Search results

1

Ksiądz Idzi Ogierman Mański, salezjanin, muzyk, kompozytor – twórca muzyki religijnej

100%

Malinowski Z., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2017

|

vol. 15

EN

50th anniversary of tragic death of father Idzi Mański in Tatry Mountains brings back the memories about this salesian, musician, composer, teacher and mentor. We remember his distinctive, complete personality, musical talent, someone with wide horizons looking at the world from perspective of humanist and priest. On that basis he appears above all as a composer of mostly but not only religious music. His unique charisma of artist – composer amazes and fascinates us being heirs to his talent, nobility, humbleness and transparent humanity. Father Manski’s work is in many ways a phenomenon on the scale of broad spectrum of publicly available artistic work in the area of religious music in Poland. Almost his entire artistic work is in the form of manuscripts, which he would loan, pass on or give them away, and some were lost. Predatory communist system was destructive for the culture. It would not only censure but downright not allow the publication of the work of writers, poets, musicians. Such was the reality that father Manski had to live in. Creative musical work: organ, choral – religious and secular on piano and other instruments belongs to a highly sublime creative work with characteristic workbench presenting ample contrapunctuate harmonics with perfect melodics embedded in harmonic constructions based on mathematical logic, in which we find charm, passion, and wide world of musical beauty.

PL

Tragiczna śmierć w Tatrach ks. Idziego Mańskiego, salezjanina, muzyka, kompozytora, nauczyciela i wychowawcy, po 50 latach znów pobudza naszą pamięć. Odżywa w nas jego pełnowymiarowa osobowość, talent muzyczny, szerokie horyzonty postrzegania tego świata przez niego – jako humanistę i kapłana. Na tym fundamencie jawi się on przede wszystkim jako kompozytor, twórca muzyki religijnej i nie tylko. Ten szczególny charyzmat artysty‑kompozytora zadziwia i fascynuje nas, będących spadkobiercami jego talentu, a zarazem szlachectwa, pokory i przejrzystego człowieczeństwa.Twórczość ks. Mańskiego pod wieloma względami stanowi ewenement w skali szerokiego spektrum ogólnodostępnej twórczości w dziedzinie muzyki religijnej w Polsce. Niemalże cała jego twórczość muzyczna pozostała w rękopisach, które pożyczał, przekazywał, rozdawał i których niestety wiele zaginęło.Drapieżny, niszczący kulturę system komunistyczny nie tylko cenzurował, ale wręcz nie pozwalał na publikowanie twórczości pisarzy, poetów, muzyków. W takiej rzeczywistości przyszło żyć ks. Mańskiemu.Twórczość muzyczna: organowa, chóralna – religijna i świecka, z udziałem fortepianu i innych instrumentów, należy do wysoce wysublimowanej twórczości o charakterystycznym warsztacie muzycznym, prezentującym bogatą harmonikę kontrapunktyczną z doskonałą melodyką osadzoną na konstrukcjach harmonicznych o podłożu matematycznej logiki, w której odnajdujemy urok, pasję i szeroki świat muzycznego piękna.

2

Na pograniczu liturgii i ceremonii. W poszukiwaniu specyfiki muzycznego opracowania hymnu Te Deum w twórczości Józefa Elsnera

71%

Pośpiech R.

|

2020

|

vol. 68

|

issue 12

87-102

EN

Published in 1815 and dedicated to Tsar Alexander I, Te Deum by Józef Elsner illustrates the trend of religious texts, the function of which can be considered in the context of liturgical celebrations as well as secular ceremonies. On the one hand, this composition is part of the rich traditions of Silesian church music, which the composer was associated with by birth and education. On the other hand, it reflects the state of the development of the 19th century musical culture in Poland, which the greater part of his life was associated with. The compositions mentioned in the article, intended for solo voices, mixed choir and orchestra, consist of five contrasted parts, and are stylistically maintained in the trend of the religious creativity characteristic of Central Europe at the turn of the eighteenth and nineteenth centuries, which can also be seen in a number of other works by Elsner.

PL

Opublikowane w 1815 r. i zadedykowane carowi Aleksandrowi I Te Deum Józefa Elsnera ilustruje nurt opracowań tekstów religijnych, których funkcję rozpatrywać można zarówno w kontekście liturgicznych celebracji, jak i świeckich ceremonii. Kompozycja ta wpisuje się z jednej strony w bogate tradycje muzyki kościelnej Śląska, z którą kompozytor był związany z racji urodzenia i wykształcenia, z drugiej natomiast odzwierciedla stan rozwoju XIX-wiecznej kultury muzycznej w Polsce, z którą związał większą część swojego życia. Analizowana kompozycja, przeznaczona na głosy solowe, chór mieszany oraz orkiestrę, składająca się z pięciu skontrastowanych części, stylistycznie utrzymana jest w nurcie twórczości religijnej charakterystycznej dla terenów Europy Środkowej przełomu XVIII i XIX stulecia, które zaobserwować możemy także winnych dziełach Elsnera.

3

Bolesław Wallek-Walewski i jego twórczość religijna na chór mieszany

63%

Kałamarz W., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2014

|

vol. 12

EN

Boleslaw Wallek-Walewski, an outstanding musician of the pre-war Kraków, extremely active organizer of musical events, the creator of the Kraków Opera Society (1915), distinguished educator, director of the Conservatory of the Music Society in Kraków, conductor, accompanist and a composer whose works were often played in the pre-war period – is now an almost completely forgotten figure. He was most successful in his work with male choirs and he created repertoire for them, which was later performed by him and the choirs. Author of operas, oratorios, symphonic works and compositions for mixed choirs. The 70th anniversary of his death, which is celebrated this year, is an opportunity to bring this area of his professional activity to our attention as it can be helpful in working with the kind of choir which is most common today.

PL

Wybitny muzyk przedwojennego Krakowa, Bolesław Wallek-Walewski, niezwykle prężny animator życia muzycznego, twórca Krakowskiego Towarzystwa Operowego (1915), zasłużony pedagog, dyrektor Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, dyrygent i akompaniator, kompozytor, którego utwory były przed wojną często wykonywane – jest dziś postacią niemal zapomnianą. Największe sukcesy odnosił w pracy z chórami męskimi, dla nich tworzył repertuar, z którym występował. Twórca oper, oratorium, utworów symfonicznych, komponował także na chór mieszany. Obchodzona w tym roku 70. rocznica jego śmierci jest okazją, by przypomnieć ten dział jego twórczości, który może być przydatny w pracy z rodzajem chórów dziś przeważającym.

4

Instytucja Kościoła w przestrzeni muzycznej Feliksa Nowowiejskiego

63%

Dulisz I., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2017

|

vol. 15

EN

The life and work of Feliks Nowowiejski, the leading religious music composer of the first half of the twentieth century in Poland, is inextricably linked to the Catholic Church. The religious atmosphere of the family home, the study of church institutions, the work of the organist, extensive contacts in the clergy, including the highest ecclesiastical hierarchies, are important determinants of the composer’s artistic activity. In the Second Republic of Poland Nowowiejski was constantly present in the life of the Church and the Polish Nation, for whom God and Homeland were united. The great composers‘ output, which grew out of religious traditions, brought him numerous awards and distinctions.

PL

Życie i twórczość Feliksa Nowowiejskiego, czołowego kompozytora muzyki religijnej pierwszej połowy XX w. w Polsce, nierozerwalnie wiąże się z Kościołem katolickim. Religijna atmosfera domu rodzinnego, nauka w placówkach kościelnych, praca na stanowiskach organisty, szerokie kontakty w kręgach duchowieństwa, w tym z najwyższymi hierarchami kościelnymi, to istotne determinanty działalności artystycznej kompozytora. W latach II Rzeczypospolitej Nowowiejski nieustanne obecny był w życiu Kościoła i Narodu Polskiego, dla którego Bóg i Ojczyzna stanowiły jedność. Ogromny dorobek kompozytorski, wyrosły w dużej mierze z tradycji religijnych, przyniósł mu liczne nagrody i wyróżnienia.

5

Sekwencja Stabat Mater we włoskich interpretacjach muzycznych doby XVIII wieku

63%

Borowiecka R.

Sympozjum

|

2021

|

vol. 1(40)

83-102

PL

Treść poematu Stabat Mater, opisującego postać Matki Bożej cierpiącej pod krzyżem, na którym umiera Jezus – Jej Syn, stała się jednym z uniwersalnych tematów sztuki, zainspirowała kompozytorów różnych wieków i ośrodków, co znalazło swój wyraz w bardzo licznych interpretacjach muzycznych. Spośród ponad 4000 kompozycji do tekstu sekwencji znaczna część to dzieła XVIII-wieczne (najczęściej późnobarokowe), pochodzące z kręgu włoskiego. Chcąc zinterpretować utwór słowno-muzyczny XVIII wieku, nie sposób czynić tego w oderwaniu od teorii afektów i retoryki muzycznej, które uzależniają tekst od muzyki zarówno na poziomie emotywnym, jak i symbolicznym. Referat stanowi próbę oglądu kompozycji Stabat Mater w kontekście retoryki na trzech odpowiadających jej poziomach: inventio, dispositio i decoratio. Wyartykułowane są tendencje wspólne oraz indywidualne, przejawiające się w odpowiednim doborze tonacji, tempa i figur retorycznych, a także pewnych motywów melodycznych, rytmicznych lub struktur harmonicznych funkcjonujących w roli znaku ilustracyjno-symbolicznego. Zaprezentowane zostają punkty węzłowe dzieł oraz prośby człowieka skierowane do Matki (druga część sekwencji) o różnorakiej intonacji błagalnej. Wskazana jest funkcja i przesłanie kompozycji. W czasach współczesnych Stabat Mater wielkich twórców rozbrzmiewają głównie jako dzieła koncertowe we wnętrzach kościelnych lub świeckich. Żywotność tych interpretacji 300 lat od ich powstania świadczy niewątpliwie o kompozytorskim kunszcie utworów oraz o ich znaczeniu nie tylko dla muzyki XVIII wieku, ale i dla dzisiejszej kultury i wiary.

EN

The Stabat Mater poem, which describes the suffering of Blessed Virgin Mary under the cross on which Jesus – her Son – is dying, has become a universal theme which inspired composers of various ages and origins and found its expression in numerous musical interpretations. From among over 400 compositions which set the text of the sequence to music, a large proportion are 18th-century works (mostly – late baroque) of Italian provenience. Attempting to interpret a musical composition with text of the 18th century, one has to take into account the theory of affects and musical rhetoric, which make the text dependent on music both on the emotive and symbolic level. The paper will examine the Stabat Mater compositions in the rhetoric context, referring to three main levels: inventio, dispositio and decoratio. The common and individual tendencies will be articulated, evident by the appropriate choice of the key, tempo and rhetorical figures, as well as by some melodic and rhythmic motives or harmonic structure having function of the special illustrative-symbolic signs. The nodal points of the work will be presented as well as the requests of man directed at the Mother (the second part of the sequence) assuming varying intonations of supplication. The function and the message of the compositions are advisable. In contemporary times Stabat Mater of the great composers resound mainly as concert masterpieces in church and secular interiors. The vitality of these interpretations after three hundred years from their creation most certainly bears witness to the composers’ artistry in their works and proves their significance not only for the music of the 18th century but also for the culture and faith of today.

6

Aleksander Archangielski – kompozytor, dyrygent, człowiek

63%

Wołosiuk W.

Rocznik Teologiczny

|

2016

|

vol. 58

|

issue 4

601-636

PL

Powyższy artykuł jest próbą refleksji nad jednym z najbardziej znanych protagonistów cerkiewnego życia muzycznego, Aleksandrem Archangielskim. Autor artykułu poświęca sporo uwagi jego profilowi życiowemu i osobowościowemu, ujawniając meandry jego artystycznego rozwoju i artystycznej kariery. Wiele płaszczyzn, na których odznaczał się swą wielostronną działalnością stanowiło bardzo istotny element rosyjskiej kultury. Powszechnie znano Archangielskiego nie tylko jako cerkiewnego dyrygenta, dyrektora znamienitych chórów, lecz także jako społecznika, walczącego o lepszy byt dla współczesnych mu artystów. Życie kompozytora przypadło na czas przełomu: zaistnienie Związku Radzieckiego otworzyło artystom nowe drogi rozwoju, drogi, których Aleksander już nie do końca rozumiał. Ponadto choroba, na którą przez długi czas cierpiał, nie pozwalała mu na kontynuowanie artystycznej pracy czy podejmowanie nowych zamysłów kompozytorskich. Lecz przyszłość okazała się dlań daleko bardziej łaskawa: dziś dzieła Aleksandra Archangielskiego należą do rzędu najczęściej wykonywanych kompozycji nie tylko w jego Ojczyźnie, lecz także za granicą.

EN

This article above is an attempt of reflexion on the one of the most famous protagonists in the Church musical activities, on Alexander Archangielski. The Author is concentrating not only on the composer’s way of life or his personality; he is also presenting “mysteries” of the artist’s human development and his brilliant carrier as well. Many spheres of his many-sided activity were an essential element of the Russian culture. Archangielski was generally known not only as a Church conductor or an excellent choir director, but also as a very active community worker, struggling against difficult social conditions and trying to better the situation of contemporary artists.

7

Semantyka tytułu jako klucz interpretacyjny w religijnej twórczości Marka Czerniewicza

63%

Schiller-Rydzewska J.

|

2016

|

vol. 22

|

issue 47

205-217

PL

Marek Czerniewicz to młody gdański kompozytor, w którego bogatej twórczości istotne miejsce zajmują dzieła o charakterze religijnym. Ważną cechą dokonań kompozytora jest stosowanie tytułów o pozamuzycznym znaczeniu. I właśnie ten związek pomiędzy tytułem dzieła a jego muzyczną konkretyzacją znalazł się w interesującym nas polu badawczym. Dla tak zarysowanej problematyki pomocne okazały się koncepcje analityczne Charlesa Seegera, Eero Tarastiego i Macieja Jabłońskiego, dzięki którym możliwe stało się śledzenie związku zachodzącego pomiędzy ideą dzieła zawartą w jego tytule a obrazem brzmieniowym per se.

EN

Marek Czerniewicz is a young composer from Gdańsk. Works of religious nature play an important part in his achievements. A significant feature of his works is using titles with extra-musical meaning. And this connection between the title of the piece and its musical realization is the most interesting for us in the research field. For such outlined problems analytical concepts of Charles Seeger, Eero Tarasti and Maciej Jabłoński have proven to be helpful. Thanks to them it was possible to track the connection between idea of the piece contained in the title and its sound picture per se.

8

Texts of the Psalter of King David in an Intermedial Composition by Krzysztof Knittel

63%

Karwaszewska M.

Edukacja Muzyczna

|

2021

|

issue 16

11-46

EN

Krzysztof Knittel, a composer who has been writing at the turn of the 20th and 21st century, is faithful to his artistic vision that bears testimony to his affiliation to the transavantgarde aimed at synthesizing the codes of modernity and tradition. One of its manifestations is the phenomenon of intermediality, picturing the relationships emerging between a given object (action) and media. Novelty in Knit- tel’s works is based on composing intuitive music, described as free improvised music, and recycled, or ecological, music. The 1970s saw increased interest in the sacred and the spiritual in Polish music. The song cycle Z głębokości wołam do Ciebie, Panie... (‘Out of the depths I cry to thee, O LORD!’, 2000) for choir and electronic media, the first religious composition by Knittel, was written, as the composer claims, ‘to express the truth and the strength of faith’. The songs were written to texts of the Psalter of King David from Biblia Tysiąclecia (‘The Millenium Bible’). The aim of this article is to assess how the source of inspiration influenced the structure and aesthetics of the intermedial work being discussed.

PL

Krzysztof Knittel – kompozytor tworzący na przełomie XX i XXI wieku – jest wierny założeniom artystycznym, które świadczą o jego przynależności do nurtu transawangardy, który stawia sobie za cel syntezę kodów nowoczesności i tradycji. Jednym z tego przejawów jest fenomen intermedialności, obrazujący relacje, w jakie dany obiekt (działanie) wchodzi z mediami. Nowatorstwo w twórczości Knittla polega na komponowaniu muzyki intuicyjnej, określanej jako free improvised music, oraz muzyki recyklingowej czy ekologicznej. Lata 70. ubiegłego wieku przyniosły wzmożone zainteresowanie sferami sacrum i duchowości w muzyce polskiej. Cykl pieśni Z głębokości wołam do Ciebie, Panie..., napisany w 2000 roku na chór i media elektroniczne, będąc pierwszą religijną kompozycją Knittla, miał, jak twierdzi kompozytor, „wyrazić prawdę i siłę wiary”. Pieśni napisane zostały do tekstów Psałterza Dawidowego z Biblii Tysiąclecia. Celem artykułu jest próba oceny, w jaki sposób źródło inspiracji wpłynęło na konstrukcję i estetykę omawianego dzieła intermedialnego.

9

Szukając tożsamości na styku kultur. Pasja wg św. Jana Sofii Gubajduliny

63%

STOCHNIOL M.

Edukacja Muzyczna

|

2015

|

issue 10

107–117

PL

Artykuł ukazuje problematykę obecności elementów kultury Wschodu i Zachodu w twórczości rosyjskiej kompozytorski Sofii Gubajduliny na przykładzie jednego z najważniejszych dzieł w jej dorobku – Pasji wg św. Jana. Tekst podejmuje w pierwszej kolejności takie zagadnienia, jak obecność gatunku pasji w tradycji kościoła wschodniego i źródła inspiracji dla powstania utworu. Następnie wskazane zostały źródła tekstu kompozycji oraz ich teologiczny wydźwięk. Na koniec ma miejsce charakterystyka najważniejszych elementów muzycznych stanowiących z jednej strony o łączności Pasji Janowej z kulturą Wschodu i Zachodu, z drugiej zaś o rozpoznawalnym idiomie stylistycznym tej kompozytorki.

EN

The article presents the issue of coexistence of eastern and western cultural elements in the artistic output of the Russian composer Sofia Gubaidulina, using as an example one of her most important works – ‘St John Passion’. The text gives priority to such questions as the presence of the genre of passion in the Eastern Church tradition or the source of inspiration for a work of art. Then author indicates the sources of the composition text and their theological meaning and finally describes the most important musical elements, which bind ‘St John Passion’ to the eastern and western culture and simultaneously constitute a recognizable stylistic idiom of the composer.

10

Max Filke (1855–1911) i jego warsztat kompozytorski na przykładzie preludiów organowych ze zbioru Eduarda Stehlego

63%

Szendzielorz E.

Folia Organologica. International yearbook of organ and organ music

|

2020

|

issue 3

115-141

EN

Looking at the tradition and heritage of the Silesian land, it can be concluded that over the centuries it has become a culturally distinct European borderland formed by the influence of three mutually interpenetrating cultures: Polish, Czech and German, as well as different religions: Catholic and Protestant. All these factors have made the map of Silesia a peculiar mosaic of multicultural colors, thanks to which this area was marked by the unusually rich legacy of centuries-old activities of distinguished figures for whom the mentioned diversity was a source of creative inspiration. The nineteenth century became an extremely interesting historical moment. Europe was overwhelmed by the spreading romantic current, filled with strong emotionality, and new currents coming from various directions. Various musical styles, forms and genres began to develop and transform. At the same time, however, this century was dominated by one more rapidly developing trend, which was the then Cecilian movement, postulating the renewal of church music and a return to the roots by modeling on Gregorian chorale and Palestrina's polyphony. It should be noted that it was the Silesia where the Cecilian ideas were widely disseminated and implemented in the common composing practice. Max Filke (1855–1911), a composer, musician, conductor, bandmaster and teacher, lived and carried out his extensive activities between these two poles. He was born in Ściborzyce Małe near Głubczyce in the Opole region, where he took his initial steps in the field of music under the supervision of native authorities, and his first teacher was Moritz Brosig (1815-1887) - a titled organist of the Wrocław cathedral with outstanding composing skills. He studied in Regensburg - a city that is a center of Cecilianism, drawing on local church music patterns, and then practicing in various German environments as a conductor of choirs and instrumental ensembles. In the end, however, he returned to the Silesian land, due to the job of the bandmaster of the Wrocław cathedral, and he remained there for the rest of his life. Looking through the rich opus vite of Filke, one can find confirmation of the mentioned bipolar reality. His work includes compositions referring to Palestrina's exemplary style, which is evident not only in the chamber cast, but also in the manner in which the voices are conducted and the exposed vision of Renaissance harmony is built. This style, however, is intertwined with songs externalizing a completely different, more monumental sound mass, characterizing typical romantic sound. Thus, Filke's compositions show a gradual evolution of his style. He began his creative work as a faithful follower of Cecilianists, but as soon as he took the Wrocław position, he began to combine existing patterns with local tradition. The influences of the New German school and the achievements of the most outstanding artists of the Romantic era were also certainly indifferent. It should be emphasized, however, that the composer's overall activity was undoubtedly guided by the overriding purpose of liturgical service to God. The era of Romanticism and the reforms of church music resulting from it contributed to the increased interest in organ composing, after relatively little interest in this instrument in the second half of the 18th century. Both concertos and virtuoso compositions were created, as well as utilitarian compositions closely related to liturgy and the then popular practice of "preluding" during services. It should also be noted that Silesia was a special area in the field of organ building development. It was in these areas that multi-generational organ companies were active, which built numerous opuses of high-quality instruments, taking into account the latest trends and tendencies arising in pan-European organ craftsmanship. The nineteenth century, in turn, contributed to the development of organ factories that built instruments on a larger scale. Thanks to this, many smaller parishes gained organs at that time, which in turn contributed to more effective propagation of church singing and music in Silesia. In turn, equipping the temples with noble instrumentation generated a demand for valuable music, properly fitting into liturgical celebrations, as well as performed at the appropriate level. Although in Silesia there were two different religious denominations next to each other: Catholicism and Protestantism, in both cases organs and organ music played an important role in celebrating rituals. Wrocław was the leading Silesian center for organ music. Outstanding organists, virtuosos, composers and pedagogues gathered around individual churches and the Institute of Church Music of the University of Wrocław. In the nineteenth century, organ music was an extremely important element of Silesian music culture, becoming at the same time one of the determinants of its wealth. In 1892, a collection under the editorship of Santgallen bandmaster Eduard Stehle entitled Praeludia organi ad singulas partes cantus gregoriani quem Graduale Romanum authenticum exhibit was printed. It contains compositions of 30 authors, including the name of Filke. The publication contains organ preludes composed on the basis of Gregorian processional chants of the Holy Mass, such as: Introit, Offertorium i Communio, for Sunday and holiday days of the liturgical year. Max Filke's preludes included in the collection are in the form of short organ miniatures, each of which can fit a maximum of one printed page. Such requirements set them a liturgical purpose, to which the composer fully surrounded, while making every effort to create sound constructions. For this purpose, he does not use melodic material faithful to Gregorian chant, which would consist of more or less developed harmonization of cantus firmus, thanks to which the prelude becomes a peculiar composition, inspired by a specific liturgical form and mass antiphon text, with a motivational reference to the Gregorian melody. It should be noted that, although Filke points to a specific Gregorian modus in each of the songs, he does not use pure modality, which was a common practice during this period. His works, however, are characterized by modal cadences, or rather more precisely - they refer to modal cadences. The composer uses harmony efficiently, successfully uses imitative, figurative and polyphonic techniques, as well as motivational correspondence between voices. The structural-tonal basis, dictated by a close relationship with a specific composition, having its source in the Gregorian chant, affects the expression and emotional side of the song, and also builds its symbolism, as Gregorian singing and the content it brings are rooted in centuries-old history and Church heritage. Although the presented preludes are only small instrumental miniatures, they fulfill an extremely important liturgical space. The practice of "preluding" was once an integral part of the liturgy celebrated in Latin, which was a common phenomenon. So the composers wrote numerous songs referring to individual parts of the Mass. Organ music thus entwined almost the entire liturgy, acting as an important and inseparable element of liturgical celebrations. And in this context, one could treat Max Filke's preludes, even in modern times. This music, inspired by the first and most important singing of the church, and at the same time by its spirituality and deeply rooted tradition, fully with its character fits into the frames of sacred rites, being able to successfully reach the hearts of the faithful and accompany them in prayer meditations.

11

Marek Bebak, „Franciszek Lilius. Życie i twórczość na tle epoki”, Kraków 2018 Musica Iagellonica (= Acta Musicologica Universitatis Cracoviensis XXXv), ss. 460. ISBN 978-83-7099-230-9

63%

Przybyszewska-Jarmińska B.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 4

143-148

12

„Regens chori figuralis” Caspar Raff (1683–1738) i muzyka wokalno-instrumentalna w klasztorze cystersów w Lubiążu na początku XVIII wieku

63%

Hauptman-Fischer E.

Muzyka

|

2018

|

vol. 63

|

issue 1

48-74

EN

One of the consequences of introducing polyphony, vocal-instrumental music and instrumental music into monastic liturgy was the establishment of a new office. In Cistercian monasteries in Silesia, a regens chori figuralis was appointed from the second half of the seventeenth century onwards. In the archives bequeathed by Silesian Cistercians to posterity, there is not a single description of this office, so we do not know what duties it involved. It is clear, however, that the regens supplied the repertoire to the ensemble (by purchasing or copying scores, or having them copied), taught the ensemble new compositions, led rehearsals to polish the performance of new music and conducted performances during liturgy and on other occasions (including large-scale works, such as oratorios and dramatic music). Traces of his day-to-day work have survived in music manuscripts. A distinguished name in the necrology of the Lubiąż monastery is that of a long-standing regens of the choir, friar Caspar Raff (1683–1738), an excellent musician and a monk of exceptional taste. He supplied the ensemble with many beautiful and rare compositions. He also composed liturgical works, as is confirmed by two recently identified sources. The twenty-two newly identified music manuscripts written completely or partially by Caspar Raff are the oldest known vocal-instrumental compositions in Lubiąż. This repertoire was copied during the period from around 1714 until 1738 and used in the monastery until its dissolution. The music preserved in the manuscripts was written by Raff’s contemporaries, such as Gunther Jacob (1685–1734), Francesco Mancini (1672–1737), Domenico Natale Sarri (1679–1744), Francesco Feo (1691–1761), Nicola Fago (1677–1745), Antonio Vivaldi (1678–1741) and Pietro Paolo Bencini (1670–1755), while several compositions are anonymous. One particularly interesting source is a contrafactum of the aria ‘Benché nasconda la serpe in seno’ by Antonio Vivaldi (1678–1741) from the opera Orlando furioso. Previously, the provenance and date of this manuscript were unknown. The presence of a repertoire so interesting and of such high artistic merit prompts questions about its provenance. The music performed in the Cistercian monastery in Lubiąż did not diverge from the mainstream repertoire used in major centres of musical life, where the 1720s were a period of growing interest in the music of Italian composers. The transmission of this repertoire was undoubtedly facilitated by political change and the fact that in the years from 1714 to 1735 Naples found itself under Habsburg influence. Also crucial were journeys undertaken by Italian musicians to other parts of the monarchy, including Prague and Wrocław, to find employment; examples of their activity include the operatic theatres established in those two cities. On the other hand, Italy remained a destination for diplomats and collectors, such as Balthasar Knapp and Jan Rudolf von Sporck. The popularity of Italian sacred music throughout the Habsburg monarchy preceded the expansion of Italian opera by a decade or so. Monasteries and larger ecclesiastical centres made a vast and sometimes underestimated contribution to the transmission of Italian music. For example, works by Italian composers are listed in a 1723 inventory from the Cistercian monastery in Osek, which was one of the greatest recipients of Italian music in Central Europe. The monastery had an excellent music ensemble. The manuscripts discussed in this article reveal that in Lubiąż Caspar Raff had at his disposal an ensemble with a comparable set of instruments and that in order to satisfy its needs he would quickly import to Lubiąż newly composed, outstanding works by Italian masters of sacred music.

PL

Następstwem wprowadzenia do klasztornej liturgii polifonii, muzyki wokalno-instrumentalnej i instrumentalnej było powstanie nowego urzędu. W klasztorach cysterskich na Śląsku regens chori figuralis powoływany był począwszy od 2 połowy XVII wieku. W klasztornych dokumentach cystersów śląskich nie zachował się żaden opis tego urzędu; nie znamy zatem zakresu jego obowiązków. To on dostarczał repertuar (kupując, kopiując lub zlecając te zadania), uczył nowych utworów, prowadził próby nadając ostateczny kształt nowym utworom, dyrygował utworami w trakcie liturgii i poza nią (także większymi dziełami, takimi jak oratoria czy utwory dramatyczne). Ślady jego codziennej pracy odnaleźć można w rękopisach muzycznych. W klasztornym nekrologu z Lubiąża wyróżnia się wspomnienie wieloletniego regensa chóru, o. Caspara Raffa (1683–1738), doskonałego muzyka, zakonnika o wyjątkowym guście. Dostarczył on kapeli wiele pięknych i rzadkich utworów. Komponował utwory liturgiczne, o czym świadczą dwa zidentyfikowane ostatnio źródła. Nowo wyodrębnione 22 rękopisy muzyczne sporządzone w całości lub częściowo przez Caspara Raffa to najstarsze zachowane źródła muzyki wokalno-instrumentalnej w Lubiążu. Jest to repertuar skopiowany w latach ok. 1714–38 a użytkowany w klasztorze aż do kasaty. Zawiera utwory kompozytorów współczesnych Raffowi, takich jak Gunther Jacob (1685–1734), Francesco Mancini (1672–1737), Domenico Natale Sarri (1679–1744), Francesco Feo (1691–1761), Nicola Fago (1677–1745), Antonio Vivaldi (1678–1741) czy Pietro Paolo Bencini (1670–1755) oraz kilka utworów anonimowych. Do szczególnie interesujących źródeł należy kontrafaktura arii „Benché nasconda la serpe in seno” Antonia Vivaldiego (1678–1741) z opery Orlando furioso. Proweniencja i czas powstania tego rękopisu nie były dotychczas znane. Niezwykle ciekawy, doskonałej muzycznej jakości repertuar rodzi pytania o jego pochodzenie. Muzyka wykonywana u cystersów w Lubiążu nie odbiegała od repertuaru największych ośrodków muzycznych tego czasu, w których na lata dwudzieste XVIII w. przypada wzrost zainteresowania twórczością kompozytorów włoskich. Na przepływ tego repertuaru niewątpliwie miała wpływ polityka i fakt, że w latach 1714–35 Neapol znalazł się pod panowaniem habsburskim. Bezpośrednio przyczyniały się podróże muzyków włoskich do innych części monarchii, do Pragi czy Wrocławia i podejmowanie tam zatrudnienia, czego przykładem jest m.in. działalność teatrów operowych w tych miastach. Z drugiej strony do Włoch podróżowali dyplomaci i kolekcjonerzy, np. Balthasar Knapp czy Jan Rudolf von Sporck. Popularność włoskiej muzyki religijnej w monarchii habsburskiej wyprzedza ekspansję włoskiej opery mniej więcej o dekadę. Ogromny, dotychczas nie zawsze doceniany wkład w dystrybucję muzyki włoskiej miały klasztory i większe ośrodki kościelne. Utwory kompozytorów włoskich m. in. odnotowuje inwentarz z 1723 r. z klasztoru cystersów w Oseku, jednego z największych odbiorców muzyki włoskiej w Środkowej Europie. Działała tam doskonała orkiestra. Rękopisy ujawniają, że Caspar Raff w Lubiążu dysponował zbliżonym pod względem instrumentarium zespołem i na jego potrzeby szybko sprowadzał do Lubiąża aktualnie komponowane, doskonałe utwory włoskich mistrzów muzyki religijnej.

13

Utwory o inspiracji religijnej Wojciecha Łukaszewskiego w świetle duchowej postawy kompozytora

51%

Łukaszewski M. T.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2019

|

vol. 40

|

issue 2

215-230

EN

The article discusses the religious creativity of Wojciech Łukaszewski. He composed three works for a large ensembles and five religious songs for solo voice and solo voice with piano or organ. These works have religious connotations. Confessioni were inspired by the Confessions of Saint Augustine. In De morte Boleslaui Carmina, the composer repeatedly quotes the Polish song Bogurodzica. In works on religious subjects, he used the texts of Roman Brandstaetter, Gallus Anonymus and Roger Degrelle and three Polish carols. The article is the first attempt to explore this topic. An important material helpful in the analysis of the composer’s compositions and spirituality were his letters to Maria Patrzyk – his bride.

PL

W artykule omówiono utwory o tematyce religijnej Wojciecha Łukaszewskiego. Skomponował on trzy dzieła przeznaczone na dużą obsadę wykonawczą oraz pięć pieśni religijnych na głos solo i głos z fortepianem lub organami. Utwory te zawierają wyraźne konotacje religijne. Confessioni były inspirowane lekturą Wyznań św. Augustyna, w De morte Boleslaui Carmina kompozytor przywołuje motywy pieśni Bogurodzica. W utworach o tematyce religijnej wykorzystał teksty Romana Brandstaettera, Galla Anonima, ks. Rogera Degrelle’a oraz trzy polskie kolędy. Artykuł jest pierwszą próbą spenetrowania tego tematu. Ważnym materiałem pomocnym w analizie utworów i duchowości kompozytora były jego listy do narzeczonej, Marii Patrzyk.

14

Wokół muzyki chóralnej a cappella Henryka Mikołaja Góreckiego. Przybądź Duchu Święty op. 61

51%

Kiwała K., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2014

|

vol. 12

EN

An exceptional place, due to its singularity, among compositions of Henryk Mikołaj Górecki is taken by the prayer to the Holy Spirit which is a musical interpretation of a text of one of the most popular sequences in the Catholic Church. Górecki reaches towards Polish sources: the popular translation used in the liturgy of Pentecost, taking them, according to his common practice, from a church song book, this time The Parish Hymnbook (Śpiewnik parafialny) collected and arranged by Father Wojciech Lewkowicz.From the formal point of view, Górecki’s composition refers on one hand to the sequencing structure of the Latin original (aa bb cc etc.), whereas on the other – to the Polish model, in which the basis are two repeating musical groups. The melodic layer points to a strict connection with the two first melody segments of the Latin sequence. The score astounds with the simplicity of homorhythmical texture; melodics are simplified, the text is treated entirely syllabically. Exceptional specifics of the music are visible only while listening – the formogenic significance belongs to tonally approached harmonics and dynamic shadings and above all special, as if “stretched” sense of time. The complete composition acquires the character of a contemplative immersion in prayer. Time is of no importance anymore, and the liveliness of the music is bestowed by the waves of sometimes fervent and at other times calm expression and a specific nuance-like “play on colours” provided by harmony.The biographical context of the composition is important here. The 80’s were difficult for Górecki; he struggled with health and professional adversities; he was also experiencing a creative crisis. In this context the ardent prayer to the Holy Spirit – the Comforter, the Giver of Wisdom – acquires a special meaning, particularly considering the fact that in his work Górecki never reached for subjects that were “indifferent” to him.

PL

Wyjątkowe, przez swoją jednostkowość, miejsce kompozycji Henryka Mikołaja Góreckiego zajmuje modlitwa do Ducha Świętego, stanowiąca umuzycznienie słów jednej z najpopularniejszych sekwencji Kościoła katolickiego. Górecki sięga do źródeł polskich: popularnego tłumaczenia, wykorzystywanego w liturgii Zesłania Ducha Świętego, czerpiąc je – zgodnie ze swoją częstą praktyką – ze śpiewnika kościelnego; tym razem Śpiewnika parafialnego ułożonego przez ks. Wojciecha Lewkowicza.Pod względem formalnym utwór Góreckiego nawiązuje z jednej strony do sekwencyjnej budowy łacińskiego oryginału (aa bb) z drugiej zaś do wzoru polskiego, w którym podstawą są dwa powtarzające się ugrupowania muzyczne. Warstwa melodyczna wykazuje ścisły związek z dwoma pierwszymi segmentami melodii łacińskiej sekwencji. Partytura zadziwia prostotą homorytymicznej faktury; melodyka jest uproszczona, tekst traktowany jest wyłącznie sylabicznie. Specyfika tej muzyki objawia się dopiero w słuchaniu – formotwórcze znaczenie posiada barwowo traktowana harmonika i cieniowania dynamiczne, a przede wszystkim specjalne, jakby „rozciągnięte” odczuwanie czasu. Pierwszorzędną funkcję pełni – jak prawie zawsze u Góreckiego – tekst słowny, którego konstrukcja i prozodia są podstawą formy utworu, budowy kolejnych fraz i rozwiązań artykulacyjnych. Całość nabiera charakteru kontemplacyjnego zatopienia się w modlitwie. Czas przestaje być ważny, a żywość tej muzyce nadają falowanie raz żarliwej, raz uspokojonej ekspresji i swoista, niuansowa „gra barw” zapewniana przez harmonię.Istotny jest kontekst biograficzny powstania utworu. Lata 80. były dla Góreckiego trudne; zmagał się z przeciwnościami zdrowotnymi, zawodowymi, przeżywał również kryzys twórczy. W tym kontekście ta żarliwa modlitwa do Ducha Świętego – Pocieszyciela, Dawcy mądrości – nabiera szczególnego znaczenia, zwłaszcza gdy bierzemy pod uwagę fakt, iż Górecki nigdy nie sięgał w swej twórczości po tematy mu „obojętne”.

15

Mała litania uroczysta Karola Szymanowskiego

51%

Boniecki E.

Polski Rocznik Muzykologiczny

|

2022

|

vol. 20

262-298

EN

“Litany to the Virgin Mary. Two fragments” op. 59 (1930–33) was the last vocal work in Karol Szymanowski’s oeuvre. Its writing marked the end of Szymanowski’s adventure with poetry, which had lasted throughout his activity as a composer. Composed to fragments of Jerzy Liebert’s poem with the same title, from the collection “Gusła” (1930), it was also a tribute to the young poet–who died prematurely of tuberculosis in 1931–paid by Szymanowski, who was moved by Liebert’s fate. Meeting Liebert became one of the most important spiritual experiences for the composer in the last few years of his life. What brought the two men close on the creative level was Franciscanism as striving for simplicity in art and their attitude to artistic craftsmanship, to the “métier”. Liebert, who experienced a fervent religious conversion and who introduced a new tone into Polish religious poetry, touched a religious chord in Szymanowski’s soul and helped him to extract more music from the reserves of his religiosity, apparently already exhausted in the opinion of the author of “Stabat Mater”. In doing so, he contributed to a revitalisation of the composer’s spiritual life and provoked him into carrying out an “examination of conscience”, as it were, which ultimately led to the writing of the “Litany”. A small masterpiece of vocal lyricism showing new perspectives in Szymanowski’s oeuvre and at the same time a prayer, like Gioacchino Rossini’s “Petite messe solennelle”.

PL

„Litania do Marii Panny. Dwa fragmenty” op. 59 (1930–1933) była ostatnim utworem wokalnym w twórczości Karola Szymanowskiego. Na niej zakończył trwającą przez wszystkie lata jego działalności kompozytorskiej przygodę ze słowem poetyckim. Skomponowana do fragmentów wiersza Jerzego Lieberta pod tym samym tytułem, z tomu „Gusła ”(1930), była zarazem hołdem złożonym przedwcześnie zmarłemu na gruźlicę w 1931 roku młodemu poecie przez przejętego jego losem Szymanowskiego. Dla kompozytora spotkanie z Liebertem stało się jednym z najważniejszych duchowych wydarzeń w ostatnim okresie życia. Na płaszczyźnie twórczej zbliżył ich do siebie franciszkanizm, jako dążenie do prostoty w sztuce oraz stosunek do rzemiosła artystycznego, do „métier”. Przeżywający żarliwie nawrócenie religijne Liebert, który do polskiej poezji religijnej wprowadził nowy ton, potrącił religijną strunę duszy Szymanowskiego i pomógł mu wydobyć jeszcze muzykę z wyczerpanych już zdaniem autora „Stabat Mater” pokładów jego religijności. Tym samym przyczynił się do ożywienia życia duchowego kompozytora i sprowokował go do swego rodzaju „rachunku sumienia”, którego owocem była właśnie „Litania”. Małe arcydzieło liryki wokalnej ukazujące nowe perspektywy w twórczości Szymanowskiego, a jednocześnie modlitwa kompozytora, jak „Mała msza uroczysta” Gioacchina Rossiniego.

16

Działalność kompozytorska Henryka Miłka (1878-1943) w świetle zbiorów Biblioteki Śląskiej w Katowicach

51%

Kucharski W.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

|

2019

|

issue 2(56)

56-73

PL

Zbiory Biblioteki Śląskiej – rękopisy, zdjęcia, muzyczne silesiana a w szczególności materiały z archiwum Polskiego Związku Chórów i Orkiestr – pozwalają na odkrywanie licznych brakujących ogniw w historii polskiej muzyki chóralnej XX w. Artykuł pokazuje, jak wiele informacji o twórczości, wykonaniach i ocenie dorobku muzycznego przez współczesnych można wyłowić z tych zasobów pod kątem danych biograficznych, niemal zupełnie zapomnianego po wojnie, kompozytora Henryka Miłka.

EN

The Silesian Library collections – manuscripts, photos, regional music files and in particular documents from the archive of The Polish Union of Choirs and Orchestras – brim with treasures to discover numerous missing links in the history of 20th century Polish choir music. The paper presents information about works, performances and achievements assessed by musician contemporaries that can be picked out from these collections to complement the biographical data, almost forgotten after the Second World War, composer Henryk Miłek.

17

„Etnomuzykologia Polska” – nowe pismo poświęcone tradycji i współczesności

51%

Smyk K.

|

2018

|

vol. 62

|

issue 6

PL

Tekst prezentuje nowe czasopismo "Etnomuzykologia Polska", wydawane przez Instytut Muzykologii UW i Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne. Ukazały się dotąd dwa numery pisma, nr 1/2016 i nr 2/2017. Redaktorami są dr W. Grozdew-Kołacińska (Inatytut Sztuki PAN) i dr hab. T. Nowak (IM UW). Strona czasopisma: http://www.etno.imuz.uw.edu.pl

EN

The text presents a new journal: „Etnomuzykologia Polska” (2016), numer 1, ss. 140; (2017) numer 2, ss. 104, W. Grozdew-Kołacińska, T. Nowak (red.), Warszawa: Zakład Etnomuzykologii Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne.

18

Piosenka religijna na festiwalu Sacrosong w latach 1969–1978

51%

Śnieżek B.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 2

162-176

EN

The ‘Sacrosong’ Festival of Religious Songs and Hymns (1969–1999) was established at a time when the resolutions of the Second Ecumenical Council of the Vatican were gradually being implemented, including the decision to open the Catholic Church up to new forms of evangelisation. With rock music gaining huge popularity worldwide, it also found enthusiasts among Christian musicians, who employed rock to convey a religious message. The 1960s also saw increased interest in the song genre, represented in the field of sacred music by the French Jesuit Aimé Duval, among others. Despite the difficult social and political situation in communist Poland, the fashion for teenage music and religious songs soon reached that country’s youth. The Sacrosong festival was Poland’s first platform for the presentation of religious repertoire. It was created not only to support the composition and promotion of new works sung in Polish, but also to involve artists and youngsters in religious life and thereby counteract the atheisation of Polish society. Over the thirty years of Sacrosong’s history as a nationwide festival, its repertoire included songs submitted for the festival’s competition, as well as songs, cantatas and oratorios commissioned by the organisers. Musical events were accompanied by theatre shows, exhibitions, poetry evenings, conferences and debates. The competition jury featured celebrities like Wojciech Kilar and Stefan Kisielewski, while the commissioned works were written by such artists as Jerzy Bauer and Marian Sawa (music), Roman Brandstaetter, Ernest Bryll and Revd Jan Twardowski (lyrics). This article discusses Sacrosong’s history and repertoire, as well as its social and cultural role. It also includes reflection on the genre of religious song as the ‘chief protagonist’ of the festival.

PL

Festiwal Pieśni i Piosenki Religijnej Sacrosong (1969–1999) powstał w czasie, gdy stopniowo wchodziły w życie postanowienia Soboru Watykańskiego II, a wśród nich to dotyczące otwierania Kościoła katolickiego na nowe formy ewangelizacji. Równocześnie olbrzymią popularność w świecie zyskiwała muzyka rockandrollowa. Znalazła ona entuzjastów także wśród muzyków chrześcijańskich, którym rockowe brzmienia posłużyły do przekazywania treści religijnych. Lata 60. XX wieku to również czas, w którym znacząco wzrosło zainteresowanie gatunkiem piosenki, której w twórczości religijnej dały wyraz m.in. utwory francuskiego jezuity Aimé Duvala. Pomimo trudnej sytuacji społeczno-politycznej PRL, zarówno moda na muzykę młodzieżową jak i na piosenkarstwo religijne bardzo szybko dotarły do grona zainteresowanych. Pierwszą sceną dla repertuaru religijnego w Polsce był festiwal Sacrosong, który w założeniach miał nie tylko sprzyjać powstawaniu i promocji nowych utworów w języku polskim, lecz również angażować w działalność religijną środowisko artystów i młodzież i w ten sposób przeciwdziałać ateizacji społeczeństwa. W ciągu trzydziestu lat podczas ogólnopolskich Sacrosongów można było usłyszeć zarówno piosenki konkursowe, jak i pieśni, kantaty czy oratoria powstałe na zamówienie organizatorów. Wydarzeniom muzycznym towarzyszyły spektakle teatralne, wystawy, wieczory poezji, konferencje i dyskusje. W jury konkursu zasiadały takie osobistości, jak Wojciech Kilar czy Stefan Kisielewski, muzykę na zamówienie pisali m.in. Jerzy Bauer, Marian Sawa, a teksty – Roman Brandstaetter, Ernest Bryll czy ks. Jan Twardowski. Artykuł porusza zagadnienia dotyczące historii Sacrosongów, repertuaru oraz społecznej i kulturotwórczej roli tego wydarzenia. Całości dopełniają refleksje związane z samym gatunkiem „głównej bohaterki” festiwalu – piosenki religijnej.

19

Życie i aktywność Wacława Raszka (1764–1837) w świetle źródeł

51%

Bujas-Poniatowska J., Godek A. E., Poniatowski K.

Muzyka

|

2022

|

vol. 67

|

issue 1

20-38

EN

Wacław Raszek, active in the late eighteenth and early nineteenth century, is one of those musicians whose life and work, despite scholarly interest, remains largely unknown. Virtually all the basic information concerning this musician, including his first name, date of birth and death, the places he lived and worked in, and the compositions attributed to him, has remained ambiguous, leading to numerous inaccuracies, mistakes and unverified hypotheses. According to the current state of knowledge, Wacław (actually Ignacy Wacław) Raszek was born in Rychnov nad Kněžnou, in Bohemia, as one of twins baptised on 1 February 1764. We know that in the mid-1780s his works were being copied for the ensemble active at the Dominican church in Gidle, in central southern Poland. At that time, he was most likely already active in Poland, as the Kapellmeister in Żarki, in the Polish Jura, and occasionally as an organist working with the Gidle ensemble. In 1789, in Żarki, he married Klara Szretter, but just two years later he was widowed. He remarried in 1793, to Joanna Sytniowska (d. Koziegłowy, 1797). Around the turn of the nineteenth century, Warsaw became the focus of Raszek’s life and professional activity. He worked as a piano teacher at the Piarist boarding school in Żoliborz, now a district of Warsaw (1812–17), probably also working with the National Theatre and taking part in the performance of music at the Church of St Benno. In 1815 he got married for the third time, to Elżbieta Lewicka, a native of Warsaw. Their first child, Ludwik Wacław, was born a year later. For 1818 and 1819 we have record of his work as a Kapellmeister in Opole Lubelskie, where his daughter Rozalia Kaliksta was born and died a year later. Towards the end of 1819, however, Raszek moved to Puławy, where he was taken on as director of music at the Institute of Elementary School Teachers and Organists, where he probably worked till the end of 1825, teaching several dozen boys and training girls to sing in the parish school. He was regarded as a diligent, hardworking and successful teacher and organiser of musical life. It was in Puławy that he wrote his opus magnum, the Kancjonał muzyki kościelnej [Church hymnal and songbook], published in 1825 in Warsaw. Two sons were born to him in Puławy. Having left that town, Raszek returned to Warsaw, where he worked with the Warsaw Archconfraternity and privately gave piano lessons. He died on 29 January 1837 and is buried in Powązki Cemetery, along with two of his sons, who died respectively six and seven years after their father.

PL

Działający na przełomie XVIII i XIX w. Wacław Raszek należy do grona muzyków, o których – mimo zainteresowania ze strony badaczy – wiadomo nader niewiele. Niejasności dotyczące właściwie wszystkich podstawowych informacji na temat muzyka, tj.: jego imienia, lat życia, ośrodków, w których przebywał czy przypisywanych mu utworów muzycznych, doprowadziły do licznych nieścisłości, pomyłek i niesprawdzonych hipotez. Zgodnie z obecną wiedzą można stwierdzić, że Wacław (a właściwie Ignacy Wacław) Raszek urodził się w Rychnovie nad Kněžnou w północnych Czechach, jako drugie z dwojga bliźniąt ochrzczonych pierwszego lutego 1764 roku. Wiadomo, że już w połowie lat osiemdziesiątych jego utwory przepisywane były dla zespołu działającego przy dominikańskim kościele w Gidlach – prawdopodobnie w tym czasie kompozytor też był już aktywny na terenach polskich, pracując jako kapelmistrz w Żarkach oraz dorywczy organista kapeli gidelskiej. W 1789 r. w Żarkach poślubił Klarę Szretter, jednak już dwa lata później był wdowcem, a w 1793 r. ponownie się ożenił, z Joanną Sytniowską (zmarłą w 1797 r. w Koziegłowach). Na przełomie XVIII i XIX w. centrum życia i aktywności zawodowej Wacława Raszka stała się Warszawa, w której pracował jako nauczyciel fortepianu konwiktu pijarskiego na Żoliborzu (1812–17), prawdopodobnie podejmując też współpracę z Teatrem Narodowym. Być może uczestniczył w muzyce uprawianej przy kościele św. Benona. W 1815 r. ożenił się po raz trzeci z rodowitą warszawianką Elżbietą Lewicką. Po roku urodziło im się pierwsze dziecko, Ludwik Wacław. W latach 1818 i 1819 odnotowano aktywność muzyka w Opolu Lubelskim, gdzie miał być kapelmistrzem i gdzie urodziła się, a po roku zmarła jego córka Rozalia Kaliksta. Jednak już pod koniec 1819 r. Wacław Raszek przeniósł się do Puław, gdzie został zatrudniony w charakterze dyrektora muzyki w Instytucie Nauczycieli Elementarnych i Organistów. W szkole tej działał aktywnie prawdopodobnie do końca 1825 r., kształcąc kilkudziesięciu chłopców oraz ucząc śpiewu dziewczęta w szkółce parafialnej. Uważano go za sumiennego, pracowitego i odnoszącego sukcesy nauczyciela oraz organizatora życia muzycznego. W Puławach Raszek napisał swoje opus magnum, Kancjonał Muzyki Kościelnej, wydany w Warszawie w 1825 roku. Tam też urodziło się kolejnych dwóch synów kompozytora. Po opuszczeniu Puław Wacław Raszek powrócił do Warszawy, gdzie współpracował z Archikonfraternią Warszawską oraz dawał prywatne lekcje fortepianu. Zmarł 29 I 1837 r. i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim, a wraz z nim dwójka jego synów, zmarłych odpowiednio sześć i siedem lat po ojcu.

20

Antonio Chemotti, The Hymnbook of Valentin Triller (Wrocław 1555). Musical Past and Regionalism in Early Modern Silesia, Warsaw 2020 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, pp. XXIV+292. ISBN 978-83-66519-05-3, online at https://epub.uni-regensburg.de/43464/

51%

Honisch E. S.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 3

202-209

Refine search results

Ksiądz Idzi Ogierman Mański, salezjanin, muzyk, kompozytor – twórca muzyki religijnej

Na pograniczu liturgii i ceremonii. W poszukiwaniu specyfiki muzycznego opracowania hymnu Te Deum w twórczości Józefa Elsnera

Bolesław Wallek-Walewski i jego twórczość religijna na chór mieszany

Instytucja Kościoła w przestrzeni muzycznej Feliksa Nowowiejskiego

Sekwencja Stabat Mater we włoskich interpretacjach muzycznych doby XVIII wieku

Aleksander Archangielski – kompozytor, dyrygent, człowiek

Semantyka tytułu jako klucz interpretacyjny w religijnej twórczości Marka Czerniewicza

Texts of the Psalter of King David in an Intermedial Composition by Krzysztof Knittel

Szukając tożsamości na styku kultur. Pasja wg św. Jana Sofii Gubajduliny

Max Filke (1855–1911) i jego warsztat kompozytorski na przykładzie preludiów organowych ze zbioru Eduarda Stehlego

Marek Bebak, „Franciszek Lilius. Życie i twórczość na tle epoki”, Kraków 2018 Musica Iagellonica (= Acta Musicologica Universitatis Cracoviensis XXXv), ss. 460. ISBN 978-83-7099-230-9

„Regens chori figuralis” Caspar Raff (1683–1738) i muzyka wokalno-instrumentalna w klasztorze cystersów w Lubiążu na początku XVIII wieku

Utwory o inspiracji religijnej Wojciecha Łukaszewskiego w świetle duchowej postawy kompozytora

Wokół muzyki chóralnej a cappella Henryka Mikołaja Góreckiego. Przybądź Duchu Święty op. 61

Mała litania uroczysta Karola Szymanowskiego

Działalność kompozytorska Henryka Miłka (1878-1943) w świetle zbiorów Biblioteki Śląskiej w Katowicach

„Etnomuzykologia Polska” – nowe pismo poświęcone tradycji i współczesności

Piosenka religijna na festiwalu Sacrosong w latach 1969–1978

Życie i aktywność Wacława Raszka (1764–1837) w świetle źródeł

Antonio Chemotti, The Hymnbook of Valentin Triller (Wrocław 1555). Musical Past and Regionalism in Early Modern Silesia, Warsaw 2020 Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, pp. XXIV+292. ISBN 978-83-66519-05-3, online at https://epub.uni-regensburg.de/43464/