Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  modern Polish
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

„Człowiekiem się rodzę, osobą się staję”. Relacje semantyczne między leksemami osoba i człowiek we współczesnej polszczyźnie

100%
Kostrzewa D.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2013
|
issue 15
43-58
EN
The paper attempts to determine the scope of realization of two synonymous words in modern Polish: człowiek/ludzie ‘man/people’, and osoba/osoby ‘person/persons’. A semantic analysis of the two has been conducted based on lexicographic sources and corpus texts, and led to the conclusion that no hierarchy exists in the semantic relation between them. Due to its stylistic neutrality, accommodation requirements, and deviation of reference towards the feminine gender, the understanding of the lexeme osoba ‘person’ complements the semantic field of the word człowiek ‘man’, which is marked for all aspects and directed towards description of representatives of the masculine gender. Moreover, having no stylistic connotations, the lexeme osoba ‘person’ is very frequent in journalistic texts, much more so than the noun człowiek ‘man’.
2
Content available remote

Pomiędzy składnią a leksyką – problemy proceduralne

100%
Moroz A.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2013
|
issue 16
149-161
EN
The paper discusses combinations of words which, due to their ambivalent grammatical status, are suspended on the borderline between lexis and syntax. The considerations aim to expose the ineffectiveness of the identification procedures of lexical units in the process of unambiguous interpretation of such objects as ktoś jest pod presją czasu ‘someone is under time pressure’ or rozebrać na czynniki pierwsze ‘to thoroughly disassemble’. In the course of the discussion, a set of phrases selected from lexicographic works is first contrasted with the formal characteristics that are ascribed in the definitions to indivisible units (p. 2.1.), and then with semantic features (p. 2.2.). The essential goal of these operations is to demonstrate the practical difficulties that arise when one attempts to assign the analyzed strings to the appropriate set.
3
Publication available in full text mode
Content available

Wpływ globalizacji i nowych technologii na zachowania językowe współczesnych Polaków

100%
Strawińska A. B.
Pogranicze. Studia Społeczne
|
2017
|
vol. 32
PL
Artykuł jest skróconą wersją referatu wygłoszonego 29 września 2017 roku podczas konferencji zatytułowanej „Społeczne i polityczne aspekty sytuacji kulturowej i językowej świata w okresie globalizacji. Co zostało po dziele Ludwika Zamenhofa?” zorganizowanej przez Instytut Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku.
EN
Globalisation is a multidimensional phenomenon, which applies to all aspects of social life, especially economy, politics, demographics, technology, and culture in the broad sense, including language as its constitutive component. According to experts on the topic, globalisation in the socio-cultural dimension results from the spread of mass tourism, increased migration, commercialisation of cultural products, and the spread of consumerism. The borrowing of words and meanings which could be observed at the turn of the 20th and 21st century are testament to the susceptibility of Polish to Anglo-American influence, especially with regard to international vocabulary. Borrowings from English are now commonplace. They can be found in all areas of life, from the everyday and mundane to highly specialised. Opponents of globalisation see the ubiquity of English as the main threat to modern Polish. However, we have seen periods of heavy borrowing from Latin, German, or French. These borrowings did not disturb the structure of Polish. In the 21st century borrowings from English are quickly absorbed into Polish and adapted to Polish inflexion. They become part of the language without disturbing its structure [J. Miodek].
4
Publication available in full text mode
Content available

The collocations of modern Polish: the case of kolaborować [to collaborate] and ambasador [an ambassador]

100%
Kłosek G., Wąsińska K.
Świat i Słowo
|
2019
|
vol. 33(2)
1-1
EN
The aim of the article was to confirm whether or not the modification of words meaning is associated with their collocations. Based on the analysis performed on the collocation of the verb kolaborować [to collaborate] and the noun ambasador [an ambassador] we proved the existence of the aforementioned correlation. The language material for research was collected using PELCRA search engine for Narodowy Korpus Języka Polskiego [The National Corpus of Polish] and Monco PL searching tool for web sides. The analysis of the authentic examples of word combinations reveals the relation between node terms and their collocates. The article listed the word pairs whom recurrence has high co-occurrence frequency. In the case of the verb kolaborować, excerpt collocations refer to the negative contexts associated with cooperation with the enemy and neutral about the cooperation of people and companies. The contexts of the noun ambasador are related to the work of a diplomatic representative to a foreign country, an action spokesperson or a brand ambassador. Our research indicated that collocations are not accidental or arbitrary. It has been also noted that collocations study are a valuable starting point for linguistic analyses.
5
Content available remote

„Człowiekiem się rodzę, osobą się staję”. Relacje semantyczne między leksemami osoba i człowiek we współczesnej polszczyźnie

75%
Kostrzewa D.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2013
|
issue 1(15)
43-58
EN
The paper attempts to determine the scope of realization of two synonymous words in modern Polish: człowiek/ludzie ‘man/people’, and osoba/osoby ‘person/persons’. A semantic analysis of the two has been conducted based on lexicographic sources and corpus texts, and led to the conclusion that no hierarchy exists in the semantic relation between them. Due to its stylistic neutrality, accommodation requirements, and deviation of reference towards the feminine gender, the understanding of the lexeme osoba ‘person’ complements the semantic field of the word człowiek ‘man’, which is marked for all aspects and directed towards description of representatives of the masculine gender. Moreover, having no stylistic connotations, the lexeme osoba ‘person’ is very frequent in journalistic texts, much more so than the noun człowiek ‘man’.
6

Uwagi o kondycji dwudziestopierwszowiecznej polszczyzny z perspektywy procesów globalizacyjnych

71%
Strawińska A. B.
Roczniki Humanistyczne
|
2018
|
vol. 66
|
issue 6: Językoznawstwo
197-215
EN
My goal in writing this article is not so much to provide a synthetic description of the basic directions of transformation of modern Polish brought on by globalisation, but to indicate the most important effects of the Americanisation of Polish in the 21st century. In general, one tangible effect of globalisation on the Polish language is on one hand to the borrowing of Anglo-American lexemes, phrases, or word order (e.g. sport telegram, play lista, radio reklama). On the other hand there is the adaptation of internationally used Anglo-American terms (e.g. roaming – pol. roamingowy, SMS – pol. esemesik, esemesek, esemeśnik, esemesiara), as well as increasing the range and number of composite words by creating new structures based on borrowed words (e.g. derivatives with the prefix cyber-, e-, euro-, sex-, narco-). The authors of the canon linguistic works see the most important causes of borrowing from American English into Polish in: comfort, frequency of occurrence and use of Anglo-American vocabulary, the need to name new designates and terms, the dominance of English in business and its prestige. The predicted effects of the Americanisation of Polish include: a fashion for such borrowings, adaptation of an American point of view and cultural signifiers, carnivalisation of culture and “Ponglish” (P. Korcz, M. Matulewski, “Wpływ globalizacji na powstanie polsko-angielskiego pidżynu zawodowego,” Język. Komunikacja. Informacja 2006, no. 1, pp. 83-84).
PL
Celem, jaki sobie wyznaczyłam, jest nie tyle próba syntetycznego opisu podstawowych kierunków transformacji współczesnej polszczyzny zaistniałych w wyniku procesu globalizacji, ile wskazanie najistotniejszych skutków amerykanizacji języka polskiego w XXI wieku. Generalizując, namacalnym efektem globalizacji na gruncie języka polskiego jest z jednej strony przejmowanie anglo-amerykańskich leksemów, frazeologizmów czy nierodzimego prepozycyjnego szyku wyrazów w zdaniu (typu sport telegram, play lista, radio reklama). Z drugiej zaś adaptacja zaanektowanych anglo-amerykańskich wyrazów o zasięgu międzynarodowym (ang. roaming – pol. roamingowy, ang. SMS – pol. esemesik, esemesek, esemeśnik, esemesiara) oraz zwiększenie zakresu i liczby compositów w wyniku słowotwórczej adaptacji zapożyczeń seryjnych i tworzenia na ich wzór kolejnych struktur (np. derywaty z członem cyber-, e-, euro-, seks-, narko-). Autorzy kanonicznych opracowań językoznawczych za najważniejsze przyczyny przejmowania pożyczek z języka angielskiego w odmianie amerykańskiej przez użytkowników współczesnej polszczyzny uznają: wygodę, częstotliwość występowania i używania anglo-amerykanizmów, konieczność nazywania nowych desygnatów i pojęć, dominację języka angielskiego w biznesie oraz prestiż angielszczyzny. Prognzowane skutki amerykanizacji polszczyzny to: moda na pożycznki angielskie, postrzeganie świata oczami Amerykanina i przejmowanie amerykańskich znaków kulturowych, karnawalizacja kultury oraz Ponglish (P. Korcz, M. Matulewski, Wpływ globalizacji na powstanie polsko-angielskiego pidżynu zawodowego, „Język. Komunikacja. Informacja” 2006, nr 1, s. 83-84).
7

Desakralizacja leksyki religijnej na podstawie Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej

63%
Migdał J., Piotrowska-Wojaczyk A.
Roczniki Humanistyczne
|
2016
|
vol. 64
|
issue 6: Językoznawstwo
71-79
PL
W artykule podjęto problematykę desakralizacji leksyki religijnej. W leksykograficznych sposobach ujmowania słownictwa religijnego jak w zwierciadle odbijają się dzieje Kościoła katolickiego w Polsce, a także przemiany zachodzące w świadomości samych wiernych. Postępująca laicyzacja życia pociąga za sobą zeświecczenie języka Podstawą zawartych w tekście spostrzeżeń jest materiał językowy wyekscerpowany z pięćdziesięciotomowego Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej, wydawanego w Poznaniu w latach 1994-2005. Nawet z pobieżnego oglądu badanego słownictwa widać, że bardzo bogaty zbiór leksyki religijnej zmienia wraz z przekształceniami roli religii w życiu współczesnego Polaka. Słowa będące pierwotnie nośnikami religijnych treści zaczynają funkcjonować w znaczeniach nowych, niezwiązanych z życiem religijnym, niekiedy zachowując jedynie swój sens metaforyczny. Następujący zanik składnika sakralności w rezultacie prowadzi do zaniku właściwego rozumienia danego wyrazu, a nawet staje się przyczyną jego niezrozumiałości.
EN
The article addresses the question of desacralization of religious lexis. A lexicographic manner of discussing religious vocabulary, like in a mirror, reflects the history of the Catholic Church in Poland, and also the changes occurring in the awareness of believers. A progressing laicization of life entails the secularization of language. The observations included in the text are based on linguistic material excerpted from the fifty-volume Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny (“Practical Dictionary of Modern Polish”) edited by Halina Zgółkowa, which was published in Poznań in the years 1994-2005. Even a superficial evaluation of the studied vocabulary shows that a very extensive collection of religious lexis becomes modified as the role of religion in the life of a modern Pole changes. The words which had originally been carriers of religious content began to function in new meanings, unrelated with religious life, sometimes preserving only their metaphorical significance. Observable disappearance of the element of sacredness finally prevents proper understanding of a given word, or even becomes the reason for its being ununderstandable.
8
Publication available in full text mode
Content available

Cebula, Cybulin, Cybulski, czyli co wspólnego ma nazwisko Cybulski z cebulą

63%
Marciniak-Firadza R.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2017
|
vol. 51
|
issue 2
11-25
EN
The purpose of the article is to track the etymology of the word onion and its meanings in the history of the Polish language, contemporary Polish and local dialects, paying attention to verbal, phraseological connections which it creates, proverbs and sayings, as well as derivatives of both common, as well as proper names. The purpose is also to show connections of the common name of onion and proper name Cybulski. The source material for analysis was excerpted from dictionaries of the Polish language: etymological, phraseological, onomastic, dialectal and general (explanatory). Exceptionally in case of environmental variants of the Polish language, date comes from websites.
PL
-
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.