Search results

1

Warunki możliwości poznania skończonego według Immanuela Kanta

100%

Surzyn J.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2015

|

vol. 27

25-46

EN

This article is an attempt at a description in support of “The Critique of Pure Reason” – Kantian conception of finite cognition and its conditions. In reference to cognition, the fundamental question set by Kant concerned the conditions of its possibility. The formulation of conditions of every possible cognition as the cognition finite in its nature is analyzed as the cognition which possesses two sources: intuition and intellect. According to Kant, the finite cognition concerns exclusively man and critique of such cognition depends on the determination of subjective conditions of finite cognition, which means it concerns answers to two questions. Firstly, what are the conditions of the finiteness of human cognition. Secondly, what it concerns in the objective sense of thing. It needs to be kept in mind that Kant is not interested the perfection of such cognition because it should be established with a definition. The man in a natural way is able to use cognitive instruments suitable for his nature and according to t hem he creates and forms objective content which prosecutes to him “from the outside” (from experience with the help of senses) as cognitive content, the final result is knowledge.

2

Teodycea a logika modalna. Bogusława Wolniewicza polemika z krytyką teodycei u Pierre’a Bayle’a

89%

Mirosławski M.

Racjonalia. Z punktu widzenia humanistyki

|

2017

|

vol. 7

EN

The essay aims at presenting original ideas of Bogusław Wolniewicz in the field of modal logic, which improve the traditional theodicy, criticized by Pierre Bayle. The classical theodicy attempts to reconcile divine omnipotence and God’s goodness. According to classical theodicy both of these elements can be reconciled, because evil is not the work of God, but a work of man – freedom is in fact necessary for a man so that he could do good, but to do good, a person automatically has to be able to do the evil (understood morally, not physically). Bayle’s argument says that freedom implies the possibility of evil and it does not imply its existence, and this means that evil can be avoided even with the assumption of freedom. Wolniewicz tries to refute that argument. He quotes a little known definitions of possibility derived from the logic of Megarian. It turns out to be an inspiration for him to introduce an original definition of possibility – “what is possible = what happened or what will happen in the future.” With this interpretation of possibility classic theodicy seems to be efficient.

PL

Referat ma na celu zaprezentowanie oryginalnych pomysłów Bogusława Wolniewicza z dziedziny logiki modalnej, które służą usprawnieniu tradycyjnej teodycei, krytykowanej przez Pierre'a Bayle'a. Klasyczna teodycea stara się pogodzić boską wszechmoc z bożą dobrocią. Według klasycznej teodycei oba te elementy dają się pogodzić, ponieważ zło nie jest dziełem Boga, lecz człowieka – wolność jest bowiem konieczna dla człowieka, aby ten mógł czynić dobro, ale aby czynić dobro, człowiek automatycznie musi móc czynić także zło (rozumiane moralnie, nie fizycznie). Argumentacja Bayle'a mówi natomiast, że choć wolność implikuje możliwość zła, to nie implikuje jednak jego istnienia, a to oznacza, że zła można uniknąć nawet przy założeniu wolności. Wolniewicz stara się obalić tę argumentację. W tym celu przywołuje on mało znane definicje możliwości wywodzące się z logiki megarejskiej, które dostarczają inspiracji do wprowadzenia oryginalnej definicji możliwości – „to co możliwe = to, co się zdarzyło lub to co zdarzy się w przyszłości". Przy takiej interpretacji modalnej teodycea klasyczna wydaje się być sprawna

3

Materializm Typu-B i Treść Pojęć Fenomenalnych (Type-B Materialism and the Content of Phenomenal Concepts)

89%

Polcyn K.

Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

|

2019

|

vol. 46

25-39

EN

According to type-B materialism, the corresponding phenomenal and physical concepts are distinct concepts of the same properties. This view is very controversial because of the fact that phenomenal concepts, along with physical concepts, refer non contingently. I discuss three main arguments to the effect that phenomenal concepts cannot refer to physical properties non contingently. I argue that the most challenging is the modal argument. According to this argument, the idea that phenomenal concepts refer to physical properties non contingently is unacceptable, because it leads to the unacceptable view that psychophysical identity statements are both true a posteriori and primarily necessary. I argue that we do not have a satisfactory response to that argument.

PL

Zgodnie z materializmem typu-B, odpowiadające sobie pojęcia fenomenalne i pojecia fizykalne są różnymi pojęciami tych samych włsaności. Pogląd ten jest kontrowersyjny z uwagi na to, że pojęcia fenomenalne odnoszą się nieprzygodnie. W niniejszej pracy omawiam trzy argumenty na rzecz tezy, że pojecia fenomenalne nie mogą odnosić się nieprzygodnie do własności fizycznych. Argumentuję, że najpoważniejszy jest argument modalny. Według tego argumentu, pojęcia fenomenalne nie mogą odnosić się nieprzygodnie do własności fizycznych, gdyż zdania stwierdzające zachodzenie identyczności psychofizycznej nie mogą być jednocześnie prawdziwe a posteriori i konieczne prymarnie. Jak pokazuję, nie mamy zadowalającej odpowiedzi na ten argument.

4

Kant o spełnialności obowiązków w świetle zależności inferencyjnej między powinnością i możliwością

89%

Kozyra W.

Edukacja Filozoficzna

|

2018

|

issue 66

27-38

PL

W artykule omawiam kwestię odniesienia przedmiotowego zasady, przez niektórych nazywanej „prawem Kanta” (Kant’s Law), która głosi, że jeżeli dana osoba powinna uczynić X, to może ona uczynić X. Twierdzę, że reguła ta nie znajduje zastosowania u człowieka jako zjawiska, lecz odnosi się wyłącznie do człowieka jako noumenu. Pokazuję, że o ile będziemy traktować podmiot Kantowski jako jednolity punkt odniesienia dla tej zasady, o tyle uwikłamy się w sprzeczność w interpretacji tekstu Kanta, ponieważ wtedy będzie on twierdzić zarówno, że człowiek powinien spełniać swoje obowiązki, dane że może to robić, jak i że imperatyw kategoryczny przedkłada prawo niezależnie od tego, czy człowiek jest w stanie mu sprostać, czy nie.

EN

In this paper I discuss the problem of a referent of a principle, deemed by some as “Kant’s Law”, which states that if one ought to do X, then one can do X. I argue that in Kant’s philosophy this principle does not apply to man as a phenomenon, but only to man as a noumenon. I show that if we stick to the idea of a “man” as a unified center of reference for this principle, then we will end up with a contradiction, since Kant ostenesibly says both: that people can act in a certain way, provided that they ought to, and that moral law legislates regardless of what man can or cannot do.

5

Entrepreneurship in Underdeveloped Economies: A Study of Nigeria

89%

Sadiq Kasum A., Gunu U.

Studia i Materiały

|

2017

|

issue 1/2017(23)

48-61

EN

Against the background of the importance of entrepreneurship to economic growth and development, this paper investigates the potential for achieving growth and development through entrepreneurship in underdeveloped economies. Specifically, the study investigated the availability of the environment for and the extent to which individuals and groups are able to recognize/create opportunity for providing goods and services; and the extent to which they are able to utilize such opportunities. The study collected primary data about the environment for entrepreneurship development in Nigeria, the extent and nature of opportunity creation and the prospect for carrying through innovations in the country. The data were collected from entrepreneurs and entrepreneurship professionals, using a well-structured questionnaire administered to a sample of 360 respondents, drawn from among the groups. The responses were analyzed using Kruskal Wallis and Wilcoxon Signed Rank Tests. The study revealed that Nigerians are innovative and enterprising. It also revealed that infrastructural facilities, funding, and entrepreneurship education are significant impediments. The study also showed that economic growth in Nigeria is influenced by entrepreneurship growth, therefore the slow growth in entrepreneurship development in Nigeria contributed to the underdeveloped status of the economy. The study recommended specific solutions to the different entrepreneurship problems identified in the study.

PL

W artykule zbadano możliwość osiągnięcia wzrostu i rozwoju dzięki przedsiębiorczości w gospodarkach słabo rozwiniętych w kontekście znaczenia przedsiębiorczości dla wzrostu i rozwoju gospodarczego. W szczególności analizie poddano istnienie odpowiednich warunków i zakres, w jakim jednostki i grupy są w stanie rozpoznać/stworzyć możliwości dostarczania towarów i usług, a także stopień, w jakim są one w stanie wykorzystać takie możliwości. W ramach badania zebrano podstawowe dane o środowisku dla rozwoju przedsiębiorczości w Nigerii, zakresie i charakterze tworzonych możliwości oraz perspektywach wprowadzania innowacji w kraju. Dane zebrano od przedsiębiorców i specjalistów ds. przedsiębiorczości przy wykorzystaniu odpowiednio ułożonego kwestionariusza skierowanego do próbki 360 respondentów wybranych spośród grup. Odpowiedzi zostały przeanalizowane za pomocą testu Kruskala Wallisa i testu Wilcoxona dla par obserwacji. Badanie wykazało, że Nigeryjczycy są innowacyjni i przedsiębiorczy, jak również, że źródłami znaczących utrudnień są infrastruktura, finansowanie i edukacja w zakresie przedsiębiorczości. Badanie pokazało, że wzrost przedsiębiorczości wpływa na wzrost gospodarczy w Nigerii, a zatem powolny rozwój przedsiębiorczości w tym kraju przyczynił się do tego, że gospodarka nigeryjska jest słabo rozwinięta. W badaniu wskazano konkretne rozwiązania różnych zidentyfikowanych problemów dotyczących przedsiębiorczości.

6

Status możliwości w logice trójwartościowej Jana Łukasiewicza

89%

Balcerak P.

Galicja. Studia i materiały

|

2022

|

issue 8: "Filozofia w Galicji III"

169-178

EN

This paper will examine the motivations behind Jan Łukasiewicz’s rejection of the principle of bivalence. In particular, the relationship between the category of possibility and the logical value of judgements will be examined. This category is clearly linked to the view of the determinism/ indeterminism controversy presented by Łukasiewicz. The paper will close with remarks on the statute of possibility and an attempt to answer the question whether Łukasiewicz’s approach can be treated as something more than an intellectual exercise in constructing formal tools corresponding to certain conventions.

PL

W artykule przeanalizowane zostaną motywacje odrzucenia przez Jana Łukasiewicza zasady dwuwartościowości. W szczególności badanie dotyczyć będzie relacji między kategorią możliwości a wartością logiczną sądów. Kategoria ta jednoznacznie łączy się ze spojrzeniem na kontrowersję determinizm/indeterminizm prezentowanym przez Łukasiewicza. Pracę zamkną uwagi o statucie możliwości i próba odpowiedzi na pytanie, czy podejście Łukasiewicza może być traktowane jako coś więcej niż tylko intelektualne ćwiczenie w konstruowaniu narzędzi formalnych odpowiadających pewnym konwencjom.

7

Problem możliwości i konieczności w filozofii Kierkegaarda

71%

Słowikowski A.

Diametros

|

2016

|

issue 49

103-120

PL

Artykuł jest próbą rozpoznania problemu możliwości i konieczności w pismach psuedonimowych Kierkegaarda. Podstawowym założeniem przyjętym w artykule jest to, że należy odczytywać jego dzieło całościowo. W tym celu, najpierw zostają osobno przeanalizowane pozornie wykluczające się wypowiedzi Climacusa z Okruchów filozoficznych i Anti-Climacusa z Choroby na śmierć, a następnie zostaje pokazane, jak można interpretacyjnie powiązać ich główne tezy w zwarte filozoficznie ujęcie tytułowego problemu.

EN

The article is an attempt to analyze the problem of possibility and necessity in the pseudonymous works of Kierkegaard. The basic assumption adopted in the text is that Kierkegaard’s oeuvre should be read holistically. That is why what is initially analyzed separately are the mutually excluding statements of Climacus from the Philosophical Fragments and Anti-Climacus from The Sickness Unto Death. Subsequently, the article demonstrates the way in which their main theses can be linked, in the process of interpretation, to form a philosophically concise approach to the eponymous problem.

8

Egzegeza filozoficzna początku Genesis

71%

Grabowski M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2017

|

vol. 53

|

issue 1

35-58

EN

We interpret the symbolic notions from the second sentence of Genesis with the aid of philosophical concepts describing the negation of being: ‘empty’ – nothingness, ‘darkness’ – impossibility, ‘formless’ – chaos. We also discuss the more general bearing of this kind of exegesis in the philosophy of God and metaphysics. Our arguments suggest that in the metaphysical order, in which probability is treated as a category in the Aristotelian sense, the notion of probability allows to formulate a suitable explanation for the symbolism of ‘separating light from darkness.’

PL

Interpretujemy symboliczne pojęcia z drugiego zdania Genesis za pomocą pojęć filozoficznych opisujących negacje bytu: „pustkowie” – nicość, „ciemność” – niemożliwość, „bezład” – chaos. Dyskutujemy możliwe zastosowania wyników takiej wykładni biblijnego tekstu w filozofii Boga i w metafizyce. Argumentujemy za tym, że w porządku metafizycznym, w którym traktuje się prawdopodobieństwo jako kategorię w sensie Arystotelesa, staje się ono odpowiednią interpretacją dla symbolu „oddzielenia światłości od ciemności”.

9

Wpływ filozofii Awicenny na metafizykę Tomasza z Akwinu. Przegląd źródeł i opracowań

71%

Prokop M. P.

Rocznik Tomistyczny

|

2019

|

vol. 8

47-60

FR

Tolede au XIIème et XIIIème siècle comme Baghdad au VIII-IX siècle était un lieu de transfert du savoir : à l’époque du califat abbasside en Irak du grecque à l’arabe, en Espagne de l’arabe au latin. Le sujet de cet article est de montrer quels textes d’Avicenne a connu saint Thomas d’Aquin. C’était principalement le « Canon de la médecine » traduit par Gerard de Cremone et quelques livres du recueil du « Kitâb al-Shifa », « Métaphysique » et « De anima ». Plusieurs éminents savants ont consacré beaucoup d’articles et de livres sur différents sujets pour révéler l’influence d’Avicenne sur la pensée philosophique de Thomas d’Aquin. On peut citer ici les noms de E. Gilson, M.-A. Goichon, M.-T. d’Alverny, L. Gardet, G. Verbeke, J. Owen etc. Malgré la multitude de travaux il reste quelques problèmes qui n’ont pas été encore suffisamment analysés. Par exemple pourquoi Avicenne a attribué à Dieu seul la notion de l’Être nécessaire et pas Thomas d’Aquin ? Pourquoi il a introduit la catégorie de l’être nécessaire et l’être possible dans la description aristotélicienne de l’être « to on legetai pollaksos », tandis que Thomas a identifié comme des éléments fondamentaux de la structure ontique de l’être l’acte et la puissance (esse et essentia) ?

10

Barbarzyństwo – dystopia w działaniu

71%

Palmer J.

Studia Litteraria et Historica

|

2022

|

issue 11

PL

To jest poprawiona wersja wycofanego artykułu o takim samym tytule, który był opublikowany z numerem DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2817. W niniejszym artykule ukazuję, że w socjologii Zygmunta Baumana dystopii przypisana jest również ambiwalentnie „aktywna” funkcja. W pismach Baumana ślady „dystopii w działaniu” pojawiają się jako przeciwobraz „utopii w działaniu” socjalizmu, służący „naświetleniu tkwiących w teraźniejszości możliwości barbarzyństwa”, czemu najbardziej dobitny wyraz daje Nowoczesność i Zagłada (2009; wyd. oryginalne Modernity and the Holocaust, 1989). Mój wywód przebiega w trzech etapach. Najpierw sięgam do dociekań Baumana na temat epistemologii przyszłości, zdrowego rozsądku i ograniczeń predyktywnych aspiracji nauk społecznych ujętych w jego wczesnej socjologii kulturowej i krytycznej, którą uprawiał równolegle z rewizjonistycznym odczytaniem marksizmu w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. W następnym kroku koncentruję się zwłaszcza na nieopublikowanym, acz istotnym, maszynopisie zatytułowanym Is the Science of the Possible Possible? [Czy możliwa jest nauka o tym, co możliwe], wskazując przy tym, że rzuca on interesujące światło na kategorie możliwości i potencjalności eksponowane przez Baumana w Nowoczesności i Zagładzie. W tych częściach odczytuję Nowoczesność i Zagładę przez pryzmat wyżej wspomnianej, kluczowej w moim mniemaniu pozycji, przedstawiając ją jako wzorcowy przykład socjologii krytycznej w postaci „dystopii w działaniu”, która naświetla możliwości barbarzyństwa kryjące się w nowoczesnych społeczeństwach. W części końcowej rozpatruję, jak rozważania Baumana sytuują go w tradycji myśli krytycznej, której siłą napędową jest „dystopia w działaniu”, i dowodzę, że to, co często błędnie brane jest za posępność i pesymizm, jest w rzeczy samej kluczowym zasobem socjologii w jej spekulatywnych wizjach możliwych przyszłości.

EN

This is the corrected version of the retracted article under the same title, which was published with the following DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2817. In this article, I argue that dystopia also has an ambivalently “active” function in Bauman’s sociology. Across his work, as a counter-image to the “active utopia” of socialism, the traces of the “active dystopia” can be tracked, defined as a pointed elucidation of the possibilities for barbarism latent within the present, the clearest expression of which is presented in Modernity and the Holocaust (1989). The article proceeds roughly in three steps. Firstly, I revisit the arguments in Bauman’s foundational cultural and critical sociology that developed alongside his revisionist reading of Marxism in the 1960s and 1970s, on epistemologies of the future, common sense and the limitations of the predictive ambitions of social science. Then, I develop a particular focus on an unpublished, though essential, typescript entitled “Is the Science of the Possible Possible?”, suggesting that it is usefully read in terms of the emphasis on possibility and potentiality in Modernity and the Holocaust. Throughout these sections, I intersperse a reading of Modernity and the Holocaust in the light of this foundational work, presenting it as an exemplary form of critical sociology as active dystopia, which elucidates the possibility for barbarism residing within modern societies. Finally, I consider how his thinking situates him in a lineage of critical thought animated by the “active dystopia”, arguing that what is often mistaken for gloominess and pessimism is, in fact, a crucial resource for sociology in its speculative imagination of possible futures.

11

Epistemic modality expressed through modal verbs in Albanian

71%

Sejdiu-Rugova L., Zogaj D.

Linguistica Copernicana

|

2017

|

vol. 14

EN

The article aims at investigating epistemic meanings expressed through modal verbs in Albanian on the grounds of the most recent semantic theories of modality. It adopts Huddleston and Pullum’s approach, namely the tripartite scheme of epistemic, deontic and dynamic modality, epistemic having the features of the speakers’ attitude to the factuality of past or present time situations. The strength of the speaker’s commitment according to Huddleston and Pullum (2002) is the basis for the distinction between the modal concepts of necessity and possibility. In Albanian, these two categories were expressed by the modal verbal ‘mund’ for possibility and ‘duhet’ for necessity. Unfortunately, Albanian standard grammars still pay little or no attention to the concept of modality in general. The research conducted in this article is one of the first attemptions to classify more specificallystructural units of epistemic modality , putting emphasis on main epistemic modal verbs. The frequency of usage and the type of epistemic modality associated to the modal verbs duhet, mund and do have been investigated, too. Moreover, other structural types expressing epistemic modality have been identified and marked as well.

PL

Modalność epistemiczna wyrażana czasownikami w języku albańskimArtykuł ma na celu analizę znaczeń epistemicznych wyrażanych za pomocą czasowników modalnych w języku albańskim, opartych na współczesnych semantycznych teoriach modalności. W artykule przyjęte zostało podejście Huddlestona i Pulluma, a mianowicie trójstronny system modalności epistemicznej, deontycznej i dynamicznej. Modalność epistemiczna wyraża nastawienie mówiącego do prawdziwości sytuacji przeszłych bądź teraźniejszych. Według Huddlestona i Pulluma (2002) siła zaangażowania mówiącego stanowi podstawę do rozróżnienia pomiędzy modalnymi pojęciami konieczności i możliwości. W języku albańskim obie te kategorie zostały wyrażone za pomocą czasownika modalnego ‘mund’ określającego możliwość i ‘duhet’ określającego konieczność. Niestety standardowe gramatyki albańskie wciąż poświęcają zbyt mało uwagi lub też wcale nie skupiają się na ogólnym pojęciu modalności. Przedstawione badanie jest pierwszą próbą bardziej szczegółowej klasyfikacji jednostek strukturalnych modalności epistemicznej. Szczególny nacisk położony jest na główne epistemiczne czasowniki modalne. W artykule została także przeanalizowana frekwencja użycia i rodzaj modalności epistemicznej związanej z czasownikami modalnymi duhet, mund i do. Ponadto rozpoznane i scharakteryzowane zostały również inne typy czasowników wyrażających modalność epistemiczną.

12

Roberta Spaemanna próba przywrócenia myślenia teleologicznego we współczesnej filozofii

54%

Biesaga T.

Logos i Ethos

|

2020

|

vol. 55

|

issue 2

41-62

EN

The paper is reconstructing the process of elimination of teleology in philosophical thinking. It shows theoretical source of this process and its catastrophic practical effects. In the end of Middle Ages, St. Thomas’ genies synthesis of Aristotle’s teleology of being with Christian teaching of creation of the world, was contested by nominalists theologian. This process of destruction was continued by modern and contemporary philosophy. Today is easy to see the theoretical contradiction in this thinking and practical disastrous effects on natural and human environment. The restoring of teleological thinking in philosophy, give us possibility to define boundary line, measure, criterions and norms for human activity, to take proper care for nature, for living creatures and for human being himself.

PL

Artykuł rekonstruuje dzieje likwidacji teleologii bytu w myśleniu filozoficznym. Wskazuje na teoretyczne źródła tego procesu oraz na jego katastrofalne skutki praktyczne. Już pod koniec średniowiecza św. Tomasza genialna synteza teleologii Arystotelesa z chrześcijańską nauką o stworzeniu została zakwestionowana przez teologów nominalistów. Dzieło destrukcji kontynuowała filozofia nowożytna i współczesna. Dziś bez większego trudu można zauważyć, że proces ten teoretycznie prowadzi do samolikwidacji tego myślenia, a praktycznie do katastrofalnych skutków niszczących przyrodę i cielesność człowieka. Przywrócenie myślenia teleologicznego w filozofii pozwala określić granicę, miarę, kryteria i normy aktywności człowieka względem przyrody oraz względem istot żywych i względem niego samego.

Refine search results

Warunki możliwości poznania skończonego według Immanuela Kanta

Teodycea a logika modalna. Bogusława Wolniewicza polemika z krytyką teodycei u Pierre’a Bayle’a

Materializm Typu-B i Treść Pojęć Fenomenalnych (Type-B Materialism and the Content of Phenomenal Concepts)

Kant o spełnialności obowiązków w świetle zależności inferencyjnej między powinnością i możliwością

Entrepreneurship in Underdeveloped Economies: A Study of Nigeria

Status możliwości w logice trójwartościowej Jana Łukasiewicza

Problem możliwości i konieczności w filozofii Kierkegaarda

Egzegeza filozoficzna początku Genesis

Wpływ filozofii Awicenny na metafizykę Tomasza z Akwinu. Przegląd źródeł i opracowań

Barbarzyństwo – dystopia w działaniu

Epistemic modality expressed through modal verbs in Albanian

Roberta Spaemanna próba przywrócenia myślenia teleologicznego we współczesnej filozofii