Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  metatekst
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Modalność aporetyczna. Wokół jednego wiersza Piotra Sommera

100%
Telicki M.
Przestrzenie Teorii
|
2013
|
issue 19
145-152
EN
The author of this article analyzes and interprets Piotr Sommer’s meta-textual poem Czym mógłby być [What could it be]. The basic critical formula of “aporetic modality” is a property of language (which is improved in the poem) that reveals the impossibility of formulating clear hypotheses about writing poetry. And so, Sommer’s poem turns out to be a specific deconstruction of a poem – by speaking the poet conveys a message about the impossibility of speaking. The assertion becomes a doubt, and the poem, understood as a structure, exposes its non-constructive, and thus, maybe, its truly lyrical face
2

Wyłowione z potoku mowy. O statusie i funkcjonowaniu w polszczyźnie wyrażenia „powiem ci, że_”

72%
Wołk M.
Język Polski
|
2016
|
vol. 96
|
issue 4
88-96
PL
Przedmiotem opisu w artykule jest wyrażenie pojawiające się w prywatnych, potocznych rozmowach. Najczęściej funkcjonuje ono w tekstach w postaci ciągu „powiem ci, że_”, ale nie jest to jego jedyny kształt – prawostronny zaimek w liczbie pojedynczej może być zastąpiony innym wyrażeniem adresatywnym, np. „powiem wam, że_”, „powiem panu / pani, że_” itp. Celem zaprezentowanych rozważań jest ustalenie statusu tego wyrażenia, czyli odpowiedź na pytanie, czy badany ciąg stanowi gotową całość odrębną pod względem formalnym i funkcjonalnym (w rozumieniu A. Bogusławskiego – jednostkę języka), czy też jest złożeniem jednostek, tyle że często występującym w takim kształcie. Kolejnym zadaniem jest przybliżenie zestawu cech językowych opisywanego wyrażenia, w szczególności jego właściwości pragmatycznych i semantycznych. Krótka wzmianka poświęcona została również próbie klasyfikacji gramatycznej ciągu „powiem ci, że_”.
EN
The article presents a description of a common phrase which occurs in private, colloquial conversations. It most commonly functions in utterances as a sequence, yet this is not the only shape it assumes – the rightside singular pronoun can be replaced with an addressee-related expressions, e.g. "powiem wam, że_", "powiem panu / pani, że_" (‘I’ll tell you that_’ when ‘you’ can denote both a second person plural pronoun as well as a polite third person singular pronoun with Ms/Mr as the addressee), etc. The presented discussion aims at establishing the status of the expression, which means deciding whether the analysed sequence constitutes a complete unit formally and functionally separate from others (i.e. a unit of language according to Andrzej Bogusławski) ten used in this form. Another purpose of the article is to present more closely a set of linguistic features of the described phrase, especially its pragmatic and semantic properties. A short note also refers to the grammatical classification of the sequence "powiem ci, że_".
3
Publication available in full text mode
Content available

Problemy z wypowiedzeniami Norwida (nie tylko) z Vade-mecum. Uwagi interpretacyjno-metodologiczne

72%
Kozłowska A.
Studia Norwidiana
|
2021
|
vol. 39
81-97
EN
This article indicates key problems related to the interpretation of selected enunciations in Vade- mecum,and develops a new formula for describing Norwid’s syntactic strategies. The assumption that the subject of analysis is not comprised by abstract syntactic structures but empirical, used and actualized enunciations entails the necessity to acknowledge their multi-layered character and the import of other levels than that of syntax, especially thematic-rhematic structure and metatext. As presented analyses show, taking these aspects into account helps to successfully settle certain interpretative dilemmas. The proposed expansion of perspective also allows one to grasp certain features that contribute to the specificity of Norwid’s syntax, which mobilizes and utilizes various levels of enunciation.
PL
Artykuł wskazuje na główne problemy wiążące się z interpretacją wybranych wypowiedzeń z Vade-mecum oraz proponuje nową formułę opisu praktyki zdaniotwórczej Norwida. Przyjęcie założenia, że właściwym przedmiotem analizy nie są abstrakcyjne struktury składniowe, ale empiryczne, użyte i zaktualizowane wypowiedzenia, pociąga za sobą konieczność uwzględnienia ich wielowarstwowości i poziomów innych niż składniowy, zwłaszcza struktury tematyczno-rematycznej i metatekstu. Jak pokazują zaprezentowane analizy, wzięcie pod uwagę tych elementów pozwala z powodzeniem rozstrzygać niektóre dylematy interpretacyjne. Proponowane poszerzenie perspektywy oglądu umożliwia również uchwycenie cech, które współtworzą specyfikę Norwidowej „składni”, uruchamiającej i wykorzystującej różne poziomy wypowiedzenia.
4
Publication available in full text mode
Content available

Gdy pisarz staje się dziennikarzem. Kilka uwag o „Gazecie Pisarzy”

72%
Ślawska M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2018
|
issue 13
149-160
EN
The article stems from a media linguistic perspective and serves as a case study for comparing the roles of a journalist and a writer. The author chose a textual experiment for that purpose, namely the 23–24 April 2016 edition of Gazeta Wyborcza, a Polish daily. On that day the paper turned into Writers’ Newspaper and was prepared in full by several dozen writers from Poland and abroad. The project’s aim was to promote reading the press and literature. The author analysed metatextual and paratextual elements along with self-commentaries regarding the project. The results show the experiment indicated the communicative specificity of the journalistic profession: the particularities of the editorial office, the importance of the topic, of character limits and fact-checking. As a communication experiment, the newspaper underlined the interactive nature of the modern-day press and its openness to the reader.
5
Publication available in full text mode
Content available

Głupi / idiotyczny / nieszczęsny długopis, czyli o nie tylko ekspresywnym znaczeniu pewnego typu przymiotników

72%
Doboszyńska-Markiewicz K.
Poradnik Językowy
|
2023
|
vol. 807
|
issue 8
48-59
EN
This article shows lexemes such as głupi (gwóźdź), debilne (zebranie), idiotyczny (ząb), nieszczęsne (dokumenty) (a stupid/foolish/ridiculous/wretched (nail/meeting/tooth/document)) as a subgroup of metapredicative adjectives with expressive and colloquial markedness. When they moved to the level of speaking about speaking, they lost some of the formal characteristics of typical adjectives (they are non-contrastive, non-negatable, nod-gradable among other features) and the meanings associated with mental impairment, illness, and other misfortunes have changed into the carrier of the evaluation ‘it’s not worth talking about’. This process falls into the research on grammaticalisation. This article provides an overview of dictionary entries of the analysed expressions and the author’s preliminary hypothesis on their capability to reinforce assertion.
PL
Artykuł ukazuje leksemy typu głupi (gwóźdź), debilne (zebranie), idiotyczny (ząb), nieszczęsne (dokumenty) jako podgrupę przymiotników metapredykatywnych o nacechowaniu ekspresywnym i potocznym. Przechodząc na poziom mówienia o mówieniu, utraciły one niektóre cechy formalne typowych przymiotników (m.in. są niekontrastywne, nienegowalne, nie stopniują się), a znaczenia upośledzenia umysłowego, choroby i innych nieszczęść zmieniły się w nośnik oceny ‘nie warto o tym mówić’. Proces ten wpisuje się w badania nad gramatykalizacją. Artykuł zawiera przegląd haseł słownikowych analizowanych wyrażeń, a także wstępną hipotezę autorki o ich zdolności do wzmacniania asercji. 
6
Publication available in full text mode
Content available

„Po-nad-gramatyczność” (nie tylko) składni Norwida

71%
Kozłowska A.
Studia Norwidiana
|
2021
|
vol. 39
93-125
EN
The article discusses major characteristics of Norwid’s language and style in light of the concept of “hyper-grammaticality” [po-nad-gramatyczność] developed by the poet himself. Considered as a descriptive category, it organizes and foregrounds certain properties of his syntax as well as other elements. The adjective “hyper-grammatical” can be understood in three ways: 1. failing to comply with rules; 2. departing from linguistic convention; hence unconventional; 3. derived from a different level of language than grammar.Norwid’s works can be shown to display hyper-grammaticality in all of the above senses. Discussion of constructions that violate linguistic norms accounts for the following: anacoluthon,homonymic structures, obscurities related to functions of anaphoric elements, and disruptions of coherence. Unconventional elements departing from the epoch’s standards include, among other things, innovations in collocability, complications of syntax, numerous parenthetical remarks, and the usage of archaic constructions. In Norwid’s texts an important place is held not only by mechanisms proper to syntactical or grammatical level of enunciation, but also by phenomena present on other levels:meta-textualityandthematic-rhematic structure.
PL
Artykuł omawia główne cechy języka i stylu Norwida, odwołując się do zaproponowanej przez samego poetę kategorii „ponadgramatyczności”. Została ona potraktowana jako kategoria opisowa, uwydatniająca i porządkująca przede wszystkim (choć nie tylko) właściwości Norwidowej składni. Przymiotnik ponadgramatyczny może być rozumiany na trzy sposoby: 1. ʻniezgodny z regułami poprawnościowymiʼ; 2. ʻodbiegający od zwyczajów językowych; niekonwencjonalnyʼ; 3. ʻpochodzący z innego poziomu języka niż poziom gramatycznyʼ. W twórczości Norwida można odnaleźć przejawy ponadgramatyczności w każdym ze wskazanych wyżej sensów. Wśród konstrukcji naruszających normę językową omówione zostały anakoluty, struktury homonimiczne, niejasności dotyczące funkcji elementów anaforycznych oraz zakłócenia spójności. Do elementów niekonwencjonalnych, odbiegających od zwyczajów epoki, należą m.in.: innowacje w zakresie łączliwości, komplikacje struktury składniowej, wielość wtrąceń nawiasowych oraz stosowanie konstrukcji archaicznych. W tekstach Norwida szczególnie istotne są nie tylko mechanizmy właściwe składniowej, czyli gramatycznej płaszczyźnie wypowiedzenie, lecz także zjawiska obecne na innych jego poziomach, takie jak metatekst i struktura tematyczno-rematyczna.
7
Publication available in full text mode
Content available

Interakcyjne zachowania osób z afazją

58%
Panasiuk J.
Logopedia
|
2020
|
vol. 49
|
issue 2
121-151
PL
Paradygmat objawów afatycznych jest z jednej strony warunkowany regułami rozpadu danego systemu językowego, z drugiej zaś strony – przyjętymi przez chorych strategiami komunikacyjnymi, przez co komunikacja w przypadkach afazji jest wypadkową dwu procesów: dezintegracji i kompensacji. Strategie kompensacyjne decydują o możliwościach interakcyjnych chorych z afazją i są podstawą do budowania procedur postępowania logopedycznego. Specyfika interakcji, w której uczestniczą osoby z afazją, wiąże się ze swoistym wykorzystaniem trzech elementów: 1) zwerbalizowanego (tekstu, tekstu patologicznego) lub niewerbalnego komunikatu; 2) wypowiedzi o komunikacie (metatekstu w funkcjach (a) organizacji komunikatu oraz (b) statusu semiotycznego użytych środków); 3) wiedzy nadawcy i odbiorcy wynikającej z uwarunkowań tekstowych oraz pozatekstowych (kontekstu tekstowego, językowego i sytuacyjnego). Podejście interakcyjne w badaniach nad afazją pozwala ujmować te trzy kategorie interakcyjne: TEKST, metaTEKST i konTEKST w sposób dynamiczny i przestrzenny. Badanie struktury interakcji polega na odkryciu reguł transformacji TEKSTU, metaTEKSTU i konTEKSTU decydujących o dynamice i skuteczności interakcji. Analiza zachowań interakcyjnych osób z afazją leży u podłoża procedur diagnozy i terapii zaburzeń afatycznych.
EN
The paradigm of aphasic symptoms is on the one hand determined by the rules of the breakdown of a language system, while on the other hand – by communication strategies adopted by patients, whereby communication in aphasia cases is the result of two processes: disintegration and compensation. Compensatory strategies determine the interactive capabilities of aphasic patients and are the basis for building up procedures of logopedic management. The specificity of interaction participated in by aphasic persons involves special use of three elements: 1) verbalized (text, pathological text) or non-verbal message; 2) utterances about the message (metatext in the functions of (a) message organization and (b) the semiotic status of the features used); 3) the sender’s and receiver’s knowledge resulting from textual and nontextual determinants (textual, linguistic and situational context). The interactive approach in studies on aphasia allows one to present the three interactive categories: text, metatext, and context in dynamic and spatial terms. The investigation of the structure of interaction consists in discovering the rules of transformation of text, metatext and context which decide the dynamics and efficacy of interaction. The analysis of empirical material results in the construction of a model of interactive behaviors in aphasic persons and procedures for diagnosis and treatment of aphasic disorders.
8
Publication available in full text mode
Content available

Metodologiczne podstawy badań nad interakcją w afazji

58%
Panasiuk J.
Logopedia
|
2010-2011
|
vol. 39-40
147-184
PL
Proponowane podejście interakcyjne w badaniach nad afazją, skupiając się na analizie afatycznych faktów językowych i wykorzystując lingwistyczne metody ich opisu, zmienia perspektywę oglądu i interpretacji tego zaburzenia. Wcześniejsze badania nad afazją akcentowały rodzaj i stopień zakłóceń językowych. Postępowanie logopedyczne, zorientowane na diagnozę i terapię zaburzeń mowy chorych z uszkodzeniami mózgu, wymusza zainteresowanie również zachowanymi możliwościami językowymi tej grupy pacjentów. O przebiegu skutecznej interakcji z chorym dotkniętym zaburzeniami mowy decydują wszak zachowane sprawności językowe, a najistotniejszą przesłanką w procesie programowania procesu terapeutycznego są wysiłki komunikacyjne czynione przez pacjentów afatycznych w celu zrealizowania założonej intencji. Specyfika zachowań językowych w afazji jest wypadkową dwu procesów: dezintegracji i kompensacji, warunkowanymi z jednej strony – trudnościami w aktualizacji jednostek systemu językowego, z drugiej zaś strony – przyjętymi przez chorych strategiami komunikacyjnymi. Z punktu widzenia procedur postępowania logopedycznego oraz funkcjonowania osób z afazją w społeczeństwie najważniejsze są ich zachowane sprawności interakcyjne. Specyfika interakcji, w której uczestniczą osoby z afazją, wiąże się ze swoistym wykorzystaniem trzech elementów: 1) zwerbalizowanego lub niewerbalnego komunikatu; 2) wypowiedzi o komunikacie w dwu funkcjach: organizacji komunikatu oraz semiotycznego statusu użytych środków; 3) wiedzy nadawcy i odbiorcy wynikającej z uwarunkowań tekstowych oraz pozatekstowych. Analiza tych trzech kategorii interakcyjnych: tekstu, kontekstu i metatekstu, pozwala na skonstruowanie modelu zachowań interakcyjnych chorych z afazją, w którym poprzez opis struktur języka można dochodzić do wniosków o stanie struktur poznawczych.
EN
The proposed interactional approach in studies on aphasia changes the perspective of examination and interpretation of this disorder by focusing on the analysis of aphasic language facts and by using linguistic methods of their description,. Earlier studies on aphasia emphasized the types and degrees of language disorders. The logopedic management oriented towards diagnosis and treatment of speech disorders in patients with brain damages also prompts the interest in the retained brain capabilities in this group of patients. It is the preserved language skills that determine effective interaction with the patient suffering from speech disorders, the most essential grounds for the process of programming a therapy being communication efforts made by aphasic patients in order to realize the intended objective. The specificity of language behavior in aphasia is the resultant of two processes: disintegration and compensation which are determined, on the one hand, by difficulties in the actualization of units of the language system, and on the other hand, by communication strategies adopted by patients. From the standpoint of logopedic management procedures and the functioning of aphasic persons in society, what is the most important are their preserved interaction skills. The specificity of interaction in which aphasic persons take part involves the utilization of three elements: 1) a verbalized or non-verbal communication; 2) an utterance about a communication in two functions: the organization of a communication and the semiotic status of the factors; 3) the sender’s and the receiver’s knowledge resulting from textual and non-textual determinants. The analysis of the three interaction categories: text, context and metatext, allows us to devise the model of interaction behaviors in aphasic patients, in which, through the description of language structures, we can arrive at the conclusions about the condition of cognitive structures.
9
Publication available in full text mode
Content available

„Czy to stosowne>?” O cechach składniowych i semantycznych jednostek „stosowny" i „stosownie"

58%
Maryn-Stachurska D.
Polonica
|
2021
|
vol. 41
81-95
EN
The article presents a detailed syntactic and semantic analysis of the words stosowny [appropriate], stosownie [appropriately] in the Polish language. The author sets a hypothesis that by analogy with the units odpowiedni / odpowiednio one can distinguish homonymous lexical units in the shape of an adjective and an adverb representing different levels of the language (belonging to its subject level and meta level). The lexical units having the shape of stosowny and stosownie represent the adjective and the adverb, respectively, as well as the meta predicative operator stosowny and meta predicative operator stosownie. Accordingly, stosownie cannot perform the function of an enumeration operator, which is performed in turn by the sequence odpowiednio.
PL
Artykuł zawiera szczegółową analizę syntaktyczno- semantyczną słów stosowny, stosownie w języku polskim. Autorka stawia hipotezę, że analogicznie do jednostek odpowiedni / odpowiednio można wyróżnić homonimiczne jednostki leksykalne o kształcie przymiotnika i przysłówka reprezentujące różne poziomy języka (należące do jego poziomu przedmiotowego i poziomu meta). Jednostki leksykalne o kształcie stosowny i stosownie reprezentują odpowiednio przymiotnik i przysłówek, a także operator metapredykatywny stosowny i operator metapredykatywny stosownie. Stosownie nie może natomiast pełnić funkcji operatora wyliczenia, którą pełni ciąg odpowiednio.
10

Metatekstowy i intertekstualny wymiar motta Nowe Ateny Benedykta Chmielowskiego w Cesarzu Ryszarda Kapuścińskiego

58%
Wysocka A.
Roczniki Humanistyczne
|
2013
|
vol. 61
|
issue 6: Językoznawstwo
187-198
EN
The article discusses the metatextual and intertextual dimension of one of the mottos for The Emperor by Ryszard Kapuściński, which is a quote from The New Athens by Benedykt Chmielowski. The latter was the first Polish encyclopaedia, which was highly undervalued by traditional authorities in the field of literary history, for it failed to meet the intellectual standards of the Enlightenment and was marked with the anachronistic mentality of the Saxon times. The analysis relates to the way in which Chmielowski’s motto provides an interpretative frame for the controversial book by Kapuściński, devoted to the decline and fall of the oldest African Empire – Ethiopia – in the 1960s and 1970s. The author of the paper’s main focus falls on the relationship between the meaning of the source text and the semantics of modern reportage, the role played by the popular image of Benedykt Chmielowski in the process of interpretation, the relationship between the quote and the archaic style of The Emperor, and the ways in which the quote from The New Athens interacts with the other mottos of the book – the multiplicity of which signals a new narrative strategy used by the reporter and writer.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.