. We do not know if it was used in this manner in the territory of the Przeworsk Culture.

3

Opieka skoncentrowana na pacjencie w świetle współczesnych ujęć metodologicznych i wybranych pism hippokratejskich oraz Quaestiones medicinales Rufusa z Efezu – zarys problematyki

57%

Wieżel I.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 3

125-137

EN

The Hippocratic writings show that ancient medicine focused its diagnostic and therapeutic efforts on the patient to a high degree. However, Rufus of Ephesus, an author from the 2nd century A.D., shows that listening carefully to the patient is no less important in medicine than taking into account his existence’s external and internal conditions. Making the patient a unique partner in the pursuit of improving the quality of their health also enhances their quality of life. Moreover, modern medical humanities strongly emphasize the fact that taking into account the biopsychosocial aspects of patient care strengthens the principle that in any case, it is the person who should be in the center of therapeutic care. His life and health constitute the overriding goal of any medical intervention.

PL

Pisma hippokratejskie dowodzą, że starożytna medycyna w wysokim stopniu skupiała swoje wysiłki diagnostyczne i terapeutyczne na pacjencie. Rufus z Efezu, autor z II wieku po Chrystusie, pokazuje jednak, że w medycynie nie mniej ważne jak uważne słuchanie pacjenta jest też branie pod uwagę warunków zewnętrznych i wewnętrznych jego egzystencji. Uczynienie chorego wyjątkowym partnerem w dążeniu do poprawy jakości jego zdrowia poprawia także jakość jego życia. Co więcej, we współczesnej humanistyce medycznej mocno podkreśla się fakt, że uwzględnienie biopsychospołecznych aspektów opieki nad pacjentem wzmacnia zasadę, że w każdym wypadku to właśnie człowiek powinien znajdować się w centrum opieki leczniczej, a jego życie oraz zdrowie stanowi nadrzędny cel każdej interwencji medycznej.

4

Nauka o mleku zawarta w twórczości Dioskuridesa. Studium źródłowe

57%

Kokoszko M., Jagusiak K., Dybała J.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2017

|

vol. 16

|

issue 1

5-38

EN

Pedanius Dioscurides of Anazarbos, a physician working for the Roman army living in the first century AD, secured his place in history of medicine as the author of two works, namely De materia medica, and Euporista vel de simplicibus medicinis. Among the substances referred to by the doctor of Anazarbos we find numerous animal-based products, including milk (gála; γάλα), whey (órros; ὄρρος), cheese (týros; τύρος) and butter(boútyron; βούτυρον). Dioscurides’ treatises belong to the group of the oldest surviving examples of highly developed medical theory of milk. The subject in question was considered to be important as regards therapy, and therefore interesting to both doctors and the wider public keen on acquiring knowledge (such was the intended readership of Pliny). As for the theory, it was sufficiently developed to be seen as a separate branch of dietetics and pharmacology. The data discussed in the present study indicate that this medical doctrine had developed before the first century AD, prior to being formulated in the form observable in De materia medica and in Euporista vel de simplicibus medicinis. The similarities between the accounts of Dioscurides on the one hand and Celsus and Pliny on the other suggest that all these doctors made use of established and widely adopted standards. The surviving evidence confirms that the doctrine on milk was not modified after the first century AD. Galen, writing in the second century, did not introduce any major changes with regard to its theory. Dioscurides’s treatises and other medical texts which contained discussions on the doctrine concerning milk can not only be useful as sources for history of medicine sensu stricto, but also for the study of ancient and early Byzantine economy, particularly as regards the breeding of milk animals. In addition to that, by discussing the technology of production of individual substances, the texts in question illustrate the popular methods used in contemporary cuisine. Moreover, they shed light on the patterns of consumption of various foodstuffs, and in consequence impart information on the contemporary society. Thus, the works of the doctor of Anazarbos can rightly seem to provide excellent reference material, in particular for the study of the daily life of most social classes, and as such they should be seen as a vital historical source, useful not only for historians of medicine.

PL

Poniższy tekst dotyczy przede wszystkim zastosowania mleka i uzyskiwanych z niego produktów, tj. serwatki, sera i masła, w medycynie okresu wczesnego Cesarstwa Rzymskiego ukazanej przez pryzmat dwóch greckich dzieł (obu prawdopodobnie) autorstwa Dioskuridesa znanych pod łacińskimi tytułami De materia medica i Euporista vel de simplicibus medicinis. Ważną jego część stanowią jednak również analizy tych fragmentów obu wymienionych traktatów, które mają charakter pozamedyczny i dotyczą kwestii związanych z technologią spożywczą, kwantyfikacją rodzajów mleka czy metodami hodowli zwierząt mlecznych. Obok zatem informacji dotyczących terapeutycznych właściwości opisywanych produktów i szeregu przykładów ich praktycznych zastosowań w lecznictwie uprawianym przez Dioskuridesa, czy szerzej: medyków w początkach naszej ery, omawiamy m.in. znajdujące się u tego autora zalecenia dotyczące technologii gotowania mleka, uwagi dotyczące wpływu paszy na jakość udojonego płynu czy metody produkcji stosowane w ówczesnym serowarstwie. Zaczerpnięte z Dioskuridesowej spuścizny dane (zamieszczone przezeń niejako na marginesie jego głównego wywodu dotyczącego sztuki medycznej) uzupełnione wiadomościami pochodzącymi z traktatów innych autorów tej epoki, jak Celsus, Pliniusz Starszy i Galen, dają także asumpt do snucia opartych na takim materiale źródłowym i podpartych ustaleniami współczesnej nauki rozważań na temat popularności poszczególnych produktów mlecznych w społeczeństwie grecko-rzymskim okresu wczesnego Cesarstwa czy przyczyn stojących za kształtowaniem się śródziemnomorskiej tradycji kulinarnej (jak np. różnice w konsumpcji nabiału między Grekami i Rzymianami a tzw. barbarzyńcami i ich powody). Na podstawie przeprowadzonych badań wnioskować można, że wszyscy znani autorzy z I w. n.e. i późniejszych stuleci (w tym Dioskurides), zajmujący się omówioną w artykule tematyką, byli reprezentantami tej samej, już wówczas ukształtowanej, tradycji, której twórców nie znamy. Stąd duża zbieżność poglądów postaci takich jak Celsus czy Galen, a później Orybazjusz i kolejni bizantyńscy lekarze na temat właściwości nabiału i jego możliwych zastosowań terapeutycznych. Uogólniając, zarówno mleko, jak i wytwarzane z niego produkty były w medycynie stosowane zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie w różnych formach (jako lekarstwa proste i złożone) i przy różnych dolegliwościach, takich jak dyzenteria, dna moczanowa, choroby o charakterze stomatologicznym, oftalmologicznym, otorynolaryngologicznym, urologicznym i innym.

5

Medyczna nauka o mleku (γαλακτολογία ἰατρική) zawarta w De medicina Celsusa

50%

Kokoszko M., Dybała J.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2016

|

vol. 15

|

issue 2

5-43

EN

Milk was a very significant food product in the Mediterranean. The present study is not devoted to milk as such, but to therapeutic galactology, galaktología iatriké (γαλακτολογία ἰατρική), a version of which is extant in De medicina penned by a Roman encyclopaedist called Celsus. The author places milk and milk-derived products among therapeutic substances, indicates the methods of processing such substances, and also provides the readers with details on dietary and pharmacological characteristics of dairy foods as well as indicating their place in a number of cures. It is necessary to pay attention to the fact that the characterizations of milk and dairy products with regard to their dietary properties and application as phármakon (φάρμκον) are not an exclusive feature of De medicina, but they are regularly mentioned not only in medical works, such as De diaeta I–IV, teachings of Dioscorides, extant fragments penned by Rufus of Ephesus, Galen, Oribasius, Aetius of Amida and Paul of Aegina, but also in Historia naturalis by Pliny. This is a clear sign that milk was considered to be significant from the medical point of view and was as such very interesting both for the medical profession and for general public. Therefore De medicina appears as a typical work, and details contained in it are simply a testimony of the evolution of the doctrine that was already present in De diaeta I–IV and later developed by the most prominent physicians.

PL

Mleko było i jest znaczącym produktem spożywczym w diecie mieszkańców basenu Morza Śródziemnego i dlatego stało się ono przedmiotem zainteresowania medycyny antycznej. Artykuł poświęcony został jednak nie historii tego produktu spożywczego, ale galaktología iatriké (γαλακτολογία ἰατρική), a zatem zespołowi poglądów na rzeczone substancje z punktu widzenia medycyny antycznej, który zawarty został w traktacie De medicina napisanym przez rzymskiego encyklopedystę tworzącego w I w. n.e., którego zwykle identyfikujemy jako Aulusa Korneliusza Celsusa. Podstawową treścią rozważań jest ukazanie poglądów Celsusa w kwestii leczniczej funkcji mleka i produktów mlecznych, więc ich cech dietetycznych i farmakologicznych, a w końcu miejsca w procedurach terapeutycznych opisywanych przez starożytnego encyklopedystę. Autorzy analizują dostępne w dziele informacje także z punktu widzenia historii jedzenia oraz historii ekonomicznej i społecznej. Badacze rozpatrują zagadnienie na szerokim tle historii medycyny w antyku i wczesnym Bizancjum (od IV w. p.n.e. do VII w. n.e.), wykorzystując dane zawarte w De diaeta I–IV, traktatach Dioskurydesa, Rufusa z Efezu, Galena, Orybazjusza, Aecjusza z Amidy oraz Pawła z Egny. Wskazują też na analogiczny zasób wiedzy, który stał się podstawą refleksji Pliniusza Starszego zawartych w jego Historia naturalis. Owo bogactwo informacji interpretowane jest przez nich jako dowód zainteresowania tym zagadnieniem nie tylko w gronie profesjonalnych medyków, lecz także szerokiej publiczności, a dzieło De medicina traktują jako przejaw rozwoju doktryny medycznej.

Refine search results

3 Przegląd Nauk Historycznych

1 Roczniki Humanistyczne

1 Wiadomości Archeologiczne

1 2021

1 2020

1 2017

1 2016

1 2011

3 Kokoszko M.

2 Dybała J.

1 Bochnak T.

1 Czarnecka K.

1 Jagusiak K.

1 Katedra Historii Bizancjum W. F.-H.

1 Rzeźnicka Z.

1 Wieżel I.

Dietetyka w De re coquinaria

Brytyjskie naczynie z emaliowanym zoomorficznym wylewem z Łęgu Piekarskiego – nowe ustalenia i hipotezy

Opieka skoncentrowana na pacjencie w świetle współczesnych ujęć metodologicznych i wybranych pism hippokratejskich oraz Quaestiones medicinales Rufusa z Efezu – zarys problematyki

Nauka o mleku zawarta w twórczości Dioskuridesa. Studium źródłowe

Medyczna nauka o mleku (γαλακτολογία ἰατρική) zawarta w De medicina Celsusa

Refine search results

Search results

Dietetyka w De re coquinaria

Brytyjskie naczynie z emaliowanym zoomorficznym wylewem z Łęgu Piekarskiego – nowe ustalenia i hipotezy

Opieka skoncentrowana na pacjencie w świetle współczesnych ujęć metodologicznych i wybranych pism hippokratejskich oraz Quaestiones medicinales Rufusa z Efezu – zarys problematyki

Nauka o mleku zawarta w twórczości Dioskuridesa. Studium źródłowe

Medyczna nauka o mleku (γαλακτολογία ἰατρική) zawarta w De medicina Celsusa

Brytyjskie naczynie z emaliowanym zoomorficznym wylewem z Łęgu Piekarskiego – nowe ustalenia i hipotezy