Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 20

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  metonimia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Skuteczność nauczania polisemicznych pojęć związanych z częściami ciała zgodnie z zasadami lingwistyki kognitywnej

100%
Szudy-Sojak A.
Lingwistyka Stosowana / Applied Linguistics / Angewandte Linguistik
|
2014
|
issue 9
151-170
EN
The aim of the article is to consider the effectiveness of a cognitive linguistic approach towards teaching words characterized by many meanings. Traditional linguistics views lexical ambiguities in terms of ho-monymy, i.e. the phenomenon where two or more words happen to be written or pronounced the same way, while cognitive linguistics regards the fact in terms of polysemy whereby the meanings are system-atically related. The results of a pilot experiment serve as the point of departure in the present article. The preliminary experiment, which was carried on Moodle platform, involved two groups of participants. The control group was asked to memorize body-related items, while the experimental group was presented with the cognitive rubrics with the purpose of rising students’ awareness of metaphorical motivation binding the words. The average score higher in the post-test in the experimental group supported the hypothesis that drawing learners’ attention to the embodiment and imaginativeness of language by emphasising the cogni-tive mechanisms based on metaphor, i.e. experiencing one kind of thing in terms of another, and metonymy, using one thing to indicate another that is related to it (G. Lakoff/ M. Johnson 1980) enhances linguistic entrenchment.
2

Metonimia w ujęciu kognitywnym

86%
Pietrzak-Porwisz G.
Prace Językoznawcze
|
2006
|
issue 8
29-39
EN
The article offers an outline of metonymy from a linguistic point of view, with focus on the cognitive theory of metaphor and metonymy. Metonymy is not restricted to language but is a cognitive phenomenon, understood as a conceptual process in which one conceptual entity, the 'target', is made mentally accessible by means of another entity, the 'vehicle', within the same conceptual structure. The selection of the metonymic vehicle is governed by a number of cognitive and communicative principles. Traditional classifications subsumed metonymy under metaphor. In cognitive linguistics metaphor and metonymy are considered to be different cognitive strategies. The former results in understanding one concept in terms of another, the latter in highlighting the most relevant aspect of a conceptual structure. The metonymic relationships are classified – as proposed by Radden & Kövecses (1999) – under two general conceptual configurations: 1. whole ICM and its parts 2. parts of an ICM. The following typology of metonymies includes the most typical metonymic constructions in Polish.
3
Publication available in full text mode
Content available

Metonimiczne postrzeganie rzeczywistości w języku osób z autyzmem w świetle teorii Romana Jakobsona

86%
Boksa E., Kominek A.
Logopedia
|
2023
|
vol. 52
|
issue 1
265-275
EN
The starting point for our considerations is Roman Jakobson’s theory, presented in his 1956 article, Two Aspects of Language and Two Types of Aphasic Disturbances. The existence and functioning of two cognitive styles, metaphorical and metonymic, can be built upon and explained using this theory. In this paper, we were more interested in the latter because, although it is as important in learning about the world as the metaphorical style, it still functions in language and culture as a background to the leading role of the metaphor. In the case of an imposed bipolarity, the utilization of the metonymic style comes by choice, like in cognitive, artistic, or idiolectal usage. On the other hand, when there is a natural bipolarity, as with the two types of aphasic disorders (one of which overlaps with autistic-type disorders) – the metonymic style is determined by necessity. The material underlying the language analysis was extracted from the speech and communication study reports of 10 individuals on the autism spectrum (5 females, 5 males), ages 15–20. The data were collected in 2019. The research was conducted at the Department of Linguistic Communication, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland. The linguistic analysis confirmed that the features of the language of individuals with autism are similar to those of individuals with a disrupted similarity relation.
PL
Punktem wyjścia naszych rozważań jest teoria Romana Jakobsona, przedstawiona w artykule pt. Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń afatycznych z 1956 roku. Na tej teorii można zbudować i wyjaśnić istnienie i funkcjonowanie dwóch stylów poznawczych: metaforycznego i metonimicznego. W artykule interesował nas bardziej ten drugi, bo chociaż jest równie ważny w poznawaniu świata jak styl metaforyczny, to funkcjonuje ciągle w języku i kulturze jako tło dla pierwszoplanowej pozycji metafory. W przypadku narzuconej dwubiegunowości operowanie stylem metonimicznym bierze się z wyboru, jak w przypadku użycia kognitywnego, artystycznego czy idiolektalnego. Kiedy zaś mamy do czynienia z naturalną dwubiegunowością, jak przy dwóch rodzajach zaburzeń afatycznych (z których jedno pokrywa się z zaburzeniami typu autystycznego) – styl metonimiczny jest determinowany koniecznością. Materiał stanowiący podstawę analizy językowej został wyekscerpowany z protokołów badania mowy i komunikacji 10 osób ze spektrum autyzmu (5 kobiet, 5 mężczyzn) w wieku 15–20 lat. Dane zostały zgromadzone w 2019 roku. Badania przeprowadzono w Zakładzie Komunikacji Językowej w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach (Polska). Analiza językoznawcza potwierdziła, że cechy języka osób z autyzmem są podobne do języka osób z zaburzoną relacją podobieństwa.
4
Publication available in full text mode
Content available

Metonimiczne użycie onimu Bruksela w dyskursie prasowym (na materiale tygodnika „Polityka”)

81%
Kujawiak A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2019
|
vol. 53
47-54
EN
The aim of this article was to analyse the metonymic use of onim Brussels in the press discourse. The research material consisted of about 350 examples of the secondary use of a proper name extracted from the texts contained in the weekly magazine “Polityka”, in the period from 1.01.2019 to 5.11.2019. Metonymy was described using the formula X (carrier) for U (target). It has been demonstrated that secondary use of the Brussels proper name is used to profile content depending on communication needs. The article presents profiles such as: institution (European Union), society (European Union board and Brussels government) and event (won in the election to the European Parliament).
PL
Celem artykułu jest analiza metonimicznych użyć onimu Bruksela w dyskursie prasowym. Materiał badawczy składa się z około 350 pochodnych użyć nazwy własnej Bruksela wyekscerpowanych z tekstów zamieszczonych w tygodniku „Polityka” w okresie od 1 stycznia do 5 listopada 2019 roku. Metonimie zostały opisane za pomocą formuły: X (nośnik) za Y (cel). Wykazano, iż wtórne użycia nazwy własnej Bruksela służą profilowaniu treści uzależnionych od potrzeb komunikacyjnych. W artykule przedstawiono takie profile, jak: instytucja (Unia Europejska), społeczeństwo (zarząd Unii Europejskiej oraz rząd Brukseli) i wydarzenie (wygrana w wyborach do europarlamentu).
5

Bez pośrednictwa interpretacji. Rec.: Sławomir Jacek Żurek, Odpamiętywanie polsko-żydowskie. Szkice – studia – interpretacje. Lublin 2021. „Źródła i Monografie”. [T.] 517

72%
Tomczok M.
Pamiętnik Literacki
|
2022
|
vol. 113
|
issue 4
212-220
PL
Autorka recenzji książki Sławomira Jacka Żurka „Odpamiętywanie polsko-żydowskie. Szkice – studia – interpretacje” (2021) omawia szczegółowo kontekst historyczno- oraz teoretycznoliteracki związany z tą publikacją. Zwraca uwagę na jej syntetyczny charakter i liczne niespójności, które czynią studium Żurka pracą ambitną w zamierzeniach, ale w wielu miejscach pękniętą bądź niedopowiedzianą.
EN
The reviewer of Sławomir Jacek Żurek’s book “Odpamiętywanie polsko-żydowskie. Szkice – studia – interpretacje” (“Polish-Jewish Re-Remembering. Sketches – Studies – Interpretations”, 2021) accurately discusses the literary-historical and literary-theoretical context connected with this publication. She focuses on its synthetic character and numerous examples of incohesion, both of which make Żurek’s study ambitious in its intention but split and understated in many places.
6

High time to talk about noon

72%
Charzyńska-Wójcik M.
Roczniki Humanistyczne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 11: Anglica
37-51
EN
The paper re-examines a well-known semantic change observed in the history of the English word noon. The received academic opinion is that the word originates from the Latin phrase nōna hora > nōna ‘the ninth hour’ and was originally used in the medieval context to denote the ninth hour of the day, i.e. about three o’clock p.m., and, by metonymy, also the prayer at the ninth hour of the day prescribed by The Rule of St Benedict. Due to the central role of The Rule of St Benedict in the organisation of daily monastic life in the Middle Ages, the Latin word nōna was borrowed into vernaculars of the countries which adopted The Rule. It appeared in Old English as nōn, in Middle Dutch as nōne, noene, in Old Saxon as nōn, nōna, in Middle Low German as nōna, etc. The available historical and etymological dictionaries of English date the beginning of change in the English word noon to the 12/13th century and claim that it was complete by the 14th century. In effect, the word started to denote ‘midday’ rather than ‘three o’clock p.m.’, and the change is traditionally associated with “anticipation of the ecclesiastical office or of a meal-hour.” The paper reassesses the strength of these assertions on the basis of an examination of the medieval system of time-keeping and the analysis of the monastic horarium, in particular the relationship between meal times and prayer times. It is shown that the explanation for the change put forward in the current sources relies on a misinformed view of medieval reality. I put forward an alternative explanation of the change, which is consonant both with the medieval system of time-keeping and with the monastic daily regime.
PL
Artykuł poświęcony jest zmianie semantycznej zaobserwowanej w słowie noon w historii języka angielskiego. Dostępne źródła podają, że słowo to pochodzi od łacińskiej frazy nōna hora > nōna ‘dziewiąta godzina’ i było oryginalnie używane w średniowieczu w znaczeniu dziewiątej godziny dnia, czyli około 3:00 po południu. Ponadto, na skutek metonimii, noon oznaczało również modlitwy na dziewiątą godzinę dnia (nony) podyktowane przez Regułę św. Benedykta. Jako że Reguła św. Benedykta odgrywała centralną rolę w organizacji życia codziennego w średniowieczu, łacińskie nōna zostało zapożyczone do języków narodowych w krajach, które przyjęły Regułę. W języku staroangielskim przyjęło formę nōn, w średnioniderlandzkim nōne, noene, w starosaksońskim nōn, nōna, a w średnioniskoniemieckim nōna, etc. Historyczne i etymologiczne słowniki języka angielskiego datują początek tej zmiany na przełom XII i XIII wieku, a koniec wieku XIV wskazują jako okres, kiedy zmianę należy uznać za kompletną. Na skutek tej zmiany słowo noon zmieniło znaczenie z godziny 3:00 na 12:00, a jako powód tej zmiany wskazywane jest przyspieszenie pory modlitwy lub posiłku. Artykuł bada poprawność tej interpretacji, odnosząc ją do średniowiecznego systemu pomiaru czasu oraz analizując wskazania Reguły św. Benedykta dotyczące pór modlitw i posiłków. Analiza tych aspektów wykazuje, że interpretacja przedstawiona w dostępnych źródłach historycznych i etymologicznych oparta jest na błędnym oglądzie rzeczywistości średniowiecznej. W artykule przedstawiona jest alternatywna interpretacja zaobserwowanej zmiany, która uwzględnia nie tylko średniowieczny system pomiaru czasu, ale i specyfikę średniowiecznego reżimu monastycznego.
7
Publication available in full text mode
Content available

W cieniu wojny. O metaforze konceptualnej i metonimii w opisach wojny na podstawie wybranych artykułów z Onet.pl

72%
Iwaniak K.
Językoznawstwo
|
2022
|
vol. 17
|
issue 2
93-111
EN
This article discusses conceptual metaphors – their types, functions and the ways in which they are created. It also reflects on the connection between conceptual metaphors and their linguistic realisation. The research is carried out from the cognitive point of view. Theories related to conceptual metaphors e.g. interaction theory of metaphor, domain interaction model, theory of conceptual metaphor proposed by Lakoff and Johnson; conceptual blending are highlighted. Metonymy and radial structure of meaning are also taken into consideration during the research, which has qualitative character. In the analysis an attempt is made to determine which conceptual metaphors have been used in digital texts devoted to the war currently taking place in Ukraine. Text corpus is based on material gathered from Onet.pl that can be viewed as one of the most influential news websites in Poland and can serve as a representative source to draw more general conclusions.
PL
Artykuł ma na celu refleksję nad sposobami konstruowania, typami i funkcjami metafor konceptualnych oraz nad powiązaniami metafory konceptualnej z jej językową realizacją (m. in. przez zjawisko rozkładalności znaczenia). Badania prowadzone są z perspektywy kognitywistycznej. Nacisk zostaje położony na teorie dotyczące metafory konceptualnej, takie jak teoria interakcji metafor, teoria interakcji domen, teoria metafory konceptualnej w propozycji Lakoffa i Johnsona oraz amalgamat pojęciowy. Uwzględnione zostają też metonimia oraz sieciowy model znaczenia. W prowadzonej analizie, która ma charakter jakościowy, następuje próba wskazania na metafory poznawcze obecne w internetowych tekstach tematyzujących konflikt zbrojny w Ukrainie. Korpus tekstowy pochodzi z portalu informacyjnego Onet.pl, który jest jednym z największych portali internetowych w Polsce o znacznym wpływie opiniotwórczym i może służyć jako źródło do wyciągania wniosków lingwistycznych o bardziej ogólnej naturze.
8
Publication available in full text mode
Content available

Synestezja jako forma języka figuratywnego. Rozważania o synestezyjnych asocjacjach Vladimira Nabokova

71%
Ginter A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
|
2018
|
issue 15
179-190
EN
The main goals of the article are to present the place of synaesthesia among the other devices of figurative language and to show diversity of synaesthetic associations in Vladimir Nabokov’s prose. As it has been proved, a key notion for understanding the mechanism and functioning of figures, such as synaesthesia, metaphor and metonymy, is that of conceptual conflict. The presence or absence of conceptual conflict underpins the distinction between living and conventional figures, as well as metonymy and hypallage.What is more, the distinction between metaphor and metonymy is based on the way they deal with conflict. In turn, interpretation of conceptual conflict may lead to understanding the mechanism of a synaesthetic association and the author’s strategy. The examples of Nabokov’s synaesthetic expressions show that metonymy and synaesthesia may be both present in a text and that they interact. However, it is worth underlying, that in literary texts synaesthesia may also coexist with hypallage and similes involving sensory lexemes, as it was observed on the examples of Nabokov’s prose.
PL
Głównym celem dyskusji podjętej w niniejszym artykule jest określenie miejsca, jakie synestezja zajmuje wśród innych środków języka figuratywnego oraz zaprezentowanie różnorodności asocjacji synestezyjnych w prozie Vladimira Nabokova. Jak to zostało dowiedzione, pojęciem kluczowym w zrozumieniu mechanizmu powstawania i funkcjonowania form języka figuratywnego, takich jak synestezja, metafora i metonimia, jest pojęcie konfliktu konceptualnego. Obecność lub brak konfliktu decydują o zakwalifikowaniu danego wyrażenia do kategorii form żywych lub konwencjonalnych oraz do metonimii lub form określanych jako hypallage. Co więcej, różnice między metaforą i metonimią dotyczą sposobu, w jaki formy te ‘radzą sobie’ z konfliktem pojęciowym. Z kolei interpretacja sprzeczności konceptualnej może prowadzić do wyjaśnienia mechanizmu asocjacji synestezyjnych i strategii autorskich. Przykłady wyrażeń synestezyjnych Nabokova świadczą o tym, że synestezja i metonimia mogą wchodzić w interakcje. Warto jednak podkreślić, że w tekście literackim synestezja współistnieje również z takimi formami zawierającym określenia sensoryczne, jak hypallage i porównanie, co zostało wykazane na przykładach z opowiadań i powieści Nabokova.
9

Koncepcje metafory i metaforyzacji a pojęcie – komentarz do stanu badań

58%
Gołębiewska M.
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
|
2017
|
vol. 29/2
EN
The article aims to present some diverse concepts of metaphorization of colloquial language and scientific discourse. The starting point of scientific discourse is colloquial thinking – it uses logical argumentation, but also rhetorical figures, typical of everyday reasoning, such as metaphors. The point of reference is the Aristotelian definition of metaphor, which was contemporarily reinterpreted by 1) linguists (among others, Émile Benveniste and cognitive linguists) – the metaphorical sources of notions, the metaphor considered as the starting point of conceptualisation, 2) literary and cultural studies – the application of metaphor in the various cultural messages linked to the mythical thinking and the reasoning and argumentation by analogy – among others, Claude Lévi-Strauss and Edmund Leach, and in particular by 3) philosophers who characterised a metaphorization process as a specific kind of thinking, which conditions the regularity and systematicity of reasoning and imagining (Hans Blumenberg, Paul Ricoeur, Jacques Derrida). The article presents and compares the aforementioned statements, marking the distinctness between metaphor and metonymy, showing the necessity for this distinction in the research concerning: the role of metaphor in colloquial and scientific discourse, the relations between sense and metaphor, the connexions between truth, notion and metaphor. Additionally, I analyse the case of the metaphor of horizon, which is typical of the contemporary phenomenological and hermeneutical discourse.
10
Publication available in full text mode
Content available

Metonymy as characteristic relation in language of emotions

58%
Krzyżanowska A.
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
|
2017
|
issue 2
EN
Emotion terms are usually subject to the mechanisms of semantic change. In French and Polish, the most typical ones are metonymic: emotion – cause (joie, radość ‘joy’), emotion – cause – causer (Y est le bonheur de Y, Y jest szczęściem X-a ‘Y is X’s happiness’), emotion – object (Y est l’amour de X, Y jest miłością X-a ‘Y is X’s love’). The first of these is the most characteristic type in both languages, whereas the metonymy emotion – a manifestation of emotion (des respects ‘expressions of respect’) is absent from the latter language. Not all Polish counterparts of French terms are subject to the same processes of semantic evolution, e.g. Pol. rozpacz and French désespoir ‘despair’.
FR
Les transfers de sens affectent souvent des noms d’émotion. En français et en polonais, les alternances sémantiques s’appuient alors sur les mêmes catégories de lien, à savoir sur la métonymie : émotion pour la cause de l’émotion (joie, joies, radość, radości) ; émotion pour l’agent causatif (quelqu’un est le souci de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyimś zmartwieniem) ; émotion pour l’objet de l’émotion (quelqu’un est l’amour de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyjąś miłością) ; émotion pour la manifestation de l’émotion (quelqu’un présente des respects à quelqu’un d’autre, ktoś odnosi się do kogoś z szacunkiem, Mes respects !, Moje uszanowanie!). À son tour, la relation métonymique émotion pour la durée de l’émotion – effet de la recatégorisation – est spécifique pour le français (des joies et des peines). En polonais, on utilise dans ce cas-là les classifieurs de type chwile smutku i radości. L’analyse effectuée montre que la métonymie constitue l’un des mécanismes importants générateurs de la polysémie.
PL
Nazwy uczuć zazwyczaj podlegają zmianom semantycznym. W obu opisywanych językach najczęściej mamy do czynienia ze zmianą o charakterze metonimicznym: uczucie – przyczyna (joie, joies, radość, radości); uczucie – przyczyna – sprawca (quelqu’un est le souci de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyimś zmartwieniem); uczucie – obiekt (quelqu’un est l’amour de quelqu’un d’autre, ktoś jest czyjąś miłością); uczucie – manifestacja uczucia (quelqu’un présente des respects à quelqu’un d’autre ‘ktoś składa komuś wyrazy szacunku, uszanowania’, ktoś odnosi się do kogoś z szacunkiem, Mes respects !, Moje uszanowanie!). Z kolei przesunięcie metonimiczne uczucia – czas trwania uczucia, będące rezultatem zjawiska rekategoryzacji, jest relacją charakterystyczną tylko dla francuszczyzny: des joies et des peines. W polszczyźnie odpowiadają cytowanym przykładom leksykalne wykładniki parametryzacji typu: chwile smutku i radości. Przedstawiona analiza pokazała, że metonimia stanowi jeden z istotnych mechanizmów generujących wieloznaczność.
11
Publication available in full text mode
Content available

Empiryczne i mitologiczne podstawy przepowiedni meteorologicznych. Czas w przepowiedniach

58%
Koper A.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2000
|
vol. 12
233–249
PL
Przedmiotem artykułu są tradycyjne przepowiednie meteorologiczne rozpatrywane jako gatunek mowy. Przedstawiona analiza dotyczy założeń poznawczych konstytuujących tradycyjne prognostyki. Autorka bada zasady organizujące łączenie przesłanki z wnioskiem, a ściślej – zasady łączenia czasu i przesłanki z czasem t’ (późniejszym niż t) wniosku i stawia tezę, iż prosta obserwacja zależności zachodzących w przyrodzie nie jest jedyną podstawą formułowania prognostyków. Duża grupa przepowiedni oparta jest na myśleniu mitologicznym. Taki charakter mają zwłaszcza przepowiednie długoterminowe, w których ze zjawisk atmosferycznych przewiduje się przyszłe losy ludzi czy urodzaj na cały rok. Badając zasady kojarzenia czasu, autorka dochodzi do wniosku, iż podporządkowane są one zasadom metonimii (polegającej na kojarzeniu dwóch okresów pozostających w stosunku przyległości jako część i całość, np. w przepowiedni Jak Marcin [11 listopada] na białym koniu przyjedzie, ostrą zimę nam przywiedzie) oraz podobieństwa (polegającej na kojarzeniu okresów, np. Jakie Zwiastowanie, takie Zmartwychwstanie).
EN
The article discusses traditional meteorological forecasts as a speech genre through an analysis of cognitive assumptions behind them. Inquiry is made into the principles organizing the relationship between the premise and the conclusion; more specifically, between the time t of the premise and the time t’ of the conclusion (later than i). A hypothesis is put forward that mere observation of nature is not the only basis for formulating forecasts, a large portion of the latter being founded on mythological reasoning. Such are especially long-term forecasts concerning people’s lives or the quality of harvest for the whole year. The analysis of the principles of understanding time suggests that the driving forces behind them are metonymy and similarity. The former consists in associating two periods in a part-whole manner, e.g. Jak Marcin na białym koniu przyjedzie, ostrą zimę nam przywiedzie ‘If Martin (11 November) comes riding a white horse, it will bring a severe winter.’ The latter is based on associating time periods, e.g. Jakie Zwiastowanie, takie Zmartwychwstanie ‘Like Annunciation, like Easter.’
12
Publication available in full text mode
Content available

USE YOUR HEAD TO MAKE LEARNING BY HEART EASY, CZYLI O IDIOMACH Z PUNKTU WIDZENIA LINGWISTYKI KOGNITYWNEJ

58%
Szudy-Sojak A.
Neofilolog
|
2014
|
issue 43/2
223-233
EN
The aim of the article is to focus on the cognitive mechanisms that motivate the meanings of idioms as presented by Zoltán Kövesces. Contrary to traditional view, according to which an idiom is an expression whose overall meaning differs from the meanings of its constituents, cognitive linguistics claims that the meaning of a large number of idioms is not arbitrary but motivated. It rejects the “dead metaphor” perspective in favour of underlining relations between domains. The approach, which underlines the embodied aspects of language and cognition, appears tempting in particular in relation to body-related idioms. Metaphorical awareness can play a role of comprehensible input in learning idiomatic language.
13
Publication available in full text mode
Content available

“Girding up the Loins”: A Cognitive Sematic Analysis of Humorous Expressions

58%
Kövecses Z.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2016
|
vol. 1
|
issue 1&2
PL
Duża liczba wyrażeń żartobliwych w języku angielskim, a także w innych językach, charakteryzuje się obecnością takich procesów poznawczych, jak metonimia, metafora, integracja pojęciowa czy amalgamat. Te wyrażenia figuratywne nie są jednak ani niezbędne ani konieczne, aby efekt humorystyczny mógł zaistnieć. Zgadzając się z innymi badaczami, proponuję dla scharakteryzowania wyrażeń żartobliwych przyjąć istnienie pojęcia niespójności pojęciowej czy też niezgodności wewnątrz albo między ramami poznawczymi. W niniejszym artykule przedstawiam klasyfikację wybranych typów niespójności czy też niezgodności, występujących w moim zbiorze wyrażeń żartobliwych. Istnienie dużej liczby wyrażeń żartobliwych opartych o metonimię, metaforę czy amalgamat da się moim zdaniem wyjaśnić tym, że te środki stylistyczne tworzą lub ułatwiają tworzenie się niespójności. Analiza szeregu wyrażeń żartobliwych umożliwi wstępne naszkicowanie kognitywnego wyjaśnienia mechanizmu, który powoduje, że te wyrażenia wywołują efekt humorystyczny.
EN
A large number of humorous linguistic expressions in English (and also in other languages) are characterized by such cognitive processes as metonymy, metaphor, and conceptual integration, or blending. However, these figurative devices are neither sufficient nor necessary for humorous effects. Following other researchers, I suggest that in order to account for humorous expressions we need the notion of conceptual incongruity, or incompatibility inside or between frames of knowledge. In the paper I will take stock of some of the commonly occurring types of incongruity, or incompatibility, in my data of humorous expressions. I will account for the existence of a large number of metonymy-, metaphor-, and blending-based humorous expressions by proposing that these figurative devices create or facilitate the creation of incongruities. The analyses of a number of humorous expressions will make it possible to suggest a rough and sketchy cognitive linguistic account of the humorous effect of these expressions.
14

An introduction to a cognitive linguistic analysis of novel name-based derivativesin the current political discourse in Poland

58%
Góralczyk I., Paszenda J.
Prace Językoznawcze
|
2020
|
issue XXII/3
91–113
PL
Niniejszy artykuł przedstawia teoretyczne i metodologiczne założenia do analizy najnowszych nominalnych derywatów sufiksalnych w języku polskim, które tworzone są od nazw własnych, i które funkcjonują w aktualnym dyskursie politycznym. Zarysowane zostały kluczowe aspekty opisu słowotwórstwa w oparciu o założenia językoznawstwa kognitywnego, a w szczególności jednego z modeli przyjętych w obrębie tego paradygmatu, morfologii konstrukcji. Pokazano, że wyrazy złożone i schematy derywacyjne mogą być traktowane jako konstrukcje, które mogą być kategoriami polisemicznymi, i których znaczenia mogą być motywowane przez metonimię i metaforę. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że metonimia konceptualna motywuje proces konwersji, derywaty z ucięciem, i różnego typu skrótowce, jednak derywacja sufiksalna jest potencjalnie metonimiczna tylko wówczas, gdy współwystępuje z rozszerzeniem znaczenia podstawy słowotwórczej albo sufiksu lub gdy przesunięciu semantycznemu ulega derywat jako całość.
EN
The present contribution provides a theoretical and methodological background for an analysis of novel suffixal derivatives that are based on proper names and function in the current political discourse in Poland. We delineate the most important assumptions behind a cognitive linguistic approach to word-formation, focusing particularly on one of the models within this paradigm, namely Construction Morphology. It has been demonstrated that complex words and abstract word-formation patterns can be viewed as constructions, which may be polysemous, and whose meanings may be motivated bymetonymy and metaphor. It is also demonstrated that conceptual metonymy motivates the process of conversion, clipping and various types of morphological truncation. However, suffixal derivation is potentially metonymic only if the base morpheme or the suffix exhibit extended senses, or if a semantic shift applies to the derivative as a whole.
15
Publication available in full text mode
Content available

Cicli lessicali nei nomi deverbali in "-mento" e "-zione"

58%
Insacco G.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
|
2017
|
issue 9(1) "Gli orizzonti dell’italianistica: tradizione, attualita e sfide di ricerca"
72-83
IT
Spesso i nomi deverbali – oltre al significato trasposizionale del verbo di base – sviluppano in diacronia dei ‘cicli lessicali’ (Simone 2000), ovvero estensioni semantiche sistematiche, regolari e gerarchiche. Il meccanismo retorico che opera nei cicli lessicali è la metonimia: essa converte, per contiguità, in entità linguistiche gli argomenti reali, quelli di default e quelli creati per mezzo di un dispositivo metonimico. I nomi deverbali, infatti, procedendo in modo regolare attivano in primis i significati relativi ai sottoeventi, successivamente quelli relativi ai ruoli della struttura argomentale e, infine, quelli degli argomenti metonimici.
PL
Często rzeczowniki odczasownikowe – poza znaczeniem transpozycyjnym czasownika – rozwijają na poziomie diachronicznym tzw. „cykle leksykalne” (Simone 2000), a więc systematyczne rozszerzenia semantyczne, regularne i hierarchiczne. Mechanizmem retorycznym działającym w cyklach leksykalnych jest metonimia: to ona, z uwagi na relację przyległości, przekształca w jednostki językowe argumenty rzeczywiste, te domyślne oraz te utworzone przy pomocy mechanizmu metonimicznego. Zatem rzeczowniki odczasownikowe aktywują regularnie w pierwszej kolejności znaczenia odnoszące się do pod-zdarzeń, następnie znaczenia odnoszące się do funkcji struktury argumentowej, a na koniec, te związane z argumentami metonimicznymi.
16
Content available remote

Obraz Melancholia Jacka Malczewskiego w kontekście teorii lingwistyki kognitywnej

58%
Łata M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2017
|
vol. 5
323-339
PL
W artykule analizuję obraz Jacka Malczewskiego Melancholia w kontekście teorii lingwistyki kognitywnej, przenosząc zasady analizy paradygmatów językowych, badanych intensywnie od lat osiemdziesiątych XX wieku, w obszar sztuk wizualnych. W pracy odniosłam się do kilku głównych aspektów tych badań, wybierając takie ich zestawienia, które tworzą dopełniające i wzbogacające się nawzajem treści, przydatne dla wyznaczonego zadania. Analizę obrazu poprzedza zarys teorii metonimii, metafory i amalgamatów pojęciowych.
EN
In the article I analyse the painting Melancholy by Jacek Malczewski in the context of the theory of cognitive linguistics. I transfer the principles of the analysis paradigms of language – which have been studied intensively since the eighties of the twentieth century – to the field of visual art. I refer to a few key aspects of these studies, by choosing the sets which create complementary and mutually enriching content useful for the intended task. The analysis of painting is preceded by the outline of the theory of metonymy, metaphor and conceptual blends.
17
Content available remote

Zur Motiviertheit der Phraseologismen am Beispiel des Idioms ein heißes Pflaster

58%
Sulikowska A.
Colloquia Germanica Stetinensia
|
2015
|
issue 24
171-189
DE
Motiviertheit gilt in der Phraseologie als ein intersubjektiv schwer fassbares Phänomen, weswegen sie als Phraseologizitätskriterium umstritten ist. Die Komplexität der Motiviertheitsmechanismen wird besonders gut sichtbar, wenn ein Idiom dem Prozess der Bedeutungserweiterung unterliegt. Am Beispiel des Idioms ein heißes Pflaster im authentischen Sprachgebrauch beschreibt die Autorin, wie konzeptuelle Metaphern, Metonymien und Metaphtonymien die Bedeutung des Idioms mitkonstituieren.
EN
The motivation is in the phraseology to a great extent an individual and controversial phenomenon, especially when the analyzed idiom is undergoing a semantic extension of its meaning. While analyzing examples of authentic use of the idiom ein heißes Pflaster the author distinguishes and describes conceptual metaphors, metonymies and metaphtonomies to reveal the complexity of motivating mechanisms of its meaning.
PL
Motywacja w frazeologii jest zjawiskiem w dużym stopniu indywidualnym i kontrowersyjnym, szczególnie, gdy poddany analizie idiom podlega procesom rozszerzania znaczenia. Badając przykłady autentycznego użycia idiomu ein heißes Pflaster autorka wyodrębnia i opisuje konceptualne metafory, metonimie i metaftonimie (metaphtonomy) w celu ukazania kompleksowości mechanizmów motywujących jego znaczenie.
18

The language of chemistry: A study of English chemical vocabulary

58%
Włoch J.
Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching
|
2015
|
issue 12
77-106
EN
The study of words and phrases, their etymologies and metaphorical processes that have shaped the language of chemistry as it is known today may convey a great deal of information about this scientific discipline. The analysis of scientific language may include a large number of different aspects. In this paper, the word-formation processes that are involved in the formation of scientific, and also chemical, terminology as well as the presence of metaphors and metonymy in scientific language are described. Before demonstrating the outcomes of these processes, a brief outline concerning the nature of scientific naming will be provided.
FR
Analyser des mots et des expressions, découvrir leur étymologie et examiner les expressions métaphoriques présentes dans le langage de la chimie actuel, tout cela fournit beaucoup d’information sur cette discipline scientifique. Le langage scientifique peut être analysé de plusieurs manières. Dans l’article qui suit, nous avons décrit les processus de formation des mots responsables de la création de la terminologie chimique et les métaphores, ainsi que les métonymies, présentes dans le langage scientifique.
PL
Analiza słów i zwrotów, odkrywanie ich etymologii oraz badanie wyrażeń metaforycznych, obecnych w dzisiejszym języku chemicznym, dostarczają wielu informacji na temat tej dyscypliny naukowej. Język naukowy można analizować na różne sposoby. W artykule tym zostały opisane procesy słowotwórcze odpowiedzialne za tworzenie terminologii chemicznej, oraz metafory i metonimie występujące w języku naukowym.
19
Publication available in full text mode
Content available

Jolanta Brach-Czainy’s micrology

51%
Marzec L.
Forum Poetyki
|
2022
|
issue 30
EN
The paper discusses the writing and philosophy of Jolanta Brach-Czaina, connecting it to micrology and maieutics. This poetological reflection considering the function of detail and work of similarities and differences in Brach-Czaina’s most significant works (Sofa, Szczeliny istnienia, Błony umysłu) identifies two tendencies of her philosophy: searching for a textual “representation of meaning” and a sensual description of “particles of being”. The paper discusses Brach-Czaina’s ambivalent approach to metonymy and synecdoche, and characterizes her style, which combines a focus on inconspicuous detail and non-conclusiveness of paradoxes. Absorption of concrete and abstraction, creating an impression of precision, and at the same time vagueness are key features of Brach-Czaina’s poetics. Her philosophy has much in common with Italo Calvin and Anne Carson, whose parallel way to seeking the essence of cognition and poetic language has led to the Socratic theory of Eros. 
PL
Artykuł omawia pisarstwo i filozofię Jolanty Brach-Czainy, wiążąc je z projektem mikrologii i sokratejską majeutyką. Poetologiczna refleksja nad działaniem detalu, pracy podobieństwa i różnicy, w najważniejszych utworach (Sofie, Szczelinach istnienia, Błonach umysłu) wydobywa dwie tendencje myśli Brach-Czainy: poszukiwanie tekstowego „przedstawicielstwa znaczenia” i zmysłowego opisu „drobin bytu”. Artykuł omawia ambiwalentne podejście filozofki do metonimii i synekdochy oraz charakteryzuje styl pisarstwa, który łączy skupienie na niepozornym detalu oraz niekonkluzywność paradoksów. Kluczową cechą poetyki Brach-Czainy jest absorpcja konkretu i abstrakcji, wywołanie jednoczesnego efektu dokładności i nieokreśloności. Projekt Brach-Czainy wiele łączy z poetologicznymi refleksjami Itala Calvina oraz, przede wszystkim, Anne Carson. Ich równoległa droga w poszukiwaniu istoty poznania i języka poetyckiego doprowadziła do sokratejskiej teorii erosa.
20
Publication available in full text mode
Content available

Językowy obraz śmierci w opowiadaniach pt. Niebo dla akrobaty Jana Grzegorczyka

44%
Wrześniewska-Pietrzak M.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2017
|
issue 34
EN
The article describes the linguistic image of death presented in the book by Jan Grzegorczyk Niebo dla akrobaty. The image of death described is in line with its perception in Christianity. Jan Grzegorczyk describes death as a way, passage from life in the earth to life after earthly life that is an inseparable element of human life. The author uses different linguistic ways of describing death and talking about it. Among them there are: metaphors, metonymies, euphemisms and different ways of expressing the taboo in language. Grzegorczyk also presents an evaluation of death that depends on the observer or the dying person. This transcendental way of perceiving death reveals its positive meaning. Jan Grzegorczyk also highlights the difference between the understanding of death today, and the Christian vision of it. Death is not only the decay of the human body, but also it is the moment of passage to God, it is a transcendental experience that places everybody in front of the sacrum.
PL
Artykuł przedstawia obraz śmierci odczytany z języka opowiadań Jana Grzegorczyka zawartych w zbiorze Niebo dla akrobaty. Autor, podejmując problematykę odchodzenia, wpisuje się w ciąg literackich sposobów mówienia o śmierci. Zawarta w opowiadaniach wizja śmierci zgodna jest z jej postrzeganiem w perspektywie porządku chrześcijańskiego. Jest bowiem drogą, przejściem do życia po życiu ziemskim, stanowi nieodłączny element ludzkiego życia, uniwersalny i niezmienny. Jej obraz Grzegorczyk przedstawia za pomocą różnorodnych środków językowych, wśród których najczęstsze są metafory i metonimie, służące również swoistej eufemizacji i tabuizacji śmierci. Przedstawiając perspektywę chrześcijańską, autor nie stroni od aksjologizacji śmierci, pokazując, iż jej wartościowanie wiąże się z waloryzacją dokonywaną przez postrzegający lub doświadczający podmiot. Znak wartości śmierci z perspektywy transcendentnej jest bowiem zawsze dodatni. Ukazując wielorakie oblicze śmierci, Jan Grzegorczyk pokazuje, iż jej pełen obraz wykracza poza współczesne postrzeganie śmierci – nie jest ona bowiem tylko cielesnym doświadczeniem, umieraniem, rozpadem, lecz również duchowym i transcendentnym, stawiającym człowieka wobec sacrum.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.